الگوگیری غرب از وقف با عنوان «سیستم امانت»
تاریخ انتشار: ۱۰ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۸۱۰۶۵۹
در خصوص سلامت اجتماعی و آینده آن در جهان اسلام می‌توان نگاه‌ها را معطوف به دارایی‌ها و اموال عمومی در اسلام کرد. به این منظور می‌توان به طور موردی و به صورت انضمامی به «وقف» به عنوان یک نهاد اجتماعی، مدنی و اقتصادی اشاره نمود.
دکتر یونس نوربخش، دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران/
در خصوص سلامت اجتماعی و آینده آن در جهان اسلام می‌توان نگاه‌ها را معطوف به دارایی‌ها و اموال عمومی در اسلام کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وقف واجد سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است
وقف یکی از راه‌های به خدمت گرفتن اموال در جهت خیر عمومی است؛ حتی برخی، از آن به خیر ماندگار و پایدار تعبیر کرده‌اند. چیزی که در احادیث با عنوان صدقه جاریه آمده است یکی از مصادیق اصلی‌اش، وقف است. نهاد وقف یک سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است یعنی همه سرمایه‌ها را یکجا دارد و می‌دانیم یکی از عوامل مؤثر در توسعه، افزایش این سرمایه‌هاست. هر جامعه‌ای که سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی‌اش بالا باشد می‌تواند در مسیر توسعه گام بردارد و وقف در خودش همه کاپیتال‌ها و سرمایه‌ها را دارد. این خیر ماندگار یعنی وقف به شکل‌های مختلف می‌تواند در حوزه سلامت تأثیر بگذارد. نخست اینکه با وقف انسان در امر اجتماعی و همگانی مشارکت می‌کند، بر سلامت روان فرد و جامعه تأثیر می‌گذارد و به عبارتی موجب ارتقای سلامت روانی جامعه می‌شود. انسان‌ها در جامعه احساس می‌کنند جایی هست که مورد حمایت اجتماعی قرار می‌گیرند، هم نیک‌اندیشی تقویت می‌شود که این خود سلامت روان می‌آورد و هم حمایت اجتماعی را در شبکه اجتماعی بالا می‌برد و این‌ها به معنی ارتقای شاخصه‌های توسعه است. پس وقف دارای چنین ویژگی است که می‌تواند هم در سلامت روان و هم در توسعه فرهنگی تأثیر بگذارد و مصداق بارزی برای آنها باشد.
با بررسی مطالعاتی که پژوهشگران کرده‌اند وقف در جهان اسلام عمدتاً در سه حوزه مصرف داشته است. نخست در حوزه دین بوده است؛ یعنی تأسیس مساجد و نهادهای دینی و هزینه‌هایی که در این حوزه می‌شده است. دوم که تأثیر چشمگیری در گذشته پیشامدرن و سنتی نیز داشته در حوزه ارتقای آموزش عمومی بوده؛ اینجا مدارس، مکتبخانه‌ها، هزینه‌هایی که برای حوزه‌های علمیه و مانند آن می‌شده از مصادیق وقف بوده‌اند. سوم فقرا و نیازمندان است که نیازهای اولیه‌ای چون پوشاک و خوراک و تا حدی سلامتشان پاسخ داده شده است. نکته این است که نهاد وقف در جهان اسلام همچنان سنتی باقی مانده و کارایی‌اش کم شده است. در بیان علت عقب‌ماندگی وقف از تحولات مدرن می‌توان نکاتی را بیان کرد اما پیش از آن ضروری است اشاره کنیم به گفته مورخان یکی از تأثیرات جهان اسلام بر جهان غرب، الگوگیری از وقف با تأخیری ۵۰۰ ساله است. به عبارتی در قرن سیزدهم تقریباً وقف با عنوان «سیستم امانت» در اروپا رایج شد در حالی که بسیار پیشتر از آن ما در جهان اسلام نظام وقف داشتیم.
نهاد وقف در جهت توسعه متحول و به‌روز نشده است
نکته اینجاست وقتی نظام وقف در اروپا را مورد بررسی قرار می‌دهیم می‌بینیم این نهاد در جهت توسعه، متحول و به‌روز شده است اما در جهان اسلام همچنان شکل سنتی خودش را دارد. یکی از علت‌های اینکه وقف نمی‌تواند در ارائه خدمات اجتماعی از جمله در حوزه سلامت تأثیر چشمگیری بگذارد این است که بانی‌محور است و نیت فرد واقف در وقف‌نامه اهمیت دارد. این عدم انعطاف سبب می‌شود آن موقوفه کارکردی که باید داشته باشد را نداشته باشد. اینجاست که نظام وقف آن فلسفه وجودی‌اش که ارائه خدمات اجتماعی است را از دست داده است. نهادهای اجتماعی بومی ما چون وقف نتوانستند همزمان با تحولات و مدرنیته‌ای که پیش آمد، خود را به‌روز کنند و به یک نهاد جدید تبدیل شوند. برای درک این موضوع بد نیست اشاره کنم تا پیش از شکل‌گیری شهرداری‌ها، مردم خدماتی که باید شهرداری انجام بدهد را به نهاد وقف واگذار می‌کردند. وقتی شهرداری که نظام جدیدی بود تأسیس شد عمده این وظایف به شهرداری‌ها واگذار و وقف به حاشیه رانده شد. این نهاد تبدیل به چیزی صرفاً برای کار خیر و ثواب بدل شد و نمی‌توانست در آن متلعقات و خیر عمومی مدیریت و نقش داشته باشد.
«به زیستن» نیاز به کنش همگانی و مشارکت جمعی چون «وقف» دارد
آمارتیاسن در کتاب «توسعه به مثابه آزادی» می‌گوید توسعه نشان‌دهنده افزایش توانایی افراد برای به زیستن است. یعنی شاخص توسعه «به زیستن» است. ما در سلامت هم همین را می‌گوییم یعنی سلامت صرفاً نبود بیماری نیست بلکه به معنای ارتقای کیفیت زندگی و به‌زیستن است. اینجاست که به‌زیستن نیاز به کنش همگانی و مشارکت جمعی دارد که این می‌تواند در وقف حاصل شود. اما وقف نتوانسته این را به خوبی انجام دهد. اگر نگاه دقیق‌تری به وقف داشته باشیم، می‌بینیم وقف در نهادهای سنتی کارکردهای دیگر داشته است که این کارکردها دچار تغییر شده است ولی ما به این تغییر کارکرد توجهی نداریم.
توصیه‌های دینی و فرهنگ اسلامی که دعوت به مشارکت و نوع‌دوستی می‌کرد، وقف را به یکی از ویژگی‌های تمدن اسلامی بدل کرده است، به این معنا که هرگاه بخواهند از تمدن اسلامی حرف بزنند باید به نقش وقف توجه کنند. من اگر بخواهم از گستره وقف در جهان اسلام آماری بگویم، باید اشاره کنم که در سال ۱۹۲۳ که ایام تأسیس جمهوری ترکیه است، سه چهارم اراضی زیرکشت، موقوفه بوده‌اند. یک هشتم کل خاک زیرکشت مصر موقوفه بوده است. یک هفتم اراضی قابل کشت در ایران موقوفه بودند. در قرن نوزدهم یک دوم زمین‌های کشاورزی الجزایر موقوفه بودند. در ۱۸۸۳ یک سوم زمین‌های کشاورزی در تونس وقفی بوده‌اند. بنابراین وقف یک نهاد بسیار قدرتمند و بزرگ بوده که متأسفانه با این تحولات در عصر مدرن راکد و ساکت ماند. در قرن ۱۹ که کم کم دولت-ملت‌ها شکل گرفتند و دولت عثمانی نیز به کشورهای مختلف تجزیه شد، دولت مصر، تونس، سوریه و امثال آن شکل گرفتند، بسیاری از این موقوفات به اموال عمومی دولت ملحق شد و دولت‌ها همزمان که کنترل نهاد دین را در پیش گرفتند، به نهاد وقف نیز دست بردند. اتفاق دوم اصلاحات ارضی بود که در این کشورها شروع شد و زمین‌های وقفی را تقسیم کردند؛ این دو قضیه ضربه‌های سنگینی به نهاد وقف وارد ساخت. نتیجه اینکه ما نهادهای بومی داریم که با احیا و مدرن کردنشان می‌توانیم آنها را در راستای توسعه و به‌خصوص حوزه سلامت، فعال کنیم.
منبع: قدس آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۸۱۰۶۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بنادر هوشمند، راهی برای آینده روشن
تین نیوز
بنادر نسل سوم یا بنادر نوین از اهمیت بالایی برخوردار هستند و می توانند به طور موثر در توسعه حمل و نقل دریایی و تجارت بین المللی کشورها کمک کنند. در ایران، توجه به توسعه بنادر نسل سوم در سال های اخیر افزایش یافته است اما هنوز به سمت ایجاد و یا اصلاح این بنادر نیستیم.
باید به سمت ایجاد بنادر «نسل سوم» برویم
به گزارش تین نیوز به نقل از سی نیوز، بنابر تحلیل های صورت گرفته، بازار حمل و نقل دریایی جهانی به سمت رونق و توسعه پیش می رود و کشورهای رقیب در حمل و نقل دریایی از فناوری های مدرن بهره می برند. از این رو، ایران به منظور حفظ و افزایش رقابت پذیری در این حوزه، نیازمند به سرمایه گذاری در بنادر نسل سوم است.
این بنادر معمولاً دارای تجهیزات پیشرفته تری هستند و امکانات بارگیری و تخلیه بهینه تری را فراهم می کنند.
در اینجا چند نکته مهم در مورد بنادر نوین که باید روی آنها بسیار کار کرد مطرح می کنم:
پهلوگاه های عمیق تر و اسکله های پیشرفته: بنادر نسل سوم دارای پهلوگاه های عمیق تر و اسکله های با تجهیزات پیشرفته تری هستند که به کشتی های بزرگتر اجازه می دهند در آنها وارد شوند. این امکانات باعث افزایش کارایی و کاهش هزینه های حمل و نقل می شوند.
تسهیلات بارگیری و تخلیه مدرن: بنادر نسل سوم دارای تسهیلات بارگیری و تخلیه با فناوری های پیشرفته مانند جرثقیل های بارگیری اتوماتیک و سیستم های کنترل بارندگی هستند که عملیات حمل و نقل را سریع تر و کارآمدتر می کنند.
توسعه بنادر مخصوص صادرات و واردات: این بنادر به توسعه تجارت بین المللی کمک می کنند و نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور ایفا می کنند.
توسعه بنادر با رویکرد بین المللی: این بنادر از استانداردها و قوانین بین المللی استفاده می کنند و به عنوان گره های حمل و نقل بین المللی عمل می کنند.
بنادر دیجیتالی:سیستم های هوشمند و اتوماسیون: بنادر دیجیتالی از سیستم های هوشمند و اتوماسیون استفاده می کنند که به طور خودکار فرآیندهای مختلف مانند بارگیری، تخلیه، و کنترل ترافیک کشتی ها را مدیریت می کنند. این سیستم ها باعث بهبود کارایی و افزایش امنیت و دقت عملیات می شوند.
ارتباطات مبتنی بر داده: بنادر دیجیتالی از ارتباطات مبتنی بر داده استفاده می کنند که امکان انتقال اطلاعات به صورت سریع و دقیق بین مختلف قسمت های بندر، کشتی ها، و مراکز مختلف مانند گمرک و پلیس دریایی را فراهم می کنند.
پایگاه داده های ترافیک دریایی: بنادر دیجیتالی از پایگاه داده های ترافیک دریایی استفاده می کنند که به مدیران بنادر اطلاعات دقیقی در مورد ترافیک کشتی ها، بارگیری و تخلیه، و وضعیت دیگر عملیات بندری را ارائه می دهند. این اطلاعات به مدیران کمک می کنند تا تصمیمات بهتری در مورد مدیریت بندر بگیرند.
پلتفرم های اینترنت اشیا (IoT): بنادر دیجیتالی از پلتفرم های اینترنت اشیا استفاده می کنند که به آنها امکان می دهد تا از راه دور دستگاه ها و تجهیزات مختلف بندر را مدیریت و کنترل کنند، مانند سیستم های نورپردازی، دوربین های مداربسته، و تجهیزات امنیتی.
نقش بنادر دیجیتالی در توسعه حمل و نقل دریایی:افزایش کارایی و کاهش هزینه ها: بنادر دیجیتالی با بهبود عملکرد و کارایی عملیات بندری، به کاهش هزینه ها و زمان های انتظار برای کشتی ها و کاهش هزینه های ناشی از تأخیرها کمک می کنند.
افزایش امنیت: با استفاده از سیستم های هوشمند و ارتباطات مبتنی بر داده، بنادر دیجیتالی امکانات امنیتی بهتری را فراهم می کنند که به حفظ امنیت عملیات بندری کمک می کنند.
تسهیلات بیشتر برای کاربران: بنادر دیجیتالی با فراهم کردن سیستم های هوشمند و خدمات آنلاین، تسهیلات بیشتری برای کشتی ها، مسافران، و مشتریان بندر فراهم می کنند.دولت و مسئولان باید با تمرکز بر توسعه بنادر نسل سوم، اقدامات لازم را برای ایجاد بنادر هوشمند و مدرن در سراسر کشور به عمل آورند تا ایران به یکی از قطب های مهم حمل و نقل دریایی در منطقه تبدیل شود. این توسعه ها نه تنها به رشد اقتصادی کشور کمک می کنند بلکه به افزایش امنیت دریایی، حفظ محیط زیست دریاها و کاهش ترافیک و آلودگی هوا نیز کمک خواهند کرد. بنابراین، توسعه بنادر نسل سوم نه تنها به منافع اقتصادی بلکه به بهبود کیفیت زندگی مردم نیز می تواند کمک کند.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است