سیر تحول حرم رضوی در زمان متولیان و نایب التولیه ها در اعصار مختلف
تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۷۳۱۱۵۸
از زمان خاکسپاری پیکر مطهر امام رضا (ع) در سنابادِ توس، به تدریج شیفتگان و علاقه مندان حضرتش بر مزار آن امام همام گرد آمدند و با ساخت و توسعه بارگاه و وقف املاک و اسباب بر مضجع شریف امام، در آبادانی آن کوشیدند.
به گزارش قدس آنلاین، توسعه حرم و موقوفات و نذورات رضوی سبب شد تا افرادی از میان رجال دینی تا رجال سیاسی و نظامی، بسته به شرایط هر عصر، اداره و تمشیت امور آن را عهده دار شوند.بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
هدف از نگارش این کتاب، پرداختن به شرح حال و بررسی اقدامات متولیان و نایب التولیه های آستان قدس رضوی است که در سیر تحول حرم مطهر رضوی تأثیری بسزا داشته اند. همچنین بررسی سیر اداره حرم و متولیان آن از دیگر اهداف نگارش این کتاب است. این کتاب دربردارنده چه موضوعاتی است؟
این اثر برگرفته از کتاب وزین و گران سنگ «دایر المعارف آستان قدس» است که دومین جلد آن به تازگی روانه بازار نشر شده است. در دایره‌المعارف آستان قدس رضوی مقالات متعددی وجود دارد و موضوع برخی از مقالات، این قابلیت را دارا است که به صورت مستقل به آن ها پرداخته شود؛ یکی از این موضوعات، متولیان و نایب التولیه‌های آستان قدس رضوی است که در کتابی با همین عنوان به آن پرداخته شده است؛ در چند دهه اخیر راجع به تاریخ آستان قدس رضوی آثاری به چاپ رسیده که ذیل این کتاب‌ها اشاره‌ای به اقدامات متولیان و نایب التولیه ها شده است؛ در سالهای اخیر نیز چند مقاله راجع به متولیان در دوره‌های صفوی و قاجاری نوشته شده است، اما تا کنون اثری که مستقل باشد و چشم‌انداز کلی از اداره‌کنندگان این مجموعه سترگ ارائه دهد، وجود نداشت؛ از همین رو، مقرر شد با بازبینی مقالات، اثری مستقل ارائه دهیم و از همین رو، کتاب «متولیان و نایب التولیه ها» را منتشر کردیم. کتاب «آستان قدس رضوی متولیان و نایب التولیه ها» در چند بخش و فصل تدوین شده است؟
این اثر به ۶ بخش تقسیم می‌شود که «نقیبان و متولیان حرم مطهر رضوی از آغاز تا دوره صفوی»، «متولیان آستان قدس رضوی در دوره صفوی»، «متولیان آستان قدس رضوی در دوره افشاری»، «متولیان آستان قدس رضوی در دوره قاجار»، «نایب التولیه‌های آستان قدس رضوی در دوره پهلوی»، «متولیان آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی» و در انتها منابع و فهرست نویسندگان از جمله آنهاست.
متولیان و نایب التولیه های آستان قدس رضوی در دوران مختلف چه اشخاصی بوده اند؟
نام ۳۰ تن از متولیان و نایب التولیه ها در دوره صفوی از جمله غیاث الدین عزیز رضوی، خواجه عتیق منشی اردوبادی، خواجه امیر بیک کججی، خواجه عنایت الله شیرازی و...؛ ۱۰ نایب التولیه در دوره افشاری از جمله محمد تقی رضوی، عبدالحی رضوی، محمد ابراهیم رضوی، داوود حسینی، ابوطالب حسینی اصفهانی و...۴۲ نایب التولیه در زمان قاجار از جمله میرزا موسی‌خان فراهانی، حاج میرزا عبدالله خویی، شیخ عبدالرحیم بروجردی، میرزا عبدالباقی منجم‌باشی، میرزا فضل‌الله وزیر نظام برادر میرزا آقاخان نوری، میرزا محمد حسین الحسینی معروف به عضدالملک، میرزا جعفرخان مشیرالدوله، حاج علی‌اکبر قوام‌الملک شیرازی، میرزا محمدخان سپهسالار، میرزا محمدخان مجدالملک، میرزا محمدحسین دبیرالملک و... ۱۷ نفر در ۱۹ دوره با نام های محمد ولی خان اسدی، فتح الله پاکروان، علی منصور، عبدالعظیم ولیان، حسن سراج حجازی، محمد صادق امیر عزیزی در دوره پهلوی و... دو تن از تولیت های آستان قدس رضوی از جمله آیت الله عباس واعظ طبسی و حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی همراه با شرح زندگی و اقداماتی که در دوران مسئولیت خود انجام داده اند در این اثر ذکر شده است. متولیان آستان قدس رضوی در دوره های مختلف چه وظایفی را بر عهده داشتند؟
با رسمیت یافتن تشیع در ایران در زمان صفویان، مشهد نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار شد و به تدریج تشکیلات اداری و مالی گسترده تری برای اداره حرم و موقوفات آن پایه ریزی شد. شاه طهماسب اول صفوی نخستین پادشاه صفوی بود که به طور جدی به امور حرم رسیدگی کرد. در عهد افشاری نیز با توجه به تمرکز حکومت مرکزی در مشهد و سیاست شاهان افشار تا حدودی از قدرت متولیان نسبت به دوره صفوی کاسته شد و شاه به عنوان متولی آستان قدس دخالت بیشتری در امور می کرد. نادرشاه اگر چه در ابتدای سلطنتش به حرم توجه ویژه ای کرد و موقوفات و نذوراتی بر آن قرار داد ولی در سال های پایانی حکومتش نهاد اوقاف را دچار دگرگونی کرد که آستان قدس هم از این تغییرات برکنار نماند. در دوره قاجار متولیان آستان قدس بیشتر از رجال حکومتی و شاهزادگان انتخاب می شدند. بیشتر متولیان این دوره هم زمان منصب تولیت و حکمرانی ایالت خراسان را در اختیار داشتند. وظیفه در این زمان مدیریت موقوفات و امور و انتظامات داخلی حرم بوده که وسیله خدمه و عمال آستانه تحت مراقبت او اداره می شد. در عهد پهلوی نیز فصل جدیدی در تاریخ آستان قدس گشوده شد و ساختار اداری و تشکیلاتی آن هم زمان با تغییرات و تجددگرایی که در تمام کشور شروع شده بود، تحول و دگرگونی یافت. این دگرگونی ها چه تحولاتی در ساختار اداری و تشکیلاتی آستان قدس رضوی ایجاد کرد؟
در سال ۱۳۰۵ هجری شمسی در سفر رضا شاه به مشهد، به دستور او نخستین بودجه آستان قدس به شیوه جدیدی تنظیم شد و پس از تصویب به مرحله اجرا درآمد. در مرداد ماه همان سال نیز به دستور رضا شاه کمیسیونی متشکل از تیمور تاش وزیر دربار و سایر اشخاص تشکیل و نظام نامه جدیدی به قلم امیر اعلم و محمود فرخ تدوین شد. همچنین به دستور رضا شاه، عنوان متولی باشی آستان قدس به نیابت تولیت عظمی تغییر یافت. از همین رو مبلغ حق التولیه مشخص و برای شاه به عنوان متولی ارسال می شد. منبع: آستان نیوز انتهای پیام/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: امام رضا ع تولیت آستان قدس مشهد صفوی عنوان متولی میرزا محمد دوره صفوی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۷۳۱۱۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تلاش کارگران زمینه ساز امنیت کشور است
سیدصولت مرتضوی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی دوشنبه شب و در جشن بزرگ کارگران در ورزشگاه امام رضا (ع) با ابلاغ سلام رییس دولت سیزدهم به کارگران و خانواده آنان گفت: رهبر انقلاب کارگر ایرانی را ستون فقرات تولید کشور می‌دانند و در روایات اسلامی نیز به جایگاه پر اهمیت نیروی کار و کارگر توجه بسیاری شده است به گونه‌ای که پیامبر اسلام (ص) بر دست پینه بسته کارگران بوسه می‌زند.
وی افزود: همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با نمایندگان کارگری و کارفرمایی اشاره شد، از نگاه اسلام کارگر صاحب ارزش و کرامت است و این موضوع نشان از تفاوت دیدگاه اسلام با سایر تمدن‌ها و جوامع دارد که به کارگر صرفا نگاه ابزاری دارند.
مرتضوی توجه به امنیت شغلی، آتیه، مسکن و سایر موضوعاتی که موجب آسایش خاطر کارگران شود را از دغدغه‌های مهم دولت مردمی بر شمرد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در خصوص وضعیت مظلومان فلسطینی نیز اظهار داشت: هم اکنون شاهد هستیم که مردم فلسطین به خاطر دفاع از خاک و حق حیات خود، موردشدیدترین حملات و تجاوزات رژیم اشغالگر قدس قرار گرفته اند و این اقدامات ظالمانه با حمایت دولت‌های غربی در حال رخ دادن است.
مرتضوی اظهار کرد: غذای مردم فلسطین اکنون همراه با خون است و وجدان‌های مردم جهان کجاست که این ظلم را برنتابند.
قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی نیز در حاشیه این مراسم و در گفتگو با خبرنگار اظهار کرد: آستان قدس رضوی افتخار مشارکت در حوزه تولید را دارد و این در حالی است که در کنار زیارت، فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و توجه به نیاز جامعه در دهه‌های بعد از انقلاب مورد توجه قرار گرفته و تولیت نیز در این زمینه اقدام کرده است.
مصطفی فیضی افزود: آستان قدس رضوی افتخار دارد با شرکت‌های و کارخانه‌های متعدد در زمینه‌های متعدد با جمعیت بیش از ۱۴ هزار کارگر در ارتباط باشد تا نیاز‌های خود و جامعه تامین شود.
باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور