آیین های عزاداری استان مرکزی در ایام محرم و صفر

هر ساله با آغاز ماه محرم، مراسم های بسیاری برای زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا از برپایی مجالس روضه و سینه زنی برای سرور و سالار شهیدان گرفته تا اجرای تعزیه، نخل گردانی، علم گردانی و ...، در نقاط مختلف کشور برگزار می شود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از دیارآفتاب؛ هر ساله با آغاز ماه محرم، مراسم های بسیاری برای زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا از برپایی مجالس روضه و سینه زنی برای سرور و سالار شهیدان گرفته تا اجرای تعزیه، نخل گردانی، علم گردانی و .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

..، در نقاط مختلف کشور برگزار می شود.

اما امسال قضیه متفاوت است. شیوع بیماری کرونا در اکثر شهرها باعث شده تا ستاد مقابله با کرونا برای به خطر نیفتادن جان مردم از برگزاری مراسم هایی که با حضور جمعیت همراه است جلوگیری کند. برای مثال برگزاری مراسم نخل گردانی و شیرخوارگان حسینی در استان مرکزی ممنوع شده است.

در استان مرکزی ۱۳ آیین عاشورایی از جمله آئین تعزیه سیار بازار اراک، علم گردانی روستای هزاوه، چغچغه زنی روستای انجدان و نخل گردانی نراق ثبت ملی شده است که ریشه در تاریخ، باورهای دینی و فرهنگ بومی مردم این خطه و ارادت آنان به امام حسین(ع) دارد. برخی از آیین های سنتی دربردارنده هنجارها و باورهایی می باشند که طی قرون و اعصار، به صورت شفاهی نسل به نسل منتقل شده و به امروز رسیده است.

در ادامه همراه ما باشید تا با تعدادی از این آیین ها آشنا شوید.

تعزیه سیار اراک

تعزیه سیار بازار اراک از قدیمی ترین آیین های عزاداری در این کلانشهر است که پس از سه دهه دوباره با همت پیشکسوتان و فعالان عرصه تعزیه شهر اراک، احیا شد. طبق رسوم گذشته ابتدا نقاره زنان و شتران وارد بازار می شوند، سپس گروه سینه زنان و بعد از آن شبیه خوانان می آیند و طول بازار را از ابتدا تا انتها طی می کنند. زمانی که دسته شبیه خوانان وارد می شوند، هر دسته به طور مجزا گوشه هایی از یک تعزیه را می خوانند.

در گذشته اجرای تعزیه سیار به این صورت بود که هر روز از ایام محرم متعلق به یک تعزیه بود و تعزیه خوانان پس از تقسیم نسخه ها، به گروه هایی تقسیم می شدند و هرکدام بخشی از تعزیه را در بازار اراک می خواندند. تعزیه سیار اراک قدمتی طولانی دارد، در گذشته بازار اراک حسینیه اصلی مردم اراک بوده که دو هیأت بزرگ محله های قلعه و حصار در آن عزاداری می کردند.

علم گردانی هزاوه

در غروب آخرین روز ماه ذی الحجه که مقارن با شب اول محرم است، جمعی از سادات علم گردان هزاوه در امامزاده این روستا حضور به هم می رسانند تا علم را برای گردش در ایام محرم آماده کنند. این علم یک قطعه چوب به ارتفاع ۶متر و یک سرپنجه که نماد انسان است دارد. سرپنجه دو نوع است؛ سرپنجه نقره ای یکه تا روز نهم محرم بر روی تنه علم نصب می شود و سرپنجه طلایی که روز عاشورا نصب می شود.

به هنگام نماز ظهر (لحظه شهادت امام حسین) سرپنجه را از تنه علم جدا می کنند. سادات هزاوه بعد از ظهر یا غروب، سه بار علم را دور امامزاده با نوحه های عاشورایی به گردش در می آورند، سپس مسافت ۶۰۰متری را تا محلی که به نام تپه حاج مبارک مشهور است طی می کنند و علم روی تپه برده می شود.

چغچغه زنی انجدان

چغچغه وسیله ای است که به صورت جفت و به اشکال مختلف از جنس چوب تهیه می گردد. نمونه های قدیمی تر این ابزار در روستای انجدان به شکل تراش خورده و خراطی شده موجود می باشد. علت تمایز محرم در انجدان با دیگر مناطق علاوه بر پرشور بودن آن، رسم خاصی است که تنها در این محل برگزار می گردد و برای سوگواران جذابیت خاصی داشته که این رسم خاص چغچغه زنی نام دارد.

بنابر تعریف محلیان هنگامی که واقعه کربلا اتفاق افتاد و خبر شهادت امام شیعیان و یارانش به گوش شیعیان رسید مردم از شنیدن این خبر بسیار سوگوار گشته و سنگ بر سر زدند. با گذشت زمان سنگ بر سر زدن در این نوع سوگواری مبدل به زدن دو قطعه چوب به هم شد. هر فرد برای خود دو قطعه چوب را طوری تراش می داد که در دست گرفته شود و همان صدای سنگ زدن را بدهد و این رسم را چغچغه زنی نامیدند. چغچغه زنی در روز نهم محرم و روز یازدهم محرم صورت می پذیرد.

در روز نهم هیات علی اصغر آماده حرکت در کوچه های روستا می شود و گروه چغچغه زن در دو صف در دو طرف کوچه و روبروی هم جلوی هیات حرکت می کنند و پیشاپیشِ همه، تک خوان که معمولا از سالخوردگان روستا است نوحه خوانی می کند. صبح روز نهم محرم، گروه از جلوی حسینیه شهدای انجدان حرکت کرده و کوچه به کوچه و محله به محله به سمت حسینیه دیلم آباد حرکت می کند و در مسیر، سینه زنی، زنجیرزنی، نوحه خوانی و چغچغه زنی می کنند و همراه با نوای تک خوان، چغچغه ها را یک بار خم شده و جلوی زانو می زنند و یک بار بلند شده و بالای سر به هم می زنند.

آیین نخل گردانی در نراق

این مراسم یاد آور حمل اسرای کربلا با کجاوه‌ی حکومت یزید است. جنس نخل از چوب بوده و احتمالا به خاطر آن که کجاوه حمل اسرای کربلا از چوب درخت خرما بوده، نخل نام گرفته است. در نراق دو دستگاه نخل با ابعاد مختلف وجود دارد. در روز شهادت امام علی(ع) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) حاملین نخل که هر گروه از آن ها پایه ای از نخل را به نام خود دارند، نخل بزرگ و کوچک را از جایگاه مخصوص نگهداری در جنب مسجد و آب انبار محله پایین نراق بیرون آورده و پس از حمل آن به خیابان اصلی نراق، شروع به آذین بندی آن با پارچه های سبز و مشکی می کنند.

پس از آذین بندی به دنبال حرکت دسته های عزادار (زنجیر زن و سینه زن) ابتدا افراد مسن و روحانیون حرکت کرده و به دنبال آن ها نخل را بلند کرده و حرکت می کنند. سپس آن را از مسیر بازار حرکت داده و پس از ساعتی توقف در مقابل مسجد جامع و آب انبار محله بالا و عزاداری در مقابل مسجد جامع، مجددا آن ها را به محله سفلی حمل کرده و در جایگاه سرپوشیده جنب مسجد قرار می دهند.

در توضیح چرایی نخل گردانی باید گفت که ایرانیان قدیم جنازه پادشاهان را با هودجی که شبیه نخل امروزی است حمل می کردند. عشق و علاقه به امام حسین(ع) نیز باعث شد تا این رسم قدیمی دوباره زنده شود و چنین تابوت یا هودجی ساخته شود که در ایام شهادت امام حسین(ع) به عنوان نمادی از تابوت ایشان به حرکت دربیاید.

آیین نخل گردانی در خمین

یکی از مراسم ریشه دار که در ارتباط با اعتقادات مردم شیعی در این شهرستان و در شهرخمین هر ساله و در روز عاشورا با همان شیوه ها و کیفیت سابق برگزار می شود مراسم نخل گردانی است. شروع مراسم نخل گردانی در خمین در دهه اول محرم و با تزیین نخل همراه است. یک روز قبل از محرم غبارروبی و عطر افشانی نخل صورت گرفته و درب نخل باز می شود.

روز اول چادرهای مشکی نخل موجود تعویض و چادرهای مشکی به تن نخل پوشانده می شود. روز سوم طناب کشی نخل انجام می شود. طناب کشی به مانند دیگر نخل های ایران باعث استحکام چارچوب نخل شده و به صورت ذوزنقه ، لوزی و متوازی الاضلاع انجام می شود. روز پنجم چادر روی نخل عوض می شود و روز ششم طره سبز نخل بسته می شود.

روز هفتم داخل نخل را با پارچه های کتیبه دار و مزین به آیات قرآنی تزیین می کنند. روز نهم و شب تاسوعا طرف راست و چپ نخل با نام های امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل(ع) و در پیشانی نخل سپر و شمشیرها بسته می شود و در این روز تزیین نخل به پایان می رسد.

نخل گردانی خمین از صبح روز عاشورا و با انجام طناب کشی داخل نخل و بستن چوب های عمودی و پنجه های بالای آن شروع می شود. حاملین، نخل را از جایگاه یاد شده بیرون آورده و آن را به طرف میدان پانزده خرداد حرکت می دهند و نخل در کنار امامزاده محمد(ع) قرارمی گیرد.

پس از نماز ظهر عاشورا نخل از جایگاه حرکت و به طرف امامزاده شاهزاده ابوطالب و جایگاه سرپوشیده حرکت داده شده و تا زمان انجام مراسم سال بعد در آنجا آرام می گیرد.

تعزیه وفس

تمامی اهالی روستای وفس که مدت‌ها قبل مهاجرت کرده‌اند، در ایام دهه اول محرم و به خصوص روزهای تاسوعا و عاشورا، حتما در روستا حضور می‌یابند تا شاهد مراسم تعزیه باشند. تعزیه‌خوانان وفسی قدمت شروع تعزیه را بیش از ۲۲۰ سال می‌دانند و بعضی قدمت آن را به قبل‌تر از آن نیز برمی‌گردانند.

وفس به علت برگزاری باشکوه مراسم تعزیه و همچنین سایر مراسم‌ها و آیین‌های مذهبی به دارالمومنین معروف می باشد. برای تجسم بهتر اثر واقعه کربلا بیش‌تر وقایع را جلوی چشم مجسم می ساختند که شکل باقی‌مانده امروز به این صورت است که، مجسمه تنی خون آلود را جلوی هیات‌ های عزاداری حرکت می‌دهند و یا عده‌ای را لباس زنانه و دخترانه می‌پوشانند و بر شتران برهنه سوار می‌کنند و مانند اسیران کربلا همراه دسته‌های نوحه‌خوانی راه می‌اندازند و نوحه‌ می‌خوانند.

علم بران در تفرش

محله فم بزرگ در شهر تفرش خود شامل محله های کوچکی چون مشهد، خلچان، شش ناو، زاغرم و میانده است. شش ناو، میانده، خلچان و زاغرم هر کدام برای خود تکایایی جداگانه دارند. این تکایا غالبا در یک پلان مشابه ساخته شده اند و شامل میانگاه با سکویی برای برگزاری تعزیه درمیان و حجره هایی در دو طبقه در اطراف میانگاه می باشند.

علم صاحب علمان از روز اول محرم در جایگاه استوار و تا پایان محرم در جایگاه می ماند. در برخی از خانواده ها به طور موروثی علم از پدر به پسر رسیده و بر این اساس این مراسم تداوم یافته است. در روز اول محرم مردم محله های دارای تکیه با چند علم سیاه از تکیه حرکت کرده و به درب خانه های صاحب علم می روند. حضور در جلوی خانه های صاحب علم قراردادی و برخی مواقع به ترتیب قدمت علم ها است.

انتهای پیام/

 

منبع: دانا

کلیدواژه: امام حسین ع شهادت امام نخل گردانی بازار اراک علم گردانی تعزیه سیار چغچغه زنی اول محرم مراسم ها آیین ها روز نهم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۱۳۰۹۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مراسم عزاداری شهادت امام جعفر صادق (ع) در روستای بنگلایان بندرعباس

مراسم عزاداری حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در روستای بنگلایان بخش سیاهو از توابع شهرستان بندرعباس با حضور مردم و مسئولین استانی برگزار شد. به اشتراک بگذارید: https://tn.ai/3079835 درباره ما ارتباط با ما آرشیو اخبار ؛ جدیدترین اخبار لحظه به لحظه امروز پیوندها بازار پربیننده‌ترین اخبار قیمت ارز و طلا لیگ ایران و جهان ما را دنبال کنید: RSS تلگرام اینستاگرام توییتر   آپارات   سروش   آی‌گپ   گپ   بله   روبیکا   ایتا
All Content by Tasnim News Agency is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.