به نقل از «ایرنا»

تپه گریران سند هویت قوم لک

تاریخ انتشار: ۱۶ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۳۴۵۳۴

تپه تاریخی گریران در روستایی به همین نام در شمال غربی شهرستان سلسله واقع شده و به دلیل مربوط بودن به دوران پیش از تاریخ ایران باستان همواره مورد توجه باستان شناسان قرار داشته است.

این تپه تاریخی در سال ۱۳۸۰ با شماره ۷۳۵۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
اهمیت این اثر تاریخی ارزشمند شهرستان سلسله موجب شد تا در سال ۹۶، رییس دانشکده هنر معماری دانشگاه بوعلی همدان به همراه تیمی هشت نفره از دانشجویان مقطع دکتری و کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی پس از دریافت مجوز، اقدام به لایه نگاری و کاوش این اثر تاریخی کنند که نتیجه کاوش ها، شواهدی ارزشمند از اهمیت و قدمت این اثر تاریخی را برای  لرستان و حتی کشور نشان داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شناسایی داده های فرهنگی در تپه تاریخی لرستان

معاون هیات کاوش لایه‌نگاری تپه گریران سلسله به ایرنا گفت: پروژه لایه‌نگاری این تپه منجر به شناسایی داده‌های فرهنگی زیادی شامل ظروف سفالی، ابزار آلات و پیکرک شد.

مهدی حیدری اظهار داشت: به رغم کارهای پژوهشی مکرری که در زاگرس مرکزی و به ویژه شرق زاگرس مرکزی طی یک سده پیش صورت گرفته، در حال حاضر وضعیت گاه نگاری زاگرس مرکزی نامشخص و در برخی موارد گنگ است.
وی افزود: عصر مفرغ (یکهزارو500 تا سه هزارسال پیش از میلاد) یکی از ادوار فرهنگی در دوران پیش از تاریخ زاگرس مرکزی است که ابهامات گاه نگاری فراوانی در رابطه با آن وجود دارد.
حیدری با اشاره به این که در زاگرس مرکزی گذر از دوره مس و سنگ به دوره مفرغ تحت عنوان فرهنگ یانیق (گودین IV) مطرح است، گفت: در دوره گودین IV که هم زمان با دوره قدیم عصر مفرغ است، فرهنگ یانیق در بخش‌ هایی از شمال زاگرس مرکزی گسترش می‌یابد و از قضا عمده مطالعات باستان ‌شناسی گاه نگارانه نیز در این ناحیه صورت گرفته است.
به گفته وی، همین عامل موجب می‌شود تا گاه نگاری فرهنگ یانیق که دامنه گسترش آن به طور عمده در ناحیه شمالی زاگرس مرکزی است و در کاوش‌های تپه گودین در فاز IV شناسایی شده به تمام زاگرس مرکزی تعمیم داده شود بنابراین در سایر نواحی زاگرس مرکزی از جمله لرستان امروزی که فرهنگ یانیق در آن مشاهده نشده، عملا با خلا گاه نگاری مواجه باشیم.
این باستان شناس افزود: برای بررسی این مسایل مجوز کاوش لایه‌نگاری تپه گریران الشتر به سرپرستی رییس دانشکده هنر و معماری و عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا صادر شد.
حیدری با اشاره به ۲۰ روز کاوش لایه نگاری هیات در تپه گریران گفت: در این کاوش سه گمانه پلکانی در نواحی دارای بیشترین تراکم داده‌ای عصر مفرغ ایجاد شد.
وی از به دست آمدن داده‌های فرهنگی زیادی شامل ظروف سفالی سالم و شکسته، ابزار سنگی، ابزار آلات فلزی و مفرغی و پیکرک در این کاوش خبر داد و ابراز امیدواری کرد که با توجه به مواد گردآوری شده و مطالعات آزمایشگاهی برخی از ابهامات مطرح شده در رابطه با گاه نگاری زاگرس مرکزی و لرستان پاسخ داده شود.

گردآوری اطلاعات انواع ابزارهای فلزی و سنگی در تپه گریران سلسله

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سلسله نیز گفت: در کاوش تپه باستانی گریران شهرستان انواع سفال، ابزارهای سنگی، ابزارهای فلزی، بقایای معماری و اطلاعات مربوط به لایه های استقراری گردآوری شد.

فیروز میرزایی با اشاره به اینکه در این کاوش ادوار مس، سنگ، مفرغ، آهن از طریق داده های فرهنگی در تپه گریران تشخیص داده شد، عنوان کرد: از آنجا که هدف از کاوش در تپه گریران روشن نمودن وضعیت گاه نگاری عصر مفرغ لرستان و شرق زاگرس مرکزی بود، داده های فرهنگی مربوط به عصر مفرغ در این محوطه بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
وی با اشاره به اینکه عصر مفرغ در لرستان و زاگرس مرکزی از اواخر هزاره چهارم پس از میلاد تا اواسط هزاره دوم پیش از میلاد را در بر می گیرد، عنوان کرد: از آنجا که تاکنون مطالعه هدفمندی در لرستان به منظور روشن نمودن وضعیت گاه نگاری عصر مفرغ انجام نشده کاوش در تپه گریران در نوع خود برای استان مهم و تعیین کننده است.
میرزایی با بیان اینکه عصر مفرغ منشا تحولات بسیاری به شمار می آید، تصریح کرد: آغاز شهرنشینی، شکل گیری دولتها، شهرها، نظام طبقاتی در جامعه، تدفین های گورستانی و گسترش استقرارگاهها از مهمترین تحولات مربوط به عصر مفرغ می باشد.
وی افزود: قرار گرفتن تپه گریران در مرکز دشت الشتر و دامنه جنوبی کوه گرین و همچنین وسعت کم نظیر محوطه در عصر مفرغ از مهمترین دلایلی بود که موجب شد این تپه از سوی کاوشگران جهت اهداف فوق مورد کاوش قرار گیرد.
رئیس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری سلسله گفت: با توجه به اطلاعات گردآوری شده از لایه نگاری فصل اول کاوش تپه گریران به نظر می رسد بتوان بسیاری از مسایل حول عصر مفرغ لرستان و زاگرس مرکزی را پاسخ داد و به نتایج در خشانی در ارتباط با فرهنگ های دوران پیش از تاریخ منطقه دست یافت.

تپه گریران یک مکان مرکزی مهم در حدود سه هزار سال قبل از میلاد بوده است

سرپرست تیم باستان شناسی لایه نگاری تپه گریران نیز در این رابطه اظهار داشت: سابقه مطالعاتی این تپه به قبل از جنگ جهانی دوم در سالهای ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۸ برمی گردد که توسط باستان شناس آلمانی به نام' سر اورل اشتاین' انجام گرفته که در ضلع شمالی آن اطلاعاتی به دست آمده وگزارش آن به صورت محدود منتشر شده است.
عباس مترجم، با اشاره به یافته های سطحی، این تپه را یک مکان مرکزی مهم در حدود سه هزار سال قبل از میلاد پیش بینی کرد که مشابه آن را می توان از محوطه های یافت شده در زاگرس به مانند گودین کرمانشاه و گیان نهاوند نام برد.
وی خاطرنشان کرد: این تپه به احتمال قوی یک مکان تجاری بین راهی بوده که در مسیر یک شبکه تجاری گسترده که از بین النهرین آغاز و تا ارتفاعات جیرفت و احیانا شهرسوخته سیستان ادامه داشته، قرار گرفته و بخشی از مبادلات در این مکان انجام می شده است.
مترجم با بیان اینکه طرح دانشگاهی در مورد مطالعه زاگرس در دره های مختلف غرب ایران در دست انجام بود و به دلیل اینکه هیچگونه مطالعاتی در شهر الشتر در این زمینه انجام نگرفته بود در دست اقدام گرفت، تصریح کرد: تپه گریران به عنوان فاز اول در شهر الشتر انتخاب شد و برای آغاز کار مطالعاتی مبنی بر شناخت کلی این تپه، پروپوزالی به سازمان پژوهشگاه باستان شناسی کشور ارائه و مجوز لازم برای لایه نگاری آن دریافت شد.
وی با اشاره به اینکه درصدی از اعتبارمطالعاتی این طرح از سوی سازمان و درصد کوچکی از سوی دانشگاه بوعلی و مابقی آن با هزینه شخصی تامین شد، افزود: روند کار به صورت پلکانی و لایه نگاری محدود انجام گرفت و در دو نقطه این تپه دو نوع گمانه کوچک باز شد که در تحقیق پلکان اول مشخص شد بخش عمده بافت تپه مربوط به سه هزاره قبل از میلاد و به عبارتی قبل از دوره مفرغ است.

تپه گریران شناسنامه سلسله و دلفان است

پژوهشگر و باستان شناس لرستانی نیز با اشاره به تپه باستانی گریران شهرستان سلسله، اظهار داشت: در ایران، تنها ۶ اثر وجود دارد که به عنوان آثار شاخص تاریخی شناخته می شوند که تپه گریران از جمله این آثار در سطح کشور است.

عطا حسن پور با اشاره به اینکه تپه گریران برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ توسط "سر اورل اشتاین" مورد کاوش قرار گرفته است، عنوان کرد: در سال ۱۳۹۶ نیز برای اولین بار هیاتی از دانشگاه بوعلی همدان به این شهرستان اعزام و لایه های عصر مفرغ آن را مورد کاوش و لایه نگاری قرار دادند.

وی ادامه داد: نباید تصور ما از کاوش این باشد که کاملا تپه را از بیخ و بن برداریم چرا که تمام نهشته های که بر روی تپه ایجاد شده اند به مرور زمان و طی ۹ هزار سال ایجاد شده اند.

حسن پور با اشاره به اینکه جدیدترین لایه تپه مربوط به دوران معاصر است، خاطرنشان کرد: در کاوشی که صورت گرفت، برای اینکه بافت تاریخی تپه آسیب نبیند بخش کوچکی از آن در سمت شمال باز و لایه نگاری ها انجام شد.

این پژوهشگر و باستان شناس لرستانی با بیان اینکه تمام دوره بندی های باستانی از روی این نهشته ها مشخص می شود، بیان کرد: این تپه شناسنامه واقعی سلسله و دلفان محسوب می شود و بیش از آنکه به فکر کاوش آن باشیم باید از این میراث ارزشمند محافظت کنیم.

وی با تاکید بر اینکه تپه گریران باید از تخریب و حفاری های قاچاق محافظت شود، تصریح کرد: متاسفانه حفاران قاچاق به دنبال گنج این اثر ارزشمند را مورد تخریب قرار می دهند در حالی که اشتباه می پندارند و هیچ اثری از گنج در این تپه وجود ندارد بلکه تنها به دلیل اهمیت تاریخی آن است که باید حفاظت و حراست شود. 

برچسب‌ها میراث فرهنگی لرستان سلسله

منبع: ایرنا

کلیدواژه: میراث فرهنگی لرستان سلسله میراث فرهنگی لرستان سلسله داده های فرهنگی دانشگاه بوعلی تپه گریران باستان شناس زاگرس مرکزی لایه نگاری قرار گرفت گاه نگاری عصر مفرغ

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۳۴۵۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هفت گوهر نایاب زاگرس در خطر انقراض

طبیعت استان کهگیلویه و بویراحمد، نگینی در زاگرس سرسبز، همواره به عنوان بهشتی از تنوع زیستی گیاهی شناخته شده است. در دامنه‌های پرشیب و دشت‌های حاصلخیز این استان، گنجینه‌ای از گیاهان ارزشمند و منحصر به فرد رویش یافته‌اند که هر کدام نقشی بی‌بدیل در حفظ تعادل اکوسیستم و زینت بخشیدن به طبیعت این خطه بوده‌اند. با این حال، این گنجینه بی‌نظیر، در معرض خطری جدی قرار گرفته است.

هفت گونه از این گیاهان بومی و ارزشمند، در حال حاضر در فهرست سیاه انقراض قرار دارند. بیلهر، تره، جاشیر خوراکی، کرفس کوهی، آنغوزه و باریجه، نام‌هایی هستند که شاید برای بسیاری ناآشنا باشند، اما هر کدام در جایگاه خود، گوهر‌هایی نایاب در طبیعت ایران محسوب می‌شوند.

این چالش زیست‌محیطی، نه تنها تنوع زیستی این استان را به شدت تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند پیامد‌های ناگواری برای اقتصاد و معیشت مردم منطقه نیز به دنبال داشته باشد. گیاهان دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد، از دیرباز نقش مهمی در زندگی مردم محلی ایفا کرده‌اند و از بین رفتن آنها، می‌تواند به فقر و بیکاری در منطقه دامن بزند.

گیاهان نقش حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها ایفا می‌کنند. از دست رفتن هر گونه گیاهی، می‌تواند به زنجیره غذایی و چرخه‌های طبیعی آسیب برساند و پیامد‌های منفی برای سلامت انسان و محیط زیست به دنبال داشته باشد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد ضمن هشدار نسبت به تنوع زیستی این استان، از انقراض قریب الوقوع هفت گونه گیاهی نادر خبر داد. سعید جاویدبخت با برشمردن عواملی مانند برداشت بی‌رویه، تخریب زیستگاه و تغییرات آب و هوایی به عنوان تهدیدات اصلی این گنجینه‌های گیاهی، خواستار اقدامات عاجل برای نجات آنها شد.

بیلهر، تره، جاشیر خوراکی، کرفس کوهی، آنغوزه و باریجه نام‌هایی هستند که شاید برای بسیاری ناآشنا باشند، اما هر کدام در جایگاه خود، گوهر‌هایی نایاب در طبیعت ایران محسوب می‌شوند. این گونه‌های منحصر به فرد که در دامنه‌های پرشیب و دشت‌های حاصلخیز کهگیلویه و بویراحمد رویش یافته‌اند، در حال حاضر در فهرست سیاه انقراض قرار گرفته‌اند.

جاویدبخت با اشاره به برداشت بی‌رویه این گیاهان برای مصارف دارویی و خوراکی، این عامل را یکی از متهمان اصلی این فاجعه زیست‌محیطی می‌داند. تخریب زیستگاه‌ها به دلیل جاده‌سازی، چرای بی‌رویه دام و توسعه کشاورزی نیز مزید بر علت شده و نسل این گیاهان ارزشمند را در معرض خطر جدی قرار داده است.

تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین نیز از دیگر عواملی هستند که جاویدبخت به آنها اشاره می‌کند. این پدیده نه تنها بر کمیت و کیفیت این گیاهان تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه آنها را در برابر بیماری‌ها و آفات آسیب‌پذیرتر نیز می‌کند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد در تشریح اقدامات انجام شده برای جلوگیری از انقراض این گونه‌ها، به مسدود کردن جاده‌های فرعی منتهی به مراتع، فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها و سازماندهی نیرو‌ها در مناطق بحرانی اشاره کرد. برخورد قانونی با متخلفان نیز از دیگر اقداماتی است که به گفته جاویدبخت در دستور کار قرار دارد.

با این حال، جاویدبخت معتقد است که این اقدامات کافی نیستند و برای نجات این گنجینه‌های گیاهی، نیاز به یک عزم ملی و همکاری همه‌جانبه وجود دارد. او از جمله راهکار‌های اساسی را حمایت از جوامع محلی، افزایش آگاهی عمومی، جلب مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی و همچنین تحقیقات بیشتر برای تعیین دقیق وضعیت این گیاهان و یافتن راهکار‌های مناسب برای احیای آنها عنوان می‌کند.

انقراض این هفت گونه گیاهی نه تنها یک چالش زیست‌محیطی است، بلکه می‌تواند پیامد‌های ناگواری برای اقتصاد و معیشت مردم منطقه نیز به دنبال داشته باشد. از این رو، مسئولان، سازمان‌های ذیربط و آحاد مردم باید با حساسیت و جدیت بیشتری به این موضوع بپردازند و برای حفظ این میراث طبیعی ارزشمند تلاش کنند.

اگرچه اقداماتی مانند مسدود کردن جاده‌های فرعی و برخورد قانونی با متخلفان، گام‌های اولیه و ضروری برای جلوگیری از انقراض هفت گونه گیاهی نادر در کهگیلویه و بویراحمد هستند، اما برخی کارشناسان می‌گویند که برای نجات این گنجینه‌های گیاهی و تضمین بقای آنها در طبیعت، نیاز به راهکار‌های جامع و بلندمدتی است.

در اولین قدم، نیاز به تحقیقات علمی گسترده و دقیق در مورد وضعیت فعلی این گیاهان، عوامل تهدید کننده آنها و راهکار‌های مناسب برای احیای آنها وجود دارد. این تحقیقات باید توسط متخصصان مجرب و با استفاده از روش‌های علمی نوین انجام شود تا اطلاعات دقیقی از وضعیت این گونه‌های ارزشمند به دست آید.

جوامع محلی ساکن در مناطق زاگرس، از دیرباز با طبیعت پیرامون خود زندگی مسالمت‌آمیزی داشته‌اند و از دانش بومی ارزشمندی در زمینه حفاظت از منابع طبیعی برخوردار هستند. حمایت از این جوامع و جلب مشارکت فعال آنها در حفاظت از این گیاهان، می‌تواند نقشی کلیدی در احیای آنها ایفا کند.

افزایش آگاهی عمومی از طریق برنامه‌های آموزشی و رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین راهکار‌های حفاظت از این گونه‌های گیاهی است. با آموزش مردم در مورد اهمیت این گیاهان، تبعات انقراض آنها و راهکار‌های حفظ آنها، می‌توان گامی بلند در جهت نهادینه‌کردن فرهنگ حفظ محیط زیست در جامعه برداشت.

ایجاد و توسعه مناطق حفاظت‌شده در زیستگاه‌های این گیاهان، می‌تواند پناهگاه‌های امنی برای آنها فراهم کند و از آنها در برابر تهدیدات مختلف مانند تخریب و چرای بی‌رویه دام محافظت کند.

سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در زمینه محیط زیست، گنجینه‌ای از تخصص، تعهد و شور و اشتیاق برای حفاظت از طبیعت هستند. حمایت از این سازمان‌ها از طریق تخصیص بودجه و امکانات، می‌تواند به آنها در انجام فعالیت‌های مؤثر در زمینه حفاظت از این گونه‌های گیاهی نادر یاری رساند.

بخش خصوصی نیز می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زمینه تولید و پرورش این گیاهان به صورت پایدار، به حفظ آنها و ایجاد اشتغال برای جوامع محلی کمک کند. این امر نه تنها به نفع محیط زیست خواهد بود، بلکه می‌تواند منافع اقتصادی نیز به همراه داشته باشد.

در کنار این راهکارها، اقداماتی مانند استفاده از ظرفیت گردشگری و جذب گردشگران طبیعت‌دوست، توسعه کشت و پرورش این گیاهان در زمین ها، حمایت از پژوهشگران و دانشجویان در زمینه مطالعه و احیای این گونه‌ها نیز می‌توانند در نجات این گنجینه‌های گیاهی و حفظ آنها برای نسل‌های آینده نقش‌آفرین باشند.

با اتخاذ این راهکار‌های جامع و با مشارکت همگانی، می‌توان امیدوار بود که شاهد احیای این هفت گونه گیاهی نادر در کهگیلویه و بویراحمد و حفظ آنها به عنوان میراثی گرانبها برای نسل‌های آینده باشیم.

باشگاه خبرنگاران جوان کهگیلویه و بویراحمد یاسوج