به نقل از «قدس آنلاین»

حافظ، مظهر جامعیت و تعادل

تاریخ انتشار: ۲۰ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۵۹۷۵۳۱

اگر شاعران کهن فارسی را طبق اقبال و توجهی که جامعه فارسی‌زبان به آنان دارد رتبه‌بندی کنیم، می‌توان حدس زد فردوسی، سعدی، مولانا، حافظ و بیدل با فاصله‌ای قابل توجه، برتر از دیگر شاعران می‌ایستند و در این میان شهرت و حضور حافظ در ذهن و زبان فارسی‌زبانان بیش از بقیه است. بگیریم، حافظ در این میان موقعیتی ویژه دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

محمدکاظم کاظمی، شاعر و پژوهشگر

اگر شاعران کهن فارسی را طبق اقبال و توجهی که جامعه فارسی‌زبان به آنان دارد رتبه‌بندی کنیم، می‌توان حدس زد فردوسی، سعدی، مولانا، حافظ و بیدل با فاصله‌ای قابل توجه، برتر از دیگر شاعران می‌ایستند و در این میان شهرت و حضور حافظ در ذهن و زبان فارسی‌زبانان بیش از بقیه است. البته نمی‌توان انکار کرد که ممکن است نزد بسیاری از مخاطبان شعر، شاعرانی دیگر محبوبیت دیگری داشته باشند، چنان که بسیاری‌ها سخت شیفته فردوسی، مولانا یا بیدل هستند؛ ولی اگر این محبوبیت را به شکل میانگین، در میان همه اقشار جامعه در طول چندین سده اخیر در نظر بگیریم، حافظ در این میان موقعیتی ویژه دارد.

به راستی چه چیزی در این شاعر هست که او را یک سر و گردن بالاتر از بسیاری دیگر از شاعران زبان فارسی نشانده است؟ در همان عصر حافظ، شاعران بزرگ بسیاری مثل سلمان ساوجی، کمال اسماعیل و خواجوی کرمانی داشته‌ایم که گاهی خود حافظ از آن‌ها نیز تأثیر گرفته است، ولی اکنون همه در سایه عظمت حافظ محو شده‌اند.

به نظر می‌رسد عامل عمده موفقیت شعر حافظ را بتوان «تعادل» و «جامعیت» کار او دانست. منظور ما از جامعیت این است که شعر او هم از نظر صورت و تکنیک از هنرمندی‌های بسیار برخوردار است و هم از نظر معنی و عاطفه شعری در مقامی والاست. او هم شعر عاشقانه دارد، هم شعر عارفانه، هم انتقادهای اجتماعی دارد، هم شعر اخلاقی، هم طنز و هم جدیت در کارش است. به این ترتیب مخاطبان مختلف شعر، هر زمانی که برای بیان احساس خویش نیاز به شعر داشته باشند، می‌توانند به آثار او مراجعه کنند و دست پر برگردند. اگر کسی درگذشته باشد، حافظ است که می‌گوید «شربتی از لب لعلش نچشیدیم و برفت» و اگر کسی اندوهناک باشد، حافظ است که دلداری می‌دهد «یوسف گمگشته باز آید به کنعان، غم مخور». اگر کسی به زهد و طاعت خود می‌نازد، حافظ است که هشدار می‌دهد «مکن به فسق مباهات و زهد هم مفروش» و اگر کسی از دوری کسی دیگر گله دارد، باز شعر حافظ را می‌تواند به کار بندد که «حسب حالی ننوشتی و شد ایامی چند».

اما منظور ما از تعادل چیست؟ این است که شاعر در هیچ یک از جنبه‌های صوری و معنایی شعرش به افراط نگراییده و همین طور برجستگی او فقط در یکی از عناصر یا وجوه شعر نیست. منوچهری دامغانی یک تصویرگر بسیار بزرگ است. او قطعاً در تصویرگری از حافظ نیرومندتر بوده است، ولی عرفان و معنویت حافظ را ندارد. ناصرخسرو دامغانی یک حکیم و متکلم بزرگ است، ولی زبان روان و شیرین حافظ را ندارد. نظامی یک داستان‌سرای تواناست، ولی در حوزه انتقادهای اجتماعی به حافظ نمی‌رسد و حافظ درست است که ممکن است در همه جهات از دیگران برتر نباشد، ولی در مجموع از همه خصوصیات در حد متعادل و قابل توجهی برخوردار است. اگر قادر به تشبیه باشیم، می‌توانیم بگوییم حافظ مثل دانشجویی است که در همه درس‌هایش به حد کافی تواناست که در نهایت معدل بالایی نصیب او می‌کند ولی بسیاری دیگر از شاعران، در بعضی از درس‌ها بسیار نیرومندند و در بعضی دیگر نیستند.

 این تعادل و جامعیت نه تنها در حوزه معانی شعر، بلکه در صورت و تکنیک شعری هم دیده می‌شود. حافظ در قالب غزل کار کرده است، قالبی که نه بسیار طولانی است و نه بسیار کوتاه؛ نه مثل قصیده‌های خاقانی است و نه مثل رباعیات خیام. همچنین دیگر عناصر و آرایه‌های شعر در آثار او به حد تعادل و جامعیت دیده می‌شود و این است دلیل اینکه این شاعر در طول قرن‌ها در همه قلمرو زبان فارسی، محبوب قلب‌ها بوده است.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: حافظ شاعران زبان فارسی فارسی زبان اگر کسی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۵۹۷۵۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یک درگذشت، خبرهایی از حج و پخش ۳ سریال جدید از تلویزیون

یک درگذشت، کشف معماری ۴۵۰۰ ساله در شرق ایران، گزارشی از ۳ سریال جدید تلویزیون، جایگاه زبان فارسی در تاریخ عثمانی، مشخص شدن سهمیه ارز مسافران حج، معرفی داوران جشنواره کن و... از جمله اخبار امروز فرهنگی هنری ایسنا بودند.

به گزارش ایسنا، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه با هیچ‌کس درباره خلیج فارس اختلاف نظر نداریم، گفت: خلیج فارس تا ابد خلیج فارس است و ان‌شاءالله به عنوان یک بخش جداناپذیر از تاریخ کشور ما خواهد درخشید.

کشف معماری ۴۵۰۰ ساله در شرق ایران

باستان‌شناسان به همراه دانشجویان دانشگاه زابل در کاوش آموزشی تپه «پیرزال سیستان»، علاوه بر اشیاء ۴۳۰۰ ساله، بقایای معماری به قدمت حدودی ۴۵۰۰ سال را کشف کردند.

سهمیه ارز مسافران حج مشخص شد

شورای برنامه‌ریزی بعثه و سازمان حج و زیارت، سهمیه ارز سفر حج ۱۴۰۳ را برای هر زائر ۵۰۰ یورو اعلام کرد.

برخی برای حج ۳۰ سال در نوبت خواهند ماند!

گزارشی از ۳ سریال جدید تلویزیون + زمان پخش

سه سریال «رخنه»، «آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱» و «بدل» در ژانرهای امنیتی، اجتماعی و کمدی از شبکه‌های یک، دو و سه سیما روی آنتن می‌روند.

کسانی که می‌خواهند دعاهایشان زود مستجاب شود بخوانند

یک استاد حوزه علمیه درباره دعا و مستجاب شدنش تاکید کرد که پدر و مادر رکن مهمی در استجابت دعا هستند. حتی برای کسانی که پدر و مادر خود را از دست دادند نگران نباشند و به قبور آنها سر زده و از آنها بخواند برایشان دعا کنند.

درگذشت یک موسیقیدان قدیمی

نصرالله شیرین‌آبادی نوارنده پیشکسوت ویلن در ۸۰ سالگی درگذشت.

تازه‌ترین آلبوم‌های موسیقی بازار کدام‌اند؟

در چند ماه اخیر، آلبوم‌های موسیقی متعددی از جمله آلبوم موسیقی «قاوال مکتبی»، آلبوم موسیقی «دنیای من»، آلبوم موسیقی «نئوتنالیتی» و ... در ژانرهای پاپ، نواحی، ایرانی و ... منتشر شده‌اند.

«شد خزان گلشن آشنایی» یادگار کیست؟

«رهی» نامی است که امیری فیروزکوهی بر دیگر تخلص‌های معیری ترجیج داده و معیری هم از ۱۳۱۳ «رهی» را برای تخلصش شعری‌اش انتخاب کرده است.

جایگاه زبان فارسی در تاریخ عثمانی

یک متخصص تاریخ عثمانی با بیان اینکه زبان فارسی در پی‌ریزی و سیر تاریخی دولت عثمانی نیز زبانی مهم به شمار می‌رفته است از علاقه پادشاهان عثمانی به زبان فارسی می‌گوید.

داوران جشنواره کن معرفی شدند

فهرست داوران بخش مسابقه اصلی هفتاد و هفتمین جشنواره فیلم کن اعلام شد.

ساخت فیلم «عشق‌آباد» با محوریت امام رضا(ع) و فرهنگ رضوی

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) از آغاز فعالیت نخستین جشنواره فیلم دینی رضوان خبر داد و گفت: در این جشنواره سعی شده با هدف استفاده از ابزار مؤثر فیلم در راستای توسعه معارف دینی، اخلاقی و انسانی به شناسایی و فعال‌سازی استعدادهای جوان نیز در استان‌های مختلف بپردازیم.

ناصر ممدوح در شب «جادوی شهرزاد» چه گفت؟

با حضور ناصر ممدوح دوبلور، مدیر دوبلاژ و بازیگر سینما و تلویزیون، آیین شب چراغ نمایش «جادوی شهرزاد» برگزار شد.

پیشنهادهایی برای خواندن:

امروز چهلم بهار است؛ جشنی که از یاد رفته!

روایت خلیج فارس از ایرانیان

پای «ایران» همیشه در میان است!

ظهور و سقوط شهر باستانی هرم‌ها

انتهای پیام