طالبان: ما در حال تغییر رفتار هستیم | افکار داعش را قبول نداریم | ۸۳ درصد از خاک افغانستان در تصرف ما است
تاریخ انتشار: ۹ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۰۲۷۹۸
به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایلنا، سخنگوی طالبان گفت: در ایران یا سایر کشورهای همسایه برخی رسانه‌ها از قول خود مطالبی را می‌نویسند که واکنش‌های مثبت و منفی، به نفع یا به ضرر طالبان را در بر دارد، که در اصل برداشت خود را ارائه می‌دهند.
پیشروی‌های طالبان طی دو ماه اخیر موجب شده تا واکنش‌های زیادی در سراسر افغانستان و همچنین سایر کشورهای منطقه و فرامنطقه نمایان شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برخی دیگر از کشورها همانند روسیه و چین هم از اوضاع و احوال این روزهای افغانستان به شدت احساس نگرانی می‌کنند و معتقدند که کابل به زودی سقوط می‌کند. برای روشن شدن تحولات میدانی و سیاسی اخیر افغانستان و بررسی فاز جدید رفتارهای طالبان به گفت‌وگو با «ذبیح‌الله مجاهد»، سخنگوی طالبان پرداختیم که به شرح زیر از نظر می‌گذرد:
به هیچ وجه نمی‌خواهیم کسی کشته شودطی دو ماه گذشته عملیات‌های طالبان در سراسر افغانستان افزایش پیدا کرده که انتقادهای زیادی را در برداشته است. چرا در این برهه زمانی طالبان دست به چنین اقدامی زده است؟
مجاهد: پیشروی‌های اخیر اساساً به دلیل اعلان جنگ علیه مردم افغانستان نبوده، بلکه ارتش افغانستان در روز چهارم عید فطر از قرارگاه‌های خود واقع در هلمند و پکتیا به صورت واضح اعلام کرد که علیه طالبان دست به اجرای حملات گسترده خواهند زد و به نوعی آرایش هجومی گرفتند. طبیعی است که ما هم باید از خودمان دفاع می‌کردیم. در این میان از آن روز تاکنون دو هزار نظامی ارتش افغانستان به ما پیوستند و این در حالی است که ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم کسی کشته شود.
باید تمام درگیری‌ها در سراسر افغانستان جمع شودبسیاری معتقدند که این پیشروی‌ها ریشه درعدم اجرای صحیح توافق دوحه توسط آمریکایی‌ها دارد. تا چه حد این تحلیل را تأیید می‌کند؟
مجاهد: بحث توافق دوحه به صورت کلی هیچ ربطی به عملیات‌های ما ندارد. ما معتقدیم که باید تمام درگیری‌ها در سراسر افغانستان جمع شود و نیاز است که دامنه جنگ را محدود کنیم. به همین دلیل اعتقاد داریم که از روز اول، خلف وعده آمریکایی‌ها روشن بود و حالا هم آن‌ها در حال خروج از افغانستان تا ماه سپتامبر هستند.
آمریکایی‌ها باید با تمام قوا از کشور خارج شونداخیراً پنتاگون اعلام کرده که احتمال دارد حدود ۶۰۰ نظامی خود را به دلیل حملات طالبان، در افغانستان نگه دارد. آیا در مورد این موضوع میان واشنگتن و طالبان تبادل نظر شده است؟
مجاهد: آمریکایی‌ها اعلام کرده بودند که تا ماه می‌از کشور خارج می‌شوند اما متاسفانه در این مورد کوتاهی کردند و حالا باید با تمام قوا از کشور خارج شوند. بدون تردید اگر آن‌ها بخواهند در افغانستان حضور داشته باشند، با عکس‌العمل جدی ما و مردم ما روبه‌رو خواهند شد؛ چراکه مردم افغانستان به هیچ وجه نمی‌خواهند حتی یک نفر از نیروهای خارجی در کشورشان باقی بمانند. همانگونه که شما اشاره کردید طی چند روز گذشته، ایالات متحده اعلام کرده که شاید تعدادی از نیروهایشان در افغانستان باقی بمانند. اگر چه آن‌ها به صورت دقیق به ما اعلام نکردند که قرار است ۶۰۰ نظامی خود را در افغانستان نگه دارند و به همین دلیل این موضوع همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
از نظر ما تفاوتی میان ترکیه و آمریکا وجود ندارداخباری از توافق دولت افغانستان با ترکیه برای حضور نظامیان آن‌ها در میدان هوایی کابل منتشر شده که تحلیل‌های زیادی را به خود اختصاص داد. چرا طالبان با حضور نیروهای آنکارا در کابل مخالف است؟
مجاهد: معتقدیم که ترکیه یک کشور برادر و اسلامی است، اما واقعیت این است که اگر آن‌ها بخواهند دست به اقدام خاصی بزنند و در افغانستان حضور داشته باشند، بدون تردید مردم افغانستان با آن‌ها مقابله خواهند کرد؛ چراکه از نظر ما تفاوتی میان ترکیه و آمریکا وجود ندارد، چون این کشور عضو ناتو است. ما صراحتاً به آن‌ها و به تمام نیروهای خارجی هشدار می‌دهیم که حضورشان در خاک افغانستان پذیرفتنی نیست. بر این اساس از ترکیه می‌خواهیم که وارد پرونده افغانستان نشوند.
طالبان پس از توافق دوحه تاکنون سعی داشته تا به نحوی چهره خود را در اذهان عمومی تطهیر کند. حتی اختلاف‌هایی در داخل کشورهای همسایه در مورد اقدام‌ها و رفتار فعلی طالبان وجود دارد و اکثراً معتقدند که حرف و عمل طالبان ۱۸۰ درجه با هم تفاوت دارد. چرا این جریان اینگونه رفتار می‌کند؟
مجاهد: در پاسخ به پرسش شما باید بگویم که قبل از سال ۲۰۰۰ میلادی که تجاوز آمریکا به افغانستان عملیاتی شود، امارت اسلامی درگیر جنگ‌های داخلی بود و ما نتوانستیم با کشورهای همسایه مناسبات درست و گسترده برقرار کنیم. در آن موقع طالبان به حد کافی تجربه نداشتند و حالا معتقدم که امارت اسلامی به تجارب کامل رسیده و از سوی دیگر هم باید توجه داشت که در آن دوران ارتباط میان رسانه‌ها و طالبان وجود نداشت. حالا ما این موضوع را در دستور کار قرار داده‌ایم. بر این اساس معتقدم از سال ۲۰۰۰ به بعد طالبان تا حد زیادی به تکامل رسیده و همچنین ما در حال تغییر رفتار هستیم؛ به خصوص آنکه مردم کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان هم باید بیشتر در مورد مواضعمان آگاهی کسب کنند.
تندروی‌هایی مانند «منان نیازی» از ما نیستندچندی پیش بود که ویدئویی از یکی از رهبران میدانی طالبان به نام ملا منان نیازی در رسانه‌ها منتشر شد که او در حال تهدید ایران و مشخصاً استان خراسان بود. از همان موقع تاکنون و حتی قبل‌تر از آن، بسیاری از کارشناسان ایرانی نگاه مثبتی به رفتار طالبان در قبال ایران و سایر همسایگان نداشتند و حالا هم این روند تا حد زیادی تشدید شده و به نوعی هشدارهای جدی در مورد طالبان داده می‌شود. چرا طالبان اجازه داد این فضا علیه این گروه خلق شود؟
مجاهد: برخی از افراد مانند «منان نیازی» که از صفوف طالبان خارج شد، اساساً از امارت اسلامی نمایندگی نمی‌کرده‌اند. ما بارها تندروی‌های این اشخاص را رد کردیم و در مورد این قبیل مواضع هشدار دادیم و حالا هم می‌گوییم که چنین افرادی از ما نیستند. باید توجه داشته باشید که امارت اسلامی یک رهبری متمرکز با مذهب حنفی دارد و سعی کردیم در این مدت تمام حرکت‌های ما میان تیم دوحه و صفوف طالبان هماهنگ باشد. بدون تردید از دوحه تا هلمند و از هرات تا ننگرها با یکدیگر هماهنگ هستند و از یک خط پیروی می‌کنند.
اگر در ایران یا سایر کشورهای همسایه برخی رسانه‌ها از قول خود مطالبی را می‌نویسند که واکنش‌های مثبت و منفی، به نفع طالبان یا به ضرر طالبان در بر دارد، در اصل برداشت خود را ارائه می‌دهند. بهتر است که به صورت مستقیم با ما در تماس باشند تا بتوانند نظرات ما را مستقیماً جویا شوند؛ چراکه در وضعیت کنونی اظهارنظرهای مختلفی وجود دارد و حتی ممکن است برخی اظهارنظرها در درون افغانستان و سایر کشورها واکنش‌های متفاوتی را به دنبال داشته باشد. بر این اساس تاکید ما بر ارتباط مستقیم است.
اطمینان دادیم که تهدیدی از ناحیه ما متوجه هیچ کشوری نخواهد بودپرسشی که این روزها ذهن بسیاری از ناظران بین‌المللی و حتی مقامات دولت‌های منطقه و فرامنطقه را به خود مشغول کرده این است که پس از خروج کامل آمریکا از افغانستان، طالبان دست به چه اقدامی می‌زند؟
مجاهد: به صورت کلی در مسائل افغانستان دو بُعد وجود دارد؛ نخست بُعد خارجی بود و سپس ابعاد داخلی، ما معتقدیم که در ابتدای کار باید خطرات را دفع کنیم بعد به دنبال منافع کشورمان باشیم؛ چراکه افغانستانِ در حال اشغال نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. لذا ما در گام اول با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم تا آن‌ها از کشور خارج شوند و به آن‌ها اطمینان دادیم که تهدیدی از ناحیه ما متوجه هیچ کشور و همچنین آمریکا نخواهد بود. در فاز بعدی مسائل داخلی مطرح می‌شود.
به دنبال مذاکرات داخلی و ملی هستیمآیا قرار است مجدداً شاهد افغانستانِ درگیر جنگ باشیم یا اینکه مصالحه انجام خواهد شد؟
مجاهد: ما در توافق دوحه به آمریکایی‌ها اعلام کردیم که باید ظرف مدت ۱۰ روز با دولت افغانستان مذاکرات بین‌الافغان داشته باشیم اما واقعیت این است که جاده مذاکره همیشه دوطرفه بوده است. متاسفانه کابل در سال گذشته منتظر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شد و از مذاکره با ما امتناع کرد و همین وقت‌کُشی‌ها موجب شد تا از جریان مذاکرات ملی استفاده ابزاری و سیاسی شود. بر این اساس ما نه تنها بعد از خروج آمریکایی‌ها، بلکه همین حالا هم به دنبال مذاکرات داخلی و ملی هستیم اما به نظرم طرف‌های داخلی نمی‌خواهند وارد این مذاکرات شوند.
آمریکایی‌ها از اشرف غنی هم عبور خواهند کرداخیرا رئیس جمهوری افغانستان در رأس هیات سیاسی – امنیتی وارد واشنگتن شد و با رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار داشت و از سوی کاخ سفید قول ارائه کمک به کابل داده شده است. طالبان این دیدار را چگونه ارزیابی می‌کند؟
مجاهد: بر اساس اطلاعاتی که به دست ما رسیده، درخواست دیدار اشرف غنی و جو بایدن، از سوی آمریکا مطرح نشده؛ بلکه این کابل بوده که اصرار بر دیدار با کاخ سفید داشته است. اگر نگاهی به تشریفات سفر عبدالله عبدالله و اشرف غنی به آمریکا بیندازید، به صورت کامل می‌توان دید که این سفر آنگونه که رسانه‌ها می‌گویند رسمی نبوده و معتقدم که یک بی‌احترامی به اشرف غنی و تیم او شده است. باور داریم که آن‌ها از اشرف غنی هم عبور خواهند کرد؛ چراکه بایدن علناً اعلام کرده در زمانی که ۱۵۰ هزار نظامی در افغانستان داشتند باز هم شکست خوردند که این یک اعتراف آشکار به شکست است. از سوی دیگر اینکه گفته شده قرار است به ارتش افغانستان کمک‌های لجستیکی شود، به نظرم با توجه به فسادهای گسترده در کابل این کمک‌ها به جایی نخواهد رسید.
خواهان ارتباط با تمام کشورها هستیماز سال‌های گذشته تاکنون بسیاری از مقامات و همچنین تحلیلگران داخلی و خارجی معتقدند که پاکستان پشت‌پرده هدایت طالبان ایستاده است. داده‌های زیادی هم از سوی آمریکایی‌ها در فضای رسانه‌ای و حتی در اتاق‌های فکرشان منتشر شده که این موضوع را به صورت تلویحی تایید می‌کنند. به خصوص آنکه در جریان مذاکرات دوحه گفته می‌شد که اسلام‌آباد صحنه‌گردان اصلی در مقابل آمریکا بوده است. این تحلیل تا چه حد درست است؟
مجاهد: ما معتقدیم که پاکستان صرفاً یک کشور همسایه است و همانند ایران برای ما اهمیت دارد. به هر ترتیب ما تمام فشارهایی که از بیرون به افغانستان وارد می‌شود را دفع می‌کنیم اما در عین حال خواهان ارتباط با تمام کشورها هستیم و در همین جا اعلام می‌کنم که ما تحت فشار هیچ طیفی نیستیم.
پاکستان نمی‌گذارد آمریکایی‌ها در کشورشان پایگاه اطلاعاتی یا عملیاتی بنا کننددر روزهای اخیر سازمان سیا اعلام کرد که به دنبال احداث پایگاه خود در خاک پاکستان است که البته اسلام‌آباد با آن مخالفت کرده است. برخی معتقدند که پاکستان به دلیل دریافت بودجه‌های سنگین از واشنگتن برای مبارزه با تروریسم مجبور است تا با این درخواست ایالات متحده موافقت کند و حتی گفته شده که در پشت‌پرده موافقت‌هایی صورت گرفته است. دیدگاه طالبان در این مورد چیست؟
مجاهد: نظر امارت اسلامی این است که حضور آمریکا در پاکستان و هر کشور دیگر می‌تواند مشکلات عدیده‌ای به وجود بیاورد. همه می‌دانند که آمدن آمریکا در منطقه مشکل‌ساز شد و به نظرم پاکستان نمی‌گذارد که آمریکایی‌ها در کشورشان پایگاه اطلاعاتی یا عملیاتی بنا کنند. به همین دلیل معتقدم که پاکستان زیر بار چنین مسئله‌ای نمی‌رود؛ اگر هم با این موضوع موافقت کنند بدون تردید این موضوع نه تنها به نفع منطقه نخواهد بود، بلکه می‌تواند امنیت افغانستان، ایران و سایر کشورهای منطقه را به خطر بیندازد.
اگر مداخلات ادامه پیدا کند بدون شک مقابله نظامی صورت میگیرداخیراً ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و بسیاری دیگر از مقامات این کشور و حتی چین در مورد سقوط کابل و تصرف آن توسط طالبان هشدار داده‌اند. چرا این کشورها به چنین جمع‌بندی رسیدند؟
مجاهد: طی این سال‌ها به نمایندگی از بخشی از مردم افغانستان با خارجی‌ها مبارزه کردیم و به همین دلیل ما معتقدیم که نباید در کابل خونریزی صورت بگیرد و خواهان درگیری‌ها نیستیم اما اگر مداخلات ادامه پیدا کند بدون شک مقابله نظامی صورت می‌گیرد. در این میان اگر چنین اتفاقی بیفتد نظرات تمام همسایگان از چین و روسیه گرفته تا ایران و پاکستان را مدنظر قرار خواهیم داد و این در حالی است که بسیاری از فرماندهان نظامی افغانستان به ما پیوستند.
در این مسیر اگر با کابل و انواع و اقسام احزاب اسلامی، جهادی و حتی طیف‌های سیاسی در مذاکرات به توافق برسیم هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، اما اگر مجدداً وقت‌کُشی صورت بگیرد و نتیجه‌ای از مذاکرات بیرون نیاید، بدون تردید درگیری‌ها ادامه خواهد داشت. به همین جهت خواهان خارج شدن تمام کشورهای خارجی از افغانستان هستیم و از طرف مقابل هم می‌خواهیم که به میز مذاکره بازگردد.
طالبان بارها گفته است که عملیات‌های این گروه علیه دولت افغانستان مشروع است و بارها هم از کلمه جهاد در این مورد استفاده کرده است. فکر نمی‌کنید این اقدام‌ها با فقه اسلامی در تضاد باشد؟
مجاهد: هدف در جهاد مشخص است. فقه اسلامی می‌گوید که اگر جهاد برای حکومت اسلامی باشد، هدف آن صحیح و مباح است که در زمان لشگرکشی اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان این اتفاق رخ داد و همه علیه آن جهاد کردیم؛ چراکه برای تامین منافع ملی باید دست به سلاح می‌شدیم.
دولت افغانستان، دست‌نشانده آمریکا استیعنی شما دست به سلاح شدن علیه دولت افغانستان که اتفاقاً مسلمان هستند را مشروع می‌دانید؟
مجاهد: معتقدم که این دولت دست‌نشانده آمریکا است و اساساً ما با یک دولت سکولار که از سوی واشنگتن حمایت می‌شوند روبه‌رو هستیم. از سوی دیگر آن‌ها به شدت از استقرار نظام اسلامی هراس دارند.
از کسانی که علیه شوروی جنگیدند می‌خواهیم که با ما وارد جنگ نشونددر روزهای اخیر اخباری از حمله طالبان به مزارشریف و نواحی شمال که محل استقرار هزاره‌ها به حساب می‌آید منتشر شده که نقدهای بسیار زیادی را متوجه این جریان کرده است. فکر نمی‌کنید در این وضعیت چنین حملاتی به تشدید اختلاف‌های داخلی دامن می‌زند؟
مجاهد: پیشروی امارت اسلامی در شمال افغانستان به جهت ایجاد کشتار مردم نبوده و ما از کسانی مانند اسماعیل خان، محمد محقق، عطامحمد نور و تمام کسانی که در دوران جهاد زحمات زیادی کشیدند و علیه شوروی جنگیدند می‌خواهیم که با ما وارد جنگ نشوند.
۸۳ درصد از خاک افغانستان در تصرف ما استچند درصد از خاک افغانستان در دست طالبان است؟
مجاهد: اخیراً بیش از ۱۲۴ ولسوالی در اختیار امارت اسلامی قرار گرفت و به طور کلی ۸۳ درصد از خاک افغانستان در تصرف ما است.
گزارش‌های زیادی در این مدت از سوی سازمان ملل وسایر نهادهای بین‌المللی منتشر شده که نشان از ارتباط طالبان و القاعده دارد. ارتباط امارت اسلامی با القاعده به چه زمانی برمی‌گردد و اساساً رابطه‌تان با سازمان القاعده چگونه است؟
مجاهد: حضور القاعده در افغانستان به گذشته برمی‌گردد. در آن زمان به دلیل حمله شوروی به افغانستان از تمام بلاد اسلامی برای جهاد علیه آن‌ها به افغانستان آمدند و در همان زمان اعضای القاعده با مردم افغانستان همکار بودند. پس از گذر از دوران جهاد، به سران القاعده ازطرف حکومت وقت تابعیت افغانستان داده شد و شاهد به وجود آمدن پدیده‌ای به نام «افغان – عرب‌ها» بودیم و متاسفانه این میراثی بود که برای امارت اسلامی به جای گذاشته شد. پس از دوران جهاد، ما سعی کردیم تا رفتار القاعده را کنترل کنیم اما اتفاق‌هایی افتاد که بعد از سال ۲۰۰۰ میلادی آن‌ها یا به کشورهای خود رفتند یا دستگیر شدند. حالا هم با پدیده‌ای به نام داعش روبه‌رو هستیم که در زابل، هلمند، جوزجان، ننگرهار، کُنر و غور با آن‌ها مقابله کردیم ولی آن‌ها هنوز در کابل دیده می‌شوند. به هر ترتیب با این جریان مبارزه خواهیم کرد و هیچ ارتباطی هم‌اکنون با القاعده نداریم. ما به هیچ وجه افکار داعش را قبول نداریم. آن‌ها حتی ما را مُرتد می‌خوانند و به همین دلیل هیچ ارتباط مستقیمی با آن‌ها وجود ندارد.
سخن آخر:
مجاهد: باید بپذیریم که اختلافات فقهی صرفاً در محدوده علمی است و خارج از آن همه ما مسلمان هستیم و حول یک کلمه جمع شده‌ایم. به همین دلیل اعلام می‌کنم که نمی‌خواهیم ذره‌ای تهدید از ناحیه ما به همسایگان وارد شود؛ چون ما با آن‌ها برادر هستیم و حتی می‌خواهیم از تجربه‌هایشان در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی استفاده کنیم.
کد خبر 611216 برچسب‌ها افغانستان طالبانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: افغانستان طالبان درصد از خاک افغانستان سراسر افغانستان کشورهای همسایه مردم افغانستان دولت افغانستان ما معتقدیم سایر کشورهای امارت اسلامی منتشر شده کشور خارج همین دلیل آمریکایی ها سایر کشورها سوی دیگر بر این اساس توافق دوحه اعلام کرده بدون تردید هیچ وجه پیشروی ها درگیری ها رسانه ها اشرف غنی منتشر شد حالا هم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۰۲۷۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طالبان در سیلاب هم آب را به ایران بست | چانه‌زنی بر سر آب به کجا رسید؟
یکی از بزرگترین مشکلات استان سیستان و بلوچستان، خلف وعده مقامات کشور همسایه یعنی افغانستان در رهاسازی حقابه ایران از رودخانه هیرمند است. البته قسمت‌هایی از این استان به‌طور میانگین هر سه سال یکبار بیش از ۳ تا ۵ میلیارد مترمکعب بارش باران را تجربه می‌کند و حتی سیل نیز خسارت‌های قابل توجهی به این نقطه از کشور وارد کرده است.
به گزارش فرهیختگان، اما به دلیل مدیریت نه‌چندان مناسب، این حجم از آب وارد دریا شده و فرصت استفاده از آن از بین می‌رود. همین بارش‌ها در صورت مدیریت صحیح می‌تواند استان را از بحران اولیه آبی نجات دهد، اما ضعیف بودن راهبرد‌های مدیریتی باعث شده تا سیستانی‌ها بهره چندانی از این نزولات آسمانی نداشته باشند.
از سوی دیگر مسائل امنیتی که پس از ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ در سیستان‌وبلوچستان شکل گرفت و حملات تروریستی که در راسک و چابهار صورت گرفت، نگاه توسعه‌ای استان را به امنیتی تغییر داده و اولویت‌ها را جابه‌جا کرده است.
نیم قرن چانه‌زنی بر سر آببه دنبال کشمکش‌های تاریخی بر سر ذخایر آبی در منطقه، معاهده حقابه میان افغانستان و ایران بر سر رود هیرمند که از کوه‌های هندوکش سرچشمه می‌گیرد در اسفندماه سال ۱۳۵۱ به امضای نخست‌وزیران دو کشور رسید و سه ماه بعد در خردادماه ۱۳۵۲ مجالس قانونگذاری دو کشور این معاهده را تصویب کردند. تصویب این معاهده شرایط حقوقی استفاده از هیرمند را برای ایران و افغانستان مشخص کرد. براساس این معاهده، حقابه ایران ۲۶ مترمکعب در ثانیه آن هم در سال‌های معمولی و نرمال آبی است.
این معاهده، سال معمولی و نرمال آبی را نیز تعریف کرده که براساس سنجش مرکز سنجش دهراوود مشخص می‌شود و آن هم طوری است که یک سال نرمال آبی در حوضه آبی هیرمند چیزی حدود شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب می‌باشد. براساس محاسبه حقابه ایران سالانه به ۸۲۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. با این حال از زمان به امضا رسیدن این معاهده تاکنون، دولت افغانستان آنچنان که باید به مفاد آن عمل نکرده است. چنانچه در سال‌های اخیر با وجود دیدار‌ها و گفتگو‌های متعدد میان مقامات دو کشور بر سر احقاق حقوق ایران و رهاسازی آب هیرمند به سوی دریاچه هامون، در سال آبی جدید، ۱۱ درصد از حقابه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی به سمت ایران روانه شده است.
ماجراجویی اردوغان در چهارراه آسیاکارشناسان معقتدند مساله آب در سیستان به دلیل قرارگیری در شرایط خاص و بحرانی، تبدیل به یک ابزار سیاسی و انتفاعی شده است. چنانچه بسیاری از سد‌هایی که در افغانستان ساخته می‌شود به صورت سفارشی هستند. در این میان، کشورهایی مثل هندوستان و ترکیه به دلایل سیاسی، اقتصادی و استراتژیکی در سدسازی‌های افغانستان روی کانال هیرمند و سد‌های دربندی‌خان و هریرود نقش بسزایی دارند.
درواقع افغانستان با این سرمایه‌گذاری‌های خارجی موفق به اجرای برنامه‌های آبی خود شد و ایران یکی از کشورهایی است که از این پروژه‌ها متضرر می‌شود. امنیتی‌سازی موضوع آب در کابینه کابل، مردم این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است. مردم افغانستان و حتی دانشجویان افغانستانی که در خارج از این کشور زندگی می‌کنند نیز نسبت به کوچک‌ترین کنش آبی در منطقه، واکنش نشان می‌دهند. این درحالی است که کشور ما از چنین نیروهای فعالی کم‌نصیب است و متاسفانه نسبت به دغدغه‌ها و طرح‌های همان تعداد محدود هم بی‌توجهی می‌شود. برای درمان مشکل آب، طی دهه‌های اخیر سرمایه‌های زیادی به بهانه اجرای طرح‌های توسعه‌ای روانه جنوب شرق کشور شده، اما این طرح‌های پرهزینه تقریبا هیچ آورده‌ای برای مردم این منطقه نداشته است.
مقامات: امیدواریم ادامه داشته باشددر روزهای اخیر تصاویر منتشر شده حاکی از رهاسازی آب هیرمند به سمت هامون است. این اتفاق درحالی رخ داده که در سال جاری افغانستان شاهد بارش‌های قابل توجهی بوده و برخی از کارشناسان بر این باورند که این رهاسازی آب تحت اختیار مقامات افغانستان نبوده و به عبارتی آن‌ها چاره‌ای جز روانه کردن آب‌های سرریز شده به سمت ایران نداشته‌اند. با این حال مقامات دو کشور واکنش‌های مثبتی نسبت به این موضوع نشان داده‌اند.
ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر طالبان، در دیدار با حسن کاظمی قمی، سفیر ایران در افغانستان اعلام کرد که آب رودخانه هیرمند پس از پایان خشکسالی چندساله، به استان سیستان‌وبلوچستان رسیده است. کاظمی قمی نیز در دیدار با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان ضمن تشکر از تعهد و اقدامات کابل به تامین حقابه ایران، ابراز امیدواری کرده که این روند رهاسازی آب از سدها تداوم داشته باشد و حقابه ایران از رود هیرمند تامین شود.
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست هم با ابراز امیدواری از ادامه‌دار بودن روند رهاسازی آب، از رایزنی‌ها و نشست‌های متعدد میان مقامات دو کشور خبرداد و اعلام کرد که مسئولان حاکم بر افغانستان رویکرد مناسبی نسبت به مساله حقابه داشتند.
درویش: طالبان اراده مثبتی نداردمحمد درویش فعال محیط‌زیست با تاکید بر اینکه هیرمند رودخانه‌ای است که آورده‌اش بیش از ۵ میلیارد مترمکعب در سال است، گفت: «حقابه ایران از مجموع آورد سالانه رودخانه هیرمند ۱۴ درصد است؛ بنابراین کشورما از این حقابه ۸۲۰ میلیون مترمکعب سهم دارد. در حال حاضر گفته می‌شود که از ۸۲۰ میلیون متر مکعب ۷ درصد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۱۱ درصد وارد کشور شده، یعنی چیزی حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیون مترمکعب. پس هنوز بخش قابل توجهی از آن حقابه وارد ایران نشده است.
دلیلش هم این است که دولت طالبان به کمک سد «کمال خان» توانسته مسیر رودخانه هیرمند را تغییر دهد و سرریز آبی که از سد «کجکی» و سد کمال خان خارج می‌شود به جای اینکه مسیر طبیعی خود را طی کرده و وارد ایران شود، به سمت تالاب «گود زره» در مرز بین افغانستان و پاکستان می‌رود. گزارش‌هایی که دریافت شده حاکی از آن است که بیش از یک میلیارد مترمکعب آب به سمت گود زره رفته است، یعنی بیش از حقابه ایران که ۸۲۰ میلیون متر مکعب است. متاسفانه ایران هم نتوانسته که حقابه را از طالبان بگیرد و این آبی که اخیرا آمده بیشتر از رودخانه «فراه‌رود» آمده.
فراه‌رود یکی دیگر از رودخانه‌هایی است که از افغانستان جاری می‌شود و به ایران و تالاب «هامون صابوری» که در مرز ایران و افغانستان و یکی از تالاب‌های تشکیل‌دهنده دریاچه هامون است، می‌رسد. بارندگی در آن ناحیه خیلی زیاد بوده و افغانستان هم هنوز آنجا سد ندارد، بنابراین آب از کنترلش خارج شده و وارد ایران شده است. پس هیچ اراده مثبتی در دولت طالبان برای این مقدار آبی که وارد ایران شده نبوده و آن‌ها اگر می‌توانستند این آب را هم نمی‌دادند.
در حال حاضر هم یک پروژه برای ساخت سد روی فراه‌رود دارند و به محض تکمیل شدن ساخت این سد، یک قطره آب هم از افغانستان وارد خاک ایران نخواهد شد. گود زره محصول طبیعی رودخانه هیرمند است. یعنی هیرمند در طول سالیان سال با طی کردن مسیرش وارد هامون می‌شده و سرریز آن به سمت گود زره جریان پیدا می‌کرده. گود زره هم یک تالاب مثل بقیه تالاب‌ها است. وقتی آب داشته باشد، پوشش هم ایجاد می‌کند و پرندگان برمی‌گردند.
اگر گود زره شوره‌زار است، پس هامون هم شوره‌زار حساب می‌شود. بالاخره اگر آب نداشته باشد تبدیل به شوره‌زار می‌شود. اتفاقا دیالوگی که ایران باید با طالبان برقرار کند این است که ما مخالف گود زره نیستیم و می‌خواهیم مسیر طبیعی رودخانه طی شود. یعنی آب وارد هامون شود، در هامون سرریز کند و وارد گود زره شود. اگر آن مسیر طبیعی اتفاق می‌افتاد، هم ایران از آن نفع می‌برد و هم افغانستان. حتی پاکستان هم می‌توانست از آن منتفع شود و کل منطقه سرسبز و خرم می‌شد و چشمه‌های گرد و خاک هم مهار می‌شد.
اما افغان‌ها میانبر زده‌اند و اجازه نمی‌دهند که آب وارد ایران شود و می‌خواهند آن را مستقیم وارد گود زره کنند. این اتفاق می‌تواند در کوتاه‌مدت میزان ورودی آب به گود زره را بهبود ببخشد، اما چشمه بزرگ گرد و خاک در ایران به وجود می‌آید و با توجه به اینکه باد غالب از غرب به شرق است، بخش‌های غربی افغانستان و منطقه هرات متاثر خواهند شد و آن‌ها هم آسیبش را خواهند دید.»
رهاسازی آب به نفع افغانستان استمتاسفانه مذاکره‌کنندگان ایرانی بلد نیستند که یک مذاکره برد-برد با دولت افغانستان و طالبان انجام دهند که ورود آب به ایران درنهایت به نفع هر سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان خواهد بود. این اتفاق می‌تواند به شکل گرفتن حسن همجواری بهتر کمک کند. ما باید به سمتی برویم که بتوانیم با یکدیگر وارد تعامل شویم و نیاز‌های خود را به شکلی مطرح کنیم که حل آن‌ها منجر به ضرر برای کشور دیگر نباشد؛ بلکه یک منفعت مشترک ایجاد کند. چنانچه از سمت خراسان جنوبی رودخانه‌هایی هستند که وارد افغانستان می‌شود و ایران هم جلوی آن‌ها را نگرفته.
اما چه دلیلی دارد که افغانستان جلوی این آب‌ها را بگیرد؟ ما باید رفاقت خود را به همدیگر اثبات کنیم و تلاش کنیم که بگوییم هر چقدر حال این کشورها بهتر باشد و وضعیت رفاهی‌شان بهبود پیدا کند، به نفع همدیگر است و می‌توانند به یکدیگر کمک کنند که درنهایت تجارت قوی‌تری شکل بگیرد. افغانستان باید بداند که بزرگترین شریک تجاری آن در منطقه ایران است و بنابراین بهتر است که هوای ایرانی‌ها را داشته باشد تا آن‌ها هم هوای افغانستانی‌ها را داشته باشند. تروریسم در منطقه کنترل شود و امنیت برقرار شود. به این ترتیب یک معامله برد-برد تعریف می‌شود.
می‌توانیم حتی بیشتر حقابه بگیریمدرویش معتقد است که افغانستان به‌شدت به انرژی نیاز دارد. وی در این باره گفت: «در آن منطقه باد‌های ۱۲۰ روزه وجود دارد که الان به باد‌های ۱۶۰ روزه تبدیل شده. خوشبختانه اخیرا چندین توربین بادی در آنجا جانمایی کرده‌اند و ما می‌توانیم از انرژی بادی آنجا برق تولید کنیم و البته باید تعداد این توربین‌ها زیاد شود. سپس برق را به کشورهای همسایه صادر کنیم و در ازای آن حتی حقابه بیشتری از آن ۸۲۰ میلیون مترمکعب بگیریم. افغانستان هم می‌تواند به مردم خودش توضیح دهد که اگر ما داریم به ایرانی‌ها آب می‌دهیم، در عوض از آن‌ها برق می‌گیریم و این یک معادله برد-برد است.
به این ترتیب اگر پوشش طبیعی هامون برگردد و چشمه‌های تولید گرد و خاک مهار شود کیفیت دریافت انرژی هم بهتر می‌شود و حتی می‌توان در آنجا پنل‌های خورشیدی احداث کرد و تولید برق را افزایش داد. مشکل و خطایی که در ایران اتفاق افتاده این است که می‌خواستند از حقابه برای تامین آب نه‌فقط در زابل بلکه در کرمان و زاهدان استفاده کنند و طرف افغانستانی هم متوجه شد که این آب هرگز به گودزره نمی‌رسد و ایرانی‌ها می‌خواهند برای توسعه شهر‌های خودشان از آن استفاده کنند؛ بنابراین حقابه‌ای به تالاب بین‌المللی هامون نرسید و چشمه‌های تولید گرد و خاک افزایش یافت.
باید توجه داشته باشیم که بخش قابل توجهی از متخصصان آب افغانستان در دانشگاه‌های ایران و در همین دانشگاه تهران تحصیل کرده‌اند و ما خودمان این فهم بوم‌شناختی را به آن‌ها منتقل کردیم. اگر تا الان هم اجازه دادند آبی وارد ایران شود به دلیل این است که آن‌ها وزارت نیرویی مثل وزارت نیروی ما نداشتند که اگر داشتند ۳۰ سال پیش همان بلایی که ما بر سر زاینده‌رود آوردیم و گاوخونی را از بین بردیم؛ بلایی که با زدن سدها روی «کر» و «سیوند» بر سر «بختگان» آوردیم؛ همان بلایی که با زدن سد روی کرخه و کارون بر سر «هورالعظیم» و «چادگان» آوردیم؛ افغانستانی‌ها همین بلا‌ها را بر سر هیرمند و هریرود می‌آوردند و اجازه نمی‌دادند که یک قطره آب به سمت ایران بیاید. ما متوجه نیستیم که باید یک معامله برد - برد تعریف کنیم تا ضمن احترام به قوانین طبیعت، همگی از آن سود ببریم.»
حداقل آب شرب این استان را تصفیه کنیددرویش با اشاره به اینکه بیش از ۹۵ درصد بارندگی که امسال در استان سیستان‌وبلوچستان اتفاق افتاد، در قسمت بلوچستان بود، گفت: «در این استان شیب زمین به نحوی است که امکانی برای هدایت آب به سمت بالا فراهم نمی‌کند. سیستان منطقه بسیار کم‌بارشی است و میانگین بارندگی‌هایش زیر ۵۰ میلیمتر است و همیشه مدیون ورودی آب هیرمند بوده که از سمت افغانستان و ارتفاعات هندوکش می‌آمده. ما باید سعی کنیم با بجا آوردن حسن‌همجواری کاری کنیم که این حقابه به ایران برسد و در عین حال کار دیگری که باید بکنیم این است که سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب را در زابل راه بیندازیم. شما اگر وارد زابل شوید با پدیده عجیبی روبه‌رو می‌شوید و آن بوی تعفنی است که در شهر هست. این به دلیل این است که آب شربی که مردم استفاده می‌کنند تصفیه نمی‌شود و به صورت کنترل نشده در معابر عمومی جاری می‌شود و به این ترتیب بوی بد آن امکان زیست باکیفیت را سلب کرده است. چرا ما آنجا یک تصفیه‌خانه نزنیم و با بازچرخانی این آب ارزشمند، دوباره از آن استفاده نکنیم؟ دست‌کم برای کشاورزی می‌شود از آن استفاده کرد. این کارهای مهمی است که ایرانی‌ها باید در آن منطقه انجام دهند.»
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»