چگونه «کرونا» را در فضای مجازی کنترل کنیم؟

تنها راه حلی که در این شرایط بحرانی باید اعمال شود بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای مردم است و اینکه مردم خودشان خبر خوب را از خبر جعلی تشخیص دهند.

به گزارش مشرق، نزدیک به یک هفته از شیوع بیماری کرونا در ایران می‌گذرد. بیماری که ابتدا از کشور چین عده‌ای را مبتلا کرد و بعد از آن به ایران رسید. در این میان افرادی که بیماری‌شان شدت گرفته بود، فوت کردند و در چنین شرایطی مسئولین قرنطینه و رعایت نکات بهداشتی را به مردم توصیه کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

**دریافت اطلاعات غلط از تلویزیون

اما موضوعی که در کشور ما به شدت به چشم می‌خورد عدم آگاهی تعداد بسیاری از مردمی است که به فضای مجازی دسترسی ساده و مستقیمی دارند و به محض مشاهده هر پیامی بدون آگاهی از صحت و سقم آن، به سرعت در صفحه‌های شخصی‌شان انتشار می‌دهند. این مسئله در رابطه با هر بحرانی در کشور ما به شدت همه گیر می‌شود و از آنجایی که مردم با آگاهی کافی نسبت به مسائل پزشکی و سایر مسائل ندارند به سادگی هر پیام و هشدار فیکی را باور کرده و آن را نشر داده و خود نیز به آنها عمل می‌کنند. 

بیشتر بخوانید:

تشخیص کرونا در کمتر از ۱۵ دقیقه توضیحاتی درباره انتشار خبر تولید کیت شناسایی کرونا در ایران تازه‌ترین خبرها از کرونا در جهان آخرین آمار وزیر بهداشت از مبتلایان به کرونا

در هر حال بهتر است قبل از شروع بحران و در شرایط مناسب، آموزش‌هایی به مردم داده شود تا بهترین رفتارها را در این مواقع داشته باشند. «حمید ضیائی پرور» کارشناس ارتباطات و رسانه که پیش از این مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها نیز بوده است، درباره عملکرد رسانه‌ها در شرایط بحران اطلاعاتی را در اختیار ما قرار داد.

** جریان اطلاع رسانی را نمی‌توان کنترل کرد

در دهه گذشته مفهوم رسانه به طور کلی تغییر کرده است و دوره کنترل رسانه به سر آمده است و این تصور که فکر کنیم با محدود کردن رسانه و کنترل جریان اطلاع رسانی و یا جلوگیری از انتشار خبر و دیدگاه می‌توانیم مدیریت بحران کنیم، درست نیست و دوره‌اش تمام شده است.

** پزشکی که در صفحه مجازی خود از ابتلایش به کرونا گفت!

 امروز بیماری بر اثر ابتلا به کرونا فوت کرد و پزشک که در دوران بیماری او کنارش بود، عکس رادیولوژی سینه‌ خود را در توئیتر منتشر کرد. چنین افرادی منتظر وزارت بهداشت نمی‌مانند تا اول آنها این خبر را منتشر کنند و بعد به پزشک اجازه انتشار خبر را بدهند. دقیقا جامعه ما مملو از چنین افرادی است. حالا وزارت بهداشت و دستگاه‌های مربوطه می‌خواهند صبر کنند تا تائید شود و ... در صورتیکه این خبر توسط پزشک منتشر شده و هزاران نفر هم آن را دیده‌اند.

** دوره رسانه‌هایی مثل تلویزیون در مواقع بحران تمام شده است

جریان اطلاع رسانی به دست رسانه‌های رسمی نیست، در واقع دوره رادیو و تلویزیون و خبرگزاری و مطبوعات در اطلاع رسانی بحران تمام شده است. بنابراین رسانه‌های اجتماعی هستند که الان جریان اطلاع رسانی را به دست گرفتند. البته چون رسانه‌های اجتماعی حرفه‌ای نیستند و لید و خبر و دروازه بانی از خبر را بلد نیستند، گاف هایی هم در خبرهایشان می دهند.

در کنار اینها یکسری افراد سوء استفاده می‌کنند که اخبار دروغ و فیک را به هم می‌بافند و گاهی نیز از مبنا خبر دروغ منتشر می‌کنند  به دنبال کسب و کار خودشان هستند.کما اینکه در همین روزهای ابتدایی شیوع کرونا خبری به نقل از پروفسور سمیعی در فضای مجازی منتشر شده بود. تخصص دکتر سمیعی جراحی مغز و اعصاب است و شما باور می‌کنید که فردی با این میزان از تحصیلات بیاید و بگوید ویروس کرونا طبع سرد دارد پس خوراکی گرم بخورید و عنبر نسارا دود کنید؟! و من در برخی خانه‌ها دیدم که چنین دستوراتی را مو به مو اجرا می‌کنند تا از شیوع کرونا پیشگیری کنند. کرونا میکروب و باکتری نیست بلکه ویروس است و موجود زنده نیست.

** تعجب از پیام جعلی منتسب به پروفسور سمیعی

درست همان روزی که کرونا وارد ایران شد، پیام‌های مثبت و منفی بسیاری در شبکه‌های مجازی منتشر شد. یکی از این پیام ها نقل قولی از دکتر سمیعی بود که خیلی برایم عجیب و باور نکردنی بود. در تعجبم کسی که می تواند پروفسور سمیعی را با کرونا و عنبر نسارا به هم ربط دهد یا اعتماد به نفس بالایی دارد یا اینکه مردم را بی سواد فرض کرده است و متاسفانه همین‌ها دارند در جامعه جولان می‌دهند و هر چه می‌خواهند می ‌گویند.

** رهایی از بحران توسط افزایش سطح سواد رسانه‌ای

تنها راه حلی که در این شرایط بحرانی باید اعمال شود بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای مردم است و اینکه مردم به درجه‌ای از تشخیص برسند تا خودشان خبر خوب را از خبر جعلی تشخیص دهند و فریب اخبار فیک را نخورند. چون امروزه بحث دروازه بانی خبر از دوش خبرنگاران و رسانه برداشته شده است و بر دوش مردم گذاشته شده است.

این واقعیتی است که اتفاق افتاده است و اینکه ما ارزش گذاری‌اش کنیم تفاوتی در واقعیت این ماجرا ندارد. البته اگر قرار بود ماجرای کرونا را به امید دستگاه‌های رسمی و وزارت بهداشت و دولت می‌نشستیم هنوز هم این جریان اطلاع رسانی درست صورت نگرفته بود.

** شرایطی که رسانه‌های رسمی تابع مردم هستند

رسانه‌های رسمی و دولت و روابط عمومی‌ها هم تابع مردم هستند یعنی زمانیکه آقای ایکس توئیت می‌کند که برادرزاده من در اثر ابتلا به کرونا  در بیمارستان ایگرگ فوت کرده و مدارکش را هم منتشر می‌کند، آیا وزارت بهداشت می‌تواند بگوید نه این مدارک درست نیست و آمار ما همان دو نفری است که اعلام کرده بودیم؟!

فشار افکار عمومی از طریق رسانه‌های اجتماعی است که دولت و حاکمیت و روابط عمومی مجبور می‌شوند تا اطلاع رسانی درست را انجام دهند. دولت در جریان شیوع بیماری کرونا در مجموع نمره باخت را گرفت و به طور مرتب تکذیب می‌کرد. جالب است که من چهار هفته پیش مقاله‌ای در روزنامه خراسان نوشتم و تیترش این بود: فرض کنید کرونا وارد کشور شده! آن زمان هیچکس فکر نمی‌کرد که این تیتر وحشتناکی است، اما امروز با این بیماری مواجهه داریم.

** مشاهده نتیجه مثبت انتقال اطلاعات شفاف درباره کرونا در اداره‌ها 

دوستان باید اخبار و اطلاعات را به طور شفاف در اختیار مردم قرار دهند، درست است با اعمال چنین روشی ترس میان مردم بیشتر می‌شود اما برکت‌هایی هم دارد. در حال حاضر در اداره‌ها می‌بینیم که همه افراد به شدت بهداشت را رعایت می‌کنند و با یکدیگر دست و روبوسی نمی‌کنند. اما هجوم مردم به سمت استفاده از ماسک نیز آموزش اشتباهی است.

** بهترین اقدام تعطیلی کل کشور تا نوروز است 

بهترین اقدامی که وجود دارد این است که تا نوروز و این ۲۵ روز کاری باقی مانده، کل کشور را تعطیل کنند و بعد هم تعطیلات نوروز است و تا آن زمان انشاله این ویروس ریشه کن می‌شود. در کنار این باید اعلام کنند که مردم در این تعطیلی‌ها در خانه بمانند و خودشان را قرنطینه کنند.

اگر عزم ملی بوجود آید و دولت همکاری کند قابل ریشه کن کردن است. اما اینکه یک روز در میان تعطیل می‌کنند به شیوع این اپیدمی بیشتر کمک می‌کند.

** نقش فضای مجازی در توسعه شایعه‌ها

به هر حال این فضا گسترده است و تعداد کاربران زیادی هم دارد و نمی‌توانید آن را با رسانه‌ها و فضای سنتی قیاس کنید. این فضا به کمک آمده و بستری ایجاد شده است که همه به راحتی به آن دسترسی دارند.

در حال حاضر ضریب نفوذ گوشی‌های هوشمند نزدیک به ۵۵ میلیون دستگاه در ایران است و ضریب نفوذ اینترنت بالای ۸۰ درصد و سیم کارت تلفن همراه ۳۶ درصد است. یعنی اینها نشان می‌دهد که مردم به این فضا دسترسی دارند و به سادگی می‌تواند خبرهایی را منتشر کنند.

** لزوم افزایش قدرت تحلیل مردم

به طور طبیعی فضای مجازی منجر به گسترش این شایعه‌ها می‌شود اما معنی‌اش این نیست که اگر بخواهیم شایعه‌ها گسترش پیدا نکنند، باید جلوی فضای مجازی را بگیریم. ما باید سواد و قدرت تجزیه و تحلیل مردم را بالا برده و تشخیص خبر دروغ از واقعی و شایعه از خبر درست را آموزش دهیم تا مردم خودشان کنترل کننده ماجرا باشند وگرنه تا زمانی که این ماجرا ادامه پیدا کند اخبار و شایعه‌ها ادامه خواهد داشت.

منبع: فارس

منبع: مشرق

کلیدواژه: انتخابات98 کرونا لیگ قهرمانان آسیا وزارت بهداشت ویروس کرونا چین توئیتر فضای مجازی سلامت جریان اطلاع رسانی وزارت بهداشت فضای مجازی رسانه ها شایعه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۰۲۰۷۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازار مکاره سلامت در شبکه‌های اجتماعی/ عدم بازدارندگی قوانین

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، زمانی که بازار پیامک بازی بین مردم داغ بود، افراد پیامک‌هایی در رابطه با سرطان یا یک بیماری را به نقل از پروفسور سمیعی یا دکتر فلانی رئیس بیمارستان و  ... برای دوستان و آشنایان ارسال می‌کردند، گاهی هم هشداری با چاشنی ترس از مرگ دسته‎جمعی در پی مصرف یک دارو از سوی برخی افراد ساخته شده و بلافاصله دست به دست می‌شد کسی هم نمی‌پرسید سرطان چه ارتباطی با دکتر سمیعی دارد و اعلام مرگ دسته جمعی و آنی افراد چگونه در صلاحیت رئیس یک بیمارستان است در حالیکه اگر چنین چیزی واقعیت داشته باشد معمولا باید از سوی پلیس یا مقامات وزارت بهداشت اعلام شود.

این موضوعات و پیامک‌ها تنها در سطح شایعه باقی مانده و تنها موجب هراس بخشی از مخاطبان که عموما افراد ساده لوحی بودند قرار می‌گرفت.

پس از سال‌ها که دیگر «پیامک بازی» از تب و تاب افتاد و شبکه‌های اجتماعی آمد این پیام‌ها و سازندگان آنها خود را به‌روز کرده و این نوع محتواها را در قالب‌های دیگری و با اهدافی سودجویانه و بر بسترهای مختلفی ارائه کردند. بسیاری غوره نشده خود را مویز کردند و در قالب کارشناس‌های همه‌چیز دان تولید محتوا را در این فضاهای نوظهور در دست گرفتند.

پزشک‌نما و بلاگر

«صفرا دارید؟ بلغم دارید؟ کبد چرب دارید؟ دیگر این داروها را نخورید اول ما را دنبال کنید تا به شما بگویم با ساخت این ترکیب جادویی از شر کبد چرب خلاص شوید» گفته‌هایی از این دست در قالب ویدیوهای جذاب، موشن گرافی و... که به صورت حرفه‌ای ساخته شده‌اند  این روزها در شبکه‌های اجتماعی فراوان است. یکی ترکیبی برای افزایش قد ارائه می‌دهد آن یکی درمان‌گر اعتیاد شده است. یکی خود را روانشناس معرفی می‌کند و به زعم خود گفته‌هایش جادو می‌کنند. یکی دیگر ردای متخصص تغذیه بر تن کرده و آن یکی کباده اورولوژی می‌کشد و سوداگری می‌کند نه پاسخی به کسی می‌دهند و نه مسئولیتی را برای نسخه‌های خود قبول می‌کنند اینها را پزشک نما، پزشکان اینستاگرامی یا پزشک بلاگرها نام نهاده‌اند.

این گونه از بلاگرها اگرچه به صورت قارچ‌گونه‌ای رشد کرده‌اند اما به صورت رسمی آماری از آنها وجود ندارد، آذرماه سال گذشته سرهنگ گودرزی رئیس پلیس فتا پایتخت نسبت به فعالیت این افراد هشدار داد و گفته بود که قالب کسانی که در این حوزه وارد شده‌اند کسانی هستند که در زمینه جراحی‌های زیبایی، پیکرتراشی و فیزیوتراپی این کار را انجام می‌دهند و در حالی که ماساژور هستند خودشان را پزشک معرفی می‌کنند. این مقام انتظامی همچنین خبر از پرونده‌ای داده که در آن افرادی غیر پزشک خود را پزشکان حاذق معرفی کرده و برای خود نیز تبلیغات راه‌انداخته بودند. وی در این رابطه گفت: پرونده‌ای تحت عنوان استفاده افراد سودجو از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغات دروغین افرادی که پزشک نیستند داشتیم که خودشان نظرسنجی‌های ساختگی را در فضای مجازی قرار می‌دادند و آن‌ها را پزشک معتمد معرفی می‌کردند که بسیاری از مردم را فریب داده بودند.

بلاگر پزشکان یا آنچه که به آنها گفته می‌شود پزشک نماها نیازی به دانشگاه رفتن و قسم بقراط ندارد، فقط ساخت یک حساب کاربری و کمی اعتماد به نفس را چاشنی کار کردن کفایت می‌کند تا یک فرد مکتب ندیده خود را طبیبی حاذق جلوه دهد و برای همگان یک نسخه واحد بنویسد.

نسخه واحد تجویز کردن بعدی از قصه است و بعد دیگر ترغیب دیگران برای توقف درمان علمی که پزشک بر اساس تشخیص بیماری از طریق شرح حال، علائم بالینی، آزمایش، سونوگرافی و ... بر اساس علم و تجربه‌ای که سال‌ها در کلاس‌های درس و بیمارستان‌ها کسب کرده، ارائه داده است. هرگونه توقف درمان یعنی اجازه دادن به بیماری برای پیشرفت و نفوذ بیشتر در بدن افراد، خطر جانی و مرگ، بنابراین هرگونه تشویق برای توقف درمان را می‌توان به نوعی سوق دادن افراد به مرگ تلقی کرد.

محمد رضا خردمند معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با آنا در رابطه با حضور افراد غیر متخصص در فضای مجازی و دخالت آنان در امر درمان گفت: هرگونه دخالت غیر پزشک در امر درمان ممنوع بوده و جرم تلقی می‌شود که وظیفه رسیدگی به آن در صلاحیت مراجع قضایی است.

عدم بازدارندگی قوانین

خردمند در حالی رسیدگی و برخورد با این افراد را در صلاحیت مراجع قضایی دانست که نظر می‌رسد قوانین یا مجازات بازدارنده‌ای برای این افراد وجود نداشته باشد. رئیس پلیس فتا تهران گفته بود در حوزه سلامت دیجیتال نیازمند قانون گذاری هستیم.

محمد رئیس زاده رئیس سازمان نظام پزشکی نیز با اشاره به مداخلات افراد غیر پزشک به یکی از رسانه‌ها گفت:قانون در حوزه مداخلات غیرمجاز به مراتب از حوزه پزشکی ضعیف‌تر است. اگر در قوانین ضعف‌هایی وجود دارد باید اصلاح شود زیرا در زمینه مداخلات غیرمجاز قانون محکمی وجود ندارد. وی همچنین در رابطه با دلیل رشد بیمارگونه مداخله‌گران پزشکی در فضای مجازی به ویژه در حوزه زیبایی نیز گفت: زمانی که برای یک امری تقاضای بیش از اندازه وجود دارد و تقاضا بیمارگونه است، پاسخ به آن هم بیمارگونه می‌شود. مردم نه تنها نباید به تبلیغات فضای مجازی اعتماد کنند، بلکه باید به مراکز دارای مجوز و افراد دارای صلاحیت مراجعه کنند. مردم قبل از مراجعه باید تخصص و کدنظام پزشکی پزشک را بررسی کنند. در حال حاضر بسیار بیشتر از آنکه جامعه پزشکی به مردم آسیب بزند، مداخلات غیرمجاز به مردم آسیب می‌رساند. این مداخلات قابل احساس، برخورد، کشف و شناسایی نیست.

پزشکان مبلغ 

در فضای مجازی تنها بلاگرها نیستند که ردای پزشکی بر تن کرده‌اند و برای مردم نسخه‌های عجیب و غریب می‌پیچند گاهی خود پزشکان نیز حاضر بوده و توصیه‌هایی خارج از تخصص خود ارائه می‌دهند.این موضوع به ویژه در حوزه سلامت روان نمود بیشتری دارد. در دوارن کرونا هم گاه پزشکانی که تخصصان آنها هیچگونه ارتباطی با کرونا و بیماری‌های عفونی نداشت اظهار نظرهای عجیبی را مطرح و توصیه‌هایی غیر علمی و بر اساس برداشت خود به مردم می‌کردند این در حالی است که به پزشکان تنها باید در حیطه تخصصی خود اقدام به ارائه توصیه کنند.

وی در این رابطه به آنا گفت: تمام افرادی که وارد کار طبابت می‌شوند، باید دانش‌آموخته پزشکی و یکی از رشته‌های تخصصی باشند، هر پزشکی تنها مجاز است در چارچوب رشته تخصصی خود فعالیت و اظهار نظر کند.

معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی در رابطه با نحوه فعالیت پزشکان در شبکه‌های اجتماعی نیز گفت: انتشار هر مطلب پزشکی در فضای مجازی و یا هر رسانه دیگری باید با احاطه کامل بر آن موضوع پزشکی بوده و تنها به قصد انتشار مطالب علمی باشد.

خردمند تأکید کرد: اگر پزشکی بخواهند از طریق فضای مجازی به تبلیغات بپردازد باید از سوی سازمان نظام پزشکی یا سایر مراجع ذی‌صلاح مجوزهای لازم را اخذ کند.

 

انتهای پیام/