به نقل از «خبرگزاری آریا»

گفت و گو با بهمن آرمان؛ کارشناس بازار سرمایه: بورس تهران و چرایی ضعف در تامین مالی شرکت ها

تاریخ انتشار: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۸۸۴۳۶۸

خبرگزاری آریا- بازار آریا-یوسف ناصری/ بازار سرمایه یا بورس، یکی از بازارهای موجود در هر اقتصاد است و در آن فعالیت های رسمی از جمله خرید و فروش اوراق بهادار انجام شده و در ایران نیز، اولین بار بورس تهران در سال 1346 شمسی فعالیت خود را شروع کرد.
یک دهه بعد از تاسیس بورس تهران، شرکت های عضو بورس ایران به حدود 150 شرکت رسید و با تحولات انقلاب در سال 1357، فعالیت بورس تهران متوقف شد و دوره فعالیت جدی بورس اوراق بهادار تهران از سال 1368 به بعد بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در گفت و گوی «بازار آریا» با دکتر بهمن آرمان، اقتصاددان و مدیر اسبق مطالعات اقتصادی بورس تهران، کارکردهای دوره های مختلف بورس ایران بررسی شد.
*****
*ما می خواهیم وضعیت سابق و فعلی بورس ایران یا بازار سرمایه بررسی شود. پیش از این گفته اید که بورس در دوره قبل از انقلاب، کیفیت بهتری داشته است. دقیقاً از چه جنبه هایی، این کیفیت وجود داشته است؟
-بنا به دلایل مختلف از جمله قانون حاکم بر بورس در دوره قبل از انقلاب و فعالیت بور در آن دوره برای تامین مالی، من اعتقاد دارم کیفیت بورس در آن دوره بالاتر بوده است.
در زمان آقای رجایی سلماسی [دبیرکل سازمان بورس تهران در سال های 1359 تا 1376]برخی از خریداران شرکت های دولتی، درباره خرید این شرکت ها و فعالیت آنها با ایشان صحبت کرده ولی آقای رجایی سلماسی پاسخ خیلی خوبی به آنها داد و گفت این کارخانه ای که شما خریده اید مربوط به زمان رضاشاه است و اگر شما کارخانه جدیدی بسازید آن موقع می توانید ادعا داشته باشید.
اساساً بورس محل تامین منابع مالی بوده و رسالت اصلی بورس، همین است.یکی از کارهای بورس، قدرت نقدینگی دارایی ها بوده ولی رسالت اصلی تجهیز منابع است. تجهیز منابع در بورس ما عملاً صورت نمی گیرد و رقم بسیار پائینی است و اصلا قابل مقایسه با سایر بورس های منطقه هم نیست چه برسد به این که با بورس های بزرگ در سطح جهان مقایسه شود.
بنابراین، نظر من نه تنها عوض نشده بلکه تشدید هم شده و حتی اخیراً خواستار برخورد با بی تفاوتی بورس نسبت به نقش بازار سرمایه در شرایط تحریم و بحران فعلی کشور شدم.

*اشاره به رقم بسیار کوچکی کردید که بورس در تامین منابع شرکت های بورسی دارد. آن رقم، حدوداً چقدر است؟

-ما اگر کشورهای پیشرفته صنعتی را در نظر بگیریم چیزی بین 70 تا 80 درصد از منابع مالی مورد نیاز سرمایه گذاری های جدید از طریق بازار سرمایه تامین می شود. در زمانی که من در دهه 70 شمسی، این موضوع را در بورس ایران مطالعه کردم 1.5 درصد بود و الان هم فکر نمی کنم بیش از 4 یا 5 درصد باشد.
زیرا که محدود به افزایش سرمایه شرکت ها و انتشار اوراق بهاداری است که عمدتاً این اوراق بهادار توسط دولت منتشر می شود و نه توسط بخش خصوصی. این اوراق هم، نه در راستای توسعه اقتصادی بلکه در راستای حتی هزینه های جاری دولت مورد استفاده قرار می گیرد.
بر پایه آمارهای غیر رسمی که من در اختیار دارم چیزی حدود 67 درصد از اوراق مشارکتی که دولت منتشر شده صرف بودجه جاری دولت می شود و نه بودجه عمرانی آن.

*علاوه بر این گفته بودید 40 تا 50 درصد معاملات قبل از انقلاب در بورس مربوط به اوراق قرضه و اسناد خزانه بود. آیا بقیه معاملات بورس در آن دوره مربوط به تامین مالی شرکت ها می شد؟
-خیر. اولاً اقتصاد ایران، به بزرگی امروز نبود و اقتصاد کوچک تر بود و علاوه بر آن بورس ایران از سال 1346 شمسی شروع به کار کرده بود و انقلاب هم در سال 1357 انجام گرفت یعنی بورس ایران حدود 10 سال سابقه فعالیت در آن دوره داشت.
الان که ما درباره بورس صحبت می کنیم، می توانیم بگوییم عملاً از سال 1368 یعنی پایان یافتن جنگ و آغاز دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی، بورس دوباره به وجود آمده وگرنه سابقه فعالیت بورس در دوره قبل از انقلاب، ده سال بیش تر نبوده ولی با این حال، طی همان مدت ده سال هم، فعالیت های بورس ایران، خیلی متنوع بود.

*در همان دوره قبل از انقلاب، از طریق بورس برای شرکت ها تامین منابع می شد؟
-در دوره قبل از انقلاب، بیش تر اوراق قرضه ای بود که دولت منتشر می کرد و اصولاً دولت ها اسناد خزانه را منتشر می کنند. یکی از شاخص های کلیدی بورس نیویورک، اوراق قرضه 30 ساله دولت ایالات متحده است یعنی پشتوانه دولت آمریکا را دارد.

*در همان دوره، آیا شرکت هایی که بورسی بودند از عملکرد بورس رضایت داشتند و تا حدی تامین وجود داشت؟
-در دوره پیش از انقلاب و به ویژه افزایش قیمت جهانی نفت در سال 1973 میلادی و چهار برابر شدن قیمت آن، تامین مالی از طریق مکانیسم نهادهای مالی ای بود که دولت برای توسعه صنعتی کشور به وجود آورده بود مثل بانک «توسعه صنعتی و معدنی ایران» که بعداً مثل موسسه های مالی دیگر، وام های ارزان قیمت در اختیار سرمایه گذاران قرار می دادند.

*به نظر شما، در هر دو دوره قبل و بعد از انقلاب، عمدتا خرید و فروش سهام شرکت های بورسی برجسته شده بوده و هست؟
-می شود گفت که عملاً، بله اما در دوره پیش از انقلاب، بورس ایران مثل سایر کشورها در کنترل نقدینگی، نقش کلیدی داشت.
برای مثال، اجرای اصلاحات ارضی نیازمند منابع مالی بود و دولت وقت که اسکناس چاپ نکرد یا از بانک مرکزی قرض نکرد، اوراق قرضه 5 ساله اصلاحات ارضی را منتشر کرد تا زمین ها را از مالکان بخرد و بتواند به کشاورزان واگذار کند.
همچنین در سال 1350 و در راستای اجرای قانون برنامه نوسازی عباس آباد، اوراق قرضه ای با عنوان اوراق قرضه 7 ساله عباس آباد منتشر شد که تا پس از انقلاب هم، مورد داد و ستد قرار می گرفت و با آن پول ها بود که اقدامات عمرانی در زمین های عباس آباد انجام شد.

*در دوره بعد از انقلاب از طریق بورس چه کارهای برجسته ای انجام شده که برای شما قابل توجه بوده است؟
- در دوره پس از انقلاب، ما در بورس تلاش کردیم همان مکانیسم اجرایی شود و دو پروژه بزرگ ساختمانی توسط شهرداری های تهران و مشهد، به نام پروژه نواب تهران و میدان شهدای مشهد که پروژه بسیار بزرگی در نزدیکی حرم است، تامین مالی شد. در این
طرح ها، بافت فرسوده زیادی به یک منطقه نو ساختمانی و برای استفاده و منظورهای گوناگون تبدیل شد. اگر این کار به حساب فرد گذاشته نشود پس از دوره مدیریت آقای رجایی سلماسی در سال 1376 در بورس تهران اتفاقاتی رخ داد.
از آن زمان به بعد بورس به یک نهاد دولتی تبدیل شده و مدیر عامل آن توسط دولت منصوب می شود و کارمندان و نیروهای آن، خودشان را کارمند دولت می دانند و این طور شده که صبح به سر کار آمده و بعد می روند و اگر فعالیتی انجام بدهند یا انجام ندهند کسی با آنها کار ندارد.از اینجا بود که دوره انحطاط بورس شروع شده و نقش بازار سرمایه در ساختار اقتصادی کشور تضعیف شد.

*چرا این نوع تامین مالی از طریق بورس، برای پروژه های عمرانی ادامه پیدا نکرد؟
- در قانون بودجه آورده شد که شهرداری ها می توانند از طریق بورس، مبلغ خاصی را هر سال تحت عنوان اوراق مشارکت برای تامین مالی پروژه های توسعه ای تامین مالی کنند ولی متاسفانه به علت شرایط یا آئین نامه های اجرایی که در بورس بود این کار عملی نشده و عملاً برای شهرداری ها فروش تراکم، ارزان تر و آسان تر تمام شد تا این که فرضاً اوراق مشارکت منتشر کنند.
برای مثال، بورس تایید کرده که از طریق صندوق پروژه، پروژه های عمرانی مثل ساخت آزاد راه ها و پالایشگاه ها و هر نوع کارخانه ای تامین مالی شوند ولی متاسفانه در این زمینه کاری انجام نمی گیرد یا بورس موفق نبوده.
در یک دوره وزارت وقت مسکن، می خواست طرحی را با عنوان زمین ساختمان، برای واحدهای مسکونی مورد نیاز طبقه متوسط درآمدی جامعه تامین مالی کند ولی آئین نامه های اجرایی آن روش اجرا، به حدی پیچیده بودند که هیچکدام از این ابزارها مورد استفاده قرار نگرفتند.
به نظر من کسانی که در حال حاضر، بورس را مدیریت می کنند به رسالت اصلی آن یعنی تامین منابع مالی برای بنگاه های اقتصادی کشور، آگاهی و اِشراف کاری نداشته و اصولاً آن را درک نمی کنند.

*در کشورهای دیگر یا کشورهای منطقه ما که بورس های فعالی هم دارند چگونه در زمینه تامین مالی پروژه های عمرانی یا ساختمانی اقدام می شود؟
-در حال حاضر پروژه های بزرگ ساختمانی که مثلاً در ترکیه و جاهای دیگر مطرح شده، اکثرشان توسط شرکت های ایرانی اجرایی می شوند.
این شرکت های ساختمانی به ترکیه رفته و از طریق بازار سرمایه و امتیازاتی که دولت برای این شرکت ها در نظر می گیرد این ساختمان ها را می سازند و ایرانی ها پس از روس ها دومین خریداران خانه در ترکیه هستند.
در حالی که در ایران، ما نتوانسته ایم مکانیسم بورس را به سمتی حرکت بدهیم که بتواند فرضاً یک آزادراه را بسازد یا فرض کنید شهرک ساختمانی مثل اکباتان بسازد یا یک پروژه ساختمانی بزرگ را تامین مالی کند.
اصولاً تاسیس شرکت های سهامی عام در کشور، تقریباً در طول 25 سال اخیر عملاً متوقف شده و هیچ شرکت سهامی عام جدیدی تاسیس نشده است.

 

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: گفت و گو بهمن آرمان بازار سرمایه دوره قبل از انقلاب تامین مالی بازار سرمایه طریق بورس تامین منابع بورس تهران منابع مالی بورس ایران اوراق قرضه آن دوره شرکت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۸۸۴۳۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حقوقی‌ها از بازار سرمایه دست کشیدند/ بورس سرخ‌پوش شد!

به گزارش خبرآنلاین ،دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای در پایان معاملات دومین روز هفته جاری، با افت ۰.۸۷ درصدی، معادل ۲۰ هزار و ۲۸۴ واحد از ارتفاع این شاخص، در سطح دو میلیون و ۲۸۴ هزار و ۸۳۳ واحد قرار گرفت.

تجارت نیوز در خبری نوشت: رشد ارتفاع نماگر اصلی بازار سرمایه در حالی اتفاق افتاد که شاخص هم‌وزن به‌عنوان نشان‌دهنده روند عمومی قیمت شرکت‌های کوچک و متوسط، عملکردی موازی به ثبت رساند. شاخص هم‌وزن نیز با افت ۰.۹۹ درصدی (معادل هفت هزار و ۵۳۶ واحد) در پله ۷۵۷ هزار واحدی قرار گرفت.

معاملات بورس تهران در آینه آمار و ارقام

تابلو بورس اوراق بهادار تهران، ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم) را در روز یکشنبه، سه هزار و ۹۶ میلیارد تومان نشان می‌داد. این تابلو همچنین حجم معاملات روز یکشنبه را ۶.۹ میلیارد برگه سهم نشان می‌دهد.

از سوی دیگر، بررسی آمار مالکیت افراد حقیقی در این روز از خروج سرمایه آنها از بازار سهام حکایت دارد. شاخص ورود و خروج پول در پایان معاملات روز یکشنبه بورس، از خروج ۱۱۹.۵ میلیارد تومانی پول حقیقی از سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی خبر می‌دهد.

پیش‌ بینی بورس دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳

بازار سرمایه در دومین هفته اردیبهشت‌ماه، در حالی که همه اهالی تالار شیشه‌ای منتظر یک شروع مثبت و قوی بودند، روز منفی دیگری را پشت سر گذاشت. قامت سرخ نقشه بازار بورس، نشان از منفی بودن ۸۰ درصدی تابلوهای بورسی داشت.

حجم و ارزش پایین معاملات در کنار توقف روند ورود پول حقیقی‌ها به بازار سرمایه، روایتگر روز معاملاتی فرسایشی برای سهامداران بود. روند نماگرهای سهامی نشان می‌دهد برخلاف انتظار، در روز یکشنبه خبری از حمایت حقوقی‌ها نبود و روند معاملات با بازگشت قدرت خریداران همراه نبود.

کارشناسان معتقدند، در صورتی که محرک‌های بازار از جمله دلار نیمایی تغییر چندان محسوسی پیدا نکند، روند نوسانی بازار ادامه خواهد یافت. صندوق‌های اهرمی نیز، در پایان معاملات دومین روز هفته، در سوی منفی دامنه نوسان خود قرار گرفتند؛ این موضوع مشخص می‌کند معامله‌گران و سرمایه‌گذاران امید چندانی به تغییر شرایط در بازار روز میانی هفته ندارند.

با وجود این، دو خبر مثبت به بازار سرمایه تزریق شده که می‌تواند حال و هوای معاملات را در روز میانی هفته تغییر دهد. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: «معافیت‌هایی که در حوزه بورس وجود داشته، به قوت خود باقی خواهد ماند. همچنین نرخ مالیات بر عملکرد بنگاه‌ها به سطح ۲۰ درصدی بازگشت.»

از همین رو، در راستای پیش بینی بورس روز میانی هفته، می‌توان با توجه به اخبار مثبتی که به بازار سرمایه تزریق شده است، انتظار بازگشت نماگرهای سهامی به ریل مثبت را داشت.

۲۲۷۲۱۷

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900717