اصلاح‌طلبی در مصرف انرژی به زبانی جامعه‌شناسی
تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۵۴۰۶۹
شاید بتوان گفت که تامین انرژی یکی از بزرگترین معضلات دولت‌های مدرن امروزی است. برخلاف دوران گذشته که تامین انرژی بر عهده هر خانوار قرار داشت و این موضوع حتی در حیطه تصورات حاکمان از وظایفشان هم قرار نمی‌گرفت، اما به موازات پیشرفت علم، مدرن شدن جامعه و تشکیل دولت مدرن، تامین انرژی هم به عنوان یکی از وظایف دولت تعریف شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در تشریح این تحول باید گفت در جوامع جدید، کار به تعداد پرشماری مشاغل مختلف تقسیم می‌شود که افراد در آن تخصص دارند. بنابراین با پیشرفت تخصص و تقسیم کار پیچیده، جامعه از حالتی که در آن همه خانوارها به صورت مستقل عمل می‌کردند به جامعه‌ای تبدیل می‌شود که در آن هر کس در جای خاصی مشغول بوده و وظیفه آن جایگاه نیز در ارتباط با سایر اعضا جامعه تعریف می‌شود. در چنین شرایطی اعضای جامعه به عنوان اجزای یک کل منسجم عمل می‌کنند که در قبال «روح کلی جامعه» تعهداتی داشته و ملزم به اجرای آن هستند. بدین ترتیب نه تنها مردم، بلکه حاکمان نیز در قبال جامعه تعهد داشته و وظیفه زمینه‌سازی برای تامین مایحتاج جامعه را بر عهده دارند.
اما نکته اساسی ایجاد یک تعامل دوطرفه میان حکومت و مردم است. به عبارتی تنها وظیفه دولت نیست که مایحتاج اولیه را تامین سازد بلکه مردم هم در نحوه استفاده از آن سهیم هستند. چنانچه بدان اشاره شد، مساله تامین و مصرف انرژی هم یکی از همین دست موارد است که باید با همکاری جامعه و دولت به بهترین حالت ممکن به بهره‌برداری برسد.
مساله تامین انرژی به ویژه در حوزه برق با توجه به خشکسالی جاری و کاهش تولید برق آبی، یکی از معضلاتی است که دامنگیر جامعه ایران است، اما وضعیت به‌گونه‌ای است که باید این مشکل هم از طریق تعامل درست متقابل میان جامعه و دولت، به سرانجام برسد.
یکی از نشانه‌های جامعه مدرن وجود «تقسیم کار» است. در یک اقتصاد صنعتی هم تقسیم کار در سه بخش اصلی: ۱) شامل گردآوری یا استخراج منابع طبیعی شامل کشاورزی، معدن، جنگل و ماهی‌گیری است که در این مراحل نخست توسعه صنعتی بیشتر کارگران را می‌توان در این بخش یافت. ۲) با افزایش استفاده از ماشین‌آلات و احداث کارخانه‌ها، نسبت زیادی از کارگران به بخش دوم کشانده می‌شوند. این گروه شامل صنایعی هستند که مواد خام را به کالاهای ساخته شده تبدیل می‌کنند و نهایتاً ۳) بخش سوم صنایع خدماتی است و شامل مشاغلی است که به جای تولید مستقیم کالا، مشغول ارایه خدماتی نظیر پزشکی، آموزش و... به دیگران هستند(۱).
به گفته «امیل دورکیم» جامعه‌شناس معاصر در کتاب تقسیم کار اجتماعی، در جوامع مدرن اعضای یک جامعه به صورت یک «کل منسجم» عمل می‌کنند و اخلال در نظم هر یک از اجزای جامعه موجب اخلال در کل نظام اجتماعی است. این تقسیم کار نیز به دو حالت «بهنجار» و «نابهنجار» وجود دارد. در واقع هنگامی تقسیم کار بهنجار است که مقررات اخلاقی صحیحی راهنمای کنش متقابل افراد باشد و دستیابی به پایگاه‌های اجتماعی عادلانه صورت گیرد. در تقسیم کار نابهنجار هم هر گاه تقسیم کار نتواند پیوندهای میان افراد را تعریف کند، عدم کنترل اخلاقی یا «آنومی»(بی‌هنجاری) حادث می‌شود. در این نوع تقسیم کار به جای ایجاد همبستگی، نتایج عکس حاصل می‌شود که در آن تعهدات مقابل نادیده گرفته می‌شوند و در پی آن کشمکشی روی می‌دهد که از هیچ قانون و قاعده‌ای پیروی نمی‌کند. در این حالت ممکن است دولت و مردم بر ضد هم برانگیخته شوند و هیچ کدام مصالحه نکنند که در این صورت، پیامدهای آن بحران‌های بزرگی است که با تضاد بین دولت و مردم توأم است. راه حل این معضل این است که هر فرد باید نقش خود در تقسیم کار را به بهترین صورت ممکن انجام دهد و تعهدهای خود را نسبت به جامعه به خاطر بسپارد. نقش‌های افراد از نظر اهمیت یکسان نیست اما مادامی که آن‌ها حس تعهد و مشارکت داشته باشند یعنی حس کنند برای تحقق هدفی مشخص کار می‌کنند و خدمتی انجام می‌دهند، کم کم جنبه‌های نابهنجار هم تخفیف می‌یابد.
با این تفاسیر اگر مساله تامین انرژی را مجدد مورد بررسی قرار دهیم متوجه خواهیم شد، در شرایط کنونی مساله تامین و مصرف انرژی به سان یک «معضل» است که باید با یک تعامل درست میان متولی امر تولید انرژی و مصرف کننده به شرایط بهنجار برسد.
آن‌چه در رابطه با صحبت رییس جمهوری مبنی بر «اصلاح الگوی مصرف» در بخش‌های آب، برق و انرژی مطرح است، هم دقیقاً ناظر به این وضعیت است. یعنی عبور از مساله تامین انرژی باید با یک همکاری دوجانبه و به ویژه در زمینه اصلاح الگوی مصرف، به تحقق بپیوندد. بررسی وضعیت بسیاری از کشورهای توسعه یافته اروپایی هم نشان می‌دهد که برای کاهش مصرف و عبور از وضعیت تامین انرژی، نحوه استفاده از آن و به نوعی اصلاح رفتارهای مصرف در این زمینه بسیار کارآمد و مهم است. مواردی مانند استفاده از لباس‌های گرم در فصل زمستان برای کاهش مصرف گاز و برق و سایر منابع انرژی فسیلی در دسترس، یکی از این دست موارد است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران در بخش انرژی تا ۴ برابر میانگین جهانی و در مقایسه با ژاپن تا ۱۸ برابر مصرف بیشتری دارد؛ این در حالی است که صرفه‌جویی انرژی بیش از این که وابسته به محصولات کم‌مصرف باشد، به فرهنگ مصرفی یک جامعه متکی است. در واقع ایران یکی از بزرگترین دارندگان منابع نفت و گاز در جهان به شمار می‌آید و مطابق با داده‌های موجود، دارای ۱۰ درصد از منابع نفت و ۱۵ درصد از منابع کشف شده گاز در جهان است که به ترتیب دارای جایگاه سوم و دوم در دنیا است. هرچند داشتن این جایگاه در سطح بین‌المللی از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است اما باید در نظر داشت که داشتن این جایگاه بدین معنی نیست که به هر میزان می‌توان بدون محدودیت از این منابع انرژی بهره برد. متاسفانه میزان زیادی از انرژی گاز در ایران در بخش گرمایشی مصرف می‌شود که این با توجه به شرایط کنونی و اصلاح فرهنگ مصرف از اهمیت زیادی برخوردار است(۲).
منابع:
۱. گیدنز، آنتونی[۱۳۷۹]، جامعه‌شناسی، انتشارات نی، تهران، ص۵۱۸.
۲. https://www.irna.ir/news/۸۴۱۷۶۱۴۵
برچسب‌ها امیل دورکیم جامعه شناسی نفت و انرژی بهینه سازی مصرف انرژی ایرانمنبع: ایرنا
کلیدواژه: امیل دورکیم جامعه شناسی نفت و انرژی امیل دورکیم جامعه شناسی نفت و انرژی بهینه سازی مصرف انرژی ایران مساله تامین تامین انرژی مصرف انرژی تقسیم کار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۵۴۰۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هوش مصنوعی چگونه به بهینه سازی انرژی کمک می‌کند؟
مرتضی تقوایی نائب رئیس هیئت مدیره انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان استان خراسان رضوی و مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان فعال در زمینه هوش مصنوعی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا پیرامون استفاده از هوش مصنوعی در بهینه‌سازی مصرف انرژی گفت: بعضی صنایع ساده هستند و نیاز به هوش پیچیده‌ای ندارد، هوش مصنوعی یا «تحقیق در عملیات» در اکثر صنایع بزرگ پالایشگاه، معادن سیمان، فولاد و آب که پیچیدگی دارد قابل استفاده است.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان ادامه داد: بهینه‌سازی مصرف انرژی در سه محور تجهیزات محور، فرایند محور و بهره‌برداری قابل انجام است. در ابتدا تجهیزاتی که در فرایند، انرژی برهستند و صنایع بالا دستی با آن مواجه می‌شوند انتخاب و با در نظر گرفتن مکمل‌های تجهیزات، مصرف آن نسبت به حالت عادی کمتر می‌شود که آب، برق، گاز، صنایع معدنی و خانگی را شامل می‌شود.
وی در ادامه افزود: مورد بعدی فرایند محوراست یعنی افزایش بهره‌وری انرژی با بهینه سازی فرایند‌ها که در صنایع فرایندی مثل آب، پتروشیمی، پالایشگاه کاربرد دارد به این صورت که با چه فرایندی برق یا آب برسانیم که هدررفت کمتر و فرآیند بهینه‌ای باشد که هر دو در بهره برداری تاثیر دارد.
تقوایی بیان کرد: باتوجه به بزرگی داده‌ها در صنایع تصمیم گیری برای اپراتور سخت است که در زمان‌های بحران بهترین تصمیم را بگیرد، اما با استفاده از هوش مصنوعی این اتفاق به سرعت و در کسری از ثانیه می‌افتد مثلا در صنعت آب در ابتدا بهره برداری با کیفیت خوب باید صورت انجام شود و پس از آن بهینه سازی مصرف انرژی صورت بگیرد.
وی در ادامه گفت: همین اتفاقات در صنعت برق، گاز و در صنایع معدنی رخ می‌دهد چون تعداد پارامتر‌هایی که باید برای تصمیم گیری شود زیاد است و ذهن انسان کشش این تعداد داده را ندارد که بتواند بر مبنای آن بهترین تصمیم را بگیرد. بنابراین هوش مصنوعی می‌تواند با انجام اولویت‌بندی‌های مورد نظر در آن صنعت بهترین تصمیم را بگیرد.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان ادامه داد: مثلا اولویت اول تامین آب است به طوری‌که درابتدا بتوانیم آب با کیفیتی را تهیه کنیم و پس از آن با نگهداری مناسب بهره برداری بهتر هم صورت بگیرد و در نهایت با تحقق این موارد انرژی بهینه مصرف شود. برای شهر بزرگی مثل مشهد ۷۰۰ هزار معادله در ۷۰۰ هزار متغیر وجود دارد که ذهن انسان امکان حل همچین موردی را ندارد . هوش مصنوعی عملا با سیستم‌هایی مثل «دی اس اس» (سیستم‌های تصمیم یار) به اپراتور کمک می‌کند که در هر لحظه تصمیم بهینه بگیرد؛ یعنی بر اساس توان هوش مصنوعی و پارامترهای موجود به مدیریت شرایط بحران کمک می‌کند که بتواند در هر شرایطی اولویت‌های تعیین و در نهایت انرژی تامین کند.
تقوایی در ادامه بیان کرد: بهره‌برداری تقریبا اثری یک دهم نسبت به دو مورد تجهیزات و فرایند دارد یعنی هرچقدر فرایند و تجهیزات خوبی داشته باشیم ولی بهره برداری خوبی نداشته باشیم باز هم انرژی بالایی مصرف کردیم.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان با اشاره به اینکه اگر بهره‌برداری خوبی داشته باشیم نتایج بسیار خوبی نیز مشاهده می‌کنیم افزود: این نتایج مثبت شامل بازگشت سرمایه در کمتر از۶ماه است، چون استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند پارامترهای زیادی علاوه بر انرژی بهینه را می‌کند و در نهایت باعث نتیجه مطلوب و رضایت بهره بردار و مصرف بیهنه انرژی می‌شود.
انتهای پیام/
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد