مروری بر ماهیت جنگ ایران و عراق
تاریخ انتشار: ۲۲ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۰۹۶۳۳۳
مسائل مرزی ایران و عراق در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر حل شده بود و همچنین با توجه به حمایت کشورهایی از جمله آمریکا، شوروی، فرانسه، آلمان، انگلیس،عربستان، کویت، اردن، مصر، یمن جنوبی، بحرین و... از صدام علیه ایران، دلایل این جنگ را صرفاً نمی‌توان یکسری تفکرات جاه‌طلبانه و شخصی صدام و حزبش یا برخی اختلافات مرزی دانست
به گزارش ایسنا،با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل‌گیری اولین نظام متکی بر آراء مردم در منطقه‌ای خاص ازنظر ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک و با شعارها و اقدامات ضد استکباری، وقوع جنگی قریب‌الوقوع علیه آن دور از ذهن نبود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما جنگی که ایران در دهه ۸۰ میلادی به آن دچار شد، نه یک «حادثه تاریخی»، بلکه با توجه به تأثیرگذاری‌اش، یک «پدیده تاریخی» محسوب می‌شود. پدیده‌ای که با توجه به پیچیدگی‌های آن ازجمله طولانی بودن، شرایط طرفین جنگ و همچنین وضعیت نظام بین‌المللی در هنگام وقوع جنگ، در مقایسه با سایر جنگ‌های تاریخ، دارای «ویژگی«ها و «ماهیت» متفاوتی است. حالتی که آن را نمی‌توان دارای ماهیت‌های نظامی، قومی- قبیله‌ای، اختلافات مرزی، سیاسی، اقتصادی، ایدئولوژیک، خصومت‌های شخصی و... دانست، بلکه جنگی که در نوشتار پیش رو به بررسی آن می‌پردازیم، گفتمان متفاوتی را ازآنچه تاکنون در منازعات بین کشورها رخ‌داده، ارائه نموده است.
البته لزوم بررسی چنین پدیده‌ای را می‌توان به تأثیرگذاری این جنگ بر هویت ملی و تاریخی ایرانیان اشاره کرد که در مواجهه با حوادث آینده، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. همچنین این جنگ اگر در چارچوب و مفاهیم دیگری غیر ازآنچه بوده است تعریف شود، تأثیر و هویت تاریخی خود را از دست می‌دهد و هر جنگی که چنین شود، دچار بی‌ریشگی خواهد شد و ناظران خود را نسبت به علل و انگیزه‌های آن متحیر ساخته و نخواهد توانست همدلی نسل‌های آتی را برانگیزد.[۳]
تجربه تاریخی ایرانیان در مرزهای غربی، مملو از جنگ‌های متعددی ازجمله مقابله با آشوریان و اقوام مهاجم بین‌النهرین و آسیای صغیر گرفته تا حملات اسکندر، رومیان، اعراب، عثمانی و... بوده که تمامی این موارد، تنها بخشی از ناامنی‌های مرزهای غربی ایران محسوب می‌شود، اما آخرین رویارویی جدی به جنگی ۸ ساله منتهی شد که دارای ماهیت خاص خود است.
به طوری که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و فروپاشی رژیم شاهنشاهی و پیش آمدن شرایط ناشی از انقلاب در ایران، صدام رئیس‌جمهور عراق با این خیال که خلأ قدرت ناشی از سقوط رژیم شاه در منطقه خلیج‌فارس را پر کند، به بهانه دفاع و گسترش آرمان‌های ناسیونالیسم عرب به اقداماتی دست زد تا به تصور خود، نقش رهبری اعراب و قدرت برتر منطقه را کسب نماید.[۴]
اما مسائل مرزی ایران و عراق در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر حل شده بود و همچنین با توجه به حمایت کشورهایی ازجمله آمریکا، شوروی، فرانسه، آلمان، انگلیس، عربستان، کویت، اردن، مصر، یمن جنوبی، بحرین و... از صدام علیه ایران، دلایل این جنگ را صرفاً نمی‌توان یکسری تفکرات جاه‌طلبانه و شخصی صدام و حزبش یا برخی اختلافات مرزی دانست. بلکه آنچه بیش از هر چیزی مشهود است و فراتر از بهانه‌های جنگ، هدف طبق خواست نظام سلطه، مهار انقلاب ایران بود.
همان‌طوری که در این‌سوی جنگ، امام خمینی (ره)، ماهیت جنگ را به تقابل ایران و عراق محدود نمی‌دید بلکه این جنگ را بین اسلام و کفر و حق و باطل بیان کردند. درواقع امام با تعریف الهی و اسلامی از جنگ، به پیروان خود و رزمندگان ایرانی هویت اسلامی بخشیده و عملکرد آن‌ها را معنادار می‌ساختند. امام (ره) از دشمن با القابی نظیر بعثی، عفلقی، کافر، ملحد یادکرده و در مقابل، وجهه‌ای الهی و اسلامی از طرف خودی ترسیم می‌کردند؛ این نوع غیریت‌سازی تأثیر بسیار زیادی در هویت‌بخشی به جبهه خودی داشت.[۵]
امام خمینی (ره) همچنین با دارالاسلام دانستن ایران، مبارزه با صدام را بر همه مسلمانان واجب می‌داند و این‌طور بیان می‌فرمایند؛ «مسئلۀ نزاع بین یک حکومت و حکومت نیست، مسئلۀ هجوم یک بعث عراقی غیرمسلم است بر یک حکومت اسلامی و این قیام کفر علیه اسلام است و بر همۀ مسلمین قتال بر او واجب است.[۶]»
چنین معنا بخشی به جنگ از طرف امام، جنگ را به سمت مردمی شدن سوق داد و با توجه به شرایط انقلابی که ایران در آن قرار داشت، بر شدت آن نیز افزوده شد. به‌طوری‌که نیروهای مردمی حتی نقش پررنگ‌تری نسبت به نیروهای متعارف نظامی داشتند. به‌طوری‌که یک خبرنگار آرژانتینی که از مناطق جنگی بازدید کرده بود با اشاره به ماهیت مردمی دفاع جمهوری اسلامی ایران در برابر تجاوز عراق گزارش داد: جنگ ناحق کنونی به نظر من یک جنگ مردمی است. من صد درصد ایمان دارم که این ملت تا پیروزی جنگ را ادامه می‌دهد و این یک جنگ مردمی است.[۷]
در واقع با توجه به آغاز جنگ از سوی رژیم بعث عراق، کنشگران مسلمان ایرانی، خود را مدافع دین اسلام می‌دانستند و به‌منظور دفاع از اسلام، عازم میدان‌های نبرد با ارتش بعثی عراق می‌شدند. این تعبیر تقریباً در تمام وصیت‌نامه‌های شهیدان دفاع مقدس به چشم می‌خورد. برای نمونه شهید رمضان‌علی قاسمی برمی در وصیت‌نامه خود نوشته است: «برای دفاع از اسلام به جبهه آمده‌ام تا پرچم جمهوری اسلامی در تمام جهان برافراشته شود»(روزنامه جمهوری اسلامی،۱۳۶۹/۴/۹:۴). شهید حسن وفایی نیز در وصیت‌نامه‌اش این مؤلفه هویتی را این‌طور برجسته کرده است: «عازم جبهه جنگ اسلام علیه کفر می‌شوم. رفتن من تکلیف شرعی بود که بر گردنم نهاده شده بود. ... می‌روم تا به یاری خداوند ... اسلام و حکومت اسلامی را در منطقه و بعد هم در جهان برپا سازیم، حال اگر با پیروزی برگشتم که هیچ، الحمدالله و اگر هم کشته شدم که به وظیفه خود عمل کرده‌ام» (روزنامه جمهوری اسلام، ۱۳۶۴/۳/۶:۷).[۸]
امام خمینی (ره) همچنین معتقد بودند که ایران در جنگ تحمیلی به نمایندگی و پرچم‌داری تمام مستضعفان عالم به جنگ زورگویان و قدرتمندان رفته و بالطبع شکست ایران می‌توانست به معنای شکست خوردن تمام مظلومان و مستضعفان مبارز دنیا باشد. امام خمینی (ره) پس از پایان جنگ و در اسفند سال ۱۳۶۷، در این مورد گفتند «جنگ ما جنگ حق و باطل بود و تمام‌شدنی نیست، جنگ ما جنگ فقر و غنا بود، جنگ ما جنگ ایمان و رذالت بود و این جنگ از آدم تا ختم زندگی وجود دارد.»[۹]
البته این تنها نظر امام در پایان جنگ نبود، بلکه در همان ابتدای جنگ و در ۴ مهر ۱۳۵۹ با سؤالاتی به این مسئله می‌پردازد؛ «این‌ها برای چی خون خودشان را می‌دهند؟ روی چه انگیزه‌ای خونشان را می‌دهند؟ این‌ها می‌توانند بگویند ما برای خدا داریم کار میکنیم؟ صدام حسین با خدا چه‌کار دارد؟ میشل عَفلَق به خدا چه‌کار دارد؟ حزب بعث، حزبی است که به خدا کار ندارد، مأنوس به خدا نیست این. پس شما دارید در غیر راه خدا خون خودتان را می‌دهید. انگیزه شما چیست؟ انگیزه قدرت‌هایی که ما داریم، انگیزه این است که ما برای خدا جنگ میکنیم.[۱۰]
منبع:
[۱] - وقوع جنگ ایران و عراق از منظر واقع‌گرایی ساختاری والتز، الهام رسولی، نگین ایران (فصلنامه تخصصی مطالعات دفاع مقدس)، سال ۸، شماره ۲۹، تابستان ۱۳۸۸، ص ۶۰.
[۲] - عوامل تأثیرگذار بر فهم و چیستی جنگ عراق و ایران، دکتر حسین اردستانی، نگین ایران (فصلنامه تخصصی مطالعات دفاع مقدس)، سال ۱۴، شماره ۵۵، زمستان ۱۳۹۴، ص ۱۱.
[۳] - بررسی ماهیت و آثار جنگ تحمیلی، علی مشهدی محمدی، چهارمین همایش ملی حقوق (ارزیابی کارآمدی قانون در نظام ج.ا.ایران)، ۲۶ بهمن ۱۳۹۶، ص ۳.
[۴] - ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، یعقوب حسینی و دیگران، نبردهای غرب اهواز و سوسنگرد، ج ۲، ص ۲۷.
[۵] - قدرت متعالی (الگوی قدرت جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس)، یعقوب نعمتی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران ۱۳۹۹، ص ۱۴۸.
[۶] - صحیفه امام، ج ۱۳، ص ۲۸۲
[۷] - قدرت متعالی (الگوی قدرت جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس)، ص ۲۸۴.
[۸] - قدرت متعالی (الگوی قدرت جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس)، ص ۳۶۶.
[۹] - قدرت طبقه متوسط سنتی در ایران، حجر اردستانی (انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق)، نشر مرزوبوم، تهران ۱۳۹۱، صص ۱۸۵-۱۸۶.
[۱۰] - صحیفه دفاع (روزشمار بیانات، پیام‌ها و احکام امام خمینی (ره) در دفاع مقدس ۱۳۵۹-۱۳۶۸) مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس،۱۴۰۰، ص ۳۷.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران جمهوری اسلام ایران و عراق امام خمینی دفاع مقدس ما جنگ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۰۹۶۳۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بهره‌برداری از دو طرح آبی در تابستان/از ماهیت سدچمشیر دفاع میکنیم
به گزارش خبرگزاری مهر، مهرزاد احسانی رئیس حوضه آبریز رودخانه زهره جراحی و حوضه‌های جنوبی شرکت مدیریت منابع آب ایران در خصوص طرح‌های قابل بهره‌برداری در سال جاری اظهار کرد: آبگیری و افتتاح سد «شهری کور» در حوضه آبریز بلوچستان جنوبی از جمله طرح‌هایی است که به انجام خواهد رسید.
وی تأکید کرد: با آبگیری و افتتاح این سد، ظرفیت و فرصت لازم برای توسعه بخش کشاورزی و صنعتی در این منطقه فراهم می‌شود.
احسانی با اشاره به دیگر طرح‌های آبرسانی وزارت نیرو در حوضه آبریز زهره جراحی افزود: از این میان طرح آبرسانی از «سد باغان» به شهرستان جم در استان بوشهر تا حداکثر تابستان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید.
رئیس حوضه آبریز زهره جراحی و حوضه‌های جنوبی بیان داشت: همچنین تعدادی طرح سد و آبرسانی نیز در دست توسعه است که برخی از آن‌ها ممکن است تا پایان سال بهره‌برداری شود که اطلاعات آن نیز متعاقباً اعلام می‌شود.
وی با اشاره به ضرورت احداث سد چمشیر و تأثیرات زیست محیطی این سد که در روزهای گذشته نیز حواشی را به وجود آورده بود، خاطرنشان کرد: تا پیش از احداث سد چمشیر، هیچ گونه تأثیرات کنترلی بر روی رودخانه زهره وجود نداشت، لذا سیلاب‌های به وجود آمده از منطقه خارج و وارد دریا می‌شد و قابل استفاده نبود.
احسانی گفت: بر همین اساس یکی از توصیه‌های مؤکد برای آب‌های خروجی از کشور به ویژه آب‌های خروجی به دریا این است که بتوان تا پیش از ورود آب به دریا به نحو مناسب از آن استفاده شود.
تأثیرات سد چمشیر بر کیفیت آب رودخانه زهره
وی اضافه کرد: رودخانه زهره جز معدود رودخانه‌هایی است که به صورت طبیعی با مشکل کیفی آب مواجه است؛ به این معنی که وقتی دبی آب در این رودخانه کاهش می‌یابد، غلظت شوری آب بالا می‌رود و به سبب وجود چشمه‌های شوری که وارد رودخانه می‌شود، این مشکل نیز شدت می‌یابد؛ بنابراین هنگامی که جریان آب بالا باشد، مشکل کیفی رودخانه مرتفع می‌شود.
رئیس حوضه آبریز رودخانه زهره جراحی و حوضه‌های جنوبی تصریح کرد: حدود ۶۵ درصد آب‌گذری از این رودخانه در چهار ماه سال اتفاق می‌افتد و چنانچه بتوان در این مدت آب‌گذری را کنترل و سیلاب به نحوی مهار شود که باعث افزایش دبی در رودخانه شود، کیفیت آب رودخانه نیز بهبود خواهد یافت که این مهم بر عهده سد چمشیر است.
وی ادامه داد: بیشترین مطالعات، راستی آزمایی و پایش‌هایی که برای یک سد در نظر گرفته شده بر روی سد چمشیر به کار رفته است و حداقل دو مؤسسه تحقیقاتی و پژوهشی نیز در حال رصد دائمی کیفیت آب این سد است.
احسانی خاطرنشان کرد: با وجود شرایط کم‌آبی و خشکسالی حاکم بر منطقه، وضعیت سد چیزی بهتر از پیش‌بینی‌های انجام شده در گذشته بوده و به طور کامل کارکرد خود را داشته است؛ بنابراین به صورت کامل از این سد دفاع میکنیم و اطمینان داریم هیچ گونه آسیب زیست محیطی برای منطقه نداشته است.
رفع کامل کمبود آب بلوچستان جنوبی / اعلام رضایت مردم از توزیع آب در حوضه مارون و هندیجان
وی با اشاره به وضعیت منابع آبی در حوضه‌های جنوبی کشور با تأکید بر اینکه در سال جاری، در حوضه بلوچستان جنوبی مشکل کمبود آب نخواهیم داشت، اضافه کرد: در استان هرمزگان به دلیل اینکه وضعیت بارش‌ها از ابتدای سال آبی تاکنون شرایط مناسبی نداشته، در تأمین آب کشاورزی تا حدودی با مشکل مواجه هستیم اما در تأمین آب شرب محدودیتی نخواهیم داشت.
احسانی در پایان با اشاره به وضعیت منابع آبی در جنوب استان فارس و خوزستان بیان کرد: در جنوب استان فارس نیز متوسط بارش‌ها نسبت به دراز مدت کمتر بوده که این موضوع زمینه‌ساز ایجاد مشکلاتی در خصوص تأمین آب کشاورزی منطقه است اما در تأمین آب شرب مشکلی نخواهیم داشت.
رئیس حوضه آبریز زهره جراحی و حوضه‌های جنوبی با بیان اینکه توزیع آب در حوضه مارون و هندیجان موجب رضایت مردم و کشاورزان بوده است، خاطرنشان کرد: در این حوضه آبریز کشت پاییزه به طور کامل تأمین آب شده است.
کد خبر 6096882
همسان سازی حقوق بازنشستگان کشوری از خردادماه سال جاری