تفکر غلط جداسازی مدارس و فرصتسازی برای طبقه محروم
تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۶۳۶۹۸۱
به گزارش ایکنا، سیزدهمین صفحه از مجله تصویری علوم انسانی «زاویه» با موضوع «عدالت آموزشی» ورق خورد.
حبیب رحیم‌پور ازغدی، سردبیر و مجری کارشناس برنامه، برای این موضوع دکتر رضوان حکیم‌زاده، دانشیار گروه روش‌ها و برنامه‌های آموزشی دانشگاه تهران و معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزشوپرورش و دکتر طیبه ماهروزاده، دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا(س) و عضو شورای عالی آموزشوپرورش را به میز گفت‌وگوی زاویه دعوت کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تبعیض‌آمیزترین جنبه آموزشوپرورش ایران
رضوان حکیم‌زاده در ابتدا پیرامون تبعیض آمیزترین جنبه آموزشوپرورش ایران گفت: تبعیض در برخورداری از کیفیت‌های خوب یادگیری، تبعیض‌آمیزترین جنبه آموزشوپرورش ایران است. خوشبختانه در دستیابی کمی دسترسی به آموزش کارنامه خیلی خوبی داریم. خصوصاً درباره دسترسی دختران به آموزش وضعیت‌مان بعد از انقلاب بسیار بهتر شده است. جمهوری اسلامی حتی برای کودکان اتباع که در این سرزمین زندگی می‌کنند شرایط تحصیل فراهم کرده است. فرمان تاریخی مقام معظم رهبری موجب شد این فرصت فراهم شود.
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزشوپرورش افزود: حتی در حال حاضر 202 مدرسه داریم که تنها یک دانش‌آموز دارند اما ما در معنای کیفی عدالت آموزشی با تبعیض مواجه هستیم. مسئله اصلی از آن جایی شروع می‌شود که تقریباً همه کودکان ما تحصیل می‌کنند اما به اندازه همدیگر فرصت یادگیری و موفقیت تحصیلی ندارند.
طیبه ماهروزاده در ادامه گفت: به زبان ساده است اما در اجرا خیلی زحمت‌ها کشیده شده تا در بُعد کمی به این جا برسیم. دغدغه عدالت آموزشی واقعاً دغدغه به جایی است. باید به منشأ برگردیم. ما انواع زیادی نوع مدرسه داریم. هر کدام از این‌ها فلسفه‌ای داشته‌اند و از آغاز برای یک هدفی تأسیس شده‌اند. مثلاً مدارس نمونه دولتی برای پرورش دانش‌آموزان نخبه برای المپیاد به وجود آمد و واقعاً هم خوب کار می‌کردند. به تدریج این مدل‌ها افزایش پیدا کرد و سطح آن‌ها پایین آمد.
عضو شورای عالی آموزشوپرورش افزود: آن چه در آغاز اتفاق افتاد بسیار سنجیده بود. اما به تدریج معلوم نشد که چرا این تحولات صورت گرفت. نتیجه این شد که مدارس دولتی جای افرادی شد که در درس ضعیف‌اند. زیادشدن این مدارس و به دقت انتخاب نشدن نخبگان موجب شد هر کس بخواهد بگوید بچه من نخبه است و به هر قیمت بخواهد او را به این مدارس بفرستد؛ درحالی‌که آن بچه در توانش نبوده که در این مدارس باشد و معلوم است که این مسئله چه عواقبی خواهد داشت. این سؤال که اصلی‌ترین بخش تبعیض کجاست را سؤال دقیقی نمی‌دانم بلکه باید به مسایل مختلف توجه کنیم.
رضوان حکیم‌زاده سپس گفت: من بر خلاف دکتر ماهروزاده که معتقد هستند ما مسیر جداسازی را از ابتدا درست رفتیم معتقدم تربیت یک فرآیند اجتماعی است که از رهگذر کنارهم‌بودن طبقات مختلف اجتماعی و دانش‌آموزان با توانایی‌های مختلف تحصیلی محقق می‌شود. 4 نوع دسته‌بندی اصلی داریم که 23 نوع مدرسه زیرمجموعه این 4 دسته قرار می‌گیرند: دسته‌بندی بر اساس طبقه اقتصادی-اجتماعی، عملکرد تحصیلی که همراه با طبقه اقتصادی-اجتماعی است، هوش و امتیازات خاص.
عوامل اصلی در آموزش با کیفیت
دانشیار گروه روش‌ها و برنامه‌های آموزشی دانشگاه تهران ادامه داد: یادگیری در گرو آموزش باکیفیت است و 4 عامل اصلی در کیفیت مؤثر هستند: کیفیت معلمان، کیفیت فضا و امکانات مدرسه، تراکم دانش‌آموزان در کلاس درس و کیفیت همسالان در محیط یادگیری. این عناصر باعث فرصت‌های نابرابر یادگیری می‌شود. یک زمانی کودک یک کارمند در کنار کودک یک پزشک و کودک یک مسئول در کنار هم با امکانات برابر درس می‌خواندند اما توانایی‌های فردی باعث می‌شد که راه برای یک نفر باز شود.
بازتولید طبقات اجتماعی با جداسازی دانش‌آموزان
رضوان حکیم‌زاده همچنین گفت: توجه به تفاوت‌های فردی در محیط نرمال آموزش امروز مورد توجه علم تربیت است. این مسئله با جداسازی‌هایی که ما انجام می‌دهیم متفاوت است. با این مسیر ما از طریق نظام آموزشی بازتولید طبقات اجتماعی را خواهیم داشت. در نتایج کنکور یک نمونه از این مسئله را می‌بینیم. همچنین فرصت با هم زیستن کودکان را از آن‌ها می‌گیرد و آن‌ها را برای دنیایی که همه قرار است با هم زندگی کنند آماده نمی‌کند. جداکردن بچه‌ها با غربالگری عملکرد تحصیلی با پشتوانه اقتصادی خانواده‌ها و جداسازی بچه‌ها بر اساس هوش‌شان نمونه‌هایی از این مسیر غلط هستند که ما طی کردیم.
طیبه ماهروزاده گفت: با جداسازی مخالفم به ویژه با این فرمی که شدت پیدا کرده و دارد به نظام آموزشی ما لطمه می‌زند. در دهه 70 بعد از جنگ بحث این بود که اجازه داده شود که مدارس غیرانتفاعی باز شوند. چرا نام غیرانتفاعی گذاشتند؟ چون اگر شما دغدغه تعلیم و تربیت دارید نباید قصد انتفاع و تجارت داشته باشید. اما به تدریج این تفکر به وجود آمد که همه دارند در همه عرصه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند چرا آموزشوپرورش نباید سرمایه‌گذاری کند؟! در نتیجه تعلیم و تربیت جنبه تجاری پیدا کرد.
دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا اضافه کرد: باید از بُن و ریشه مشکلات را بشناسیم. امروز مدارس غیرانتفاعی انتفاع بسیار بالایی را می‌برند. اگر مدارس خصوصی ما مثل کشور فنلاند در واقع غیرانتفاعی بود این وضعیت پیش نمی آمد. نباید کسی به خاطر مشکل مالی از درس‌خواندن در مدرسه خوب باز بماند. یک سؤال اساسی این است که اگر کسی بخواهد بچه‌اش در یک فضای اخلاقی درس بخواند چه باید بکند؟ برخی به‌راستی نگران‌اند که بچه‌شان در مدرسه دولتی درس بخواند. این نشان می‌دهد ما در حوزه تربیت موفقیت چندانی نداشته‌ایم و می‌توانستیم بهتر از این باشیم. مثلاً همان طور که اشاره شد در بُعد کمی پیشرفت چشمگیری داشته‌ایم اما در بعد کیفی خیر. محور اصلی این مسئله معلم است.
رضوان حکیم‌زاده سپس گفت: در حق مدارس دولتی ظلم نکنیم. 42 هزار شهید بعد از انقلاب محصول همین مدارس مناطق محروم و دولتی ما بوده‌اند. مقام معظم رهبری اخیراً فرمودند دستاوردهای آموزشوپرورش را دست‌کم نگیریم. بحث من مربوط به جداسازی از لحاظ اخلاقی نیست بلکه بیشتر جداسازی از لحاظ هوشی و تبعات آموزشی آن مدنظر من است. نباید به این نتیجه برسیم که فضای مدارس دولتی اصلاً مناسب نیست پس باید مدارس دیگری تأسیس کنیم. این اتفاق کم‌کم رخ داد و همه به این نتیجه رسیدیم که ما چگونه یک طبقه‌ای را تشکیل دهیم.
وی سپس بیان کرد: من راجع به مدارسی صحبت می‌کنم که امتحان غربالگری از پدر و مادر و دانش‌آموز می‌گیرند و شهریه‌های چند ده میلیونی می‌گیرند و این مدرسه تبلیغ می‌زند و می‌گوید دانش‌آموزان من در کد رشته‌محل‌های خاص قبول شده‌اند. این دستارود نیست. نظام‌های تربیتی پیشرو بر اهمیت شناسایی استعدادها و داشتن برنامه برای آن‌ها تأکید دارند. نتیجه جداسازی ما آیا این شده است؟ نباید کسی به خاطر هوش خدادادی طبلکار جامعه باشد بلکه بدهکار جامعه است. به پیام اجتماعی این نوع طبقه‌بندی باید توجه کنیم.
رضوان حکیم‌زاده تأکید کرد: آسیب جدی برای تربیت اتفاق افتاده است که شاید از آسیب آموزشی به مراتب بیشتر است. بیشتر از این که بخواهیم نگاه به گذشته داشته باشیم باید به این نکته توجه کنیم که شاید این گفت‌وگوهای امروز ما نقطه شروع خوبی برای بازنگری باشد. نباید هم بگوییم مدارس دولتی اصلاً نقطه قوتی ندارند. اگر قائل به تربیت بهینه برای همه مردم هستیم این تربیت بهینه در یک محیط نرمال اتفاق می‌افتد.
طیبه ماهروزاده سپس گفت: مطالب ایشان درست است و به بخشی از آن‌ها باور دارم. وقتی مدارس دولتی را هم این طور تکه‌تکه می‌کنیم چه چیزی برای مدارس عمومی می‌ماند؟ بحثی که درباره طبقه‌بندی هوشی فرمودند درست است. یک بحث مربوط به عدالت آموزشی است که به معنای فراهم‌کردن فرصت‌های برابر آموزشی است و یک بحث مربوط به نظام آموزشی است. آن چه در آغاز شروع کردیم بد نبود بلکه به افراط و تفریط منجر شد.
وی افزود: وقتی که اجازه دادند مدارس غیردولتی تأسیس شوند مدارس 3 شیفت بودند. آیا می‌دانید 3 شیف یعنی چه؟ من از روز اول مخالف خصوصی‌سازی بودم و معتقدم منجر به اختلاف طبقاتی می‌شود. چرا 3 شیفت کردند؟ برای این که از مناطق پایین هم در این مدارس بیایند. مشکل ما از زمانی شروع شد که مدارس غیرانتفاعی تبدیل به انتفاعی شدند. الان حتی مدارس دولتی هم شهریه قابل توجهی می‌گیرند. باید مسایل را به صورت جامع نگاه کنیم و نه شعاری.
طیبه ماهروزاده بیان کرد: وضعیت اقتصادی دولت و وضعیت اقتصادی دبیران در شرایط فعلی مهم است. باید شرایط را ببینیم. چرا مدارس را هیئت‌امنایی کردند؟ برای این که از بار دولت قدری کم شود. آن کارهایی که به جداسازی در حوزه تعلیم و تربیت عمومی منجر می‌شود را بنده موافق نیستم. باید استعدادهایمان را تریبت کنیم اما از راه دولتی. گاهی یک فرد در رشته ریاضی استعداد دارد این را کشف می‌کنیم و به او توصیه می‌کنیم که در این رشته ادامه تحصیل بدهد. قرار نیست که یک فرد با کلی امکانات و معلم‌های گوناگون در رشته ریاضی استعداد پیدا کند.
رضوان حکیم‌زاده گفت: من معتقدم کاش هیچ گاه مسیر جداسازی را آغاز نمی‌کردیم. این بحث که جداسازی مدارس منجر به فرصتی برای افراد محروم می‌شود بر اساس 3 مفروضه غلط است. اولین مفروضه غلط این است که این مدارس هم شهریه می‌گیرند. دومین نکته این است که اگر پایگاه اقتصادی و اجتماعی اکثر این بچه‌ها را ببینید متوجه می‌شوید که از قشر مرفه هستند. سومین نکته هم این است که ورود به این مدارس منوط به صرف هزینه‌های گزاف است؛ بنابراین این که ادعا می‌شود که این‌ها مناسب طبقات محروم هستند غلط است. روند کاهش جمعیتی ما و پایین آمدن نرخ رشد جمعیت ما هم به دو شیفته شدن و یک شیفته شدن کمک کرد.
طیبه ماهروزاده در ادامه اظهار داشت: در انگلیس 7 درصد مدارس از پیش دبستانی تا دانشگاه خصوصی هستند و در متوسطه 2، 18 درصد. در آمریکا 9 درصد مدارس از پیش‌دبستانی تا دانشگاه خصوصی اند. در ژاپن این آمار برای از پیش‌دبستانی تا کلاس دهم 10 درصد و متوسطه 2 ، 29 درصد است. این آمار در ایران 11 درصد، فنلاند 3 و چین کمتر از یک درصد است.
وی اضافه کرد: در سال 2019 بهترین نظام آموزشی در دنیا فنلاند انتخاب شده است. در مدارس خصوصی فنلاند شهریه نمی‌گیرند و حق گزینش‌کردن هم ندارد. دولت باید به این مسئله باز گردد که هر کس می‌خواهد غیرانتفاعی کار کند بکند اما اگر می‌خواهند انتفاعی کار کنند چون تعلیم و تربیت متعلق به همگان و مثل اکسیژن است نباید این نگاه به آن باشد و الا همین مشکلاتی که امروز می‌بینیم اتفاق می‌افتد.
رضوان حکیم‌زاده گفت: در دنیا سرمایه‌گذاری در بخش عمومی توسط دولت‌ها صورت می‌گیرد و آموزش عالی خصوصی است. ما باید چنین نگاهی را داشته باشیم. در پژوهش‌های مختلف ثابت شده است که با این روش بهره‌وری و سود خالصی که بعدها به جامعه بر می‌گردد بسیار بیشتر است. در راستای بازنگری بر اساس بیانیه گام دوم إن‌شاءالله بتوانیم آسیب‌ها را کم کنیم.
طیبه ماهروزاده در پایان گفت: بیش از 25 سال است که می‌بینیم که دولت‌های مختلف تلاش کرده‌اند که به مدارس سامان دهند اما بحث زیادی می‌طلبد که چه عواملی دست به دست هم می‌دهند که توفیق صورت نمی‌گیرد. نگرانی اصلی من این است که این مصوبه اخیر مجلس نباید شتابزده تصویب شود تا به مشکلات بیشتری مبتلا نشویم.
انتهای پیاممنبع: ایکنا
کلیدواژه: تبعیض آموزش و پرورش ایکنا زاویه اندیشه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۶۳۶۹۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اقدامات قابل توجه دولت سیزدهم در حوزه مدرسه‌سازی جای قدردانی دارد
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی،دکتر «علی مطهری» مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان‌غربی، در مراسم تکریم و معارفه مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان گفت:فعالیت‌های دولت مردمی سیزدهم در موضوع مدرسه سازی جای قدردانی ویژه دارد.
وی افزود:استان آذربایجان‌غربی یکی از استان‌های نیازمند به توجه در موضوع فضای آموزشی است که خوشبختانه با آغاز دولت مردمی سیزدهم و عنایت و توجه ویژه سازمان نوسازی کشور و همچنین استاندار آذربایجان غربی در ۲ سال اخیر یک هزار و ۳۴ کلاس درس به مجموع کلاس‌های درس و فضا‌های آموزشی استان اضافه شده و بیش از یک هزارو ۸۰۰ کلاس درس نیز در حال ساخت است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان‌غربی گفت:نیاز استان آذربایجان‌غربی در موضوع کلاس‌های درس و رسیدن به متوسط کشوری، تعداد ۵ هزار کلاس درس است که امیدواریم با شروع نهضت مدرسه سازی در استان و توجه مسئولین استانی و کشوری، در آینده‌ای نزدیک به این مهم دست یابیم.
وی ادامه داد:مهندس رحمانی از نیرو‌های متعهد و کاربلد استان آذربایجان‌غربی بودند و در زمان حضورشان در سازمان نوسازی مدارس استان، منشأ فعالیت‌ها و برکات مهمی شدند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان‌غربی افزود:امیدواریم مهندس صدقی نیز با روحیه جهادی وارد میدان شده و در مسیر توسعه فضا‌های آموزش و پرورش استان گام بردارد.
مطهری گفت:موضوع تحول در آموزش و پرورش نیازمند ۳ عنصر محتوا، فضای آموزشی و تجهیزات و نیروی انسانی است و برای رسیدن به نقطه آرمانی در این موضوع باید به همه این موارد و عناصر توجه کافی و وافی صورت پذیرد.
در پایان این مراسم، با حضور مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی سازمان نوسازی مدارس کشور، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار، مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان‌غربی و جمعی از مسئولان و مدیران مرتبط، «پیام صدقی» به عنوان مدیرکل جدید نوسازی، توسعه و تجهیز مداس آذربایجان‌غربی معرفی و از خدمات «قهرمان رحمانی» مدیرکل قبلی این مجموعه تقدیر شد.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»