ترامادول دروازه ورود به اعتیاد/ چرا دارو‌ها ردیابی نمی‌شوند؟
تاریخ انتشار: ۲ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۳۷۷۱۳۳
به گفته یک مقام سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر، ترامادول مضررات بسیاری دارد که باید هر چه سریع تر از سطح کشور جمع آوری شود.
خبرگزاری میزان- مبینا آقاخانی:اعتیاد یکی از معضلات جامعه ماست که متاسفانه هر روز بر تعداد معتادان و مشکلات ناشی از مصرف مواد مخدر افزوده می‌شود.
سعید صفاتیان در گفت‌وگو با میزان درباره نقش دولت در زمینه کاهش اعتیاد گفت: بر اساس قانون، دولت موظف است هر ۵ سال یک بار، ۲۵ درصد از میزان اعتیاد را کاهش دهد، اما به نظر می‌رسد این امر محقق نشده و روزانه بر تعداد معتادان افزوده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
متادون نباید در داروخانه توزیع شود
صفاتیان گفت: مدت هاست که سازمان غذا و دارو اصرار به توزیع متادون در داروخانه‌ها به جای کلینیک‌های درمان اعتیاد دارد.
وی افزود: به گفته کارشناسان و متخصصان حوزه درمان اعتیاد، این امر علاوه بر اینکه قانونی و عقلانی نیست، ممکن است خطرات جبران ناپذیری داشته باشد.
مدیر کل درمان سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره علل این مخالفت ادامه داد: متادون داروی مخدری است که باید تحت نظر پزشک مصرف شود و توزیع آن در داروخانه باعث افزایش میزان مصرف، تشنج و اوردوز می‌شود.
وی بیان کرد: در دنیا این امر ثابت شده که این دارو باید حتما در مراکز درمان اعتیاد توزیع شود و نه در هیچ کجای دیگر و مشخص نیست چرا شانه ساز قصد دارد این سود را از بخش دولتی گرفته و به بخش خصوصی واگذار کند.
صفاتیان گفت: البته اخیرا سخنگوی سازمان غذا و دارو اعلام کرده در حال حاضر متادون از مراکز درمان اعتیاد و با نسخه پزشک توزیع می شود.
ترامادول دروازه ورود به اعتیاد و معضلی برای درمان است
صفاتیان اذعان کرد: ترامادول، نوعی مخدر است که هم برای تسکین درد مصرف می‌شود و هم برای معتادان نقش مخدر را دارد.
وی درباره مصرف این مخدر برای درمان اعتیاد افزود: در حال حاضر، داروی غیرمخدر قوی برای درمان اعتیاد در کشور ما وجود ندارد بنابراین برای درمان درد‌های متوسط در حوزه‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این کارشناس حوزه اعتیاد درباره مصرف این ماده توسط معتادان بیان کرد: بسیاری از معتادان اگر نتوانند مخدر مورد مصرف خود را پیدا کنند، مقدار زیادی از این دارو را مصرف می‌کنند. به طوریکه ما شاهد هستیم عده‌ای روزی ۱۵ قرص ترامادول استفاده می‌کنند.
وی اظهار کرد: ترامادول نوعی مخدر است و نباید به راحتی همه جا پیدا شود و باید مورد نظارت بیشتر باشد، اما در کشور ما این ماده به راحتی حتی در عطاری‌ها و بدون نسخه پزشک نیز پیدا می‌شود، متاسفانه میزان مصرف آن بالا بوده و مسمومیت‌ها نیز افزایش پیدا کرده است.
صفاتیان اذعان کرد: ترامادول، یکی از معضل‌های سیستم درمان اعتیاد است، زیرا بسیاری از معتادان، برای لذت بیشتر یا حل مشکلات جنسی سراغ آن می‌روند.
