نگاهی به گنجینه سکه و تمبر با محوریت امام رضا(ع)/ سکه‌هایی که بازوبند زائران خارجی شد
تاریخ انتشار: ۴ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۴۰۴۱۰۲
گروه استانها- موزه آستان قدس گنجینه‌ای ارزشمند در جوار بارگاه منور رضوی، مکانی بی بدیل در ایران اسلامی و حتی جهان است که تماشای آثار آن هر بیننده‌ای را از این همه عظمت و عشق و ارادت، مبهوت می‌کند. ۰۴ تير ۱۳۹۹ - ۱۶:۰۷ استانها خراسان رضوی نظرات - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، موزه آستان قدس گنجینه‌ای ارزشمند در جوار بارگاه منور رضوی، مکانی بی بدیل در ایران اسلامی و حتی جهان است که تماشای آثار آن هر بیننده‌ای را از این همه عظمت و عشق و ارادت، مبهوت می‌کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
موزه آستان قدس رضوی دارای بخش‌های مختلفی است که در سال‌های اخیر و به ویژه بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی بر گستره و غنای آثار آن افزوده شده است. گنجینه تمبر، اسکناس و مسکوکات یکی از بخش¬های موزه مرکزی آستان قدس رضوی است در سال 1369 به عنوان دومین گنجینه تخصصی در موزه آستان قدس رضوی افتتاح شد که با افزوده شدن مسکوکات به آن در سال 1388به گنجینه تمبر، اسکناس و مسکوکات تغییر نام پیدا کرد.
این گنجینه با برخورداری از مجموعه‌ای قابل توجه از تمبرها و دیگر اقلام پستی، اسکناس¬ها و مسکوکات تاریخی و معاصر ایران و سایر کشورهای جهان یکی از گنجینه¬های شناخته شده کشور بوده و سالانه پذیرای صدها هزار نفر از زائران حرم مطهر رضوی، گردشگران و مجموعه‌داران تمبر، اسکناس و مسکوکات از ایران و سایر کشورهاست. ایام دهه کرامت و ولادت ولی نعمتمان امام علی‌بن موسی الرضا(ع) بهانه‌ای است تا با داشته‌های این موزه غنی بر پایه و محوریت امام هشتم(ع) آشنا شویم.
مدیر آستان قدس رضوی مازندران: 48 هزار خدمت آستان قدس به محرومان استان اجرایی شدخادمان آستان قدس رضوی به استان یزد سفر می‌کنند‌ویژه‌برنامه‌های آستان قدس رضوی در دهه کرامت / از افتتاح پروژه‌های درمانی و اقتصادی تا اهدای جهیزیه + فیلمتصاویر بارگاه رضوی منقش بر تمبرها
محمد حسین یزدی‌نژاد؛ مسئول گنجینه تمبر، اسکناس و سکه آستان قدس رضوی در خصوص تمبرهای منقش به تصاویر بارگاه منور رضوی که در این گنجینه موجود هستند می‌گوید: «پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره)، شرکت پست جمهوری اسلامی ایران در 28 تیر 1365، تمبر زیبایی با تصویر گنبد، گلدسته و ایوان طلای بارگاه منور رضوی در شمارگان سه میلیون قطعه و مبلغ اسمی ده ریال چاپ و منتشر کرد.» وی با اشاره به اینکه در سال‌های 1370 و 1383 نیز شش قطعه تمبر دیگر در شمارگان یک میلیون و 900 هزار قطعه منتشر شده می‌افزاید: «تصاویری که بر این تمبرها نقش بسته شامل محراب کاشی‌های زرّین‌فام دوره خوارزمشاهیان(سال 612 قمری)، سنگ مقام امام رضا(ع)، ضریح پنجم حرم مطهر، سقاخانه اسماعیل طلایی، پنجره فولاد صحن انقلاب و بنای باشکوه نقارخانه حضرت می‌شود.»
سکه‌هایی که بازوبند زائران خارجی شد
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بانک مرکزی ایران، اسکناس‌های دویست، پانصد، یک هزار، پنج هزار و ده هزار ریالی با تصاویر گنبد، گلدسته و ایوان طلای حرم مطهر را چاپ و توزیع کرد و بدین ترتیب برای اولین بار، اسکناس‌های ایران به تصویر بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) مزین شد.
یزدی‌نژاد همچنین به ضرب سکه‌های یکصد و دو هزار ریالی از جنس مس و نیکل با تصویر بارگاه حضرت امام رضا(ع) نیز در سال‌های 1371 و 1389، اشاره داشته و می‌افزاید: «سکه‌های یکصد ریالی در بین زائران مسلمان خارجی به ویژه مسلمانان کشورهای عمان، پاکستان، هندوستان، عربستان سعودی، بحرین، عراق، قطر، افغانستان، تاجیکستان، ترکیه، لبنان، سوریه و... به دلیل تصویر حرم مطهر امام رضا(ع)، به صورت فوق‌العاده مورد استقبال قرار گرفت.» این سکه‌ها به تعداد زیاد توسط این زائران از کشور خارج و به عنوان تبرک مشهد مقدس به ملاقات‌کنندگان هدیه داده می‌شد که این امر در مقطعی منجر به کمبود شدید این سکه‌ها در بازار مشهد شد. این سکه‌ها به عنوان ضامن، به صورت بازوبند برای ایمنی و سلامتی زائران خارجی که به قصد زیارت عازم مشهد مقدس می‌شدند، استفاده می‌شد.
سکه‌های یادبود
از دیگر سکه‌های ارزشمند گنجینه سکه آستان قدس رضوی می‌توان به مجموعه سکه‌های یادبود طلا، نقره و مس که به مناسبت ولادت با سعادت حضرت ثامن‌الحجج(ع) توسط این آستان مقدس از دوره قاجار تا پهلوی دوم(1357ش.) ضرب شده است، اشاره کرد. سکه مطلای یادبود دوره قاجار با کتیبه‌های مختلف از جمله اسامی پنج تن آل عبا(ع)، اسامی مبارک چهارده معصوم(ع)، السلطان علی‌بن موسی‌الرضا، یا علی‌بن موسی‌الرضا، سلطان‌السلاطین علی‌بن موسی‌الرضا، السلطان ابوالحسن علی‌بن موسی‌الرضا و یا ثامن‌الائمه ضرب شده بین سال‌های 1344 تا 1348، از جمله این سکه‌های منحصر فرد به شمار می‌رود.
یزدی نژاد در خصوص سکه‌های یادبود توضیحاتی را ارائه داده و می‌گوید: «بر روی این سکه‌های یادبود تصاویر ضریح‌های سوم مشهور به ضریح فولادی و ضریح چهارم مشهور به ضریح طلا و نقره نقش بسته و نیز مزین به گنبد و ایوان طلا و گلدسته به صورت برجسته جلوه نمایی می‌کند. این سکه‌های یادبود در دوره های ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه، احمدشاه قاجار، پهلوی اول و دوم و جمهوری اسلامی ایران ضرب شده‌اند و قدیمی¬ترین سکه یادبود این مجموعه مربوط به سال 1300 ه.ق از دوره ناصرالدین شاه است.» مسئول گنجینه تمبر، اسکناس و سکه آستان قدس رضوی، نشان دربان «کشیک دو» حرم مطهر از جنس طلا و نقره که در دوره قاجار بر روی کلاه نصب می‌شده است، با کتیبه «السلطان علی‌بن موسی‌الرضا(ع)» و «دربان کشیک دو» و همچنین نشان نقره با کتیبه «دربان کشیک 3» حرم مطهر امام رضا(ع) در دوره قاجار، را از دیگر نشان¬های ضرب شده موجود در این گنجینه عنوان می¬کند که در معرض بازدید عموم قرار دارد.
سکه‌های ولایتعهدی امام رضا(ع)
عبدالله مأمون؛ خلیفه عبّاسی در سال 201ق، بنابه توصیه وزیریش؛ فضل بن سهل سرخسی و با انگیزههای سیاسی، حضرت ثامن‌الحجج امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) را از مدینه به مرو دعوت نموده و در هفتم رمضان 201، وی را «ولی عهد مسلمین» نامید.
به همین مناسبت از سال 202 تا 204ق، سکّههای نقره(درهم) به نام آن حضرت در شهرهای اصفهان، المحمدیّه(ری)، فارس، مرو، نیشابور، سمرقند و مکه ضرب شد. هدف سیاسی مأمون از تداوم ضرب این سکّهها حتی پس از به شهادت رساندن امام رضا(ع) در سال 203ق، انحراف افکار عمومی شیعیان از طریق وانمود کردن علاقه‌مندی دستگاه خلیفه عباسی به امام هشتم(ع) بود.
یزدی‌نژاد با بیان اینکه تاکنون سکه‌های مختلفی از دوران ولایتعهدی علی‌بن موسی‌الرضا(ع) که طی سال‌های 202 تا 204 هجری قمری در شهرهای اصفهان، سمرقند و محمدیه ضرب شده به عبارات پشت و روی سکه ها اشاره داشت و گفت: «در دایره وسط روی سکه، عبارت "لااله الاالله وحده لا شریک له المشرق"، در حاشیه آن، عبارت "بسمالله ضرب هذا الدرهم(محل ضرب) سنه(سال ضرب)" و در وسط پشت سکه، عبارت "لله محمد رسول‌الله المأمون خلیفه الله مما امر به الأمیرالرضا ولی‌عهد المسلمین علی بن موسی بن علی بن ابیطالب ذوالریاستین" حک شده است.
همچنین در حاشیه بیرونی روی سکه، عبارت "لله الأمر من قبل و من بعد و یومئذ یفرح المومنون بنصرالله" و حاشیه بیرونی پشت سکه، عبارت بخشی از آیه 33 سوره مبارکه توبه یا آیه 9 سوره مبارکه صفّ "محمد رسول الله ارسله بالهدی و دین الحق ولیظهره علی الدین و لو کره المشرکون" درج شده است.» گنجینه سکه موزه آستان قدس رضوی با در اختیار داشتنِ مجموعه‌ای قابل توجه از آثار تاریخی ایران و سایر کشورهای جهان سالانه پذیرای صدها هزار نفر از زائران و مجاوران حرم مطهر، گردشگران داخلی و خارجی، مجموعه داران سکه از سراسر ایران و سایر کشورهای جهان، دانشجویان و پژوهشگران است.
انتهای پیام/282/ ت
R41347/P/S6,1188/CT7منبع: تسنیم
کلیدواژه: موزه آستان قدس رضوی علی بن موسی الرضا ع بارگاه منور رضوی سکه های یادبود ایران و سایر گنجینه تمبر دوره قاجار سکه ها امام رضا ع یزدی نژاد حرم مطهر ضرب شده ضرب شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۴۰۴۱۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یادگارهایی از «خلیج‌فارس» در آستان مبارک رضوی
کمتر شهروند و هموطن ایرانی پیدا می‌شود که روی نام «خلیج‌فارس» حساسیت و تعصب ملی نداشته باشد. «خلیج‌فارس» یا «دریای فارس» یا «بحر فارس» و... از جمله اسامی خاص و ویژه‌ای است که در میان جغرافیدانان، سیاسیون، شرق‌شناسان و جهانگردان، نسخه‌شناسان تاریخی، اسناد موزه‌ای و آرشیوی و حتی بسیاری از مردم جهان، نام آشناست. اما آنچه سبب شده به این موضوع بپردازیم، فرارسیدن «دهم اردیبهشت» است که در تقویم تاریخ رسمی کشور به نام «روز ملی خلیج‌فارس» نام‌گذاری شده است و یادآور واقعه و حادثه مهمی از دوران مبارزه ملت ایران با دولت‌ها و قدرت‌های استکباری و استعماری است. در این روز بود که با شجاعت و دلاوری‌های مردان و زنان غیور در منطقه جنوب کشور، عوامل و عمال پرتغالی از تنگه هرمز و خلیج‌فارس اخراج شدند.
خلیج‌فارس مظهر و نماد هویت ایرانی است و پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دارد. خلیج همیشه فارس، نه تنها یک عرصه آبی و آبراه مهم و حساس، بلکه میراثدار فرهنگ و تمدنی کهن و گنجینه کمیاب و بی‌نظیری از تنوع زیستی است که باید حفظ و احیا شود.
نام «خلیج‌فارس» در گذر تاریخ و زمان
براساس اسناد تاریخی، بررسی کتب و متون کهن و تاریخی و همچنین بررسی اقوال و نوشته‌های جغرافیدانان، شرق‌شناسان و نسخه‌شناسان اسناد تاریخی و برخی اظهارات استادان علم جغرافی، «نام خلیج‌فارس» از کهن‌ترین ادوار تاریخی تا دایره‌المعارف‌های کنونی در قرن21 میلادی با تغییر اندکی در رسم‌الخط‌های گوناگون ملل، همچنان باقی مانده است. در دوره هخامنشیان خلیج‌فارس با نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» شهرت داشته است. دانشمندان ایرانی از روزگار هخامنشیان این دریا را «درایا پارسا» اسم برده‌اند که ترجمه امروزی آن «دریای پارس» می‌شود. بنابراین این دو نام برای خلیج‌فارس از همان دوران به همین ترتیب رواج داشته و تا قرن بیستم هم جغرافیدانان و تاریخ‌نویسان جهان اسلام همان نام درایا پارسای عصر هخامنشیان را اقتباس و به عربی به نام «البحرالفارسی» ترجمه کردند. (منبع: پیروز مجتهدزاده در گفت‌وگو با خبرآنلاین).
قرن بیستم، قرن ظهور مطالعات جدید در حوزه جغرافیاست به‌گونه‌ای که «سینوس پرسیکوس» یونان باستان، امروز به زبان انگلیسی با عنوان «پرشین گلف» (Persian Gulf) یا همان خلیج‌فارس نام‌برده می‌شود و سایر زبان‌های غربی همچون فرانسوی ترجمه خلیج‌فارس را به کار می‌برند. از طرفی در تمدن ایرانی اسلامی در قرن بیستم کلمه البحرالفارسی با هدف ایجاد وحدت و یکپارچگی میان نام‌های خلیج‌فارس همچون دیگر زبان‌ها جای خود را به خلیج‌فارس داد. (ر.ک به همان منبع).
آنچه بر اساس اسناد و مطالعات نسخ قدیمی تاریخی و جغرافیایی جهان مشهود است، این است نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» مربوط به خلیج‌فارس به‌تدریج به زبان‌های کهن و جدید وارد شد و ممالک و مسالک‌نویسان، مورخان و جغرافیدانان نیز از آن با نام‌های «دریای پارس»، «بحر فارس»، «بحر عجم»، «دریای عجم» و درنهایت با عنوان «خلیج‌فارس» یاد کرده‌اند.
برخی از آثار مرتبط با نام «خلیج‌فارس» در این آستان مبارک
سری به سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی می‌زنیم. مطابق آنچه در سوابق، اسناد، مدارک و آثار موزه‌ای این سازمان وجود داشته و براساس توضیحات مدیران و کارشناسان این سازمان، متوجه می‌شویم برخی از آثار، اسناد و اشیای موزه‌ای در این آستان مبارک وجود داشته که به نوعی یادگاری‌هایی هستند که نام و یاد خلیج‌فارس را در ذهنمان یادآور می‌شوند.
معاون امور موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی این سازمان دراین باره به قدس می‌گوید: در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی منابع و آثار نفیس متعددی ازجمله نسخه‌های خطی، اسناد و مطبوعات و آثار موزه‌ای مرتبط با «خلیج‌فارس» به زبان‌های مختلف وجود دارد.
مهدی قیصری نیک ادامه می‌دهد: در این منابع از «دریای فارس»، «بحر فارس»، «خلیج عجم» و «خلیج‌فارس» نام برده شده است. یکی از این آثار و منابع، ترجمه نسخه خطی «المسالک و الممالک» تألیف ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصطخری در قرن هفتم قمری یعنی حدود هفتصد و اندی سال پیش است که در گنجینه نسخه‌های خطی این سازمان نگهداری می‌شود. اصطخری در این اثر، سراسرِ خلیج‌فارس و دریای عمان و بخش بزرگی از اقیانوس هند از ساحل شرقی آفریقا، زنگبار تا حدود سراندیب (سیلان) را «دریای پارس» نامیده و گاه انتهای این دریا را به سرزمین چین رسانده است.
وی اضافه می‌کند: اسنادی از مکاتبات سیاسی دوره قاجار در مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است که به وضوح از «خلیج‌فارس» در آن نام برده شده است. به عنوان مثال، قدیمی‌ترین این اسناد متعلق به سال ۱۲۳۸ قمری و دوره مظفرالدین‌شاه قاجار است که در آنها نام خلیج‌فارس به روشنی ذکر شده و به زبان‌های فارسی، آلمانی و انگلیسی درج شده است. انعقاد قراردادی میان محمد زکی‌خان، سردار فارس و سرحددار انگلیس در هندوستان درزمینه همکاری‌های متقابل برای برقراری امنیت در بنادر و جزایر واقع در خلیج‌فارس و توافق بر سر حضور نیروهای انگلیسی در آن حدود که به تاریخ ۱۲۳۸ قمری منعقد شده، برگ دیگری از این اسناد است.
این مقام مسئول بیان می‌کند: همچنین از دیگر آثار راوی نام «خلیج‌فارس » در گستره تاریخ ایران می‌توان به نقشه اهدایی توماس کلستیل، رئیس‌جمهور اتریش به رهبرمعظم انقلاب به زبان آلمانی و متعلق به قرن ۱۹ میلادی اشاره کرد که در موزه هدایای رهبر معظم انقلاب در آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. ضمن اینکه دو کره جغرافیایی ساخت انگلستان مربوط به سال ۱۸۵۰ میلادی یعنی کره جغرافیایی نیوتن و پسرش و کره دیگری مربوط به سال ۱۸۴۵ میلادی که نام خلیج‌فارس به انگلیسی روی آن درج شده نیز ازجمله آثار موجود در موزه‌های آستان قدس رضوی است که از نام خلیج‌فارس در گستره تاریخ روایت می‌کند.
از «کشتیرانی هلند» تا تلگرافِ «نظام‌السلطنه» همه با نام «خلیج‌فارس»
به غیر ازمواردی که در سخنان معاون امور موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان شد، آثار، اسناد و منابع تاریخی دیگری هم در این سازمان وجود دارد که بی‌ارتباط با نام «دریای پارس»، «بحر فارس» و«خلیج‌فارس» نیستند که به اختصار به برخی از آنها اشاره می‌شود.
_ نامه شرکت کشتیرانی هلند به سید جلال‌الدین تهرانی برای مراجعه و دریافت برگ حواله تحویل کالا به تاریخ ۱۳۳۷ شمسی.
_ سواد عریضه رؤسای ایرانی ساکن کویت به شیخ محمد خالصی در خصوص تعدی عبدالعزیز بن مسعود، حاکم نجد به ایرانیان ساکن کویت و درخواست مذاکره با سردار سپه برای توجه به ایرانیان دور از وطن و تسلط اجانب بر جزایر ایرانی خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۴۲ قمری.
_ دستور تلگرافی حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی به شوکت‌الملک برای توقیف کاروان حامل سلاح از مبدأ خلیج‌فارس به مقصد افغانستان و اعلام نتیجه آن به تاریخ ربیع‌الاول ۱۳۲۶ قمری.
_ تصویر بریده روزنامه الوطن حاوی یک سند تاریخی از نامه شیخ مبارک الصباح، امیر کویت و تصریح به کلمه «خلیج‌فارس» به تاریخ جمادی‌الاول ۱۴۲۷ قمری.
_ جوازنامه صادره توسط دولت انگلیس در خلیج‌فارس مربوط به حمل مال‌التجاره از بندر بوشهر به داخل ایران برای محمد شفیع تاجر کازرونی به تاریخ ۱۳۱۷ قمری.
_ صورت قیمت اجناس و کالاهای تجاری در بازارهای انگلیس و هزینه تحویل آن در بنادر خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۲۴ قمری.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»