آیا دولت مجاز است در فرهنگ دخالت کند یا نه؟
تاریخ انتشار: ۲۵ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۲۳۹۹۵
به گزارش خبرگزاری مهر، میثم مهدیار جامعه شناس، مدرس دانشگاه و معاون پژوهشی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، به گفت و گو پیرامون اسلام سیاسی و آزادی اندیشه پرداخت.
مهدیار در پاسخ به این سوال که آیا مناسک ترویجی حکومت، مانع آزادیهای اجتماعی میشود یا نه؟ گفت: «تا به حال مطالعات اجتماعی-فرهنگی قابل توجهی درباره مناسک انجام نگرفتهاست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با تعریف مناسک به «رابطی میان امر عرفی و امر قدسی» گفت: «تا به حال دو نوع نگاه عمده به مناسک وجود داشته است: نگاه اول کارکردگرایانه و محافظه کارانه است که مناسک را در ایجاد نظم اجتماعی و از بین بردن شکافهای موجود در جامعه مؤثر میدانند. بنابراین نگاه، رشد مناسک، به تعبیر هگل بسط آزادی مثبت در جامعه را به همراه میآورد. و نگاه دوم همان نگاه انتقادی (چپ) است، که کل دین و به تبع آن مناسک را برساخت میدانند و آن را ایدئولوژی کاذب القایی از سوی طبقات بالا قلمداد میکنند.»
مهدیار درباره دخالت دولت در ترویج مناسک، گفت: «دولت مدرن همواره به دنبال پیاده کردن برنامهای برای شکلدهی به ملت است و فرهنگ نیز از همین رو در معرض سیاستگذاری است اما باید توجه کنیم تأثیرات غیر مستقیم دولت بر فرهنگ خیلی بیشتر از تأثیرات مستقیم است. از این رو پرسش درباره اینکه آیا دولت مجاز است در فرهنگ دخالت کند یا نه ناشی از فهم ناقص ما از مقوله دولت مدرن است. دولت چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم، به هر حال بر فرهنگ جامعه اثرگذار است. اما اینک پرسش اصلی آن است که شیوه انجام این دخالت و تأثیر چگونه باید باشد؛ نرم یا سخت؟ تنها در صورتی میتوان از حق نداشتن دولت در ترویج مناسک سخن به میان آورد که فلسفه سیاسی جدید از حاکمیت و نسبتش با امر قدسی و امر عرفی مطرح کنیم.»
وی با انتقاد از کسانی که فربهی مناسک را مطرح میکنند، خاطر نشان کرد: «فربهی مناسک نیز انگارهای است که مطالعه رسمیای درباره آن انجام نگرفته و کسانی که مدعی این انگاره هستند، بیشتر نویسندهاند تا پژوهشگر! درباره این موضوع باید به چند نکته توجه شود: امر عرفی همواره در سیلان است و مناسک به همین خاطر، امکان اضافه یا کم شدنشان وجود دارد. برای اثبات فربهی مناسک باید اثبات کنیم که آیا به نسبت گذشته کمیت مناسک در کشور رشد کرده است؟ به دلیل نداشتن جامعه آماری مشخص، بررسی این مورد بسیار دشوار است و من پژوهش قابل توجهی ندیدم. یا در این دوره به دلیل فراگیری شبکههای مجازی، هر کسی در روستای خودش برای یک شخصیتی مراسم میگیرد و پوسترش را به اشتراک میگذارد! اما این باعث تعمیم دادن آن مراسم به کل هیئات و مناسک میشود و با مفهوم فربگی از آن یاد میشود. البته از نظر من نفس افزایش کمیت مناسک اگر اثبات هم شود حاوی مشکلی نیست چرا که مثلاً پیروزی انقلاب همبستگی مستقیمی با رشد مناسک در دهه ۵۰ داشت. پس اصل مساله محتوای مناسک است نه کمیت آن.»
وی در پایان تذکر داد: «مهمتر از بحث بر سر کمیت مناسک، میبایست بر سر محتوا و کیفیت آن دقیق شد. آیا مناسکی که هم اکنون در جامعه وجود دارند، در راستای آزادی، استقلال، عدالت و سایر شعارهای دینی و انقلابی هستند و یا ضد آنها. نظمی که به دنبال آن میآید منفعلانه است یا فعالانه؟ آئین شیعی صرفاً مسئله نظم در آن مطرح نیست، بلکه علاوه بر نظم، قابلیت تغییر اجتماعی و بههمزدن نظم را نیز در خود دارد. چرا که ما از امام حسین (ع) به عنوان مظلوم و شورشگر علیه یزید ظالم یاد میکنیم و مفاهیمی از این دست در مناسک ما وجود دارند و اتفاقاً مثلاً خیلی از شهدای مدافع حرم از دل همین مناسک تولید شدند.»
کد خبر 4825227منبع: مهر
کلیدواژه: دولت مدرن فرهنگ عمومی قاسم سلیمانی سردار سلیمانی کنفرانس بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی شهادت پیام تسلیت معرفی کتاب فعالیت های قرآنی نشست علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قرآن ایام فاطمیه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۲۳۹۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وقتی «خانه خدا» سینماها را شلوغ کرد
همزمان با آغاز سفر عمره زائران ایرانی و در آستانه فرارسیدن موسم حج، از فیلم مستندی میتوان یاد کرد که حدود ۶ دهه قبل، از خانه خدا و مناسک حج ساخته شد و تماشاگران زیادی را به سینماها کشاند.
به گزارش ایسنا،مستند «خانه خدا» محصول ۱۳۴۵ است که به عنوان اولین مستند جدی ایران و به باور برخی، کاملترین سند سینماییِ جهان درباره مناسک حج - تا زمان ساخت فیلم - شناخته میشود.
«خانه خدا» فیلمی منحصر به فرد درباره مراسم و مناسک حج و از نخستین فیلمهای مستند است که در سال ۱۳۴۵ در سینماهای تهران و چند شهر دیگر به نمایش عمومی درآمد و با اقبال گسترده مردم روبهرو شد. این مستند حتی توانست به بازارهای جهانی راه پیدا کند و در بخش گستردهای از کشورهای مسلمان به نمایش درآید.
درباره نحوه تولید «خانه خدا» ابهامات زیادی وجود دارد. پژوهشگران مختلف در نوشتههای خود، اطلاعاتی ضد و نقیض، درباره عوامل این مستند ارائه دادهاند. برخی مونتاژ فیلم را نتیجه کار ابراهیم گلستان دانستهاند و تعدادی نیز نام ابوالقاسم رضایی و جلال مقدم را به عنوان تدوینگر آوردهاند. در برخی منابع پژوهشی گفتار فیلم را از آنِ ابراهیم گلستان میدانند حال آن که نظر محقّقانی دیگر بر آن است که روایت اولیه را محمود سعادت و حمزه رحمانی نوشتهاند و گلستان تنها متن آن دو را بازنگری و ویرایش کرده است. حتی در مورد کارگردان فیلم هم اتفاق نظر وجود ندارد. در عنوانبندی نام کارگردان نیامده و شاید همین سبب شده برخی این عنوان را به جلال مقدم منتسب کنند.
درباره این مستند محمد تهامینژاد گفته است: «از زمان تولید «خانه خدا» تا کنون همواره این پرسش مطرح شده که کارگردان این فیلم چه کسی بوده؛ این در حالی است که در تیتراژ فیلم، از اشاره مستقیم به این عنوان پرهیز شده و تهیهکننده (استودیو ایرانفیلم که محل فعلی خانه سینماست) ترجیح داده هیچ اسمی از کارگردان نباشد.
سالها قبل، جلال مقدم در گفتوگویی با مجله «نگین» گفته بود این فیلم کارگردان مشخصی نداشته و به همین دلیل نام کسی در تیتراژ قید نشده است اما نکته اینجاست که در نسخه ویدیویی این فیلم و در تیتراژ انگلیسی آن که سالها قبل در آمریکا توزیع شد، نام ابوالقاسم رضایی به عنوان کارگردان و جلال مقدم به عنوان مشاور تهیهکننده قید شده است. همچنین در نامهای که در حاشیه یکی از نمایشهای محدود این فیلم (درخانه شهریاران جوان) توسط زندهیاد نعمت حقیقی فرستاده شد به صراحت به این نکته تاکید و اشاره شده بود که فیلم «خانه خدا» متعلق به ابوالقاسم رضایی و ساخته اوست.»
در این زمینه بخوانید:
بالاخره «خانه خدا» را چه کسی ساخته است؟
گفته شده است که ابوالقاسم رضایی چهار فیلمبردار (احمد شیرازی، محمود ایثاری، عباس دستمالچی و نعمت حقیقی) را با تجهیزات کامل به عربستان سعودی برد و هر یک از آنها جدا از هم صحنههایی را روی نوار سلولویید ضبط کردند؛ بدون آن که سهم هر یک پس از تدوین فیلم مشخص باشد. در تیتراژ این فیلم که ابتدا با آوازی از علی بهاری آغاز میشود اسامی همه عوامل با عنوان "حاجی" ذکر شده است.
از مستند «خانه خدا»، نگاتیوی باقی نمانده و چند سال قبل از روی پزیتیوهای بهجامانده از آن، نسخهای به سفارش فیلمخانه ملی ایران در «شرکت پیشگامان سینمای آریا» ترمیم و بازسازی شد که در بهار سال ۱۳۹۶ در جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش درآمد و دو سال بعد هم کانون فیلمِ خانه سینما با برگزاری یک نشست تخصصی آن را دوباره نمایش داد.
در طول این سالها چنین فیلمی با این ویژگیها و با تغییرات ایجاد شده در مکانهای برپایی مناسک حج ساخته نشده، در صورتی که براساس برخی منابع مستند «خانه خدا» گویا به ۸۲ کشور فروخته شده بود و تولیدی بسیار سودآور محسوب میشده است.
در ادامه بخشی از مراحل بازسازی مستند «خانه خدا» را که در فیلمخانه ملی ایران انجام شده و نسخه کامل آن در فضای مجازی موجود است، مشاهده میکنید:
انتهای پیام