به نقل از «آفتاب»

چرا در ایران برخی مقابل ویروس کرونا برابرترند؟

تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۱۳۷۱۰۰

آفتاب‌‌نیوز :

ویروس کرونا، این روزها چهره شهرهای ایران را دگرگون کرده است. الزامات پیشگیری از شیوع گسترده این مهمان ناخوانده میان مردم، آن هم در آستانه سال نو، رفت و آمدهای درون و برون‌شهری را به حداقل رسانده و رونق کسب و کارهای شب عید را بیش از هر زمانی از سکه انداخته است. توصیه‌های مکرر وزارت بهداشت به خانه‌نشینی به عنوان بهترین راه پیشگیری، در کنار تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و اتخاذ تدابیری چون کاهش ساعت کاری ادارات، دورکاری و .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. فضای متفاوتی را در بسیاری از شهرهای کشور ایجاد کرده است.

در شرایطی که تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در کشور رو به افزایش است و وزارت بهداشت از ابتلای حدود 2300 نفر تا دیروز خبر داد، تعدادی از مسوولان کشورمان هم به این ویروس آلوده شده‌اند. اکنون «محمود صادقی»، «مجتبی ذوالنوری» نمایندگان مجلس، «مرتضی رحمان‌زاده» شهردار منطقه ۱۳ تهران، «معصومه ابتکار» معاون رئیس‌جمهوری، «محمدرضا قدیر» رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم و تعدادی دیگر از چهره‌های سیاسی با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند. کرونا از میان مسوولان هم قربانی گرفته است. «سیّدمحمد میرمحمدی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام دیروز به دلیل ابتلا به بیماری «کووید ۱۹ » درگذشت.

ویروس کرونا به تعبیر «ایرج حریرچی» قائم مقام وزیر بهداشت که خود هم به آن مبتلا شده، ویروس «دموکراتی» است که فقیر و غنی و مسوول و غیرمسوول نمی‌شناسد و در صورت تماس همه را مبتلا می‌کند.

برای تبیین معنای این تعبیر و تشبیه معاون وزیر، باید مفهوم «دموکراسی» را بازخوانی کرد. دموکراسی شکلی از سازمان سیاسی جامعه است که در آن قدرت فرمانروایی دولت، به طور قانونی نه تنها به طبقه یا طبقات خاص، بلکه به «همه اعضای جامعه» به طور کل واگذار شده است.

اظهارات حریرچی مبنی بر دموکرات بودن ویروس کرونا، ناظر برتشابه ویژگی «عدم تبعیض این ویروس در سرایت به شهروندان» با ویژگی بارز نظام‌های سیاسی دموکرات، یعنی «برابری شهروندان در پیشگاه قانون و برخورداری یکسان از حق رای» است. از این منظر، تعبیر معاون وزیر بهداشت در مورد کرونا، اگرچه غیر دقیق، ولی درست است. همه شهروندان در معرض ابتلا به این ویروس هستند.

ولی دموکراسی افزون بر فلسفه سیاسی، نوعی فلسفه اجتماعی هم محسوب می‌شود که افزون بر بُعد سیاسی، بر اصل برابری مردم در دیگر حوزه‌های حیات جمعی هم تاکید می‌کند. کمال مطلوب «برابری»، آشکارا بر فلسفه اجتماعی مربوط به حکومت دموکراتیک تاکید دارد.

بر این مبنا، معنای واقعی «برابری» که از نظرتاریخی همواره با دموکراسی همراه بوده است، برابری مردم در پیشگاه قانون و برابری در بهره‌مندی از فرصت‌ها است. بنابراین، اصل برابری در تمامیت خود علاوه بر بُعد سیاسی باید به عرصه‌های دیگر حیات اجتماعی و اقتصادی مردم گسترش یابد. حکومت مردم‌سالار، در این ارتباط در قبال مردم مسوولیت دارد.

از دید نظریه‌پردازان فلسفه اجتماعی دموکراسی، تا زمانی که هر سه وجهِ برابری اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در جامعه‌ای وجود نداشته باشد، دموکراسی به طور کامل محقق نخواهد شد. از نظر اجتماعی، دموکراسی به این معنا است که میان مردم هیچ تبعیضی بر اساس طبقه، ثروت، مقام، کیش و آیین و .... وجود نداشته باشد. بنابراین نظر، همه مردم از حیث اجتماعی برابر هستند و باید با آنها برابر رفتار شود.

با درنظر گرفتن این مفهوم وسیع، اظهارات حریرچی در مورد دموکرات بودن ویروس کرونا شاید تنها از منظر فلسفه سیاسی درست باشد، چرا که کرونا در مبتلا کردن مردم، طبقه و مقام و ثروت نمی‌شناسد. ولی از منظر اجتماعی، داستان به گونه‌ای دیگر است و تعبیر حریرچی ناهمخوان با واقعیت موجود.

شیوع کرونا در هفته گذشته، نمونه‌های بارزی از مصادیق نابرابری تبعیض‌گونه میان مردم دست‌کم در برخورداری از خدمات بهداشتی را به تصویر کشید. نابرابری‌ میان مردم عادی و مسوولان، در همه مراحل کنترل بیماری از پیشگیری گرفته، تا تشخیص و درمان، از نگاه تیزبین جامعه پنهان نماند.

زمانی که مردم در بسیاری از شهرها از یافتن یک ژل ضدعفونی‌کننده و ماسک معمولی ناامید می‌شدند، پرستاران از کمبود ماسک و تجهیزا حفاظتی گلایه می‌کردند و نگرانی در مورد کمبود امکانات و خدمات بهداشتی در پادگان‌ها و زندان‌ها افزایش یافته بود، نمایندگان مجلس کیف پیشگیری از کرونا دریافت کردند.

زمانی که مسوولان بیمارستان‌های رشت به عنوان یکی از کانون‌های شیوع، از کمبود کیت تشخیص بیماری خبر می‌دادند، بسیاری از مسوولان، برای اطمینان از سلامت خود، آزمایش کرونا ‌دادند. زمانی که کارمندان ادارات و سازمان‌های دولتی به منظور ممانعت از وقفه در امور عادی کشور، سر کار می رفتند، پزشکان و پرستاران در صف مقدم مبارزه با کرونا قرار داشتند و سربازان سنگر پادگان‌ها را حفط می‌کردند، مجلس و برخی دیگر از نهادهای حاکمیتی به تعطیلی جلسات خود تا اطلاع ثانوی رای دادند تا بیش از پیش «نابرابری» را در جامعه نمایان کنند.

به این ترتیب ویروس کرونا اگرچه در مراحل ابتدایی شیوع، برابری‌ها در جامعه را برجسته کرد، ولی در مراحل بعدی، بیش از پیش نابرابری‌ها میان مردم را عیان ساخت و نشان داد دست‌کم در برخورد با این ویروس، کمتر می توان آثاری از برابری میان فقیر و غنی، مسوول و غیر مسوول یافت.

منبع: خبرگزاری ایرنا

منبع: آفتاب

کلیدواژه: ویروس کرونا مردم مسئولان ویروس کرونا میان مردم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۱۳۷۱۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

محمد رهبری، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی: گشت ارشاد بیشتر از حمله ایران به اسراییل مورد توجه قرار گرفت/ جامعه از زمان ماجرای مادر قمی به مسأله حجاب حساس شده/ در ایتا یک جزیره جدا از جامعه شکل گرفته است

به گزارش جماران؛ رویداد24 نوشت: شبکه‌های اجتماعی کمتر از یک دهه است که بدل به مهم‌ترین سکوی بیان آزاد نظرات شهروندان تبدیل شده‌اند. علی‌رغم فیلترینگ گسترده، روندهای این شبکه‌ها هنوز شاخص مهمی برای فهم تحولات جامعه ایران است.

شبکه‌های اجتماعی، نمونه مهمی برای بررسی جامعه‌شناسی‌اند. این شبک‌ها اثرات روانی بسیاری بر کاربران می‌گذارند که این تأثیرات در حوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و... بروز و ظهور دارد. از جمله در شبکه‌های اجتماعی داخلی که برخی مدعی‌اند با توجه به نظریه پژواک، مدیران این مجموعه از تاکتیک جامعه‌ی همفکر برای القا نظریات خود و تزریق نگاه افراطی استفاده می‌کنند. در نمونه دیگر بررسی محتوایی و آماری رفتار کاربران در توییتر نیز نشان می‌دهد ک جامعه با وجود شرایط بحرانی جنگی، حساسیت‌های اجتماعی و فرهنگی خود را از دست نداده و واکنش‌ها نسبت به طرح نور، بسیار جدی است.

به جهت بررسی موضوع فوق، گفتگو کردیم با محمد رهبری، جامعه‌شناس و پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:

 

در یک نگاه کلی، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در چند ماه اخیر، از نظر محتوا، محدودیت و کاربران در چه وضعیتی قرار داشت؟

در چند ماه اخیر بحث انتخابات مجلس و تنش ایران و اسراییل را در پیش داشتیم که در فضای اجتماعی از جمله توییتر، جلب توجه کرده بود. در کنار آن بحث آقای صدیقی، طرح نور، ماجرای حجاب درمانگاه قم و بازگشت گشت ارشاد به خیابان نیز بسیار مطرح شده است. در هر کدام از این موضوعات، کاربران مختلفی مشارکت داشتند.

در انتخابات مجلس عمدتاً جریان اصولگرایی بیشترین فعالیت را داشتند، البته بخشی از کاربران اصلاح‌طلب نیز کار کردند. در موضوع مربوط به آقای صدیقی و مباحثی که راجع به ایشان و زمین ازگل مطرح شده بود نیز، اصولگرایان و اصلاح‌طلبان حضور پررنگ‌تری داشتند.

در موضوع مربوط به تنش میان ایران و اسراییل، حجم بسیار زیادی از داده منتشر شد و بر اساس میزان واکنش‌ها به آن، می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین موضوعات یکسال اخیر تلقی کرد. تمام گروه‌ها و جریانات سیاسی  مخالف جمهوری اسلامی، اصلاح طلبان و منتقدین و اصولگرایان و جریان انقلابی با تنوع درونی این گروه‌ها، به بحث تنش میان ایران و اسراییل پرداخته بودند. فقط در فاصله 24 ساعت ابتدایی پس از حمله ایران به اسراییل، حدود 1 میلیون توییت و ریتوییت به زبان فارسی منتشر شد که اهمیت این مسأله را نشان می‌دهد. به لحاظ محتوایی نیز تنوع داشتیم، از افتخار و شادمانی برای حمله به اسراییل تا انتقاد نسبت به این مسأله که توسط طیف‌های مختلف منتشر شده بود.

 

طرح نور در فضای مجازی بازتاب بسیاری یافت، وسعت برخورد کاربران با این پدیده در شبکه‌های اجتماعی چگونه بود؟

 نکته قابل توجه در چند ماه اخیر بحث برخوردها در زمینه حجاب است که از قبل عید و در جریان درمانگاه قم، قابل مشاهده شده که جامعه نسبت به آن حساس شده است و این را از واکنش‌های عمومی به آن موضوع فهمید. به لحاظ تنوع هم تمام طیف‌های سیاسی داخل و خارج به آن ماجرا توجه کرده بودند. بعد از عید با آغاز طرح نور این حساسیت به قدری اوج گرفت که بعد از حمله ایران به اسراییل و در روز‌هایی که پیش‌بینی می‌شد اسراییل به ایران پاسخ دهد، مسأله اصلی فضای توییتر، بازگشت گشت ارشاد به خیابان بود. بیشترین محتوایی که در روز‌های چهارشنبه و پنجشنبه پیش از پاسخ اسرائیل به ایران در فضای توئیتر مطرح بود، مسأله گشت ارشاد بود که بیشتر از اسراییل مورد توجه قرار گرفت.

نکته خیلی جالب در بررسی داده‌ها، حضور کاربران روزمره‌نویس در واکنش به فعالیت دوباره گشت‌های ارشاد است. این کاربران به ندرت در مسائل سیاسی ورود می‌کنند و عمدتا به مسائل خودشان می‌پردازند، اما در این ماجرا شاهد هستیم که این طیف نیز توییت‌های زیادی داشتند. بعد از یکسال دوباره شاهد بازگشت حساسیت‌ها نسبت به حجاب و سیاسی‌تر شدن کاربران روزمره‌نویس به دنبال این مسأله هستیم.

 

آیا می‌توان ادعا کرد که توییتر بر فضای سیاسی و فضای سیاسی بر توییتر اثر تعیین‌کننده می‌گذارد؟

توییتر و به‌طور کلی شبکه‌های اجتماعی، به دلیل تغییر شکل روابط انسانی، تأثیرات عمیقی بر عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، داشته‌اند. از آنجایی که عمده روابط انسانی به فضای آنلاین منتقل شده، این امر بر روی مسائل سیاسی و اجتماعی نیز تأثیر خود را خواهد داشت.

یکی از این تأثیرات، قطبی شدن فضای عمومی است. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند باعث قطب‌بندی در جامعه شوند. قطب‌بندی‌ها در جامعه ما در توییتر بازنمایی و تشدید می‌شود. محیط توییتر و سایر شبکه‌های اجتماعی امکاناتی را فراهم می‌کنند که اجتماعات همفکر در آنجا شکل بگیرد. کاربران، کسانیکه را که با آن‌ها اختلاف دارند دنبال نمی‌کنند و در مواردی مسدود (بلاک) می‌کنند. این رفتارها در شبکه‌های اجتماعی باعث تشدید قطب‌بندی‌ها در جامعه می‌شود. از آنجاییکه بسیاری از کاربران توییتر، کنشگران سیاسی و مدنی هستند، قطب‌بندی‌ها را به فضای واقعی نیز می‌رسانند. در نتیجه ما شاهد شکل‌گیری چرخه قطب‌بندی هستیم؛ به این شکل که قطب‌بندی موجود در جامعه وارد شبکه‌های اجتماعی شده و آنجا تشدید می‌شود و کاربرانی که در عرصه عمومی اثر دارند، این قطب‌بندی تشدید شده را به آن محیط نیز منتقل می‌کنند و در ننتیجه قطب‌بندی به شکل تشدید شده‌تر به جامعه بازمی گردد و مرتبا شاهد افزایش قطب‌بندی‌های سیاسی هستیم.

 

نظریه «اتاق پژواک» در شبکه‌های اجتماعی چگونه تعریف می‌شود و تا چه حد بر رفتار کاربران اثر‌گذار است؟

افراد عموماً ترجیح می‌دهند که در محیطی قرار بگیرند که همفکرانشان درآنجا حضور دارند و مواضع همدیگر را تأیید ‌کنند. در نتیجه هر فردی که درون اجتماع افراد همفکر با خودش قرار گرفته، مرتبا انعکاس و پژواک صدای خود را از دیگر بخش‌های شبکه (همان کاربران همفکر) می‌شنود. به همین خاطر به این پدیده، اتاق پژواک می‌گویند. این فضا باعث می‌شود افراد حس کنند که اکثریت هستند و در نتیجه خود را برحق می‌دانند. تمام این‌ها باعث می‌شود تحملشان نسبت به نظرات دیگر کمتر شود و عقیده‌هایشان محکم‌تر شود. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، شاهد تشدید قطب‌بندی‌ها هستیم. در محیط‌های قطبی گرایش به دیدگاه‌های رادیکال بیشتر است و کاربران تمایل دارند به کسانی بپیوندند که مواضع رادیکال‌تری دارند.

 

این پدیده تا چه حد در شبکه‌های اجتماعی داخلی نظیر ایتا، دیده می‌شود؟

ابتدا باید بگویم که این امر تا حدی در شبکه‌های اجتماعی مختلف و پیام‌رسان‌ها دیده می‌شود. در توییتر ممکن است اجتماع همفکر میان چندین گروه مختلف شکل می‌گیرد؛ اما آنچه در ایتا شاهد هستیم شکل‌گیری یک اتاق پژواک بزرگ و اجتماع افراد همفکر بزرگ در کل این شبکه هست. بنظر می‌رسد آنچه در خصوص کاربران فعال در ایتا مشاهده می‌شود، شکل‌گیری یک جزیره جدا از کل جامعه است چرا که دیدگاه‌های مختلف در آنجا مطرح نمی‌شود و همین امر باعث تشدید قطب‌بندی سیاسی و در نتیجه افزایش رادیکالیسم می‌شود. در نتیجه احتمال اینکه کاربران فعال ایتا به مرور گرایش به مواضع افراطی پیدا کنند، بیشتر می‌شود.

 

مواضع افراطی برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی داخل، مشخصاً در چه حوزه‌های بروز و ظهور دارد و مثال آن چیست؟

ما در ایتا می‌بینیم که درباره علم پزشکی عقاید خیلی خاصی جریان دارد؛ بحث‌هایی که درباره دلارزدایی مطرح می‌شود در ایتا خیلی جدی است. در حوزه سیاسی نیز همینطور است و برخی تحلیل‌گران، نتیجه انتخابات مجلس در تهران را نتیجه رأی کاربران ایتایی می‌دانند که به جریانی خاص رای دادند.

 

راهکار عبور کاربران از فضای افراطی گلخانه‌ای درون برخی شبکه‌های اجتماعی و جلوگیری از دیدگاه‌های تنش‌آمیز چیست؟

سه راه حل بیشتر نمی‌توان پیشنهاد کرد؛ اول اینکه پلتفرم‌های داخلی بسته شود که من موافق این ایده نیستم. راه حل دوم متکثر کردن کاربران پلتفرم‌های داخلی است تا در آن دیدگاه‌ها و عقاید متنوعی طرح شود که می‌بینیم که این هم جواب نداده است. جریان قدرتمند حامی ایتا سال‌ها تلاش کرده گروه‌های مختلف در آنجا حضور داشته باشند اما با وجود تمامی حمایت‌ها از ایتا، فقط گروه خاصی در آنجا فعال است. راه حل سوم این است که تلاش شود کاربران ایتا در پلتفرم‌های دیگر حضور داشته باشند که این امر با رفع فیلترینگ محقق می‌شود. اساسا بخش مهمی از کاربران ایتا پس از فیلترینگ به آنجا پیوستند و اگر سهولت دسترسی از ایتا، در استفاده از سایر شبکه‌های اجتماعی وجود داشته باشد و این کاربران در سایر پلتفرم‌ها در معرض عقاید دیگر قرار بگیرند، شاید بخشی از مسأله حل شود. بنابراین رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی چاره کار است.

 

نظریه سرمایه‌داری نظارتی که مدعی است دولت‌ها با استفاده از اطلاعات کاربران، برای آن‌ها استراتژی تعیین کرده و شهروند را تبدیل به یک الگو خاص خود می‌کنند، تا چه حد در ایران جریان دارد؟

 

در دوران جدید، اطلاعاتی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، یک منبع بزرگ برای دولت هاست که شهروندان خود را بشناسند و کاربران کشور‌های دیگر را نیز شناسایی کنند. این شیوه در تمام کشور‌ها جریان دارد و هم استفاده و هم سوءاستفاده می‌شود. وقتی مردم از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، یعنی اطلاعات خود را در معرض دید حکومت‌ها قرار می‌دهند.