به نقل از «خبرگزاری آریا»

بافت فرسوده و اهمیت توجه به آن

تاریخ انتشار: ۲۱ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۹۳۵۶۱۰

خبرگزاری آریا - شکل گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای بزرگ بنا به دلایل متعدد به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز به ویژه در کلان شهرها مغایرت دارد.
به گزارش شانیوز به نقل از خبرگزاری فارس؛ یادداشت میهمان ـ سوده نجفی دبیر کمیته بانوان جمعیت پیشرفت و عدالت: شکل گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای بزرگ بنا به دلایل متعدد به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز به ویژه در کلان شهرها مغایرت دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این بافت به مرور زمان فرسوده‌تر شده و علاوه بر فرسودگی ابنیه، شبکه تاسیسات شهری آنها نیز فرسوده شده و کارکردهای شهری خود را از دست می دهند.
بافت‌های فرسوده شهری، محلات فرسوده‌ای در فضای شهری است که مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارد. این محلات و بافت‌ها از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند.
در کل کشور 70 هزار هکتار بافت فرسودهوجود دارد که 8 میلیون نفر در این بافت ها سکونت دارند. 3هزارو 268 هکتار بافت فرسوده شهری درپایتخت وجود دارد که 5 درصد مساحت کلان شهر تهران را شامل می شود و 15 درصد جمعیت در این بافت سکونت دارند که این آمار قابل بررسی است و دستگاههای تقننی ،نظارتی و اجرایی جهت حل این معضل باید چاره اندیشی کنند .
مداخله در بافت های فرسوده از دو دیدگاه قابل بررسی است:
- مداخله در بافت های فرسوده شهری از دیدگاه کالبدی: نخستین مسئله ای که در امر مداخله در بافت های فرسوده مد نظر است، جنبه کالبدی آن می باشد. بافت های فرسوده با معضلات متعددی از لحاظ کالبدی مواجه هستند. مهمترین آنها، ناپایداری ابنیه و عدم ایمنی ساکنان است. بناهای این بافت ها به علل گوناگون از جمله قدمت، استفاده از مصالح بی دوام و یا کم دوام و عدم رعایت شیوه های صحیح ساخت و ساز، از استحکام و پایداری لازم برخوردار نیستند. مسئله دوم، عدم کارایی و ناتوانی این بافت ها در پاسخگویی به نیاز شهروندان است.
دسترسی های نامناسب و نفوذناپذیری این بافت ها، علاوه بر این که عملیات امداد رسانی در مواقع خطر را با مشکل مواجه می سازد، باعث ایجاد ترافیک سواره و گاه عدم دسترسی سواره ساکنان بافت می شود. همچنین این معابر به علت دارا بودن پیچ و خم بسیار وعدم امکان نظارت مردم و مسئولان، زمینه بروز مشکلات اجتماعی عدیده ای از جمله خرید و فروش مواد مخدر، حضور معتادان، وقوع جرم و ... را فراهم می آورد. مسائل دیگر این بافت ها، عدم وجود و یا کمبود تاسیسات و تجهیزات شهری، ریزدانگی قطعات مسکونی، همجواری کاربری های ناسازگار و کیفیت نامطلوب بصری می باشد. هرگونه مداخله کالبدی در بافت های شهری باید با هدف حل این مسائل و ارتقای سکونت انجام گیرد.
مداخله در بافت های فرسوده شهری از دیدگاه اجتماعی: آنچه باید همواره مدنظر باشد این است که مداخله در بافت های شهری امری کاملاً اجتماعی است و با فرهنگ جامعه در ارتباط است. از این رو انتخاب روش ها و گزینه های مناسب برای مداخله می تواند خطر دگرگونی اجتماعی ناشی از جابه جایی جمعیت را کاهش دهد و به جای سودآوری های اقتصادی، سودآوری های اجتماعی را درپی داشته باشد. در نوسازی اجتماعی احساس تعلق به مکان معنا پیدا می کند و مکان هویت می یابد. نکته ای که در مداخله در بافت های شهری حائز اهمیت می باشد، امر مشارکت مردمی است. هرگونه مداخله در بافت های زنده شهری، بدون مشارکت ساکنان به نتیجه نمی رسد. مشارکت به معنای واقعی آن، یعنی شرکت فعال شهروندان در حیات مدنی خویش، در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی مشارکت به معنای همکاری چند سویه بین بخش دولتی، بخش خصوصی و بخش عمومی یعنی مردم و نهادهای مردمی می باشد.
پیامدهای اجتماعی این نوع مداخله در بافت های فرسوده شهری شامل: ارتقای شان سکونتی بافت، اعتمادسازی متقابل بین ساکنان و متولیان امر، تامین حق امنیت سکونت، مشارکت ساکنان در فرآیند تصمیم سازی و تصمیم گیری، ایجاد مراکز فعال جهت افزایش تعاملات اجتماعی، کاهش بیکاری و جرم، تشکیل سازمان های غیردولتی داوطلبانه جهت حمایت از فرآیند توسعه، توجه خاص به گروه های آسیب پذیر بویژه زنان و جوانان و پرورش قابلیت های متناسب با توانایی، مهارت و دانش می باشد.
مداخله در بافت های فرسوده شهری از دیدگاه اقتصادی: شهرها تنها در قالب مجموعه ای از ساختمان ها، خیابان ها، پارک ها و ... تعریف نمی شوند. این مکان ها محصول فرآیندی برای افزایش کارایی ها، تحرک عوامل تولید، گسترش نوآوری ها و پاسخگویی به نیازهای جوامع انسانی ایجاد شده و توسعه یافته اند. به عبارت دیگر ساخت کالبدی شهرها منشا اقتصادی داشته و سهم مهمی را در تاریخ توسعه اقتصادی کشورها ایفا نموده است.
ارتباط متقابل میان ساختار کالبدی شهرها و مولفه های اقتصادی موجب می شود تا اغلب مداخلات در بافت کالبدی شهرها با بازتاب اقتصادی همراه باشد. این بازتاب بر روی ساخت کالبدی شهرها منعکس شده و تغییرات دوره ای را در پی خواهد داشت.
تغییراتی از جمله: تغییر در قیمت زمین، تغییر در هزینه حمل و نقل، تغییر در برتری نسبی نواحی شهری و تغییر در تمرکز فعالیت های شهری
انواع مداخله بر اساس میزان وفاداری به گذشته در سه گروه بهسازی، نوسازی و بازسازی قرار می گیرند.
بهسازی: در این نوع مداخله اصل بر وفاداری به گذشته و حفظ آثار هویت بخش در آنهاست. فعالیت بهسازی با هدف استفاده از امکانات بالقوه و بالفعل موجود و تقویت جنبه های مثبت و تضعیف جنبه های منفی از طریق حمایت، مراقبت، نگهداری، احیا، استحکام بخشی و تعمیر صورت می پذیرد. در اقدامات مربوط به بهسازی، مداخله ای چشم گیر در کالبد صورت نمی گیرد. زیرا کالبد در شرایط مناسبی به سر می برد و تنها با جایگزینی عملکرد مناسب فعالیت، از فرسایش فضای شهر جلوگیری می شود. بنابراین با ایجاد تغییراتی در فعالیت های شهری، می توان شاهد فضاهای مطلوب بود.
نوسازی: در این نوع مداخله حد وفاداری به گذشته از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است و بر حسب مورد از مداخله اندک تغییر را می تواند شامل گردد. فعالیت نوسازی با هدف افزایش کارایی و بهره وری، بازگرداندن حیات شهری به بافت می باشد و از طریق نو کردن، توان بخشی، تجدید حیات، انطباق و دگرگونی صورت می پذیرد. در نوسازی بر فعالیت دائمی فضا تاکید شده و با ایجاد تغییراتی در کالبد، آن را معاصر می کند؛ و به ایجاد فضای شهری مناسب منجر می شود. این عمل بر خلاف بهسازی می تواند به ایجاد فضاهای شهری جدیدی بینجامد و به گفت و گوی خلاق بین گذشته و آینده مدد رساند.
بازسازی: در این نوع مداخله نه تنها هیچ الزامی برای حفظ گذشته وجود ندارد بلکه با هدف ایجاد شرایط جدید زیستی و کالبدی فضایی و از طریق تخریب، پاکسازی و دوباره سازی صورت می پذیرد. در این حالت، فضای شهری در چهره های جدید، روابطی کاملا جدید را بیان می کند.
الف) فرسودگی و مدیریت بافت
به دلیل ارتباط فعالیت و کالبد بافت و تأثیر این دو بر یکدیگر، فرسودگی هر یک از آنها می تواند به فرسودگی دیگری نیز منجر شود. به عبارت دیگر بافت فرسوده شهری را نمی توان صرفاً از دیدگاه کالبدی و فیزیکی تجزیه و تحلیل کرده و مسایل و مشکلاتش را تنها از این دیدگاه بررسی و برای آن صرفاً راه حل کالبدی ارائه کرد. درصورت پذیرش این فرض، مدیریت و نظام مدیریتی بافتهای فرسوده دارای ابعاد گسترده و همه جانبه ای خواهد بود. به نظر می رسد در حال حاضر عمده ترین چالش و مسأله مدیریت شهری در برخورد با بافت های فرسوده، کالبدی نگری به موضوع و موازی کاری در دستگاه های مختلف می باشد.
ب) حد مشارکتها در مدیریت بازسازی
مشارکت عمدۀ مالکین در بازسازی بافت های فرسوده از طریق ارائه زمین است و غالباً مالکین می توانند از ارزش اندک بنای فرسوده یا مخروبه برای به دست آوردن ارزش افزوده ناشی از بازسازی بافت، چشم پوشی نمایند. گروه سرمایه گذاران نیز با سرمایه گذاری در ساخت و ساز، می توانند از مهمترین عوامل بازسازی بافت های فرسوده باشند.
احیا ، نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده اتفاق نمی افتد مگر اینکه این مسئله توسط مردم (نوسازی مشارکتی) و باتوجیه کامل آنان صورت پذیرد و تا زمانی که دراحیای بافتهای فرسوده ، منافع ساکنان در نظر گرفته نشود نمی توان به احیای سریع بافتهای فرسوده امید داشت و برای اینکه این اتفاق بیفتد باید دولت و نهاد های عمومی (اعم از شوراهای شهر ، شهرداری ها و...) اعتماد مردم را بدست بیاورند . علاوه بر رضایت ساکنان باید اجرای اصول شهرسازی ، معماری واقتصادی شهری با توجه به قابلیت سنجی ویژه همان منطقه صورت گیرد و با دیدی همه جانبه ، نسبت به احیای بافت اقدام شود .برای دستیابی به این هدف باید بسترها و زیر ساختها ی لازم برای طرح فراهم شود.
بافت های فرسوده محدوده های آسیب پذیر شهر در برابر مخاطرات طبیعی (به ویژه زلزله) به شمار می آیند که نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ برای سامان یابی هستند از جمله مزایای بهسازی و نوسازی بافتهای شهری ، حفظ و صیانت ازسرمایه و منابع انسانی و کاهش صدمات و تلفات ناشی از زلزله است که با هیچ معیاری قابل ارزش گذاری نیست در کنار آن بهینه سازی استفاده از زمین با ارتقای شاخص نفر درهکتار و کاهش اراضی بایر و رها شده دردرون شهرها به استفاده از ظرفیت بالای جمعیت پذیری مناطق یادشده منجر خواهد شد.

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: بافتهای فرسوده نوع مداخله کالبدی شهرها بافت فرسوده بافت ها فضای شهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۹۳۵۶۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۳۰ درصد شهر اهر دارای بافت فرسوده و ناکارآمد است

ایسنا/آذربایجان شرقی معاون وزیر راه و شهرسازی اشاره به اینکه ۳۰ درصد شهر اهر دارای بافت فرسوده و ناکارآمد است گفت: طبق سند ستاد بازآفرینی، دستگاه‌های اداری موظف هستند یک سوم اعتبارات و طرح‌های تملک دارایی سرمایه سهم ادارات را برای نوسازی و بازسازی محلات با بافت فرسوده اختصاص دهند. 

محمد آئینی، جمعه هفتم اردیبهشت ماه، در سفر یک روزه به شهرستان اهر و شرکت در مراسم افتتاح معابر شهری بافت فرسوده به طول ۲۱ کیلومتر این شهرستان گفت: در بحث بازسازی و نوسازی مساکن فرسوده در سال گذشته با صدور ۹۰ هزار پروانه بافت فرسوده تاکنون در مجموع ۲۶۳ هزار پروانه واحد بافت فرسوده در کشور صادر شده است که رکورد ۳۰ ساله را شکسته‌ایم و امیدواریم امسال با کمک مردم این رقم به ۴۰۰ هزار پروانه افزایش یابد. 

وی از صدور پروانه برای ۲۶۳ هزار واحد بافت مساکن فرسوده در سطح کشور خبر داد. 

وی، حوزه بازآفرینی شهری را یکی از بخش‌های کلیدی مسکن برشمرد و افزود: در حوزه بازآفرینی بافت‌های فرسوده، ساماندهی و نوسازی سکونتگاه‌ها همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده و از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. 

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص نوسازی سکونتگاه‌های فرسوده گفت: طبق دستور ایشان یکی از وظایف مسئولان ذیربط در مناطق شهری و روستایی بازسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده می‌باشد که باید به صورت جهادی به این امر رسیدگی شود.

وی در ادامه با اشاره به تخصیص اعتبارات، تشویقی‌ها و تسهیلات بانکی برای نوسازی و بازسازی بافت مساکن فرسوده افزود: از ابتدای دولت سیزدهم موضوع نوسازی مساکن در اختیار مردم گذاشته شد و سعی گردید با مشارکت مردم، اعطای تشویقی‌ها، تسهیلات بانکی و غیره زمینه را برای شرکت مردم در نوسازی مساکن فرسوده مهیا سازیم که امیدواریم این مشارکت در منطقه ارسباران و شهرستان اهر که مشکل مساکن فرسوده دارند بیشتر تحقق یابد. 

معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین گفت: با وجود اینکه کارهای زیادی در زمینه بازسازی و نوسازی بافت فرسوده در منطقه ارسباران و شهرستان اهر انجام شده است، ولی آمار ساخت و سازها نسبت به سال گذشته پایین می‌باشد و امیدواریم توسعه در این امر بیشتر مورد توجه قرار گیرد. 

وی همچنین از اختصاص سهم ۸۰ درصدی مشابه وام نهضت ملی برای نوسازی بافتهای فرسوده در مناطق تاریخی خبر داد و افزود: در این راستا ۸۴ هکتار از بافت های فرسوده مناطق تاریخی شهر اهر نیز تحت پوشش این وام قرار می‌گیرد. 

وی در ادامه به برخی تسهیلات بانکی، تخفیف‌های عوارض ساخت و ساز، وام های تشویقی برای نوسازی بافت های فرسوده نیز اشاره کرد و گفت: در روز شوراها، هدیه شهرداری و شورای اسلامی شهر اهر اهدای پروانه با تخفیف ۱۰۰ درصدی در عرض ۲ هفته برای نوسازی واحدهای فرسوده می باشد و در خصوص تسهیلات بانکی نیز۹۰ میلیون تومان وام قرض الحسنه ۳ ساله با کارمزد کم برای متقاضیان نوسازی بافت فرسوده اعطا خواهد شد. 

وی همچنین به نهضت آسفالت ریزی معابر در محله‌های ۱۰ گانه محروم شهر اهر نیز اشاره کرد و افزود: سال گذشته با پیگیری نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی و سایر مسئولان استانی و شهرستانی بیشترین سهم قیر رایگان استان آذربایجان شرقی به میزان ۱۲۰۰ تن به این شهرستان تعلق یافت که در این راستا بیشتر معابر مناطق محروم و کم برخوردار اهر(محله‌های ده گانه محروم) آسفالت ریزی گردید و امیدواریم امسال نیز با پیگیری‌های متعدد مسئولان استانی و شهرستانی شاهد آسفالت همه معابر در مناطق ۱۰ گانه این شهرستان باشیم. 

نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم گفت: سال گذشته بیش از ۱۲۰ کیلومتر مربع آسفالت ریزی در شهرستان اهر انجام گردید که نسبت به چندین سال قبل بی سابقه بود. 

احمد محرم زاده با اشاره به سابقه و قدمت تاریخی شهرستان اهر گفت: اهر دارای علما، دانشمندان، نخبگان و فرهیختگان زیادی بود که سهم بزرگی در توسعه و پیشرفت فرهنگی و غیره این شهرستان، منطقه ارسباران و حتی کشور داشتند و از این رو برای توسعه و پیشرفت این شهرستان باید توجه ویژه شود. 

وی شهرستان اهر را مرکز منطقه ارسباران برشمرد و افزود: همه امکانات و خدمات از جمله درمانی شهرستان‌های اطراف را اهر پوشش می‌دهد. 

محرم زاده با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر برای محلات محروم شهر اهر توجه ویژه ای شده است، ولی کافی نیست و باید برای پیشرفت و محرومیت زدایی در این محلات بیشتر توجه شود. 

انتهای پیام