به نقل از «ایمنا»

جلال آل احمد؛ روشنفکری بومی‌گرا

تاریخ انتشار: ۱۸ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۲۱۸۲۵۷

نویسندگان، ادیبان و متفکران علاوه بر کمک به اعتلای فرهنگ، نقش مهمی در ایجاد روشنگری ایفا می‌کنند. جلال آل احمد نویسنده‌ای است که به خوبی از عهده این نقش برآمده است؛ او علاوه بر خلق آثار ادبی نقش مهمی در روشنگری نسبت به مفهوم روشنفکری ایفا کرد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، روشنفکران مشروطه برای ابراز نارضایتی و اعتراض خود به دنبال دریچه‌ای نو می‌گشتند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آنها که خواستار آزادی اجتماعی و سیاسی بودند، ادبیات را زمینه‌ای مناسب برای بیان تفکرات خود یافتند. اما معتقد بودند که ادبیات کهن فارسی ظرفیت چنین امری را ندارد. در نتیجه نوعی ادبیات با تعریف و وظایف نوین طرح کردند که مهم‌ترین مشخصه خدمت به اهداف سیاسی و اجتماعی بود. در همین راستا، «نقد» نیز به یکی از ویژگی‌های مهم ادبیات نوین تبدیل شد. این نقد علاوه بر اینکه متوجه اوضاع اجتماعی و سیاسی روز بود، به سنت ادبی گذشته نیز می‌تاخت.

در کتاب «صد سال داستان نویسی ایران» آمده است: "آخوند زاده، میرزا آقاخان و مراغه‌ای با نوعی ساده اندیشی و خوش خیالی که غالباً در دوران اعتلای انقلابی گریبان گیر روشنفکران می‌شود در توان تغییردهنده ادبیات غلو کردند و می‌پنداشتند که با تغییر مضامین عاشقانه و غنایی به مباحث سیاسی و میهنی می‌توان انحطاط اخلاقی را رفع و وضع مملکت را سامان داد. "

در واقع می‌توان گفت آنچه بیش از هر چیزی اندیشه روشنفکران مشروطه را به خود مشغول می‌ساخت، عقب ماندگی کشور و تلاش برای یافتن راه برون رفت از آن بود. آنها راه رهایی از عقب ماندگی را در تجدد یافتند و به همین دلیل به ستایش غرب و نقد میراث ادبی گذشته می‌پرداختند.

داریوش آشوری در همین خصوص نوشته است: "به طور کلی واکنش روشنفکران ایران در مواجهه با مساله عقب ماندگی شامل دو مرحله بود؛ مرحله نخست محصول برخوردها با جوامع غربی بود. در این مرحله نوعی شیفتگی و تسلیم در برابر تمدن غرب شکل گرفت و این تصور به وجود آمد که تقلید از غرب می‌تواند جوامع شرقی را همچون جوامع غربی به پیشرفت برساند. مرحله دوم که چندین نسل پس از مرحله اول پدید آمد بازگشت به خویشتن و طغیان علیه عوارضی بود که در نتیجه ارتباط با غرب در جامعه ایران پدید آمده بود".

جلال آل احمد بی شک از روشن‌فکران مرحله دوم به شمار می‌رود. او کسی بود که برخلاف دیگران بومی‌گرایی را راه جبران عقب ماندگی تلقی کرد و از مفهوم «غرب زدگی» سخن گفت. این مفهوم که نام کتابی با همین عنوان از اوست، اشاره‌ای به فراموش شدن فرهنگ و تمدن بومی در مقابل مدرنیته است. آل احمد در کتاب «در خدمت و خیانت روشنفکران» می‌نویسد: "روشنفکران که در بدو مواجهه با غرب مجذوب مظاهر تمدن آن شدند با بی توجهی به فرهنگ بومی مسیر استعمار گران را برای غلبه بر ایران هموار ساختند".

این نویسنده در ابتدا همچون روشنفکران مشروطه به نقد جهل و فقر فرهنگی پرداخت اما پس از کودتای ۲۸ مرداد راهی دیگر برگزید، به ادبیات متعهدانه روی آورد و بر اهمیت سنت و فرهنگ اسلامی تاکید کرد. آل احمد زندگی پر تلاطم و اندیشه‌ای رو به تکامل داشت. آثار او شناسنامه هر دوره از افکار وی محسوب می‌شوند. علاوه بر این بی شک می‌توان او را یک نظریه‌پرداز سیاسی اجتماعی دانست که با قلم تأثیرگذار خود به یکی از مهم‌ترین داستان نویسان ادبیات معاصر تبدیل شد.

با وجود اینکه آل احمد در دوره‌های مختلف زندگی گرایشات سیاسی مختلفی پیش گرفت، اما از زمانی که برای فقر فرهنگی قلم زد تا زمانی که برای انتقاد از نظام آموزشی ابتدایی ایران «مدیر مدرسه» را نوشت؛ تنها اعتلای فرهنگ را پیش چشم داشت. آثار این نویسنده علاوه بر ارزش ادبی می‌تواند برای مطالعات حوزه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد؛ چراکه به خوبی اوضاع سیاسی اجتماعی عصر خود را نمایان می‌سازد.

آل احمد یک روشنفکر بومی گرا محسوب می‌شود که خدمات فراموش نشدنی به ادبیات و فرهنگ ایران ارزانی داشته است.

کد خبر 443049

منبع: ایمنا

کلیدواژه: ادبیات ادبیات داستانی جلال آل احمد روشنفکری نویسنده های مشهور ادبیات ایران شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق عقب ماندگی آل احمد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۲۱۸۲۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مدرسه ملی روایت در سمنان افتتاح شد

مدرسه ملی روایت سمنان با حضور محمدمهدی دادمان رییس حوزه هنری انقلاب اسلامی و دیگر مسوولان ملی و استانی افتتاح و حکم ریاست این مدرسه به حسینعلی جعفری از نویسندگان برجسته این استان تحویل شد.

روایت موثر در جهت‌گیری افکار و جریان‌سازی

مدیر دفتر ادبیات داستانی حوزه هنری انقلاب اسلامی گفت: روایت چیزی است که با آن می‌فهمیم چطور و چگونه عمل کنیم، درک ما را از زندگی بهبود می‌بخشد و در جهت‌گیری افکار موثر است.

بهزاد دانشگر با اشاره به تحقق وعده صادق، افزود: در آستانه تحقق این دستاورد ۲ روایت شکل گرفت یک روایت باید پاسخ داده شود و روایت دیگر در برابر ظلم باید ایستاد.

وی با بیان اینکه روایت اهمیت زیادی دارد، تصریح کرد: روایت می‌تواند عامل پویایی، ایستادگی و مقاومت باشد.

مدیر دفتر ادبیات داستانی حوزه هنری انقلاب اسلامی در توصیف ارزشمندی و جایگاه روایت اظهار کرد: از عواملی که فلسطین همچنان ایستادگی و مقاومت می‌کند دلگرمی آنان به روایت پایداری است.

ادبیات پایداری سرمایه یک ملت است

پیشکسوت حوزه ادبیات پایداری گفت: روایت یا داستان معماری دارد که در ذهن می‌ماند، این ماندگاری زمینه‌ساز اشاعه آن روایت یا داستان است.

مرتضی سرهنگی در این آیین افزود: ادبیات پایداری از دارایی ملی هر کشوری محسوب می‌شود و باید این ادبیات حفظ و به نسل آینده منتقل شود، زیرا گردآوری و حفظ روایت‌ها با هدف اطلاع‌رسانی به نسل آینده جامعه تلاش برای حفظ نظام جمهوری اسلامی است.

وی با بیان اینکه روایت رشادت‌ها و جانفشانی‌ها برای حفظ کشور در حدانتظار نیست، اضافه کرد: وقتی که جامعه بداند کشور با چه سختی و قیمتی حفظ شد، بدون شک آحاد جامعه به ویژه نسل جوان در حفظ آن بیش از پیش تلاش می‌کنند و قدر می‌دانند.

پیشکسوت حوزه ادبیات پایداری گفت: مدرسه ملی روایت بستری برای بیان روایت‌ها و جانفشانی‌هاست، شاید بتوان با کتاب‌ها قیمت تمام شده جنگ را در آورد، این قیمت هنوز درنیامده است.

رمز ماندگاری روایت انقلاب اسلامی استفاده از زبان هنر است

معاون راهبری استان‌های حوزه هنری انقلاب اسلامی گفت: اگر در جنگ روایت‌ها، روایت درست ارائه نشود، روایت‌ها تحریف خواهد شد.

سعید لشکری در این آیین افزود: روایت انقلاب اسلامی با زبان هنر رمز ماندگاری آن است و مدرسه ملی روایت این راهبرد را دنبال می‌کند.

وی ادامه داد: مدرسه ملی روایت خلاصه در انقلاب و دفاع مقدس نیست و رویکرد بوم‌گرایانه نیز در این مدرسه مورد توجه است و سمنان میراث‌دار بزرگانی، چون شیخ علاءالدوله سمنانی، بایزید بسطامی، شیخ ابوالحسن خرقانی است و با تکیه بر میراث‌داری و ظرفیت‌ها و توانمندی‌های نیروی انسانی، این دیار برای راه‌اندازی مدرسه ملی روایت انتخاب شد.

معاون راهبری استان‌های حوزه هنری انقلاب اسلامی گفت: پیش‌بینی می‌شود طی پنج ساله آینده کتاب‌های زیادی در روایت بزرگان و شهدای استان سمنان نوشته شود.

حفظ هویت و اصالت ملی در سایه روایت درست

سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار سمنان گفت: مدرسه ملی روایت یک ظرفیت ذهنی ارزشمند برای معرفی اصالت و پیشینه این دیار است.

فرج‌الله شوشتری در این آیین افزود: جنگ امروز، جنگ روایت‌هاست و افتتاح مدرسه ملی روایت اقدامی ارزشمند برای ارایه درست روایت‌ها و معرفی هویت و خنثی‌سازی دسیسه دشمنان است.

رییس حوزه هنری سمنان گفت: سمنان استانی روایت نشده در هنر انقلاب است و با وجود ظرفیت‌هایی که دارد در کشور ناشناخته است.

محمداصغرزاده در این آیین افزود: راه‌اندازی مدرسه ملی روایت در خانه تاریخی خطیبی سمنان اقدامی ارزشمند در معرفی ظرفیت‌های این استان است.

وی ادامه داد: خانه تاریخی خطیبی در تملک شهرداری سمنان است که با مرمت مشارکتی این بنا برای چندین سال در اختیار حوزه هنری قرار گرفته و مکان مدرسه ملی روایت است.

باشگاه خبرنگاران جوان سمنان سمنان