روایت اندیشه‌های نخستین فیلسوفان/چرا کاپلستون و تاریخش مهمند؟
تاریخ انتشار: ۳ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۶۹۸۸۶
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: انتشارات علمی و فرهنگی دوازدهمین چاپ خود از جلد نخست «تاریخ فلسفه» فردریک چارلز کاپلستون با ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی را با شمارگان هزار نسخه، ۶۰۱ صفحه و بهای ۸۰ هزار تومان منتشر کرد. چاپ یازدهم این کتاب نیز سال ۹۶ با شمارگان هزار نسخه منتشر شده بود.
فردریک چارلز کاپلستون، کشیش یسوعی بریتانیایی است تخصص ویژه‌ای در روایت اندیشه‌ها دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کاپلستون در مقدمه کتاب خود نیز به طرح مباحثی چون چرایی اهمیت مطالعه تاریخ فلسفه، ماهیت تاریخ فلسفه، چگونگی مطالعه تاریخ فلسفه و همین‌طور چیستی فلسفه باستان پرداخته است. او در پیشگفتارش بر جلد نخست اشاره کرده که هدف اصلی‌اش از تالیف یک دوره تاریخ فلسفه، تامین منبعی برای تدریس در مدارس دینی کاتولیکی بوده است.
جلد نخست «تاریخ فلسفه» کاپلستون به «یونان و روم» اختصاص دارد. این مجلد در پنج بخش کلی نوشته و تدوین شده است. عناوین این بخش‌ها به ترتیب عبارتند از: «فلسفه پیش از سقراط»، «دوره سقراطی»، «افلاطون»، «ارسطو» و «فلسفه بعد از ارسطویی».
سرفصل‌های بخش نخست کتاب به این شرح است: «مهد فکر غربی: ایونیا»، «پیشگامان: نخستین فلاسفه ایونی»، «جمعیت فیثاغوریان»، «پیام هراکلیتس»، «واحد پارمنیدس و ملیسوس»، «دیالکتیک (جدل) زنون»، «امپدکلس آکراگاسی»، «پیشرفت آنکساگوراس»، «اتمیان» و «فلسفه پیش از سقراط».
مهم‌ترین سرفصل‌های بخش دوم کتاب نیز از این قرار است: «سوفسطائیان»، «بعضی از سوفسطایانِ به نام»، «سقراط» و «حوزه‌های کوچک سقراطی» و «دموکریتس آبدرائی». همچنین «زندگی افلاطون»، «آثار افلاطون»، «نظریه معرفت»، «نظریه مُثُل»، «علم النفس افلاطون»، «نظریه اخلاقی»، «کشور (دولتشهر یا مدینه)»، «نظریه هنر»، «فیزیک افلاطون» و «آکادمی قدیم» عناوین سرفصل‌های بخش سوم کتاب است.
کاپلستون در فصل چهارم کتاب نیز در هفت فصل به معرفی و شرح و بررسی منظومه فکری ارسطو پرداخته است. عناوین این فصول به ترتیب عبارتند از: «زندگی و آثار ارسطو»، «منطق ارسطو»، «مابعدالطبیعه ارسطو»، «فلسفه طبیعت و روان‌شناسی»، «علم اخلاق ارسطو»، «سیاست»، «زیبایی شناسی ارسطو» و «افلاطون و ارسطو».
در بخش انتهایی کتاب نیز مباحث و سرفصل‌هایی چون «مذهب رواقی قدیم»، «حوزه اپیکوری»، «شکاکان قدیم و آکادمی‌های متوسط و جدید»، «حوزه رواقی متوسط»، «حوزه رواقی متاخر»، «کلبیان، التقاطیان، شکاکان»، «حوزه نوفیثاغوری»، «حوزه افلاطونی متوسط»، «فلسفه یهودی یونانی»، «مذهب نو افلاطونی افلوطینی»، «دیگر حوزه‌های نو افلاطونی» و «مرور و نتیجه گیری» طرح شده‌اند.
کتاب از مقدمه کاپلستون تا آخرین برگ و حتی نامنامه آن اهمیت ویژه‌ای دارد. به طور کل تاریخ فلسفه کاپلستون را باید از دیگر تواریخ فلسفه جدا کرد. او اندیشه و فلسفه هر دوره از تاریخ را در موقعیتِ تاریخی آن و در پرتو ارتباطش با نظام‌های دیگر بحث و روایت می‌کند. در ادامه سیر تاریخی اندیشه‌ها، نقادی نحله‌های فکری بعدی بر نحله‌های فکری قبلی نیز پویایی تفکر در مغرب زمین را به عینه نشان داده می‌شود.
به عبارتی هیچ فلسفه‌ای نمی‌تواند واقعاً به طور کامل فهمیده شود، مگر آنکه موقعیت تاریخی‌اش قرار گیرد. چگونه کسی می‌تواند واقعاً بفهمد که افلاطون به چه چیزی دست یافته یا چه چیز او را بر آن داشته است که آنچه را که گفته بگوید، جز اینکه چیزی درباره فکر هراکلیتس و پارمنیدس و فیثاغوریان بداند؟ همچنین از دیگر ویژگی‌های کاپلستون این است که کلیت نظام فکری اندیشمندان را بحث می‌کند. به عنوان مثال مباحث مربوط به فلسفه‌های مضاف در تفکر اندیشمندان نیز در این کتاب به خوبی بحث شده است و این چیزی است که در منابع دیگر کمتر می‌توان آن را یافت. مرحوم فروغی در کتاب «سیر حکمت در اروپا» به هیچ عنوان درباره تفکرات زیبایی شناسی و فلسفه هنر فیلسوفان بحث نکرده است. اما کاپلستون این مباحث را نیز فراموش نمی‌کند. بر همین اساس مثلاً دانشجویان تئاتر هم می‌توانند با مراجعه به بخش ارسطو در این کتاب شرح و بسط دقیقی از کتاب «فن شعر ارسطو» را که از جمله منابع درسی‌شان است، مطالعه کنند.
نکته مهم دیگر در این است که فلسفه یونان بویژه پس از نهضت ترجمه در دوران عباسیان در فلسفه اسلامی تداوم پیدا کرد. بنابراین نمی‌توان بدون شناخت کامل از فلسفه یونان، فلسفه اسلامی و تفکرات فیلسوفان مسلمان را شناخت. کاپلستون به شیوایی هرچه تمامتر شرح کاملی از تاریخ اندیشه‌ها در یونان و روم باستان را می‌دهد و این شیوایی با ترجمه روان زنده‌یاد مجتبوی همراه شده است.
بنابراین مطالعه این کتاب و این مجلد برای علاقه‌مندان به فلسفه اسلامی امری ضروری است. هرچند که دید کاپلستون به فلسفه اسلامی مانند هگل است. او در مقدمه خود به نقل از هگل (آنکه که در مبحث عدم امکان فلسفه در هند صحبت می‌کند) اشاره می‌کند که فلسفه در هند و بویژه مشرق زمین امکان پذیر نیست و او نظام‌های اندیشه‌گی در این جوامع را بیشتر تئولوژی به حساب می‌آورد تا فلسفه. هرچند که در این مبحث جای اما و اگر جدی وجود دارد.
مطالعه این کتاب همچنین ما را به تفکر بیشتر در حوزه‌های فلسفه و عرفان اسلامی سوق می‌دهد. شرح دقیقی که از تفکرات افلاطون و فلوطین یا افلوطین در این کتاب شده به همراه روایت‌هایی از زندگی و منابع پیرامونی آنها، نکات مهمی را در فلسفه اسلامی برای مخاطب روشن می‌کند. می‌دانیم که در نهضت ترجمه دوران عباسیان ترجمه برخی متون به اشتباه به اندیشمندانی دیگر نسبت داده شده‌اند.
به عنوان مثال در آن دوران کتاب «انئاد» یا «نه‌گانه» یا تاسوعات فلوطین به اشتباه به نام کتابی از ارسطو ترجمه شد و همین مساله (یعنی همین اشتباه) به نظر راهی شد برای شکل گیری عرفان نظری که بحث آن مفصل است. این مساله و این روایت را وقتی با مطالعه فصل مربوط به فلوطین جلد نخست تاریخ فلسفه کاپلستون همراه کنیم به نکات شگفت انگیزی خواهیم رسید.
در صفحه ۵۳۴ این کتاب کاپلستون به نقل از فورفوریوس، شاگرد فلوطین (که زندگینامه استاد خود را هم نوشته است) می‌نویسد: «افلوطین در رم غالباً به سبب یاری‌ها و نصایحی که به مردم می‌کرد، مورد مراجعه بود و بدین نحو وظیفه نوعی مدیر و رهبر روحانی را ایفا می‌کرد. به علاوه کودکان یتیم را به منزل می‌برد و همچون ولی و قیم با آنان رفتار می‌کرد… وی دوستان بسیار داشت و هیچ دشمن نداشت و هرچند زندگی شخصی او مرتاضانه و زاهدانه بود در سیرت و خصلت شریف و با مهر و محبت بود... وی حیات روحانی عمیقی را رهبری می‌کرد و فرفوریوس نقل می‌کند که استادش اتحاد خلسه آمیز با خدا را چهار بار در ۶ سالی که وی شاگرد او بود تجربه کرد.» «اتحاد خلسه آمیز با خدا» مفهومی است که باید به آن بسیار دقت کرد و درباره سیر تحولی آن در عرفان اسلامی باید اندیشید.
متاسفانه عامه مردم به سراغ «تاریخ فلسفه» کاپلستون نمی‌روند و گمان دارند که این کتاب تنها برای دانشجویان و اهالی فلسفه در ایران مناسب است. این باوری اشتباه است. مباحث کاین مجموعه بسیار شیواست و ترجمه‌های آن نیز بسیار روان و هر مخاطبی با تحصیلات عمومی می‌تواند سراغ آن برود.
کد خبر 5006292منبع: مهر
کلیدواژه: رهبری تاریخ فلسفه انتشارات علمی و فرهنگی معرفی کتاب تازه های نشر تجدید چاپ محرم 99 ترجمه تازه های نشر ادبیات داستانی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گردشگری ادبیات کودک و نوجوان تجدید چاپ ویروس کرونا سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران کتاب انتشارات شهید کاظمی ادبیات جهان میراث فرهنگی فلسفه اسلامی تاریخ فلسفه اندیشه ها کتاب نیز جلد نخست
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۶۹۸۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۴ ویژگی منحصربه‌فرد در کتاب‌های تاریخ شفاهی
کوتاه درباره تدوین تاریخ شفاهی در مرکز اسناداز تاریخ شفاهی تعاریف بسیاری ارائه شده است، اما در یک جمعبندی می‌توان گفت تاریخ شفاهی مجموعه تلاشهایی است که با بهره‌گیری از فنون و ابزارهای خاص خود به جمعآوری و حفظ دادههای حاصل از تجارب شخصی افراد و گروه‌های اجتماعی میپردازد. این دادههای تاریخی در یک بستر خاص و پذیرفتهشده فرهنگی و از تعامل و توافق میان مصاحبهشونده و مصاحبهگر پرسا در یک گفت‌وگوی طرفینی حاصل میگردد؛ بنابراین تاریخ شفاهی، تکنیک، روش و شیوه‌ای است که با استفاده از ابزاری چون ضبط‌صوت و دوربین فیلمبرداری (صوت‌وتصویر) خاطرات، مشاهدات و مسموعات عامل هدایت‌کننده، مجری و نقش‌آفرین یا شاهد و حاضر یک صحنه، رویداد و واقعه تاریخی را در قالب کلام و سخن (گفت) ثبت و ضبط می‌نماید.
اهداف و رویکردهای تاریخ شفاهی در مرکز اسناد
هدف اصلی تاریخ شفاهی در این مرکز بازآفرینی گذشته نه‌چندان دوراست که تلاش می‌کند با روش‌های دقیق علمی تمام رویدادهای مختلف و جنبههای وقایع دفاع‌مقدس و انقلاب اسلامی را با مراجعه به بایگانی ذهن فعالان و شاهدان عینی آن وقایع دست‌یافتنی نماید؛ بنابراین محقق حوزه تاریخ شفاهی درمرکز ازیک‌سو با واقعهای که متعلق به گذشته است و ازسوی دیگر با نگرش جدیدی که متأثر از مقتضیات زمان حال است، با توصیف، توضیح، تفسیر و تبیین یک واقعه سروکار دارد. این نکته نیز حائز اهمیت است که فلسفه وجودی تاریخ شفاهی در مرکزاسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس فقط بازسازی یک رویداد خاص نیست بلکه درآن بازآفرینی احساسات‌وعواطف‌فردی‌وجمعی اهمیت ویژه دارد.برهمین‌اساس تاریخ شفاهی دراین مرکزباچهار ویژگی‌منحصربه‌فرد روندمحوری، سندمحوری،روشمندی وهدفمندی به انجام می‌رسد.به همین دلیل فرماندهان اصلی جنگ و نقش‌آفرینان عرصه پاسداری از انقلاب در طول نزدیک به نیم‌قرن حیات طیبه انقلاب تمایل وصف‌ناپذیری برای حضور در این مرکز و تدوین تاریخ شفاهی‌شان دارند. زیرا حضور محققان زبده و آشنا به زوایای مختلف، وجود گنجینه بی‌بدیل اسنادی و انجام اقدامات با روش علمی و دارای هدف مشخص زمینه را برای بازگو کردن همه موضوعات فراهم می‌کند.نکته مهم این است که برخلاف آنچه در یادداشت آقای علی نورآبادی آمده است، در مرحله گفت‌وگو تمام زوایا، مورد واکاوی قرار گرفته و برای تاریخ کشور ماندگار می‌شود اما در مرحله انتشار، مصالح ملی، حفظ شأن افراد و سازمان‌ها و... مورد توجه است که این مهم از تعهدات حرفه‌ای این موضوع است و آشنایان به امر تاریخ شفاهی به‌خوبی می‌دانند که رعایت پروتکل‌های مصاحبه، انتشار و ... برای طرفین کاملا حرفه‌ای و الزام‌آور است.
یادآوری چند نکته:
۱- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس با برگزاری هزاران جلسه تاریخ شفاهی مجموعه کتب ثبت تجارب فرماندهان و مدیران جنگ را در قالب تاریخ شفاهی منتشر کرده یا در حال آماده‌سازی برای انتشار است، که امروز به گنجینه‌ای گرانبها و کم‌نظیر برای تاریخ کشور تبدیل شده است.
۲- برگزاری جلسات تاریخ شفاهی در مرکز کاملا حرفه‌ای و با بهره‌گیری از محققان زبده این حوزه، همچنین اسناد مربوطه انجام می‌شود و در مرحله گفت‌وگو هیچ موضوعی از قلم نمی‌افتد.
۳- قالب تاریخ شفاهی مرکز منحصربه‌فرد، مستند و مبتنی بر کارکردهای انقلاب اسلامی است.
۴- توجه دائمی به رسالت اصلی مرکز، استفاده از دانش متراکم و تجارب ذی‌قیمت محققان کارآزموده تاریخ شفاهی مرکز را در زمره یکی از دقیق‌ترین مجموعه‌های تحقیق و مطالعه در حوزه تاریخ قرار داده است.
۵- انتظار این است دوستانی که اطلاع کافی از روندها ندارند یا از تخصص لازم برخوردار نیستند، نسبت به اظهارنظرها تأمل داشته باشند و صرفا به یادداشت‌های حاشیه‌دار برای دیده‌شدن روی نیاورند.
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور