مترجمان فارسی نابلد
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۸۷۳۵۹
علی شاهمرادی متولد 1356 مترجم و پرکاری است که آثار ترجمه شده او معمولاً مورد توجه و اقبال مخاطب واقع شده است. رمان «وقتی باران می‌بارد» اثر لیزاد یانگ تازه‌ترین کتابی است که با ترجمه او و توسط نشر آموت به بازار کتاب آمده است.
خدیجه زمانیان/
علی شاهمرادی متولد 1356 مترجم و پرکاری است که آثار ترجمه شده او معمولاً مورد توجه و اقبال مخاطب واقع شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شاهمرادی ابتدا با ترجمه شعر وارد عرصه ترجمه شده و در پس اتفاقاتی به ترجمه رمان روآورده و آثار او مورد توجه مخاطب واقع شده است. شاهمرادی علاقه دارد نویسندگان تازه‌ای به جامعه کتابخوان ایرانی معرفی کند. از این رو شاید بتوان او را مترجمی قلمداد کرد که به مخاطب احترام می‌گذارد و ادبیات تازه‌ای پیش چشم کتابخوان‌ها قرار می‌دهد.
«فردا شاید یکشنبه باشد» (گزیده شعر شاعران، نشر چشمه) و رمان‌های «خانه‌ای که در آن بزرگ شدیم» نوشته لیزا جوئل(نشر آموت)، « همه آنچه همیشه می‌خواستیم» نوشته امیلی گیفین (نشر سنگ)، «وقتی که او رفت» نوشته لیزا جوئل (نشر خزه)، «منطق عشق» نوشته تامارا وبر (نشر خزه) و «می‌خواستم فرشته باشم» نوشته ملینا مارچتا (نشر خزه) توسط این مترجم برگردان شده‌اند.
گفت‌وگوی ما را با علی شاهمرادی در مورد مشکلات مترجم و آسیب‌های ترجمه بخوانید.
* چه شد وارد حوزه ترجمه شدید؟
** ترجمه را با برگردان شعرها شروع کردم. سه مجموعه شعر هم ترجمه کرده‌ام اما ناشری آن‌ها را منتشر نکرد. مدتی که در زاهدان زندگی می‌کردم برحسب اتفاق یکی از دوستانم میهمان ما شد. او ترجمه‌ها را از من گرفت و به آقای پوری نشان داده بود. آقای پوری ترجمه‌ها را خوانده بودند و چند روز بعد با من تماس گرفتند و برای انتشار آن‌ها با نشرچشمه صحبت کردند. همین اتفاق من را به سمت ترجمه کشاند و آغاز کار من برای ترجمه شد. رفتار آقای پوری به من انگیزه ادامه کار داد. یوسف علیخانی هم که متوجه شده بود من شعر ترجمه می‌کنم با من تماس گرفت و پیشنهاد داد رمان هم ترجمه کنم. اکنون سه سال است که ترجمه رمان را شروع کرده‌ام.
* چرا اقبال به ترجمه شعر کم است در حالی که آثار خوبی به فارسی ترجمه شده‌اند و همان اندک آثار هم پرفروش بوده‌اند. مثلاً عاشقانه‌های نزار قبانی و یا آثار محمود درویش؟
** ترجمه شعر مخاطب خاص دارد. آن‌قدر خاص است که بسیاری از ناشران رغبت نمی‌کنند ترجمه شعر چاپ کنند، چون تعداد خواننده‌های ترجمه شعر مدام کم و کمتر می‌شود. البته ترجمه‌های بدی که از اشعار شده در دلزدگی مخاطب بی‌تأثیر نبوده است. ترجمه‌هایی که نعل به نعل و کلمه به کلمه فقط جسم شعر را ترجمه می‌کنند و موجب دوری مخاطب از جریان شعر ترجمه می‌شود. البته منظور من شعرهای دو، سه سال گذشته است. در گذشته هنوز مخاطب کنجکاوی داشت و اگر ترجمه‌های بد و ناقص مخاطب را پس نمی‌زد، به احتمال زیاد هنوز شعر ترجمه مورد اقبال قرار می‌گرفت. یکی از دلایل محبوبیت شاعری مثل نزارقبانی، ترجمه خوب احمد پوری است که خواننده را با شاعر همراه کرد و به چاپ‌های چندم هم رسید. همان‌طور که گفتم ترجمه‌های بد و دم‌دستی کار را برای مترجمان کاربلد هم سخت کرد.
* با آنکه نویسندگان ناشناخته را به مخاطب ایرانی معرفی می‌کنید و آثاری ترجمه می‌کنید که تا به حال در ایران ترجمه نشده‌اند، اما کتاب‌های شما به چاپ‌های چندم رسیده و با اقبال مخاطب مواجه شده است. این آثار بر چه اساسی انتخاب می‌شوند؟
** دو نوع مخاطب در ایران وجود دارد. مخاطبی که در خواندن اثر به دنبال لذت و سرگرمی است و مخاطبی که کتاب را از منظرهای دیگر می‌خواند. دغدغه من برای انتخاب اثر این است که با هر ترجمه، نویسنده تازه‌ای را به جامعه فارسی‌زبان معرفی کنم و برای رسیدن به این هدف با مشورتی که با دوستان و کارشناسان داشتم به این نتیجه رسیدم آثاری برای ترجمه انتخاب کنم که سلیقه طیف‌های مختلف مخاطب را دربربگیرد یعنی آثاری که ساده خوان‌تر باشند و در قالب ژانر هم نوشته شده باشند مثلاً ژانر وحشت و عاشقانه.
برخلاف تصور عموم کتاب‌های ترجمه نشده آن‌قدر زیاد است که حق انتخاب را برای مترجم سخت و او را دچار مشکل می‌کند. کتاب‌های زیادی در دنیا هستند که قابلیت ترجمه شدن دارند و هر کدام آن‌ها هم مشتری‌ها، خوانندگان و مخاطبان خاص خودشان را دارد. من سعی می‌کنم سراغ بهترین‌های هر ژانر بروم و بازخوردهای مثبتی هم از مخاطب دریافت کرده‌ام. اگرچه دوست دارم ترجمه‌هایم نقد شود، چون نقد منصفانه موجب می‌شود نقص‌ها و آسیب‌های کار دیده شود.
* چطور مطمئن هستید اثری که برای ترجمه انتخاب می‌شود مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرد؟
** خیلی نمی‌شود در این مورد مطمئن بود. بازار کتاب تحت تأثیر عوامل مختلفی است و گاهی کتابی که به نظر می‌آید مورد استقبال قرار می‌گیرد، در ارتباط با مخاطب دچار مشکل می‌شود، اما شانس بزرگ من کار کردن با ناشرانی است که خواننده به آن‌ها اعتماد دارد. در عین حال انتخاب و دقت در ترجمه و تبلیغات گسترده هم عوامل مهم دیگر در دیده شدن یک اثر و موفقیتش در بازار کتاب است.
* با توجه به تعدد مترجمان در کشور ما، یک مترجم می‌تواند فقط از راه ترجمه کسب درآمد کند؟
** قطعاً نه، به خصوص برای کسی که تازه وارد این حوزه می‌شود. اگر مترجمی شانس بیاورد و با ناشر معتبر و منصفی همکاری کند، باز هم درصد اندکی از انتشار کتاب به مترجم تعلق می‌گیرد و با توجه به اینکه از هر 100کتاب شاید یک اثر به چاپ‌های متعدد برسد و معمولاً این شرایط شامل مترجم تازه‌کار نمی‌شود، نباید به ترجمه به عنوان شغل نگاه کرد و حتماً یک فعالیت جنبی خواهد بود.
* به عنوان یک مترجم، موضع شما از توجه مخاطب به کتاب‌های ترجمه بیشتر از آثار تألیفی چیست؟
** من پیش از مترجم، یک نویسنده هستم و یکی از دغدغه‌های همیشگی‌ام این بوده که فقط به عنوان مترجم شناخته شوم و دغدغه‌ام این است که نکند صرفاً به عنوان یک مترجم شناخته شوم و به اندازه سایر نویسندگان از میل مخاطب ایرانی نسبت به آثار ترجمه و بی‌توجهی‌اش به آثار تألیف، نگران هستم. اما هر اتفاقی دلایلی دارد و عزمی برای پیدا کردن این دلایل دیده نمی‌شود. نویسند، ناشر و مخاطب در تعامل با یکدیگر باید این مسائل و مشکلات را ارزیابی کنند و برای آن چاره‌ای بیندیشند. اما همان‌طور که گفتم عزمی برای حل این مشکلات وجود ندارد و مخاطب هم به دو دلیل نشناختن نویسنده ایرانی و انتخاب‌های آثارش که بیشتر از روی رابطه است و نه ارزش ادبی، به سمت انتخاب اثر می‌رود.
* منظور شما از رابطه چیست؟
** رابطه را در مورد بررسی‌های نشر به کار بردم، نه مخاطب. کسانی که کار بررسی آثار برای انتشارات را انجام می‌دهند و با توجه به رابطه و نه کیفیت اثر به انتخاب کتاب‌ها می‌پردازند و در بسیاری از مواقع چشمشان را به روی ضعف اثر می‌بندند، موجب می‌شوند نویسنده‌ای که دستش از این روابط کوتاه است، دیده نشود.
* اگر بخواهید راجع به آسیب‌های ترجمه صحبت کنید، به چه مسائلی اشاره می‌کنید؟
** مهم‌ترین آسیب در ترجمه ادبی، ورود مترجمانی است که شناخت چندانی از ادبیات و زبان مقصد(فارسی) ندارند. این مترجمان فقط به زبان مبدأ اشراف دارند و با ادبیات فارسی آشنایی و قرابت ندارند. البته عده‌ای از مترجمان همان زبان مبدأ را هم نمی‌شناسند و با رابطه وارد عرصه ترجمه شده‌اند که البته نمی‌توانند دوام بیاورند و کنار خواهند رفت، اما به هر حال همین مترجم‌ها تأثیر سوءشان را بر ادبیات می‌گذارند، چون با ترجمه‌های کلمه به کلمه، کتاب را چنان گنگ و پیچیده می‌کنند که مخاطب را سردرگم و بی‌اعتماد می‌کنند و به نظرم این آسیب با بالارفتن حجم ترجمه بیشتر هم به چشم می‌آید.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: مترجم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۸۷۳۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کمرنگ‌شدن نشریات تخصصی نوجوانان از عوامل افت شعر نوجوانان است
به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «شعر نوجوان از منظر مخاطب و جایگاه امروزی آن» به دبیری انسیه موسویان و با سخنرانی افسون امینی شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «شعر نوجوان، سرگردانی میان متن و مخاطب» و حسین تولایی با موضوع «واکاوی جهان در تجربه-سروده‌های نوجوانان» برگزار شد.
امینی گفت: حرف زدن در مورد شعر نوجوان، بی‌نیاز از صحبت کردن درباره‌ی شعر کودک نیست؛ به ویژه که منابع ما در حوزه‌ی شعر نوجوان بسیار اندک است.
وی با اشاره به سیر تاریخی شکل‌گیری شعر نوجوان افزود: شعر کودک برخلاف داستان کودک که به شکل خودجوش مسیر خود را طی کرد؛ به صورت خودجوش شکل نگرفت. پس از انقلاب مشروطه، نیاز متولیان مدارس و کودکستان‌ها به تولید شعر برای دانش‌آموزان، باعث شکل‌گیری شعر کودک و تولید محتوا در این دوره شد. در این میان، رواج ترانه‌های عامیانه‌ی دوره‌ی مشروطه و گسترش کار ترجمه تأثیر بسزایی داشتند.
این نویسنده گفت: در این دوره شعر نوجوان وجود نداشت، چرا که اصولاً مفهوم نوجوانی در این دوره هنوز شکل نگرفته بود و مخاطبان به دو گروه بزرگسالان و کودکان تقسیم می‌شدند. گاه شعر برخی از شاعران بزرگسال که از نظر زبانی و محتوایی اشعارشان برای نوجوانان قابل فهم بود، مثل پروین اعتصامی در حوزه‌ی شعر نوجوان مورد توجه قرار می‌گرفتند.
وی افزود: پیشرفت علم روانشناسی و آشنایی با دیدگاه‌های کسانی چون ژان پیاژه و نیز دومین سمینار ملی ادبیات کودک شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۶ که بخش مهمی از آن مختص شعر کودک با سخنرانی عباس یمینی شریف بود، زمینه‌ی توجه به شعر نوجوان را فراهم کرد. در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ افرادی مثل محمود کیانوش به صورت جدی وارد حوزه‌ی شعر کودک و نوجوان شوند. کیانوش تحت تأثیر نظریه‌ی رشد پیاژه و ادبیات ترجمه، نخستین شاعری است که به طور جدی سراغ شعر نوجوان رفت و اولین کتاب شعر نوجوان را با عنوان «آفتاب خانه‌ی ما» منتشر کرد. نکته‌ی قابل توجه در مورد شعر کودک در ایران، پشتوانه‌ی پژوهشی آن، قبل از رواج و گسترش آن در بین شاعران کودک است. دو کتاب «نیم قرن در باغ شعر کودکان» از عباس یمینی شریف و «شعر کودک ایران» از محمود کیانوش در زمانی منتشر شدند که شاعران کودک بسیار انگشت‌شمار بودند.
امینی گفت: در دهه‌ی ۶۰ به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی‌ای که در جامعه رخ داد، نیاز بود تا آموزش و پرورش و نهادهایی مثل وزارت ارشاد و غیره توجه ویژه‌ای به جمعیت نوجوان داشته باشند. نسلی که در آن زمان به لحاظ کمیت، طیف وسیعی از جمعیت کشور را شامل می‌شد. بنابراین به شعر نوجوان توجه بیشتری شد و شاعرانی چون جعفر ابراهیمی، محمدکاظم مزینانی، وحید نیکخواه آزاد، جواد محقق، قیصر امین‌پور، افشین علاء و دیگر شعرا پای کار آمدند. این شاعران متناسب با نیاز نوجوان آن روز شعر می‌سرودند؛ اگرچه هنوز اشعار آنان بین شعر نوجوان و شعر کودک یا بزرگسال معلق بود.
این مدرس دانشگاه گفت: از دهه‌ی ۷۰ شعر نوجوان رشد و جایگاه خود را پیدا می‌کند. در این دوره کتاب‌های شعر نوجوان از نظر ظاهری هم به ثبات می‌رسند و فونت و قطع آن‌ها برای مخاطب تعریف مشخصی می‌یابد، اگرچه هنوز نوسان‌هایی هست و گاه شعر نوجوانان، با تصاویر و قطع کتاب کودک منتشر می‌شود. از شاعران شاخص شعر نوجوان در این دهه، می‌توان از بیوک ملکی، افسانه شعبان‌نژاد، افشین علاء، عرفان نظرآهاری، شاهین رهنما، آتوسا صالحی و محمدکاظم مزینانی نام برد.
وی افزود: در دهه‌ی ۸۰ تعداد شاعران نوجوان بیشتر و آثار آنان متنوع‌تر شد. ظهور شاعران توانمند در این دهه، کتاب‌های شعر نوجوان را از نظر مضمون، قطع و زبان با تنوع قابل توجهی همراه کرد. در این دوره بسیاری از شاعران شعر کودک نیز، برای محک زدن خود وارد حوزه‌ی شعر نوجوان می‌شوند. بیشتر شاعران این دهه موفق هستند و تا سال‌های بعد هم می‌مانند. از چهره‌های شاخص این دوره علاوه بر شاعران دهه‌ی ۷۰، می‌توان از مهدیه نظری، عباس تربن، حسین تولایی، مهدی مردانی، انسیه موسویان، غلامرضا بکتاش، علی باباجانی، کمال شفیعی و.... را نام برد.
این شاعر با تاکید بر اینکه این روند در دهه‌ی ۹۰ هم ادامه یافت، گفت: با این تفاوت که از اواخر این دهه، این رشد کمرنگ می‌شود و ما با کتاب شعر نوجوان کمتری روبه‌رو هستیم و توجه ناشران به چاپ و کیفیت این نوع ادبی کمتر می‌شود.
امینی گفت: از نظر من مخاطب شعر کودک عام است، اما مخاطب شعر نوجوان خاص. کتاب‌های شعر کودک از سوی والدین در هر سطح و طبقه‌ای برای سرگرمی و آموزش کودکان خریداری می‌شوند؛ اما شعر نوجوان باید توسط نوجوان علاقه‌مند به شعر خریداری شود. نوجوانی کتاب شعر می‌خرد که خودش اهل شعر و ادبیات باشد. بنابراین شعر نوجوان از سوی ناشران با اقبال مواجه نیست. از سوی دیگر، آشنایی ما با شعر نوجوان در سطح جهانی کمرنگ است. تنها تعداد کمی از مترجمان مثل رضی هیرمندی و مهدی مرادی به سراغ ترجمه‌ی شعر نوجوان رفته‌اند. در سطح جهانی نیز جوایز ادبیات کودک و نوجوان بیشتر معطوف به آثار کودکانه است تا آثار نوجوان.
یکی از دلایل اوج‌گیری شعر نوجوان در دهه‌ی ۸۰ حضور نشریات حرفه‌ای بود
در ادامه‌ی این نشست، حسین تولایی با تاکید بر اینکه در دهه‌ی ۸۰ شعر نوجوان در اوج خود بود و چهره‌های تازه و جوان در این دوران درخشیدند، گفت: این روند رو به رشد از نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۹۰ سیر نزولی به خود گرفت. به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، چهره‌های جوان و موفق در این زمینه کمتر دیده می‌شود و شعر نوجوان هنوز به نام‌های شاعران پیشکسوت و شاعران اواخر دهه‌ی هفتاد و هشتاد به راه خود ادامه می‌دهد. از دلایل مهم این مشکل، کمرنگ‌شدن نشریات تخصصی نوجوانان، تعطیل‌شدن جشنواره‌ی مطبوعات کودک و نوجوان و البته افزایش جشنواره‌های مناسبتی است.
وی افزود: قطعاً یکی از دلایل اوج‌گیری شعر نوجوان در دهه‌ی ۸۰ حضور نشریات حرفه‌ای و موفقی مثل سروش نوجوان، آفتابگردان و نشریه‌ی دوچرخه بوده است. این نشریات در آن زمان جریان‌ساز بودند و توانستند حرکتی را در جامعه ایجاد کنند و افرادی مثل آتوسا صالحی، عرفان نظرآهاری، مهدیه نظری، عباسعلی سپاهی یونسی، انسیه موسویان، مهدی مردانی، عباس تربن، مهدی مرادی، فاصل ترکمن، کبری بابایی و … را به جامعه‌ی ادبی تحویل دهند. با تعطیل‌شدن این نشریات، شعر نوجوان هم جایگاه ویژه‌ی خودش را کم‌کم در بین ناشران از دست داد و چاپ کتاب شعر نوجوان هم با چالش جدی مواجه شد. در حالی که نشریات کودک و نوجوان بیش از کتاب‌های این رده‌ی سنی می‌تواند در علاقه‌مندی این گروه سنی به حوزه‌های فرهنگی مؤثر باشد.
وی با طرح این سوال که چرا شعر نوجوان امروز با مخاطب مواجه نیست؟ گفت: شعر نوجوان در میان نوجوانانی مخاطب دارد که دغدغه‌ی شعری داشته باشند؛ یعنی مخاطبان تخصصی. تعداد این افراد به گواه تعداد نوجوانان شاعر عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سراسر کشور، دانش آموزان شرکت کننده در مسابقات سراسری فرهنگی و هنری در رشته‌ی شعر وزارتخانه آموزش و پرورش، شاعران نوجوان مرتبط با نشریاتی مثل دوچرخه، آفتابگردان و.... کم نیست. مضاف بر اینکه حتی اگر هم این تعداد کم باشد، جامعه موظف است برای آن‌ها خوراک لازم را تهیه کند.
این شاعر سپس به تشریح پژوهش خود در نشریه‌ی دوچرخه در فاصله زمانی ۱۳۹۵ تا پایان ۱۳۹۹ پرداخت و گفت: بر اساس این پژوهش، در ۲۲۶ شماره‌ی منتشر شده‌ی نشریه‌ی دوچرخه، در بازه زمانی یاد شده، ۷۱۵ شعر از ۱۶۸ نوجوان شاعر و علاقه‌مند به شعر بر اساس نظریه‌ی ارتباطی ربکا نای مورد بررسی قرار گرفت و اشعار نوجوانان در حوزه ارتباطی به چهار دسته‌ی تعامل با خود، تعامل با خدا، تعامل با دیگری و تعامل با محیط تقسیم شدند.
وی افزود: بر اساس یافته‌های این پژوهش در فاصله زمانی مذکور بر اساس هسته مرکزی شعر نوجوانان، تعامل با دیگری با ۶۰ درصد فراوانی، بیشترین مضمون شعری نوجوانان را به خود اختصاص می‌داد و پس از آن تعامل با محیط با ۲۳ درصد، تعامل با خود با ۱۴ درصد و تعامل با خدا با ۳ درصد به ترتیب، بیشترین فراوانی‌ها را دربرمی‌گرفتند.
تولایی گفت: در زمینه‌ی تعامل با دیگری، عاشقانه‌ها با فراوانی مطلق ۳۹۸ شعر، بیشترین درصد تعامل با دیگری را شامل می‌شدند؛ یعنی چیزی حدود ۵۵ درصد. این در حالی است که پروژه شعر عاشقانه نوجوان که در یکی از مؤسسات انتشاراتی دنبال می‌شد و بنا بود با همت گروهی از شاعران حوزه نوجوانان منتشر شود، با تغییر مدیریت آن انتشارات متوقف شد و ناشران دیگر هم از چاپ آن استقبال نکردند. این پژوهش با عنوان "نشریات کودک و نوجوان به مثابه راهنمایی برای مخاطب شناسی؛ مورد مطالعه نشریه دوچرخه" در سال گذشته در گاهنامه‌ی نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر شده است.
همچنین افسون امینی که ۱۶۰ شعر از ۱۶ شاعر نوجوانان را گردآوری کرده و به چاپ سپرده است، در آغاز سخنرانی خود از محمد هادی محمدی و زهره قائینی به خاطر تألیف مجموعه‌ی تاریخ ادبیات کودکان ایران که از منابع ارزشمند مرجع در این حوزه است، سپاسگزاری کرد.
کد خبر 6089743
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»