الگوی مشارکت سیاسی در سیره سیاسی امام رضا(ع)
تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۲۲۲۰۷۲
در آستانه برگزاری سیزدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری در دهه کرامت و میلاد پر نور امام رضا(ع) و در گفتوگو با حجتالاسلام دکتر محمد ملکزاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی حیات سیاسی آن امام همام را مورد واکاوی قرار دادیم تا به عنوان الگوی رفتار سیاسی مردم و حاکمان در نظام اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
دکتر ملکزاده با بیان اینکه در مطالعه و بررسی سیره سیاسی پیشوایان معصوم(ع) به اصل واحدی خواهیم رسید که از آمیختگی دین با سیاست و حضور موثر آن بزرگواران در وقایع سیاسی جامعه مسلمین حکایت دارد، میگوید: در مورد حیات سیاسی امام رضا(ع) میتوان گفت جامعه اسلامی جامعهای امامت محور، ولایت پذیر و پشتیبان امام مسلمین است. حدیث مشهور سلسله الذهب که توسط امام رضا(ع) هنگام ورود ایشان به مرو در میان انبوه جمعیت مشتاق و دوستدار آن حضرت بیان شد، بر لزوم پذیرش امامت و ولایت اهل بیت(ع) تأکید دارد. امام رضا (ع) پس از نخستین دیدار با مردم ایران فرمود: «پدرم موسی بن جعفر(ع) برایم حدیث کرد از پدرش جعفر بن محمد(ع) و او از پدرش محمد بن جعفر(ع) و او از پدرش علی بن الحسین(ع) و او از پدرش حسین بن علی(ع) و او از پدرش علی بن ابیطالب(ع) و او از رسول خدا(ص) و او از ذات پاک خدا که فرمود: لا اله الا الله یعنی اقرار به یکتایی خدا حصار و دژ من است و کسی که داخل دژ من شود، از عذاب من ایمنی یابد.» امام پس از ادای این جملات پس از لحظاتی درنگ فرمود: بِشَرطِها و اَنا من شروطها؛ این ایمنی از عذاب در پرتو توحید مشروط به شروطی است و من از شروط آن هستم.
او تشریح میکند: مراد امام از این سخنان آن است که توحید با پذیرفتن رهبری امام حق و اطاعت از او موجب نجات مسلمانان خواهد بود و توحید بدون امامت و ولایت پذیری فایدهای نخواهد داشت. امام رضا(ع) در روایت دیگر در خصوص لزوم تاسیس نظام اسلامی و انتخاب ولی امر مسلمین، حفظ حدود و قوانین الهی، مراقبت از آیین، سنن و احکام اسلامی، جلوگیری از بدعتگذاری در دین و پاسداری از سنن و احکام پیامبر اسلام را متذکر شدهاند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به برائت از دشمنان نیز اشاره کرده و بیان میکند: در روایات متعدد که از پیشوایان معصوم به ما رسیده است مشاهده میکنیم که ایشان امت مسلمان را از هر گونه دوستی، همکاری و یا مراجعه به حاکمان ظالم برحذر داشتهاند. امام رضا(ع) در پاسخ سلیمان جعفری که در مورد همکاری با سلطان وقت، مأمون از امام رضا(ع) سؤال کرد فرمود: ای سلیمان! وارد شدن به دستگاه آنها و کمک به آنها و کوشش در تأمین نیازهایشان معادل کفر است و توجه عمدی به آنها از گناهان بزرگی است که آتش دوزخ، سزای آن خواهد بود.
دکتر ملکزاده میافزاید: مقاومت در برابر ظلم و حاکمان ظالم یکی از اصول محوری در سیره سیاسی پیشوایان معصوم به شمار میآید. پیامبر اکرم به مدت 13 سال در مکه با مقاومت و ایستادگی در برابر مشرکان قریش زمینه تأسیس حکومت در مدینه را فراهم ساخت و بعد از ایشان نیز هر یک از امامان معصوم(ع) به شیوهای متناسب با زمان خویش در برابر جائران وقت تا پای جان ایستادگی نمودند. در عصر امام رضا(ع) آن حضرت چهره بارز مقاومت در برابر جائران زمان بود. در این دوره که رویارویی میان امام مسلمین و خاندان عباسی به اوج خود رسیده بود، مأمون مذبوحانه سعی میکرد با ترفندهای گوناگون همچون پیشنهاد ولیعهدی، آن حضرت را تسلیم خود سازد اما آن حضرت با قدرت در برابر حاکم ظالم ایستاد تا همچون اسلاف بزرگوارش در این راه به شهادت رسید.
این استاد حوزه و دانشگاه عنوان میکند: مورد مهم دیگر در سیره سیاسی حضرت(ع) طرد خواص منحرف بود. معضل خواص منحرف از ابتدای خلقت بشر تاکنون حتی در میان نزدیکان و خاندان انبیای الهی مانند کنعان فرزند نوح و فرزندان یعقوب وجود داشته است. گاهی معدود فرزندان و نزدیکان ائمه نیز به دلیل انحراف از خط ولایت و امامت گروهی را با خود همراه نمودند و به اختلاف و چند دستگی در امت اسلامی دامن زدند. نکته قابل توجه اینکه ائمه اطهار (ع) هرگز در برابر آنان ساکت نمیماندند بلکه در این مورد به روشنگری و آگاهیبخشی برای امت اسلامی میپرداختند. زیرا در اسلام پیوند مکتبی مقدم بر پیوند نسبی است و لذا سلمان و بلال حبشی نزد پیامبر(ص) محترم و عزیز هستند ولی ابولهب عموی آن حضرت مورد لعن خدا و رسول قرار گرفته است. یکی از برادران حضرت رضا(ع) به نام زید از جمله این افراد بود که امامت حضرت رضا(ع) را نپذیرفت و مردم را به سوی خود دعوت کرد. امام رضا(ع) به او هشدار داد: گفتار نادانان اهل کوفه تو را نفریبد که گویند: آتش دوزخ بر فرزندان فاطمه(س) حرام است. اگر تو گمان میکنی که با معصیت خدا رستگار میشوی در گمراهی بسر میبری. سوگند به خدا هیچ کس به پاداشی که در پیشگاه خداست نمیرسد مگر به خاطر اطاعت از خدا؛ آیا تو گمان میکنی که با معصیت خدا به آن پاداش میرسی؟! زید گفت: من برادر و پسر پدرت (امام کاظم) هستم. امام رضا(ع) فرمود: مادام که از خدا اطاعت کنی، برادر من و فرزند امام کاظم هستی، والا مانند فرزند ناخلف حضرت نوح که خداوند به نوح فرمود: او از اهل تو نیست، تو نیز از خاندان اهل بیت نخواهی بود و ما از تو حمایت نخواهیم کرد.
عضو هیئت علمی گروه سیاست پژوهشگاه تاکید میکند: خدمت به مردم در سیره سیاسی اهل بیت(ع) در هر شرائطی حفظ میشد، حتی در شرائطی که ایشان در زندان حاکمان جور بسر میبردند. حضرت رضا(ع) هنگامی که پدر بزرگوارش امام کاظم(ع) به دستور هارون عباسی، دستگیر و زندانی شد، به جای پدر به رسیدگی امور مردم میپرداخت. آن حضرت طبق وصیت پدر در این مدت، شبها در خانه پدر میخوابید و پاسخگوی نیاز مردم در امور مختلف بود. شاگردان، شیعیان، بینوایان و نیازمندان به محضرش میآمدند و امام رضا(ع) همچون پدر بزرگوارش به امور فرهنگی، اجتماعی و مذهبی آنها رسیدگی میکرد. به سؤالات آنها پاسخ میداد؛ نیازمندیهای آنان را برطرف مینمود و خلاء غیبت پدر را پر میکرد و در نهایت مایه دلگرمی و تسلی خاطر برای مراجعین بود و در عین حال پشت سپر تقیه به افشاگری بر ضد نظام طاغوت میپرداخت.
حجتالاسلام ملکزاده در پایان میگوید: در کل میتوان بیان کرد که الگوی مشارکت سیاسی جامعه امروز ما از سیره سیاسی امام رضا(ع) استنباط میگردد. ملت ما امروز با پیروی از دعوت ولی امر مسلمین و برائت از دشمنان نظام اسلامی، مقاومت در برابر نظام سلطه را برگزیدند و در این راه با مشارکت موثر خود در عرصه انتخابات، مسئولانی را انتخاب میکنند که مسئولیت را نه مرکب چموش قدرت برای خود و نزدیکانشان، بلکه محلی برای خدمت به مردم و حمایت از محرومان جامعه میدانند.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: امام رضا ع دهه کرامت سیره سیاسی او از پدرش امام رضا ع ملک زاده آن حضرت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۲۲۲۰۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چه عواملی در مشارکت سیاسی زنان نقش دارد؟
نتایج مطالعات یک گروه از پژوهشگران نشان میدهد عواملی مانند چالشهای مالی و اقتصادی، ساختار فرهنگی و سیاسی ذاتگرا و بنیانگرا، جامعه مردمحور و جبر محیطی نقش بازدارنده در مشارکت سیاسی زنان دارد.
موضوع مشارکت سیاسی زنان در کشورهای در حال توسعه، پدیده پیچیدهای است که به پویایی و توسعه نظامهای سیاسی مربوط میشود. سطح مشارت سیاسی شهروندان نشان دهنده یک نظام سیاسی توسعه یافته است. توسعه نظامهای سیاسی در یک ملت به میزان مشارکت سیاسی شهروندان بدون تفاوت جنسیتی بستگی دارد. گزارش اخیر شکاف جنسیتی جهانی نشان میدهد اگر مسیر کنونی در جهان حفظ شود، برای اروپای غربی ۵۴.۴ سال دیگر و برای کشورهای جنوب آسیا ۷۱.۵ سال طول خواهد کشید تا شکاف جنسیتی را کاهش دهند.
همچنین گزارش دفتر توسعه انسانی سازمان ملل متحد درباره اقدامات کشورهای عضو در زمینه میزان پایبندی و اهتمام دولتها در تحقق اهداف برنامههای توانمندسازی جنسیتی و مشارکت دهی زنان در سیاست نشان میدهد حضور زنان در عرصه سیاسی و ساختار قدرت، کمتر از مردان است که شاید مهمترین علت آن مردسالارانه بودن ساختار سیاسی کشورهای خاورمیانه و محدودیتهایی است که مانع از حضور پررنگ و چشمگیر زنان در عرصههای گوناگون میشود و مهمتر از همه نگرش جامعه درباره حضور و فعالیت زنان در عرصههای مختلف، میزان مشارکت زنان را تحت تاثیر قرار میدهد.
چه عواملی در مشارکت سیاسی زنان نقش دارد؟
انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار شد و از میان نامزدهای حاضر در عرصه رقابت، ۲۴۵ نفر به مجلس راه یافتند و سرنوشت ۴۵ کرسی باقی مانده برای ۲۲ حوزه در دور دوم انتخابات که در روز ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود، روشن خواهد شد.
تبلیغات دور دوم انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز از بامداد روز ۱۳ اردیبهشت آغاز شده و تا ساعت هشت صبح پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت ادامه دارد. آخرین جلسه مجلس یازدهم روز دوم خرداد تشکیل و مراسم افتتاحیه مجلس شورای اسلامی در دوره دوازدهم، روز هفتم خرداد ماه برگزار میشود.
زنان به عنوان نیمی از جمعیت ایران در انتخابات پیش رو نقش موثر و مهمی داشته و مشارکت سیاسی آنان شاخص حائز اهمیت در فرآیند توسعه پایدار است. «مهدیه آخوندی»، «کرم حبیب پور گتابی» و «زهرا حضرتی صومعه» در مطالعهای با عنوان «آسیب شناسی مشارکت سیاسی زنان تهران بر اساس نظریه زمینهای» این موضوع را مورد توجه قرار داده و از طریق روش کیفی سعی کردهاند علل، شرایط مداخلهگر و شرایط زمینهای تاثیرگذار بر مشارکت سیاسی زنان را مورد مطالعه و واکاوی خود قرار دهند.
شرایط عِلّی تاثیرگذار بر مشارکت سیاسی زنان
فقدان استقلال مالی زنان، اهمیت داشتن درآمد، استقلال خواهی مالی، هزینههای زیاد فعالیتهای اقتصادی، فقدان منابع مالی کافی برای امور سیاسی زنان، وابستگی مالی زنان، فقدان اندوخته مالی زنان، تمایل نداشتن زنان به هزینه کردن در عرصه سیاسی، فقدان حمایت مالی زنان در عرصههای سیاسی، بالا بودن هزینههای مشارکت فعال سیاسی برای زنان، تمایل شدید به داشتن استقلال مالی و هزینه بر بودن فعالیتهای اقتصادی از جمله شرایط عِلّی تاثیرگذار بر مشارکت سیاسی زنان است.
همچنین انحصارگرایی فضای سیاسی، مداخله نکردن سیاسی گروههای مختلف در سیاست از جمله زنان، نبود گروههای سیاسی حامی از زنان، فقدان ساختار مناسب حزبی برای زنان، طرد سیاسی زنان، به رسمیت نشناختن سیاسی زنان و درونگرایی گروههای سیاسی نیز از دیگر عوامل علی تاثیرگذار بر مشارکت سیاسی زنان است.
شرایط زمینهای تاثیرگذار بر مشارکت سیاسی زنان
شریط زمینهای در حقیقت مقولهها و مفاهیمی را در بر میگیرد که زمینهساز مشارکت سیاسی زنان است و فعال شدن آنان در این حوزه را تسهیل میکند یا برعکس مانع از مشارکت سیاسی آنان میشود. یکی از شرایط زمینهای مهم در زمینه مشارکت سیاسی زنان ساختار نابرابر و مردسالاری در حوزه کنشگری سیاسی است عامل مردسالاری به عنوان یک سیستم رفتاری سرکوبگر نقشی کلیدی ایفا میکند. مردانی که با این سیستم جامعهپذیر شدهاند، این الگوی رفتاری را با خود به صورت کلی در جامعه و به صورت جزئی به سیستم حزبی و انتخاباتی منتقل میکنند. در نتیجه زنان حتی خارج از خانه و خانواده خود با رفتارهای پدرسالارانه مواجه خواهند شد.
بنابراین، تبعیض جنسیتی فضای سیاسی، نبود پذیرش کافی جامعه برای مشارکت سیاسی زنان، نگاه مردانه داشتن به امر سیاست، طرد پنهان زنان از مشارکت سیاسی از جمله ویژگیهای ساختار فرهنگی و سیاسی ذات گرا و بنیان گرا است که مانع از مشارکت سیاسی زنان میشود.
همچنین نبود حمایت کافی خانواده از زنان در مناصب سیاسی، جامعهپذیری منع کننده برای زنان در حوزه امور سیاسی، فقدان آموزش حقوق سیاسی برای زنان، حمایت نکردن کافی زنان از یکدیگر، کمبود رشد سیاسی زنان، محدودیت شدید در محیط خانواده، سنت گرایی در خانوادهها و نپذیرفتن زنان در مناصب سیاسی و استقبال نکردن جامعه از زنان موفق سیاسی از جمله ویژگیهای جامعه مردمحور و جبر محیطی است که بر مشارکت سیاسی زنان تاثیر میگذارد.
شرایط مداخلهگر بر مشارکت سیاسی زنان
یکی از شرایط مداخلهگر در مشارکت سیاسی زنان، به ویژگیهای روحی و روانی آنان در عرصه سیاسی برمیگردد. با وجود ماهیت مدنی و عقلانی مشارکت سیاسی، زنان از وجوه روحی و روانی نیز متاثر هستند. به بیان دیگر فعالیت سیاسی تنها از عوامل عقلانی تاثیر نمیپذیرد و ویژگیهای روحی-شخصیتی زنان از جمله اعتماد به نفس خود بزرگبینی، تمایل به مشارکت سیاسی، ریسک پذیری و اقتدار شخصیتی از جمله شرایطی هستند که میتوانند حلقه ارتباط زنان با ساختار سیاسی را مختل کننداز طرف دیگر، مشارکت سیاسی زنان این ویژگیهای روحی و روانی را تقویت میکند. مشارکت سیاسی به زنان عزت نفس میبخشد و به آنان احساس مفید بودن، کفایت، ارزش و قدرت و اعتماد به نفس میدهد و از طرف دیگر بی اعتنایی به این نیازهای روحی و روانی به احساساتی از قبیل حقارت، ضعف و درماندگی در آنان منجر میشود.
راهبردهایی به منظور افزایش مشارکت سیاسی زنان
به منظور افزایش مشارکت سیاسی زنان راهبردهایی از قبیل عدالت اقتصادی در حوزه تقسیم کار جنسیتی، رفع قوانین تبعیضآمیز و مردسالارانه، ایجاد بسترهای رشد و نمو برای زنان و مردان، ایجاد زمینههای خودشکوفایی و تربیت بر اساس خودباوری برای زنان و حمایت از مشارکت سیاسی زنان پیشنهاد میشود.
همچنین پرورش زنان و توانمندسازی برای آنان از دوران مدرسه، انتخاب زنان به عنوان مدیران رده بالا و میانی، پذیرش زنان در عرصههای مختلف اقتصادی سیاسی، کمک کردن سمنها به زنان در شکوفایی و مشارکت سیاسی، تغییر شکاف میان خانواده و زنان و اعتماد آنان به تواناییهای دختران و زنان و قبح شکنی از حضور زنان در عرصههای مختلف سیاسی از جمله راهکارهای موثر در این زمینه هستند.
منبع: ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی