جنجالیترین تغییرات کتب درسی | از حذف دختران و کوروش تا تحریف نیما یوشیج و نادر ابراهیمی
تاریخ انتشار: ۶ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۴۶۴۶۴۶
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، محتوای کتابهای درسی خصوصا کتابهای فارسی و ادبیات از گذشته همواره مورد بحث بوده است. از سال گذشته هم بحث بر سر حذفیات کتابهای درسی ادبیات این موضوع را داغتر کرده است؛ هرچند جنجال این کتابها تنها به حذفیات ختم نمیشود.
نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث و امیرهوشنگ ابتهاج (هــ.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
امسال نیز همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید بار دیگر بحث بر سر حذفیات کتابهای درسی بالا گرفت؛ اینبار عکس دختران از روی جلد کتاب ریاضی دبستانیها حذف شد. پس از واکنشهای مختلف از جمله طراحی و به اشتراکگذاری جلد کتاب ریاضی با تصویر مریم میرزاخانی، ریاضیدان فقید، محسن حاجیمیرزایی، وزیر آموزش و پرورش از این اقدام عذرخواهی کرد و گفت:«بابت بیسلیقگی انجامشده در کتاب ریاضی سوم دبستان عذرخواهی کرده و آن را اصلاح میکنیم.»
انتقاد از نحوه تالیف و تدوین کتابهای درسی اما پایان نیافت؛ حذفیات، تغییرات و محتواهای مورد بحث دیگری نیز در فضای مجازی دست به دست شدند.
اینبار پای تغییراتی بحثبرانگیز به میان آمد؛ داستان «قلب کوچک را به چه کسی بدهیم» نادر ابراهیمی، نویسنده فقید با تغییراتی در کتاب هفتم دبستان منتشر شد که مورد تایید خانواده او نبود و اعتراض همسرش را در پی داشت؛ در متن اصلی اثر آمده است: «قلبم را میبخشم به همه آنهایی که جنگیدند و دشمن را از خاک ما، از سرزمین ما و از خانه ما بیرون انداختند.» اما در کتاب درسی این متن اینگونه تغییر پیدا کرده است: «قلبم را میبخشم به همه آنهایی که به خاطر اسلام جنگیدند.»
فرزانه منصوری، همسر این نویسنده فقید در بخشی از بیانیه خود در واکنش به این تغییر با بیان اینکه «چطور فکر کردهاند که این نیز بگذرد و کسی نخواهد فهمید بدون اجازه صاحب اثر دستی در آن بردهایم؟!» نوشت: «بارها متوجه شدهام که بدون اطلاع و مجوز از ما، آثار نوشتاری و سرودهای ملی میهنی همسرم، نادر ابراهیمی را در کتابهای درسی گذاشتهاند، و با تصاویر نامربوط و نازیبایی تزیینش کردهاند که نسبتی با پیام و مفهوم اثر ندارد.»
محسن حاجیمیرزایی، وزیر آموزش و پرورش در پی این ماجرا در توییتی نوشت: «از تغییر متن نویسنده فاخر کشورمان در کتاب فارسی پایه هفتم متاسف شدم. (هرچند تغییر در دوره مسوولیت من نبوده است) در همان ماههای اول مسوولیت، فرآیند دقیق، منسجم و حرفهای را برای بررسی و اصلاح تغییرات تدوین و ابلاغ کردم تا مطمئن شویم که در آینده شاهد چنین مواردی نخواهیم بود.
همچنین از همکاران خود در سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی خواستم تغییرات دو سال اخیر کتابهای درسی را بازبینی و اصلاحات لازم را در چاپ جدید اعمال کنند.»
چندی نگذشت که دست دستاندرکاران کتابهای درسی در تغییر «قصههای مجید» هم رو شد. در متن اصلی داستان «سفرنامه اصفهان» هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده پیشکسوت آمده است: «بیبی برایم بار و بندیل بست. من هم بیکار ننشستم، ناشتایی خورده و نخورده پریدم روی چرخ...» اما در کتاب درسی متن را اینطور تغییر دادهاند: «بیبی وقت نماز صبح بیدارم کرد، برایم بار و بندیل بست. من هم نماز خواندم، ناشتایی خورده و نخورده، پریدم روی چرخ...» جای دیگری هم در متن اصلی داستان مرادی کرمانی آمده است: «ظهر شد. صدای اذان میآمد. کار اکبر آقا تمامی نداشت. حوصلهام سر رفته بود...» اما در کتاب درسی بچهها داستان را اینگونه تغییر دادهاند: «ظهر شد، صدای اذان میآمد. وضو گرفتم و نماز خواندم. کار اکبر آقا تمامی نداشت. حوصلهام سر رفته بود...»؛ البته در کتاب درسی نوشتهاند: «با اندک تغییر».
ایسنا صحت ماجرا را از نویسنده «قصههای مجید» جویا شد و مرادی کرمانی ضمن تایید اینکه بدون اطلاع او دست به چنین کاری زدهاند و با بیان اینکه از این کار رضایت ندارد و به او اطلاع هم ندادهاند گفت: «این داستان مانند خانه من است، انگار که آمدهاند و بدون اجازه من در بخشی از خانهام اتاق ساختهاند. آیا این کار درست است که بدون اجازه چنین کاری کنند؟ باید از من دو خط اجازه میگرفتند که با تغییر منتشر میکنیم. این تغییرات باعث میشود شخصیت داستان به شخصیتی غیرقابل باور تبدیل شود و توی ذوق معلم و دانشآموز میزند. در داستان دست میبرند و میخواهند از این راه بچهها را نمازخوان کنند اما این کار تاثیر آموزشی و تربیتی برای بچهها ندارد. این داستان داستانی ادبی است.»
حاشیههای کتابهای درسی همچنان ادامه یافت. کاربران فضای مجازی تغییرات و حذفیات دیگری را نیز در این کتابها نشان دادند و به اشتراک گذاشتند.
بر این اساس، در کتاب فارسی سوم دبستان، صفحه ۵۷، داستان «کار نیک» که درباره انوشیروان و پیرمردی است که درخت گردو میکاشت، نام انوشیروان ساسانی حذف شده و به جای آن عنوان «فرمانروایی» قرار داده شده است.
همچنین در کتاب فارسی پایه نهم، درس چهارم نام مولانا حذف شده و به جای آن عنوان «شاعری» آمده است.
از حذفیات دیگر، حذف تصویر مقبره کوروش از کتاب عربی یازدهم بود. چندی پیش نجات بهرامی، معاون سابق مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در اینباره در توییتی نوشت: «در ادامه دستکاریهای مشکوک و متحجرانه در کتب درسی، عکس مقبره کوروش از کتاب عربی یازدهم چاپ ۹۹ حذف شده است! آن وقت عدهای از همین جریانها در مواقع خاصی ادعای میهندوستی هم میکنند و بر امواج سوار میشوند.»
علاوه بر این اسدالله شعبانی، شاعر ادبیات کودک و نوجوان نیز گفته است که بیت آخر شعر «ای ایران» او را که سالهاست در کتاب فارسی اول دبستان منتشر میشود، حذف کردهاند در حالی که به گفته این شاعر، این کار به کلیت شعر آسیب زده است.
همچنین جعفر ابراهیمی شاهد، دیگر شاعر ادبیات کودک و نوجوان که شعر «دریا»ی او در چند سال اخیر در کتاب فارسی اول دبستان منتشر شده گفته که فقط دو بند از شعرش منتشر و باقی آن بدون مشورت یا اجازه او حذف شده است.
اظهارنظرها البته تنها به حذفیات و تغییرات کتابهای درسی ختم نمیشود، برخی نسبت به محتوای موجود در این کتابها نیز انتقادهایی دارند؛ از جمله آنها میتوان به متنی که در تصویر و در ادامه میآید اشاره کرد:
برخی محتوای این متن را همراه با توهین به جامعه مهندسان میدانند و متنی دیگر که برخی به خاطر موضوعش آن را مناسب دانشآموزان دبستانی نمیدانند.
***
ایسنا پیشتر در گفتوگوهایی با شاعران و نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان به موضوع کیفیت کتابهای درسی ادبیات در انتقال غنای ادبیات فارسی و کمک به آموزش زبان و رسمالخط صحیح فارسی به کودکان و نوجوانان پرداخته است. در یکی از این گفتوگوها احمد اکبرپور، نویسنده کودکان و نوجوانان از اینکه فضای تربیتی و آموزشی کتابهای درسی ادبیات ذات ادبیات را خفه کرده است و همچنین از ضرورت وجود طنز در اینها کتابها گفته بود که پس از آن سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با ارسال جوابیهای نسبت به این گفتوگو واکنش داد.
در بخشی از این جوابیه آمده بود: «نویسنده محترم به خوبی آگاه هستند که هر متنی به خودی خود دارای پیام آموزشی و تربیتی است و در کنار ویژگیهای زبانی و ادبی، پیام و معنای متن جان نوشته را بازنمایی میکند؛ علاوه بر این، هر اثر ادبی در عین آراستگیهای لفظی، دارای زیباییهای معنایی نیز هست؛ اگر کتابهای فارسی ابتدایی با تأمل بررسی شود، داستانها، حکایات، مَثَلها و اشعار زیادی از ادبیات کودک و نوجوان در آنها ارائه شده است که به روشنی برآمده از ذات ادبیات هستند. حال اگر از شاعر یا نویسنده خاصی متنی آمده یا نیامده است، بدون تردید باید راهنمای برنامه درسی را دید تا متوجه شد که مثلاً در فصل نامآوران باید متنی آورده شود که یکی از شخصیتهای ملی، فرهنگی، ادبی و دینی را با بهرهمندی از زبان و ادبیات فارسی معرفی کند.»
برخی از شاعران و نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان که شعر یا نوشته آنها سالهاست با تغییراتی بدون اجازهشان در کتابهای درسی منتشر میشود از اصلاح نشدن این موضوع با وجود گذشت چندین سال میگویند؛ با این حال آیا ماجرای حذفیات و تغییرات کتابهای درسی در سال تحصیلی آینده هم ادامه خواهد داشت یا دفتر تالیف کتب درسی حذفیات و تغییرات ایجادشده را اصلاح خواهد کرد؟
کد خبر 575712 برچسبها وزارت آموزش و پرورش کتاب - کودک و نوجوان آموزشی مدرسه و مدارس دانش آموزمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: وزارت آموزش و پرورش کتاب کودک و نوجوان آموزشی مدرسه و مدارس دانش آموز ادبیات کودک و نوجوان کتاب های درسی آموزش و پرورش کتاب فارسی کتاب درسی بدون اجازه کتاب ها حذف شده حذف شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۶۴۶۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/ بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران
طالب آذرخش گفت: عاشق شعر عالمگیر ایران هستم و همچنین ادبیات معاصر فارسی را نیز دوست دارم. من از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و کتابهای شعر شاعران معاصر ایرانی را برای دوستانم سوغاتی بردم.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتابهای بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.
او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهرهای عزیز» را دوست داشته است.
طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران میداند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشتهام.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر میرسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتابهای جالبی در این نمایشگاه دیدم.
آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتابهای ادبیات کلاسیک را که سالها آرزوی دستیابی و مطالعهشان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ... را منتشر کردهاند، گفتگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتابهای جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.
این شاعر فارسیسرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقهمند است، گفت: نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتابها دسترسی داشتم موجب خشنودیام بود.
آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانیها و ایرانیها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما میخوانید، میخوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعرهایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوههای متفاوت است. اما همه اینها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه میخوانیم در شعر معاصر تاجیک هم میبینیم.
وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف میزنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمیبینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رماننویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفتهاند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتابهای فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزلهای او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از همزبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ میکنیم. من تاکید میکنم که شعر همزبان خود را منتشر میکنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.
آذرخش در بخش دیگری از این گفتگو به نقش نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب میشد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشورهای فارسیزبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم میداشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاههای صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار میشود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب میشد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفتگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقهمندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما میتوانیم کتابهایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد، چون تاجیکستانیها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث میشود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب میشود.
وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوندهای فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر میکنم سرحدات و مرزهای جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفتگو قرار گیرد. چون تاجیکستانیها هم به زبان فارسی سخن میگویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفتوآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتابهای تاجیکستانی به ایران و بالعکس میتواند عامل مهمی برای تقویت این پیوندها باشد.
سیوپنجمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار میشود.