ضرورت ایجاد زنجیره ارزش در صنایع پایین‌دستی نفت
تاریخ انتشار: ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۸۵۳۶۳۴
خبرگزاری آریا -
یکی از اهداف مهم در صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی ایجاد حداکثر ارزش افزوده در سبد محصولات تولیدی است. توجه به نکاتی هنگام توسعه این صنایع می‌تواند ما را در رسیدن به این هدف یعنی ایجاد حداکثر سود با فروش سبد محصولات یاری کند. محقق شدن این هدف مستلزم رهایی از دیدگاه سنتی و تک‌بعدی در رابطه با افزایش اسمی تنها ظرفیت پالایشی یا پتروشیمی کشور است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
هدف از ایجاد صنایع پایین‌دستی نفت و پتروشیمی علاوه بر تولید محصولات استراتژیک باید ایجاد ارزش افزوده بالاتر باشد، اما یک دید سنتی که در ایجاد این واحدها وجود دارد این است که هر چقدر در زنجیره به محصولات انتهایی آن نزدیک شویم و محصولات را نهایی تولید کنیم، ماده خام را با ارزش افزوده بالاتری فروخته‌ایم.
این در حالی است که در بازار نفت یا فرآورده‌های نفتی موضوعی که از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است بر این مبناست که فروشنده باید همیشه برای محصولات قابل عرضه انعطاف داشته باشد. یعنی نفت خام، گاز طبیعی، میعانات گازی، محصولات واحدهای پالایشی و محصولات پتروشیمی به‌صورت یک سبد از محصولات قابل عرضه باید همیشه توسط عرضه‌کننده وجود داشته باشد تا در مقاطع مختلف سال یا در شرایط متفاوتی که برای بازار به‌وجود می‌آید، بتواند عرضه را بین سبد متنوع محصولات خود تنظیم کند و با این تنظیم سبد، سود حداکثری خود را در هر شرایطی از بازار تضمین کند.
در توضیح مطالب مذکور برای مثال یک چرخه را بررسی می‌کنیم. پس از تولید نفت خام و ارسال آن به برج تقطیر یکی از برش‌های باارزش تولیدی نفتا است. این برش نفتای سبک را می‌توان به‌طور مستقیم به استخر بنزین اضافه کرد، یا برای بالا رفتن عدد اکتان آن را به واحد ایزومریزاسیون فرستاد و سپس به استخر بنزین اضافه کرد.
برش نفتای سنگین را می‌توان به واحد تبدیل کاتالیستی فرستاد که این تبدیل در واحد تبدیل کاتالیستی نیز می‌تواند برای تأمین دو هدف استفاده شود؛ اضافه کردن ریفورمیت تولیدی به استخر بنزین به‌عنوان جزئی از بنزین، یا به‌عنوان خوراک واحدهای تولیدی آروماتیک همچون بنزن، تولوئن، زایلین (BTX) که این محصولات پایه تولید انواع حلال‌ها، محصولات دارویی، نایلون‌ها و... هستند.
بنا بر شرایط یا برخی تحولات صنعتی ممکن است در مقطعی از زمان نیاز به تولید سوخت بالاتر رود، در نتیجه قیمت فروش این محصول با صرفه بیشتری همراه شود و صرفه اقتصادی ایجاد کند تا در این چرخه نفتا را تا جای ممکن به سوخت تبدیل و کمتر به سمت تولید (BTX) حرکت کند. در مقطعی از سال نیز ممکن است این روند برعکس باشد که در نتیجه سودآوری بالاتر خواهد رفت، ضمن اینکه اگر فروش یک محصول به علت مازاد عرضه در بازار با سختی روبه‌رو شد، مجبور به تعطیلی واحد برای رهایی از ضرردهی نیست و با تولید محصولی دیگر از چرخه که در آن برهه بازار مناسبی دارد اقتصاد مجموعه تضمین می‌شود.
حال با از نظر گذراندن این مقدمه زنجیره ارزش در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی را بررسی می‌کنیم. عبارت پتروپالایشگاه‌ها که به‌تازگی در ادبیات صنعت نفت وارد و استفاده می‌شود، اگر آن مفهومی که مجموعه واحدهای پالایشی و پتروشیمیایی است، مدنظر ما باشد، در صنعت تازگی ندارد. در اغلب واحدهای پالایشی کشور، یک واحد پتروشیمی به‌صورت مجاور وجود دارد؛ پالایشگاه اصفهان - پتروشیمی اصفهان، پالایشگاه تبریز - پتروشیمی تبریز، پالایشگاه کرمانشاه - پتروشیمی بیستون، پالایشگاه شازند - پتروشیمی شازند و ... از جمله واحدهایی هستند که به‌منظور ایجاد ارزش افزوده بالاتر از نفت خام در کنار هم ساخته شده‌اند، منتها اگر این واحدهای پتروشیمی در کنار استفاده از خوراک‌های مایع متنوع و نیز خوراک گاز طبیعی و گازهای تولیدی در پالایشگاه را هم به‌عنوان خوراک استفاده کنند، سبد محصولات متنوع‌تری تولید خواهند کرد. در این باره باید گفت زنجیره ارزش در واحدهای پتروشیمی عموماً به سه دسته تقسیم می‌شود:
1- زنجیره ارزش الفین‌ها؛ 2- زنجیره ارزش گاز سنتز؛ 3- زنجیره ارزش آروماتیک‌ها
در دسته نخست که زنجیره ارزش الفین‌ها هستند، اتیلن، پروپیلن، بوتادین و بوتیلن به‌عنوان خوراک وجود دارد.
بیش از نیمی از اتیلن تولیدی که به‌عنوان خوراک در واحدهای پتروشیمی استفاده می‌شود، از محصولات مایع تولیدی پالایشگاه‌ها بوده و بقیه آن با خوراک گاز طبیعی تأمین می‌شود، پروپیلن نیز به‌عنوان دیگر محصول پرکاربرد در این دسته به‌عنوان محصول جانبی واحدهای کراکینگ کاتالیستی و محصولات اصلی فرآیند MTP است.
به‌طور کلی الفین‌های سبک بیش از نیمی از سهم مواد پایه تولیدی پتروشیمی‌های دنیا را به خود اختصاص داده‌اند و از این لحاظ جایگاه مناسبی دارند. زنجیره ارزش گاز سنتز نیز از جمله زنجیره ارزش‌های قابل توجه برای کشورها به‌ویژه ایران است که از جمله محصولات این زنجیره می‌توان به متانول، آمونیاک، هیدروژن با خلوص بالا، سوخت مایع فرآیند GTL اشاره کرد.
پایه تولید این محصولات می‌تواند زغال‌سنگ یا گاز طبیعی باشد که با توجه به هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری و نیز عملیاتی پایین‌تر گاز طبیعی کشورهایی مانند ایران که منابع گازی عظیم طبیعی در اختیار دارند، مزیت رقابتی خوبی در احداث این واحدها دارند.
زنجیره ارزش آروماتیک‌ها نیز تا حدودی در مثال مقدمه توضیح داده شد، محصولات نهایی این زنجیره یعنی BTX ها بازاری حدود 120 میلیون تن در سال دارند که در تولید انواع حلال‌ها، نایلون‌ها و مواد دارویی کاربرد دارد، در مقاطعی از سال که بازار این محصولات مناسب نیست، به‌عنوان یک جزء می‌تواند به استخر بنزین اضافه شود.
در پایان باید به این مهم اذعان کرد که ایجاد زنجیره ارزش افزوده صرفاً احداث واحدهای پالایشی و پتروشیمی جدید نیست، در این باره قبل از احداث هر واحد پتروشیمی یا پالایشی، ابتدا باید سبد محصولات قابل عرضه کشور، در منطقه، همه محصولات اعم از خام و کالاهای واسطه‌ای و نهایی را مدنظر قرار داد، سپس برای ایجاد سبد محصولات متنوع‌تر در بازار اقدام به‌روزآوری واحدهای موجود و در وهله بعدی به شرط نیاز مبادرت به احداث واحد جدید کرد.
محمد رضایی
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش
منبع: خبرگزاری آریا
کلیدواژه: واحدهای پالایشی محصولات قابل عرضه صنایع پایین دستی عنوان خوراک سبد محصولات ارزش افزوده زنجیره ارزش احداث واحد گاز طبیعی نفت خام
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۸۵۳۶۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تقویت زنجیره های ارزش محصولات کشاورزی مازندران
به گزارش خبرآنلاین از مازندران، سید محمد جعفری در نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۴ در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه ظرفیت های کلان بخش کشاورزی مازندران در این نمایشگاه عرضه شده است، تصریح کرد: از ۱۰ زنجیره ارزشی که باید در نمایشگاه معرفی و رونمایی می شد، هشت زنجیره مربوط به بخش کشاورزی بود و مشخصا زنجیره کیوی و مرکبات به عنوان زنجیره نخست ارزش این استان به نمایش گذاشته شده است.
وی با بیان اینکه پراکنش صنعت در استان مازندران و نیز اتفاقاتی که در تحلیل سیستم کسب و کار و زنجیره ارزش رخ داده است این استان را به عنوان قطب تولید این محصولات معرفی کرده، عنوان داشت: با حضور مسئولان استانی و با حضور وزیر کشور و معاون اقتصادی وزیر کشور مسائل و مشکلات زنجیره های ارزش مازندران به ویژه در حوزه مرکبات و کیوی بررسی شد.
جعفری با تاکید بر اینکه با توجه به اتفاقات خوبی که از سال گذشته در مازندران رخ داده و افزایش میزان صادرات از مبدا در استان صورت گرفته است، رونق این بخش از اقتصاد مازندران امیدوارکننده است، عنوان کرد: در حوزه این زنجیره ارزش در بخش بسته بندی و بازار رسانی محصول شده نیز شاهد اتفاقات مناسبی بوده ایم که نوید روزهای امیدوارکننده برای استان را می دهد.
وی یادآور شد: در این نمایشگاه درباره نقاظ ضعف و قوت زنجیره‌های گوشت، مرغ، لبنیات، خوراک دام و غیره در مازندران نیز دستاوردهایی ارائه شده است.
46
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900501
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»