وی افزود: این مخدر توسط پزشکان درمان اعتیاد توصیه نمی‌شود، اما عده‌ای از پزشکان عمومی آن را به عنوان مسکن برای بیماران خود تجویز می‌کنند که به نظر من صحیح نیست و پس از دو هفته نمی‌توان به راحتی مصرف آن را ترک کرد.
این کارشناس حوزه اعتیاد بیان کرد: در حال حاضر ترامادول یکی از عوامل شروع کننده اعتیاد در کشور است. همچنین بیشتر معتادان در کنار مخدر مصرفی خود، این ماده را نیز مصرف می‌کنند.
وی اظهار کرد: افراد برای تسکین درد‌های خود باید سرا غسایر مسکن‌ها مانند کدئین‌ها بروند و مصرف ترامادول جدا خودداری کنند.
مدیر کل سابق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به عوارض این مخدر گفت: این مخدر نیز، مانند سایر مخدر‌ها عوارضی مانند توهم، افسردگی، بی خوابی و ... را دارد.
نقش خانواده‌ها در درمان معتادان
وی با اشاره به درمان اعتیاد افزود: درمان اعتیاد سه ضلع دارد که شامل همکاری بیمار، نوع سیستم درمان و خانواده بیمار هستند.
این کارشناس حوزه اعتیاد با تاکید بر نقش خانواده در درمان اعتیاد بیان کرد: بار‌ها شاهد هستیم افرادی که به تنهایی برای ترک اعتیاد به مراکز مراجعه می‌کنند، ماندگاری کمتری دارند، اما اگر فرد معتاد همراه همسر، فرزند یا والدینش برای ترک اقدام کند، از آنجایی که حمایت اجتماعی بیشتری دریافت کرده، ماندگاری بیشتری در روند درمان دارد.
وی اظهار کرد:، اما متاسفانه بسیاری از معتادان هستند که بار‌ها برای ترک اقدام کرده اند، اما بی نتیجه، درمان را ترک کرده اند. متاسفانه خانواده این افراد واقعا از این رفتار‌ها خسته شده اند و می‌گویند نمی‌توانند دیگر روند عادی زندگی خود را برای در کنار فرد معتاد ماندن، به تعویق اندازند.
مدیر کل سابق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: من با خانواده‌ها توصیه می‌کنم تا آخر این مسیر، فرد را تنها نگذارند، اما خستگی و کلافگی آنها را نیز درک می‌کنم.
صفاتیان در پاسخ به این سوال که معتادان در مراکز ترک اعتیاد، ممنوع الملاقات هستند یا خیر، اذعان کرد: سیستم درمان اعتیاد در کشور ما به اینگونه است که افرادی که قصد ترک کردن دارند، بهتر است با افرادی که شبیه خودشان هستند و قبلا اعتیاد خود را ترک کرده اند (گروه‌های همتا)، ارتباط بیشتری داشته باشند.
کرونا و تاثیرات آن بر اعتیاد
این کارشناس حوزه اعتیاد بیان کرد:کرونا دو تاثیر عمده بر حوزه اعتیاد برجای گذاشت.
وی اظهار کرد: اولین تاثیر آن، افزایش قیمت مواد مخدر است، زیرا بسیاری از راه‌ها بسته شدند یا محدودیت‌های اجرایی باعث نظارت بیشتر شد. همچنین بسیاری از محیط‌های تولید مواد مخدر در ایام اخیر، تعطیل شده بودند.
مدیر کل سابق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره دومین تاثیر گفت: دومین تاثیر، تغییر الگوی مصرف بود، زیرا معتادان با گرانی و کمبود مواد مخدر مواجه شده بودند، بنابراین باید روش مصرف را تغییر می‌دادند که این مسئله خطرناک است.
بیشتر بخوانید: چرا ۸۰ درصد بهبود‌یافتگان از اعتیاد، دوباره مصرف کننده می‌شوند؟صفاتیان با اشاره به معتادان متجاهر اذعان کرد: در ابتدای شیوع بیماری، شایعه شد که معتادان کرونا نمی‌گیرند، اما این مسئله غلط است و پایه علمی ندارد. همچنین سرعت انتشار ویروس در معتادان بالاتر از افراد عادی است و، چون معتادان سیستم ایمنی ضعیفی داشته، نسبت به این ویروس، مقاومت کمتری دارند.
وی افزود: افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند، ریه آنها مستقیما در معرض این مخدر قرار می‌گیرد و به مرور زمان تضعیف شده و بیمار می‌شوند. این ویروس نیز بر ریه تاثیر مستقیم دارد که باعث افزایش مرگ و میر در معتادان می‌شود.
سازمان و غذا و دارو متولی آموزش درباره داروست
وی افزود: هر دارو. یی که تولید می‌شود، باید به مردم معرفی شده و اثرات مثبت و منفی آن بیان شود.
این کارشناس حوزه اعتیاد بیان کرد: سازمان غذا و دارو، متولی آموزش در زمینه داروهاست و باید هر نوع دارویی برای مردم آموزش داده شود که مردم آن را زیاد مصرف نکنند.
وی اظهار کرد: این سازمان دولتی باید با استفاده از ظرفیت‌های مختلف مانند صداوسیما، این آموزش‌ها و فرهنگ مصرف دارو را در جامعه ترویج کند.
مدیر کل سابق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت:اگر این آموزش‌ها به مردم داده شود و سطح آگاهی افزایش پیدا کند، میزان مسمومیت‌ها کاهش می‌یابد.
چرا دارو‌ها ردیابی نمی‌شوند؟
صفاتیان اذعان کرد: در حال حاضر یکی از دارو‌هایی که به شدت قاچاق شده یا در بازار‌های سیاه به فروش می‌رسد، متادون است که در حال حاضر در مراکز درمان اعتیادف توزیع می‌شود.
وی افزود: متاسفانه میزان تولید این دارو در کشور، از میزان مصرف بالاتر است، به همین دلیل به راحتی قاچاق شده و با قیمت گزاف به فروش می‌رسد.
این کارشناس حوزه اعتیاد با اشاره به سامانه «تی تک» بیان کرد: این سامانه برای رد یابی دارو‌ها استفاده می‌شود. به طوریکه با راه اندازی آن می‌توان مشخص کرد که دارو‌ها چه زمانی و در کجا تولید می‌شود، به کجا فرستاده می‌شود و چگونه توزیع می‌شود، همچنین برای مصرف به دست چه کسانی می‌رسد.
وی اظهار کرد: متاسفانه سال هاست سازمان غذا و دارو از این سامانه استفاده نمی‌کند که دلیل آن مشخص نیست.
مدیر کل سابق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: قطعا با راه اندازی مجدد این سامانه، می‌توان جلوی قاچاق و عوارض بعدی آن را گرفت.
انتهای پیام/
برچسب ها: اعتیاد مواد مخدرمنبع: خبرگزاری میزان
کلیدواژه: اعتیاد مواد مخدر سازمان غذا و دارو درمان اعتیاد حال حاضر برای درمان مخدر گفت دارو ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۷۷۱۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا بدن درد می‌گیریم؟
درد عضلانی که قسمت کوچکی از بدن شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، معمولاً به دلیل استفاده بیش از حد از آن ناحیه از بدن ایجاد می‌شود برای مثال درد بازوها ناشی از بلند کردن جعبه‌ها در طول روز همچنین ممکن است یک آسیب جزئی باشد، مانند کبودی شانه پس از زمین خوردن.
به گزارش ایسنا، با این حال زمانی که در سرتاسر بدنتان درد احساس می‌کنید، به احتمال زیاد این وضعیت ناشی از عفونت، بیماری یا دارویی است که مصرف کرده‌اید.
در ادامه به نقل از «وب ام دی» به چند مورد از دلایل بدن درد می‌پردازیم:
مشکل جریان خوناگر در بازوها، پاها یا هر دو درد دارید، عضلات شما ممکن است خون کافی دریافت نکنند. در ابتدا، ممکن است فقط زمانی که ورزش می‌کنید متوجه آن شوید، اما به مرور زمان ممکن است هنگام نشستن یا راه رفتن آن را احساس کنید. این معمولاً ناشی از وضعیتی به نام تصلب شرایین است و زمانی رخ می‌دهد که در لوله‌هایی که خون را به ماهیچه‌های شما می‌رسانند، انسداد ایجاد می‌شود.
کم کاری تیروئیداین عارضه زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید شما به اندازه کافی برخی از هورمون‌های کلیدی را تولید نمی‌کند. این وضعیت می‌تواند باعث درد عضلات و مفاصل و همچنین تورم و حساسیت شود. همچنین این وضعیت می‌تواند شما را خسته کند و منجر به مشکلات حافظه، نازک شدن مو، خشکی پوست، کلسترول بالا، کند شدن ضربان قلب و مشکلات دیگر شود. پزشک شما می‌تواند یک آزمایش خون ساده انجام دهد تا متوجه شود آیا کم کاری تیروئید دارید یا خیر. دارو‌ها می‌توانند به جایگزینیِ هورمون‌های از دست رفته کمک کنند.
آنفلوآنزا یا سایر عفونتهاهنگامی که ویروس آنفلوآنزا وارد بدن می‌شود، تب و احتقان را به همراه می‌آورد و می‌تواند باعث درد ماهیچه‌های شما به خصوص در پشت، پاها و بازوها شود. معمولاً در عرض یک هفته یا بیشتر به خودی خود بهبود می‌یابد، اما اگر بهبود نیافت با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر مشکلات سلامتی دیگری دارید و آنفلوآنزا می‌گیرید یا سرفه‌ای دارید که از بین نمی‌رود، باید این شرایط را نیز بررسی کنید. سایر عفونت‌ها از جمله کووید۱۹ و اچ آی وی نیز می‌توانند باعث درد‌های عضلانی شما شوند.
داروهاداروهایی به نام استاتین‌ها برای کنترل کلسترول بالا استفاده می‌شود و حدود ۳۰ درصد از افرادی که این دارو‌ها را مصرف می‌کنند می‌گویند درد عضلانی دارند. اگر این اتفاق برای شما افتاده است، با پزشک خود صحبت کنید. آنها ممکن است بتوانند داروی متفاوتی به شما بدهند.
لوپوساین یک نوع بیماری خودایمنی است و باعث می‌شود سیستم ایمنی که به طور معمول به محافظت از بدن کمک می‌کند، به بافت‌ها و اندام‌ها حمله کند. زمانی که لوپوس مفاصل یا ماهیچه‌های شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، می‌تواند آنها را سفت کند و حرکت آنها باعث درد شود. هیچ درمانی وجود ندارد، اما دارو‌ها و ورزش‌های خاص می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند. با پزشک خود در مورد اینکه چه چیزی برای شما بهتر است، صحبت کنید.
روماتیسم مفصلیاین نیز یک بیماری خودایمنی است - عمدتاً مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به از دست دادن استخوان شود. این شرایط می‌تواند باعث درد و التهاب در سراسر بدن شود و مفاصل شما ممکن است به شکل‌های عجیب و غریب متورم شوند. دارو و فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند، اما هیچ درمانی وجود ندارد. در برخی موارد ممکن است برای ترمیم مفاصل آسیب دیده به جراحی نیاز داشته باشید.
درماتومیوزیتاین بیماری خودایمنی عضلات و مفاصل را دردناک می‌کند و باعث ایجاد بثورات دردناک، خارش دار، قرمز یا بنفش روی پلک‌های شما می‌شود. همچنین روی بند انگشتان، آرنج‌ها، زانو‌ها و انگشتان پا لکه‌هایی ایجاد می‌کند، می‌تواند پوست شما را خشک کند، موهای شما را نازک کند و باعث تورم و تحریک پوست اطراف ناخن‌های دست شود. ممکن است بر اثر عفونت، دارو‌ها یا سرطان ایجاد شود. هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما پزشک می‌تواند به شما در مدیریت علائم با دارو‌ها و فیزیوتراپی کمک کند.
فیبرومیالژیااین وضعیت می‌تواند باعث درد در مفاصل و ماهیچه‌ها و همچنین مشکلاتی در خواب، خلق و خو و حافظه شود. دانشمندان فکر می‌کنند زمانی اتفاق می‌افتد که مغز سیگنال‌های درد معمولی و خفیف را دریافت و به اشتباه آنها را تشدید کند. ممکن است بر اثر بیماری، جراحی یا استرس شدید روانی ایجاد شود. دارو می‌تواند علائم را کاهش دهد و ورزش و تکنیک‌های آرام سازی مانند یوگا نیز ممکن است سودمند باشد.
آرتریت پسوریاتیکاین وضعیت ترکیبی از التهاب مفصل و یک اختلال پوستی است. مفاصل دست ها، انگشتان، پاها، زانو‌ها و جا‌های دیگر ممکن است احساس سفتی داشته باشند. درد ممکن است فقط در یک طرف بدن ظاهر شود یا در هر دو طرف متقارن باشد. آرتریت پسوریاتیک ممکن است دامنه حرکتی شما را محدود کند و صبح‌ها شما را خسته کند.
پلی میوزیتاین عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی – احتمالاً یک ویروس یا مشکلی در سیستم ایمنی شما – باعث التهاب ماهیچه‌های سراسر بدن به ویژه در شکم، شانه‌ها، بالای بازوها و قلب شود. با گذشت زمان، ماهیچه‌های شما شروع به شکستن می‌کنند و ممکن است قورت دادن یا نفس کشیدن سخت باشد. پزشک ممکن است دارو‌هایی را برای کاهش التهاب یا آرام کردن سیستم ایمنی بدن و فیزیوتراپی را برای کمک به بازیابی قدرت عضلانی پیشنهاد کند.
سندرم خستگی مزمنعلامت اصلی این وضعیت خستگی شدید است که با هیچ چیز دیگری قابل توضیح نیست. ممکن است با ورزش یا فشار روانی بدتر شود، اما استراحت آن را بهتر نمی‌کند. همچنین ممکن است درد عضلانی، مشکلات حافظه، گلودرد، درد مفاصل و سردرد داشته باشید و نتوانید خوب بخوابید. هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما دارو و فیزیوتراپی می‌تواند به مدیریت علائم شما کمک کند.
تب منقوط کوه‌های راکیباکتری به نام R. rickettsii باعث آن می‌شود و نیش کنه معمولاً نحوه ابتلا به آن است. بیشتر علائم آنفلوآنزا مانند تب، لرز، سردرد، حالت تهوع، بی خوابی و درد‌های عضلانی را دارد. بثوراتی که خارش ندارند پس از چند روز می‌توانند روی مچ دست و مچ پا ظاهر شوند و سپس پخش شوند. آنتی بیوتیک‌ها آن را درمان می‌کنند و هر چه زودتر آنها را مصرف کنید بهتر است. اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به التهاب در ریه‌ها، قلب و مغز و سپس نارسایی کلیه شود.
بیماری لایمباکتریهای ناشی از نیش کنه نیز باعث این بیماری می‌شوند. این بیماری می‌تواند باعث تب، لرز، خستگی، بدن درد و سردرد شود. لایم همچنین می‌تواند منجر به ایجاد بثورات نیز شود. بیماری لایم با آنتی بیوتیک درمان می‌شود، اما برخی از افراد پس از اتمام دارو همچنان درد و خستگی دارند.
اسپوندیلیت آنکیلوزاناین یک نوع آرتریت مزمن است که ستون فقرات و گاهی اوقات سینه، زانو و ... را نیز ملتهب می‌کند. این بیماری باعث درد و سفتی عضلات به خصوص در صبح می‌شود. موارد جدی می‌تواند منجر به از دست دادن حرکت در پشت و کمر شود، زیرا استخوان‌های ستون فقرات در کنار هم رشد می‌کنند. همچنین ممکن است بر گردن تأثیر بگذارد. در صورت مشاهده علایم با پزشک خود صحبت کنید، زیرا درمان اولیه می‌تواند به مدیریت این بیماری کمک کند.
پلیمیالژیا روماتیکااین عارضه به سرعت باعث درد و سفتی در شانه‌ها، گردن، بازوها یا ران‌ها می‌شود که می‌تواند در صبح بدتر شود. همچنین ممکن است تب، خستگی، کاهش وزن، افسردگی و بی اشتهایی داشته باشید. پزشکان فکر می‌کنند ژن‌های خاصی می‌توانند احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند. چیزی در محیط، مانند ویروس نیز ممکن است نقش داشته باشد. استروئید‌ها می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند و علائم شما ممکن است از بین بروند، اما این وضعیت می‌تواند عود کند.
علاوه بر مواردی که در بالا عنوان شد، دکتر «پراساد کاسبکار»، یک متخصص در این باره می‌گوید: انواع خاصی از بدن درد می‌تواند با سرطان مرتبط باشد و باید بسیار آگاه بود که این نوع از درد‌ها ممکن است جدی‌تر باشد. به طور کلی، بدن‌درد مرتبط با سرطان دارای دو یا سه ویژگی است.
دکتر کاسبکار انواع درد‌های بدن که می‌تواند نشان دهنده رشد سلول‌های سرطانی باشد را اینگونه فهرست می‌کند:
دردی که با قطع دارو عود میکندچنین دردی معمولاً طولانی مدت است و فقط با دارو‌ها یا درمان‌های خاص برای درد تسکین می‌یابد. با قطع دارو ممکن است درد عود کند.
دردی که با علایم نگران‌کننده همراه استدرد ممکن است با علایم خاص دیگری مانند کاهش وزن، کاهش اشتها، سرفه، خلط خونی، خون در ادرار و بسیاری از علایم دیگر همراه باشد.
درد در قسمت‌های خاصی از بدن بدون بیماری زمینهایویژگی کلیدی سوم و بسیار مهم این است که این گونه از بدن‌درد‌های مرتبط با سرطان معمولاً به طور خاص در نواحی مانند کمر یا بالای شکم نزدیک کبد یا در قسمت‌های خاصی از بدن مانند استخوان قرار دارند. همچنین هیچ عامل مستعد کننده یا سابقه‌ای از تروما یا بیماری وجود ندارد. این نوع بدن درد‌ها در صورت مداوم بودن باید به طور کامل بررسی شوند.
دکتر کاسبکار می‌گوید: اگر درد مداوم در کل بدن یا به‌طور خاص در ناحیه‌ای از بدنتان احساس می‌کنید، باید به جای مصرف دارو‌های مُسکن برای برطرف کردن موقتی آن، با مراجعه به پزشک متخصص، علت اصلی درد را شناسایی و روند درمان را آغاز کنید.
مطالعات نشان می‌دهد که سلامت عاطفی فرد می‌تواند بر تجربه درد تأثیر بگذارد. درک علت درد و یادگیری روش‌های موثر برای مقابله با آن می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد.
استراتژی‌های کلیدی مدیریت درد عبارتند از:
- دارو‌های ضد درد
- درمان‌های فیزیکی (مانند ماساژ، آب درمانی و ورزش)
- درمان‌های روان‌شناختی (مانند درمان شناختی رفتاری، تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیتیشن)
- تکنیک‌های ذهن و بدن (مانند طب سوزنی)
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان