به نقل از «فارس»

خُنچه‌های سرخ برای عروس سپیدپوش / یلدای آذربایجان، خاطره ساز و شیرین

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۸۵۱۷۸

وزگار می‌گردد تا بهار بخواند و تابستان گل بیافشاند و پاییز رنگارنگ برسد و زمستان با سپیدی و پاکی و آرامش. و با یادگاری کهن، که «یلــــــــدا»یش می‌نامیم، از راه برسد.

خبرگزاری فارس از تبریز- فرینوش اکبرزاده: یلدا را می‌شناسی، قصه‌ها دارد این کهن ِ مهربان ِ همیشه خنده بر لب، و زنگار از دل تاریخ که برگیری، سخن‌ها دارد برای گفتن.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

می‌گویند، این مردم از دیرباز شادی و نشاط را از موهبت‌های خدایی و غم و اندوه و تیره دلی را اهریمنی می‌پنداشتند. مراسم نوروز، جشن سده که چله کوچک نیز خوانده می‌شود، چهارشنبه سوری، شب یلدا و سنت‌های دیگر در واقع بیانگر این حقیقت است که ایرانیان پس از رهایی از بیدادگری و ستم به شکرانه بازیافتن آزادی، جشن برپا می‌ساختند و پیروزی نیکی بر بدی و روشنایی بر تاریکی و داد بر ستم را گرامی می‌داشتند.

شب یلدا نیز از این روزهاست. در دوران کهن، شب مظهر تاریکی و تباهی و وحشت بوده و اغلب سعی می‌کردند که شب هنگام با افروختن آتش و افزودن نور، خانه روشن باشد. تا پلیدی و تباهی در آن راه نیابد. شب یلدا طولانی‌ترین شب‌ها است. یعنی تسلط تاریکی بر زمین از تسلط نور خورشید و روشنایی می‌کاهد و چون فردای این شب روشنایی بر ظلمت غالب و روز طولانی می‌شود، ایرانیان تولد دوباره خورشید را که مظهر روشنایی است جشن می‌گیرند.

پدران و مادران ما یلدا را تا نیمه‌های شب به بیداری و شادمانی گرد آتش می‌گذراندند، میوه های زمستانی چون هندوانه، خربزه، انار، سیب، خرمالو و به می بریدند و شب خود را سرخ گون می‌کردند. این میوه‌ها هریک بار معنایی نمادین با خود دارد، هندوانه که قاچ‌های مدور می‌خورد چون خورشید، یادآور گرمای تابستان و فرونشاندن عطش است. انار صندوقچه دانه‌های مروارید سرخ و نماد زایش است.

یلدا یادآور پایان فصل خزان و فرارسیدن سپیدی سرمایی است که امسال پیش از موعد روی کرده است. نمود دگرگونی رنگ زمین از زردی خزان به سفیدی آرامش.

جای جای ایران زمین به عنوان سرزمینی کهن با کوله باری مملو از آیین‌های هزاران ساله، بلندترین شب سال را به گونه‌ای خاص و برگرفته از آیین‌ها و سنت‌های بومی منطقه به صبح می‌رسانند. آیین‌های شب یلدا گرچه در گذر ایام دستخوش تغییراتی شده اما همچنان در سنت‌های مناطق مختلف کشور از جمله آذربایجان مورد توجه قرار دارد.

هرچند که زندگی ماشینی و گرفتاری‌های روزمره، موجب ایجاد فاصله میان مردم با سنت‌ها و آیین‌ها شده، اما هنوز هم جلوه‌ها و نمادهایی از سنت‌های کهن در ایامی مانند شب یلدا و نوروز به چشم می‌خورد. نکته زیبا و به یاد ماندنی بلندترین شب سال در این است که هموطنان ما اعم از فارس، ترک، کرد، لر، گیلک، بلوچ و عرب، شب یلدا را شب جشن رهایی خورشید و می دانند و آن را به شادی، دور هم نشینی، مهربانی، دوستی و شعر و نوا می‌گذرانند.

باید آرام بود و شنید، که با یلدا واپسین ساعات خزان گذر می‌کند و صدای پای زمستان با سوزی سرد اما نوازشگر به گوش می‌رسد. خیابان‌ها شلوغ و پر رفت و آمد است انگار نفس گرم شب یلدا و دور هم نشستن، سوز سرما را از یاد برده است.

و اینجا، که آذرآبادگان است و نور و آتش و گرما دارد، بهره‌ها برده از زنده نگاه داشتن یاد رسومی که پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها با آن زیسته‌اند و خاطره‌هایشان در دل آن نقل گفتن‌ها نهان شده است.

مردمان این دیار به عنوان ساکنان خطه‌ای فرهنگ پرور و زرخیز، برای زنده نگه داشتن این شب بیادماندنی برای خود آداب و رسوم ویژه‌ای دارند که نسل‌ها را گذرانده و به حیات خود ادامه داده است.

هندوانه خندان سال‌هاست که یلدای مردمان آذربایجان را سرشار می‌کند از شور و صفا بزرگ‌ترها می‌گویند با خوردن هندوانه، لرز و سوز سرما به تنشان تاثیر نداشته و اصلا سرمای زمستان را حس نمی‌کنند.

اما تهیه هندوانه به این راحتی‌ها هم نبوده باید آماده می‌بودند و از قبل فکرش را می‌کردند. از اواخر تابستان مقدار زیادی هندوانه و خربزه در تور می‌گذاشتند و آن را از سقف آشپرخانه یا انبار آویزان می‌کردند تا در هوای آزاد خراب نشود و یا این گرد ِ شیرین را در کاه قرار می‌دادند. هرچه باشد هندوانه مهمترین خوراک شب چله است.

شب یلدا است و خوردنی‌هایش، پلو و کلم، مرغ و آش، شیر برنج و بعد از شام شب چره‌ی گندم برشته با شاهدانه که «قاورقا» می‌خوانندش، آجیل، لبو، هویچ، حلوای گردو، حلوی هویج، سیب سرخ، انار، به، خرمالو، هندوانه و سنجد کرسی زمستانی را رنگارنگ می‌کند و دورش می‌نشینند و گل می گویند تا گل بشنوند!

«میلاخ» هم جزو جدانشدنی سفره یلدایی آذربایجان است، انگورهای درشت دانه‌ای که در تابستان پس از شستشو و پاکسازی با شاخه به روش‌هایی بسیار خاص به بند کشیده شده‌اند و رشته رشته سقف زیرزمین‌ها یا اتاق‌های تاریک و کم رفت و آمدتر را پوشانده‌اند تا به محصولی میان انگور و کشمش تبدیل شوند و طعم ملایمشان کام کرسی‌نشینان یلدا را شیرین کند.

دراز باشد عمر پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها که با ریش و گیس سفید، چاقو  به دست می‌گیرند و زمزمه‌کنان «قادامیزی، بلامیزی بو گئجه کسدوخ » می‌گویند و درد و بلایای فرزندان و اقوام را می‌برند و شیرینی دور هم بودن را گره می‌زنند به هندوانه خندان.

 

هندوانه به جای خود، اما نقل «اصلی و کرم»، «کوراوغلو»، «قاچاق نبی» و بایاتی خوانی و کلمات ِ شیرین ِ حافظ هم جای خود که تا پاسی از شب دل و سر همه را گرم می‌کند.

اما این خنده و گرما تنها داستان یلدای آذربایجان نیست... اینجا هر دلداده‌ای، قصه دارد از نخستین یلدای زندگی ِ دو نفره‌اش که نفس پدرها و مادرها و بزرگ‌ترهای فامیل، برای یک عمر همراهی برکت‌اش داده است.

در دوران نامزدی خانواده‌ها شب یلدا را بهانه می‌کنند و برای نامزد فرزندشان در سینی مجمری که سرخ و سبز تزیین شده، « خونچا » طبق می فرستند، طبقی گرم و شیرین که با هزار دعای خیر همراهی شده است.

هیچ کس اما اینجا تنها نیست و اقوام در هر چه بهتر بودن و بهتر چیدن این خوانچه‌ها کمک می‌کنند. ساعتی بعد، طبقی از شیرینی، آجیل شیرین هفت مغز، پرتقال، سیب، انار، هندوانه، آیینه و پارچه پولکی، می‌رود تا خانه همسر آینده ...

اما در این دیار، فقط نو عروس نیست که کامش شیرین می شود از هدایای اولین چله عاشقی...

در نخستین سال ازدواج، پدر عروس قبل از غروب آفتاب یلدا، سهم دختر و دامادش را از برکت و داشته‌های آن سال را با هندوانه، میوه، آجیل، شیرینی و لباس، به فرزندش و عضو تازه خانواده تا یادشان باشد سنت‌ها، بندی بر زندگی آنها نیستند، که سنت‌ها برکت روزها و خاطره روزگار آینده‌اند.

امسال هم پشت میزها و سفره‌ها و کرسی‌های کوچک و بزرگ خود می‌نشینیم و تولد خورشید را انتظار می‌کشیم از شبی که فردا روز، رو به کوتاهی می‌گذارد، تا یادمان بماند، خورشید هیچگاه برای همیشه در بند نمی‌ماند و یلدا شبی، دوباره متولد می‌شود تا بهاری آرام را به تماشا بنشینیم.

فقط می‌ماند غم و حسرت ما، مردمان آذربایجان و دیگر مردمان ایران برای تک تک افرادی که لرزه‌های مرداد ماه امسال در وزرقان، اهر، هریس و دیگر شهرها و روستاهای منطقه، خانواده‌شان را پر پر کرد و گرد غصه و اندوه را بر چهره‌های پرتلاششان نشاند. می‌ماند غصه کودکانی که امسال دست مادر بزرگ را در حال بریدن هندوانه نخواهند دید و «بایاتی» خوانی پدر را نخواهند شنید و در چادرهای سفید و برف گرفته یا در خانه‌های کوچکشان که به تازگی سقف بالای سر زندگی شان شده، باید در انتظار خداحافظی شب و رهایی خورشید باشند. شاید این رهایی، خورشید روزگار را بر زندگی برف گرفته شان بتاباند ...

یادمان باشد، قرار این روزگار بی قرار، دویدن و نرسیدن نیست؛ این روزگار را، امید می‌چرخاند ...

شهریار؛ شاعر شیرین سخن آذربایجان شب‌نشینی‌های زمستان و نقل داستان‌ها و روایات را در منظومه پایدار «حیدربابایه سلام» چنین به تصویر منظوم کشیده است:

قــــاری‌ننه گئجـه نــاغیل دینـــده

کولک قالخوب قاپ باجانی دوینده

من قــاییدوب بیرده اوشــاق اولیدیم

بیر گول آچوب اوندان سورا سولیدیم

در میان عامه مردم نیز «بایاتی»ها و اشعار منظوم متنوعی رواج دارد که از جمله آنها می‌توان به این «بایاتی» اشاره کرد:

چیله چیخار بایراما بیر آی قالار

پینتی آرواد قوورمانی قـــورتارار

گئدر باخار گودول ده یارماسینا

باخ فلکین گردش و غوغاسینا

ترجمه:

وقتی «چله» تمام شد یک ماه به عید باقی می‌ماند. (منظور چله کوچک است)

زن بدسلیقه گوشت‌های ذخیره خود را تمام می‌کند.

به «بلغورهای» انبار روی می‌آورد

نظاره کن گردش و غوغای فلک را

انتهای پیام/60012

منبع: فارس

کلیدواژه: آذربایجان تابستان آزادی تبریز خبرگزاری فارس فارس تبریز فارس آذربایجان شرقی شب یلدا استاد شهریار بلغور گوشت بایاتی حیدربابایه سلام زمستان داستان غصه قصه چادر کرسی خورشید دختر داماد روستا عروس شیرینی لباس آجیل میوه هندوانه پرتقال

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۸۵۱۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

با مصرف این میوه جوان شوید

ایسنا/خراسان رضوی نتایج تحقیقات نشان داده است که میوه محبوب در نزد برخی افراد در واقع می‌تواند در جوان نشان دادن آنان نقش داشته باشد.

با افزایش سن، غذاهایی که مصرف می‌کنیم می‌توانند بر تناسب اندام، ظاهر، کیفیت زندگی و خطر ابتلا به بیماری ما تاثیر بگذارند. بدن ما برای حمایت از روند طبیعی پیری به مواد مغذی مختلفی متکی است و برخی از مواد مغذی ممکن است به کاهش علائم پیری کمک کنند.

توجه به این نکته مهم است که مصرف غذاهای خاصی شما را به‌طور قابل‌توجهی جوان‌تر نشان نمی‌دهد و تغذیه تنها یکی از جنبه‌های پیشگیری از پیری است، با این حال، افزودن غذاهای غنی از مواد مغذی به رژیم غذایی می‌تواند به شما کمک کند که با بالا رفتن سن، بهترین ظاهر و احساس خود را داشته باشید.

یکی از راه‌های شگفت‌انگیز تغییر بدن شما با افزایش سن، در واقع مربوط به پوست شماست ما در مورد چین و چروک، خطوط ریز، لکه‌های پیری، آسیب‌های ناشی از نور خورشید و تولید کمتر کلاژن صحبت می‌کنیم. بنابراین، اگر به شما بگوییم کاری بسیار ساده وجود دارد که می‌توانید برای کند کردن پیری پوست انجام دهید، چه می‌شود و  یا به‌طور خاص بگوییم، این پیشگیری با میوه مغذی و خوشمزه‌ای است که می‌توانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

منظور ما هندوانه است؛ این میوه‌ مورد استفاده بیشتر در تابستان و میوه رفع تشنگی را می‌توان به‌طور کامل به‌عنوان میوه، به اسموتی‌ها اضافه کرد، یا در سالادها ریخت. هندوانه بومی آفریقا و با سابقه‌ای غنی است که هزاران سال قدمت را در بر می‌گیرد و تقریباً در تمام قاره‌های جهان رشد می‌کند.

هندوانه عمدتاً به دلیل آبرسانی آن شناخته شده است زیرا ۹۲ درصد این میوه از آب تشکیل شده است. همین خاصیت آبرسانی هندوانه به مبارزه با پیری نیز کمک می‌کند. توجه کنید که هیدراتاسیون برای سلامت کلی بدن مهم است و تاثیر خوب آن می‌تواند روی پوست شما نیز ظاهر شود.

دکتر آلوک ویج، متخصص پوست کلینیک کلیولند، ایالات‌متحده توضیح داد که اگر بدن شما کم آب شد، خارجی‌ترین لایه (استراتوم شاخی) حاوی آب کافی نخواهد بود و اگر آن را فشار دهید، پوست به حالت خود باز نمی‌گردد، با این حال، این تنها کاری نیست که هندوانه برای جوان نشان دادن شما انجام می‌دهد.

چگونه مصرف هندوانه می‌تواند به شما کمک کند جوان‌تر به نظر برسید

هندوانه حاوی آنتی‌اکسیدان‌های ویتامین C، گلوتاتیون، لیکوپن و بتاکاروتن است و این مواد مغذی می‌توانند به سلامت پوست شما کمک کنند. ویتامین C برای تولید کلاژن ضروری است. کلاژن چیزی است که به پوست شما خاصیت ارتجاعی و استحکام می‌بخشد و در عین حال گردش سلولی پوست را نیز افزایش می‌دهد.

گلوتاتیون با بهبود سلامت سلولی، محافظت در برابر استرس اکسیداتیو که منجر به چین و چروک می‌شود و مبارزه با لکه‌های پیری و حلقه‌های تیره زیر چشم، با پیری مبارزه می‌کند.

لیکوپن احتمالاً یکی از آنتی‌اکسیدان‌های مورد بحث در هندوانه است، عمدتاً به این دلیل که رنگ قرمز مشخصه هندوانه را به آن می‌بخشد. همچنین یکی از خواص این میوه است که با سرطان و دیابت در ارتباط است. وقتی صحبت از پیری می‌شود، لیکوپن وظیفه بسیار مهم محافظت از پوست شما در برابر آسیب‌های خورشید را انجام می‌دهد و این کار با کاهش قرمزی پوست و جلوگیری از اثرات پیری نور انجام می‌شود. شاید قبلاً نیز شنیده باشید که اگر از مصرف ضد آفتاب خودداری کنید، پیرتر به نظر می‌رسید. در حالی که استفاده از کرم ضد آفتاب و کلاه محافظ، هنوز در خارج از منزل ضروری است، مصرف هندوانه نیز می‌تواند لایه‌ای از محافظت برای شما فراهم کند.

بدن شما می‌تواند از بتاکاروتن برای تولید ویتامین A استفاده کند. مشتقات مصنوعی ویتامین A، به نام رتینوئید، همان چیزی است که ما به شکل محصولات ضد پیری روی پوست خود استفاده می‌کنیم. آنها به ترمیم پوست شما کمک، از خشکی و پوسته پوسته شدن پوست جلوگیری و با آسیب سلولی و پیری پوست مبارزه می‌کنند.

سایر مواد مغذی دوستدار پوست در هندوانه، شامل ویتامین E، ویتامین B۶ و ال سیترولین هستند. ویتامین E در جلوگیری از دست دادن رطوبت، حفظ پوست نرم و محافظت در برابر آسیب سلولی مرتبط، در حالی که ویتامین B۶ برای مبارزه با آکنه مهم است. ال سیترولین به ال آرژنین تبدیل می‌شود و از پوست شما در برابر واقعیت‌های خشن آب‌وهوای امروز و آلودگی‌های محیطی محافظت می‌کند.

آیا مصرف موضعی هندوانه نیز کمک‌کننده خواهد بود؟

شاید متوجه شده باشید که هندوانه ماده‌ای محبوب در شوینده‌ها و کرم‌های صورت است. استفاده موضعی از این میوه همچنین دارای فوایدی برای پوست است که به شما کمک می‌کند جوان‌تر به نظر برسید. در حالی که ممکن است بتوانید برخی از این فواید را از کرم‌های صورت و شوینده‌های صورت به دست آورید، کارشناسان همچنین استفاده از خود میوه را برای مبارزه با اثرات پیری توصیه می‌کنند.

به گفته دکتر هوارد مراد، متخصص پوست، داروساز و استاد بالینی، آب هندوانه که روی صورت شما مالیده شود می‌تواند به‌عنوان لایه‌بردار طبیعی عمل کند. این متخصص مراقبت از پوست گفت: هندوانه سرشار از اسیدهای آلفا هیدروکسی، اسید سیتریک و اسید مالیک است که لایه‌بردارهای طبیعی محسوب می‌شوند.

به گفته دکتر مراد، علاوه بر این، خواص خنک‌کنندگی این میوه می‌تواند بثورات گرمایی را تسکین دهد و تنها کاری که باید انجام دهید این است که پوست میوه را که قبلا در یخچال گذاشته‌اید روی پوست خود بمالید. استفاده از پوست هندوانه برای بیماری‌های پوستی مانند روزاسه و آفتاب سوختگی نیز توصیه می‌شود. روزاسه، بیماری مزمن پوستی شایع است که صورت را درگیر کرده و با گرگرفتگی، قرمزی، جوش، جوش‌های چرکی و عروق خونی منقبض مشخص می‌شود. چشم‌ها اغلب درگیر شده و ضخیم شدن پوست همراه با بزرگ شدن قسمت‌هایی از بدن، به خصوص بینی، در برخی افراد ممکن است رخ دهند.

همانطور که از قبلا نیز می‌دانید، استفاده موضعی از ویتامین A مصنوعی یا رتینوئیدها با بهبود ظاهر خطوط ظریف و چین و چروک همراه است، اگرچه مشخص نیست که هندوانه مستقیما روی پوست می‌تواند این کار را انجام دهد یا خیر.

محصولات مراقبت از پوست حاوی میوه‌هایی هستند که ادعا می‌کنند این کار را انجام می دهند. شاید این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد و این مورد قطعا یکی از درمان‌های ضد پیری کمتر عجیب و غریبی محسوب می‌شود که ممکن است بخواهید آن را امتحان کنید.

لازم به‌ذکر است، در کنار رژیم غذایی مغذی مملو از غذاهای گیاهی کامل، محافظت از پوست خود را با عادات دیگری  مانند استفاده از کرم ضد آفتاب، پرهیز از سیگار، فعال ماندن و استفاده از محصولات مراقبت از پوست مناسب نیز در نظر بگیرید.

منابع

https://www.healthline.com

https://www.health.com

انتهای پیام