به نقل از «ایکنا»

روش تفسیری بازرگان گرته‌برداری از قرآن‌پژوهان غربی است/ تفسیر علمی؛ لغزشگاه مفسران

تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۶۰۳۷۳۶

گروه حوزه‌های علمیه ــ عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیة با اشاره به دو ویژگی بارز تفسیری بازرگان یعنی تفسیر با رویکرد تاریخ‌گذاری آیات و تفسیر علمی گفت: روش تفسیری بازرگان گرته‌برداری از قرآن‌پژوهان غربی است که مشکلات خود را دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین ، استاد جامعةالمصطفی العالمیه(ص)، در گفت‌وگو با ایکنا در مورد روش بازرگان در برداشت از قرآن گفت: وی در بحث تفسیر دو ویژگی مشخص داشته است؛ ابتدا اینکه معتقد بود تفسیر باید برطبق روش نزول یا همان تفسیر تنزیلی صورت بگیرد و شاخصه دوم در روش وی هم، نقش علوم در تفسیر قرآن است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: بازرگان معتقد بود که علوم مختلف می‌توانند نقش مهمی در تفسیر قرآن داشته باشد؛ بر این اساس کتاب «باد و باران» را نوشت و مباحث زیادی را در مورد طبیعت و جو مورد بحث قرار داد و در حوزه فیزیک هم نظرات خاصی را بیان کرد و در مجموع مباحث علمی دوره خود را وارد عرصه تفسیر کرد.

گرته‌برداری از آرای غربیان

علوی‌مهر با بیان اینکه او 12 پاره از آیات را براساس ترتیب نزول مورد بحث قرار داد، اظهار کرد: مشکلی که روش بازرگان دارد نوعی گرته‌برداری از تفکرات دانشمندان غربی است که معتقد به تاریخ‌گذاری قرآن کریم هستند؛ این افراد بهترین راه تفسیر را تاریخ‌گذاری آیات می‌دانند، در حالی که این تفکر از لحاظ مبنایی دارای مشکلات جدی است.

استاد جامعةالمصطفی(ص) العالمیة بیان کرد: اولین مشکل این تفکر آن است که ما به طور دقیق تاریخ نزول همه آیات را نمی‌توانیم استخراج کنیم و منابع معتبر و متقن درباره نزول آیات براساس تاریخ نزول نداریم، بنابراین بخش‌هایی از آیات را می‌توانیم به این روش بحث کنیم.

دشواری تعیین تاریخ نزول

وی با بیان اینکه اهل سنت، حدود 750 آیه را در تفاسیرشان معلوم کرده‌اند که تاریخ نزول و شأن نزول دارد، اظهار کرد: حدود 350 روایت اسباب‌النزول هم در شیعه در ذیل آیات وجود دارد، اما کار در تعیین تاریخ دقیق نزول آیات بسیار مشکل‌تر از سبب نزول است و منبع معتبر خیلی کم است. حتی ترتیب نزول سوره‌ها که چندین تفسیر بر این اساس از سوی اهل سنت نوشته شده و حجت‌الاسلام بهجت‌پور هم تفسیر تنزیلی همگام با وحی را نوشته‌اند، بر مبنای روایتی از ابن‌عباس با تلخیصی است که آیت‌الله معرفت بیان کرده است. برخی متخصصان باز هم به این مسئله اشکال گرفته‌‌اند.

علوی‌مهر در جمع‌بندی این مبحث بیان کرد: تاریخ‌گذاری نزول قرآن که غربی‌ها به آن قائل هستند و بازرگان هم گرته‌برداری کرده، خودش دارای مشکلات خاصی است و در مباحث علمی قرآن هم که بازرگان در این زمینه دست به تألیفاتی زده و علاقه‌مند به آن بود. باید بگویم که کاملاً بااحتیاط باید گام برداریم و نمی‌توان هر بحث علمی را تحمیل به قرآن کنیم، بلکه آنچه را از علم (زیستی، پزشکی، کیهان‌شناسی و ...) که به صورت قطع ثابت شده و با ظواهر قرآن مطابقت دارد تاحدودی پذیرفته می‌شود و باز هم نمی‌توانیم همه یافته‌های علمی را منطبق بر آیات قرآن کنیم.

استخراج مباحث علمی 12 دسته از آیات

وی افزود: بازرگان مباحث علمی 12 دسته از آیات را استخراج کرده است؛ یک فرد محقق غربی بحث تاریخ‌گذاری را پیگیری کرده و بازرگان هم طبق نظریه وی به آیات پرداخته است که تصور می‌کنم در حد سه جلد است.

علوی‌مهر در پاسخ به این سؤال که گذشته از فعالیت‌های علمی مرحوم بازرگان، آیا شهرت و نوع نگرش سیاسی او سبب انتساب برداشت‌هایی ناصواب از قرآن به او نشده است یا اینکه التقاطاتی در تفسیر قرآن او وجود دارد؟ بیان کرد: مرحوم بازرگان و همفکران وی وقتی وارد بحث نظام‌های سیاسی شدند در واقع نوع حاکمیت ولی فقیه را قبول نداشتند و بر حاکمیت ملت و اینکه هر چه مردم بپسندند، تأکید داشتند؛ این تفکر به ملی‌گرایی شهره است؛ از آنجاکه امام مبحث ولایت فقیه را به صورت عملی مطرح و پیاده کردند، بازرگان با آن مخالفت کرد.

نویسنده کتاب آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران تصریح کرد: این نوع نگرش وی در بحث نظامات سیاسی و حکومتی است، ولی در بحث تفسیر با این نگرش وارد نشد، بلکه بیشتر متأثر از علوم در مغرب زمین بود و بیشترین تأثیرپذیری فکری وی در تاریخ‌گذاری و ورود مباحث علمی به قرآن از اندیشمندان غربی بود.

تفسیر علمی؛ لغزشگاه مفسران

وی با بیان اینکه ورود علمی به قرآن کریم مسئله نامطلوب و مردودی نیست، اظهار کرد: ازآنجاکه  غالبا مفسران در این زمینه در لغزشگاه تفسیر به رأی هستند باید عصای احتیاط به دست بگیرند و مواظبت کامل داشته باشند تا احیاناً به افراط‌گرایی در تفسیر و تحمیل رأی مبتلا نشوند.

استاد جامعةالمصطفی(ص) العالمیة در پاسخ به این سؤال که آیا بازرگان و همفکران او در زمینه ولایت فقیه استدلال قرآنی مطرح می‌کردند یا صرفاً نوعی نگرش سیاسی را پسندیده بودند؟ تصریح کرد: بحث ولایت فقیه به صورت صریح در قرآن وجود ندارد، بلکه با الغای خصوصیت به آن می‌رسیم؛ در قرآن اتکای بر روی ولایت اولی‌الامر است که مراد ائمه(ع) هستند؛ البته می‌توان با الغای خصوصیت تعمیم بدهیم گرچه نوعاً در بحث اثبات ولایت فقیه به روایات استناد شده است؛ از جمله به روایت «توقیع امام زمان(عج)» به آخرین نائب خاص خود و تأکید بر اینکه فقها امناء من هستند و در فتنه‌ها و گرفتاری‌ها به روات احادیث ما رجوع کنید. 

این استاد حوزه تصریح کرد: البته دلائل عقلی هم پشتوانه ولایت فقیه است، ولی اینکه آیه صریحی در این زمینه داشته باشیم، وجود ندارد و باید دقت داشت که نبود آیه صریح هم دال بر نبودن پشتوانه متقن دینی برای ولایت فقیه نیست.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: قرآن ایکنا بازرگان روش تفسیر تفسیر علمی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۶۰۳۷۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خراسان رضوی میزبان آزمون اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن است

عبدالله ابراهیمی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: نوزدهمین دوره آزمون اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم همزمان با سراسر کشور در مشهد و شش شهرستان استان خراسان رضوی برگزار می‌شود.

رئیس مرکز رسانه و اطلاع رسانی اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی افزود: این آزمون از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۲ روز جمعه ۱۴ اردیبهشت‌ماه با رقابت ۱۶۱۷ حافظ قرآن در هشت حوزه امتحانی در شهرهای مشهد، سبزوار، تربت‌جام، نیشابور، کاشمر، خواف و تربت حیدریه برگزار می‌شود.

وی همراه شدن معنا، علوم و واژگان قرآنی با جان هزاران نفر را از جمله دلایل اهمیت این آزمون قرآنی بیان و تصریح کرد: این افراد قرآنی قرار است تا با شرکت در این آزمون در سطوح عالی علمی و دانش طی طریق کنند و در آینده موجب گفتمان سازی و حکم‌رانی اندیشه اسلامی با تکیه بر آیات نورانی قرآن کریم شوند.

ابراهیمی حضور بیش از ۱۶۰۰ حافظ قرآن را موجب ایجاد نورانیت در این رقابت معنوی دانست و خطاب به فعالان رسانه گفت: به تصویر کشیدن این رویداد عظیم امری بسیار مقدس و از برکات زندگی کاری هر فعال رسانه‌ای خواهد بود.

رئیس مرکز رسانه و اطلاع رسانی اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی کار رسانه‌ای و تبلیغ این رویداد را کمک به حاملان آیات الهی برای پیدا کردن جایگاه تبلیغی و سوق دادن جامعه به سمت و سوی گنجینه تمام نشدنی آیات الهی دانست و از همکاران رسانه‌ای خواست تا آزمون سراسری اعطای مدارک تخصصی را به صورت ویژه تحت پوشش رسانه‌ای و خبری قرار دهند و مثل همیشه در توسعه ارزش‌های قرآنی سهیم باشند.

کد خبر 6095340