به نقل از «خبرگزاری برنا»

بررسی حقوقی اختلافات اخیر ایران و آذربایجان

تاریخ انتشار: ۲ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۷۵۵۱۲

در روز‌های گذشته با تنش‌هایی بین ایران و آذربایجان روبه رو شدیم که دخالت کشور‌هایی چون اسرائیل و آمریکا بی‌تاثیر نبوده و این دخالت با هدف برهم زدن امنیت منطقه به منظور تامین منافع صورت گرفته است.

به گزارش خبرگزاری برنا از تهران ؛ در روز‌های گذشته با تنش‌هایی بین ایران و آذربایجان روبه رو شدیم که دخالت کشور‌هایی چون اسرائیل و آمریکا بی‌تاثیر نبوده و این دخالت با هدف برهم زدن امنیت منطقه به منظور تامین منافع صورت گرفته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

در ایام گذشته تنش‌هایی بین ایران و آذربایجان به وجود آمده است که یکی از دلایل به وجود آمدن این تنش‌ها بازداشت دو راننده کامیون ایرانی به دلیل عدم پرداخت عوارض بود ولی این تنها مورد نبود و دولت آذربایجان مدعی شد که علی‌رغم تذکرات چندگانه به مقامات جمهوری‌اسلامی ایران، ممنوعیت ورود به قره‌باغ توسط کامیون‌های ایرانی، پرداخت تعرفه و بازرسی از کامیون‌ها رعایت نشده و وزارت خارجه جمهوری اسلامی با تکذیب این ادعا خواستار حل مشکلات از طریق گفت‌وگو شد.

 این موضوعی در حالی رخ داده است که رزمایش نظامی مشترک نیروهای ارتش جمهوری آذربایجان در کنار نظامیان ترکیه و پاکستان در فاصله ۵۰۰ کیلومتری از مرز ایران برگزار گردید و دولت ایران متوجه تحرکات مشکوک رژیم صهیونیستی و نیز عناصر تروریستی در خاک آذربایجان شد که منجر به برگزاری مانور نظامی از سوی ایران در نقاط مرزی با کشور آذربایجان گردید و رزمایش ایران پیش از برگزاری آن نیز با ابراز نگرانی الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، روبه‌رو شد.

برگزاری رزمایش «فاتحان خیبر» از سوی ارتش جمهوری اسلامی ایران در روز جمعه ۹ مهر در مرزهای شمال غرب ایران به دنبال روزها نقل و انتقالات تجهیزات نظامی در منطقه برگزار شد و طبق نظر سرتیپ کیومرث حیدری هدف آن هشدار به دولت اسرائیل و ابراز اطمینان از خروج  نیروهای ادعایی سوری متحد ترکیه از قفقاز جنوبی بود.

همچنین فرمانده نیروی زمینی جمهوری اسلامی بیان کرده است که، آغازگر جنگی نیستیم اما وجود عناصر مشکوک در منطقه را تحمل نمی‌کنیم، حضور عناصر تروریستی داعش و رژیم صهیونیستی را برنمی‌تابیم.

 *اجرای معاهدات با حسن نیت از موارد حائز اهمیت حقوق بین‌الملل* 

پوریا علیلوی نیری پژوهشگر دکتری حقوق عمومی و مدرس دانشگاه در خصوص تنش‌های اخیر بین ایران و آذربایجان می‌گوید: بررسی یکسری اتفاقات و موضوعات در حوزه‌های مختلف منجر به شکل‌گیری تجربه‌ها و دستاوردهایی برای آیندگان می‌شود، اصولا روابط ایران و آذربایجان به دلیل به رسمیت شناختن آذربایجان بعد از فروپاشی شوروی توسط ایران، همزبانی و دیگر موارد باید روابط حسنه‌ای باشد اما بعد از جنگ 44 روزه آذربایجان با ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ و برگزاری مانورهایی با ترکیه در دو مرحله با اسامی مختلف و ردپای غیر مستقیم آمریکا و اسرائیل این روابط دستخوش تغییراتی شد.

این مدرس دانشگاه ادامه می‌دهد: در حقوق بین‌الملل اجرای معاهدات با حسن نیت از موارد حائز اهمیت است، لازمه صادرات ایران به ارمنستان عبور از منطقه 5تا7 کیلومتری واقع در خاک آذربایجان است که بعد از جنگ قره‌باغ مورد چالش قرار گرفته است و توقع ایران ارائه راهکار جایگزین در این مورد بود براساس معاهده آتش‌بس نوامبر 2020 روسیه ناظر بر تعیین دقیق مرز‌های آذربایجان و ارمنستان شد که تاکنون مشخص نشده و از مجرای دیپلماتیک هم به ایران اطلاع داده نشده است.

او اظهار داشت: در خصوص جنگ قره‌باغ با دو اصل بین المللی حق تعیین سرنوشت توسط ملت‌ها و اصل استقلال تمامیت ارضی مواجه هستیم که باید محترم شمرده شود و دولت ایران از جهات حقوق بین‌الملل آن منطقه را متعلق به جهموری آذربایجان می‌داند همانطور که رهبر معظم انقلاب هم در بیانات حجت را تمام کردند.

 نیری با اشاره به بازداشت راننده‌های ایرانی توسط دولت آذربایجان بیان کرد: بازداشت راننده‌های ایرانی براساس حقوق داخلی آذربایجان مبنی بر اتهام ورورد غیر مجاز به خاک آذربایجان صورت گرفته است و باید نسبت به این موضوع دلایل کافی وجود داشته باشد درحالی که این مسائل با سبقه سیاسی صورت گرفته و منطقه قره‌باغ سابقا زیر مجموعه ارمنستان بوده و ورود این کامیون‌ها با هماهنگی انجام شده و این اتهامات بدون دلایل کافی بوده است.

این پژوهشگر دکتری حقوق عمومی اخذ عوارض را براساس موافقتامه عنوان کرد و گفت: براساس موافقتنامه‌ها، دو کشور می‌توانند یکدیگر را ازعوارض معاف یا منوط به یکسری فاکتورها  از جمله نوع تردد، میزان مسافت طی شده و دیگر موارد اخذ کنند که متاسفانه اخذ عوارض ایران از سوی آذربایجان به شدت گران، غیر منطقی و به دور از اخلاق حرفه‌ای می‌باشد.

او در خصوص توقف فعالیت تجار ایرانی در آذربایجان اضافه می‌کند: فعالیت تجاری بین تجار دو کشور می‌بایست براساس اقدام متقابل، موافقتنامه‌های دو یا چندجانبه و اسناد بین‌المللی صورت می‌گیرد اگر برمبنای بهانه‌ سیاسی و واهی فعالیت تجار را یک شبه بدون اطلاع قبلی ممنوع کنیم اقدام پسندیده‌ای نمی‌باشد و این ادعای غیرقانونی بودن فعالیت‌های تجاری وجه قانونی ندارد و باید با رایزنی‌های سیاسی و دیپلماتیک حل شود.

پوریا علیلوی نیری در خصوص رزمایش اخیر ایران در منطقه می‌گوید: برگزاری رزمایش یک موضوع حاکمیتی است که از منظر حقوق بین‌الملل حق هر حاکیمتی به حساب می‌آید و می‌توانند به صورت دو جانبه یا چند جانبه آن را برگزار کنند و این رزمایش‌ها در یکسال گذشته شدت گرفته است و صرفا از جانب ایران نبوده و آن چیزی که برای ایران خط قرمز محسوب می‌شود حضور اسرائیل در منطقه و انجام این رزمایش‌ها دارای وجهات قانونی می‌باشد.

ابن مدرس دانشگاه تاکید می‌کند: باتوجه به اقدامات ایران در سال‌های اخیر، جهموری آذربایجان می‌بایست رفتار دوستانه و حسن همجواری که در حقوق ین‌الملل تاکیده شده را رعایت کند و از اقدامات تنش‌زا که ممکن است آرامش، صلح و ثبات منطقه را برهم ‌زند دوری کند.

 ایجاد تنش به بهانه تامین منافع

باتوجه بررسی موارد مطروحه فوق در ارتباط با مسائل به وجود آمده بین دو کشور همسایه ایران و آذربایجان در می‌یابیم دخالت‌های کشورهایی چون اسرائیل و آمریکا فقط منجر به ایجاد تنش در منطقه خاورمیانه و تامین منافع خود می‌باشد.

 

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: بین ایران و آذربایجان حقوق بین الملل جمهوری اسلامی تامین منافع قره باغ تنش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۷۵۵۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

درباره رابطه ایران با گرجستان و ارمنستان!

جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله قره باغ کوهستانی وگرجستان به تنهایی بر سر جدایی طلبی استان خودمختار اوستیای جنوبی (در مرکز کوههای قفقاز هم مرز با جمهوری اوستیای شمالی در داخل فدراسیون روسیه) و جمهوری خودمختار آبخازیا در ساحل دریای سیاه و دارای مرز زمینی در شمال با روسیه.

اشغال نظامی این دو قسمت از گرجستان و کمک به جدایی طلبان در اعلام استقلال در سال ۲۰۰۸،  و برقراری روابط دیپلماتیک با این دو جمهوری خودخوانده،موجب واگرایی جمهوری های قفقاز از مدار روسیه شده است. روسیه در راستای جلوگیری از گسترش ناتو بسوی شرقی از طریق گذر از دالان قفقاز از قلمرو گرجستان و جمهوری آذربایجان، دریای خزر و رسیدن به آسیای مرکزی و مجاورت با غرب چین، با چالشهای بزرگ و عمیقی روبروست که در راستای برپایی دوباره اتحاد شوروی و این بار در چارچوب اندیشه سیاسی «نئواوراسیاگرائی» و «دنیای روسی» است. 

ورود روسیه به بحران قره باغ پس از پیشروی نوامبر ۲۰۲۰  ارتش جمهوری آذربایجان با کمک‌های لجستیکی و تاکتیکی ترکیه (و بنابر گزارشهایی مساعدتهای گروههای تکفیری از سوریه) و باز پس گیری اراضی اشغالی قره باغ از ارمنستان، معادلات منطقه را بر هم زد.

ورود روسیه به مناقشه و فراخواندن هر دو جمهوری به امضای آتش بس در مقطع ورود نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان در دهانه منطقه قره باغ در شهر شوشا، تمامی معادالات را بر هم زد و امضای موافقتنامه آتش بس که مفاد آن بنا به اظهار شخص پوتین توسط خود وی تنظیم شده بود نه تنها مساله را حل نکرد بلکه مشکلی بر مشکلات دیگر افزود.

استقرار ۲۰۰۰ نیروی مسلح پاسدار صلح روسی بیبن منطقه تماس و تعریف دالان لاچین(در حاکمیت جمهوری آذربایجان برای ارتباط ارامنه محاصره شده قره باغ با ارمنستان) و کریدور ترانزیتی در جنوب به موازات مرز با ایران (در حاکمیت ارمنستان) برای ارتباط خاک اصلی جمهوری آذربایجان (در شرق) با نخجوان(برونگان جمهوری آذربایجان) در غرب، معادله ای پیچیده و غیرقابل پیاده سازی را بوجود آورد.

بر اساس سند شورای امنیت سازمان ملل پس از برقرارری آتش بس بین دو جمهوری در ماه می سال ۱۹۹۴، امور حقوقی منازعه به گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری در اروپا سپرده شد که ریاست آنرا سه عضو دائم شورای امنیت(ایالات متحده، فرانسه و روسیه) بعهده داشتند. ورود روسیه به آتش بس سال ۲۰۲۰ و تهیه و تدارک مفاد موافقتنامه توسط شخص پوتین بدون مشارکت دو عضو ریاست گروه مینسک نتوانست به صلحی پایدار منتهی شود. 

دالان لاچین توسط ارتش آذربایجان ناکارامد شد و کریدور ترانزیت از خاک ارمنستان در پاسخ به کارشکنی های جمهوری آذربایجان برای ارتباط ۱۲۰ هزار ارمنی بومی ساکن در قره باغ با ارمنستان اجرایی نشد.

تنها نقشه (کروکی کذایی) در باره دالان و کریدور یاد شده از سوی سایت خبرگزاری روسی به نام «کامرسانت» بود که آتش فتنه را شعله ور کرد و بر  اشتیاق اردوغان برای تاسیس دالان به اصطلاح «زنگه زور» در قلمرو ارمنستان و سلب مالکیت و حاکمیت کریدور از ارمنستان و پیوند مستقیم زمینی «جهان ترک» از اروپا تا غرب چین افزود.

جهان روسی و جهان ترک در اینجا در شمال غربی ایران رو در روی هم قرار گرفتند که در نهایت با حمله روسیه به خاک اوکراین در آغاز سال ۲۰۲۲، روسیه را از قفقاز دور و موجب ترکتازی بیشتر اردوغان و علی اف شد. با هوشیاری دولت ارمنستان و پیگیری های جمهوری اسلامی ایران، فتنه کریدور به اصطلاح زنگه زور خاموش و ابتکار «چهارراه صلح» ارمنستان و تعریف «کریدور ارس» ایران، نقشه های پان ترکیستها را برهم زد و خواب آنان را آشفته کرد. 

محاصره قره باغ و ورود ارتش جمهوری آذربایجان به آن و عدم جلوگیری نیروهای حافظ صلح روسی از تعرض به ارامنه بومی ساکن در قره باغ، موجب کوچ اجباری آنان از سرزمین آبا و اجدادی به ارمنستان شد. ارمنستان با بحران ارامنه قره باغ و اسکان آنان روبروست و این مهم بر مشکلات دولت پاشینیان افزود. ناگزیر ارمنستان دست به اقدامات جدی در برابر متحد استراتژیک خود روسیه زد که بزعم ارمنستان از تعهدات خود عدول کرده بود.

بنابراین ارمنستان با اعلام ناکارآمدی همکاری در پیمان امنیت دسته جمعی بریاست روسیه خواستار خروج از پیمان شده است. همچنین ارمنستان با پیوستن به جرگه کشورهای عضو دادگاه بین المللی جنایات جنگی به نوعی در جبهه مقابل روسیه (در جنایتکار جنگی خواندن پوتین به علت حمله نظامی به اوکراین) قرار گرفته است. 

خروج ۲۰۰۰ نیروهای نظامی روسیه از قره باغ که در چارچوب تفاهمنامه آتش بس از سوی روسیه در منطقه برای نظارت بر آتش بس مستقر بودند، نشان دهنده ناتوانی روسیه در ایفای نقشی بود که خود برای حضور در منطقه قفقاز تدارک دیده بود.

این نیروها آن طور که گزارش شده برای بکارگیری آنان در جبهه جنگ اوکراین، موجب خلأ حضور روسیه در ارمنستان شده است، هر چند روسیه در دو منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیا حضوری چشمگیر دارد. در همین برهه وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای از برگزاری رزمایش نیروی هوایی ارتش این کشور در منطقه نخجوان خبر داده است.

با پشتیبانی اتحادیه اروپا از سیاست خارجی ارمنستان در تجدید نظر عضویت ارمنستان در پیمان امنیت جمعی، به دلیل عدم ایفای نقش نیروهای پاسدار صلح روسی برای محافظت از ارامنه بومی ساکن در قره باغ در برابر محاصره طولانی مدت و حملات نظامیان آذربایجان، موجب خشم روسیه از ارمنستان شده است.درگیری های بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله ارامنه قره باغ و حقوق قانونی آنان برای بازگشت به قره باغ و تامین امنیت آنان، تحدید حدود مرزهای بین المللی و برقراری صلح همچنان ادامه خواهد داشت. 

این نوع مرزبندی های سیاسی و انسانی در محدوده اتحاد شوروی که میراث شوم این دولت کمونیستی بوده است، قفقاز را همچنان درگیر خواهد کرد. جمهوری آذربایجان با تکیه بر روابط گسترده با ترکیه و اسرائیل، و ثروتهایی که از تولید  و صادرات انرژی بدست می آورد، در صدد تحمیل اراده خود بر ارمنستانی است که در شرایط دشوار اقتصادی و بی ثباتی سیاسی ناشی از بحران کوچ اجباری ارامنه قره باغ به خاک اصلی ارمنستان، روبروست.

ورود هند به صحنه قفقاز و تامین سلاح‌های دفاعی ارمنستان می تواند به تغییر موازنه نظامی ارمنستان با جمهوری آذربایجان  منجر شود و آمادگی فرانسه به همکاری با ارمنستان و در ابعاد نظامی-اقتصادی چهره قفقاز را دگرگون خواهد کرد.

در نهایت ارمنستان بدنبال یافتن همکاران و متحدانی است که در زیر ساخت‌های اقتصادی و بخش‌های تولیدی سرمایه گذاری کنند تا موجب افزایش اشتغال و تقویت بنیه اقتصادی این کشور شود. ناگفته پیداست که روابط ایران و ارمنستان بسیار دیرپاست ولی بدون بهبود روابط ایران با گرجستان، قلمرو ارمنستان برای ایران بن بستی بیش نیست.  

۳۱۱۳۱۱

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899481