به نقل از «ایمنا»

پرتو X؛ از اشعه‌ای ناشناخته تا تصویربرداری‌های پزشکی

تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۶۲۸۲۲۳

پرتو ایکس برای اولین توسط فیزیکدانی آلمانی ویلهلم رونتگن در سال ۱۸۹۵ مورد مطالعه قرار گرفت. وی در هنگام قرار گرفتن کریستال در معرض لامپ کاتدی ولتاژ بالا متوجه تابش فلوئوروسنسی شد که این تابش حتی در زمانی که کریستال با استفاده از یک کاغذ پوشیده می‌شد نیز بوجود می‌آمد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، اشعه X نوعی تابش الکترومغناطیسی است که بیشتر به دلیل قابلیت نفوذ آن در پوست و عکس‌برداری از استخوان‌ها شناخته شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با پیشرفت روزافزون تکنولوژی پرتوهای X همگراتری نیز ایجاد شده و امروزه به لطف تکنولوژی در تولید پرتوX می‌توان ساختار سلول‌ها و دیگر اجزا جزئی‌تر بیولوژیکی را نیز تعیین کرد. این اشعه در ساخت مکانیزم‌هایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی نیز کاربرد دارد.

اشعه X سخت و نرم

به طور کلی اشعه X به دو دسته سخت و نرم تقسیم‌بندی می‌شود. پرتوهای X نرم دارای طول موج‌هایی در حدود ۱۰ نانومتر است که با توجه به این طول موج می‌توان گفت این امواج از نظر دسته‌بندی بین امواج فرابنفش و گاما قراردارد.

پرتوهای X سخت طول موجی در حدود ۱۰۰ پیکومتر و به نسبت پرتوهای X نرم طول موج کوتاه‌تری دارد که با توجه به این طول موج می‌توان آن را در حدود امواج گاما در نظر گرفت.

تفاوت میان پرتوهای سخت و نرم مربوط به منبع تولید آن‌ها است؛ درواقع می‌توان گفت که پرتوهای نرم با استفاده از شتاب دادن الکترون‌ها و پرتوهای سخت یا امواج گاما درنتیجه واکنش‌های هسته‌ای تولید می‌شود.

تاریخچه پیدایش اشعه X

پرتو X برای اولین بار توسط فیزیکدانی آلمانی ویلهلم رونتگن در سال ۱۸۹۵ مورد مطالعه قرارگرفت. وی در هنگام قرار گرفتن کریستال در معرض لامپ کاتدی ولتاژ بالا متوجه تابش فلوئوروسنسی شد که این تابش حتی در زمانی که کریستال با استفاده از یک کاغذ پوشیده می‌شد نیز بوجود می‌آمد. در آن زمان این پرتو بسیار ناشناخته و غیر معمول به نظر می‌رسید زیرا رونتگن با قراردادن این پرتو در میدان‌های مغناطیسی و الکتریکی شاهد عدم انحراف آن بود، به همین دلیل این پرتو به X معروف شد.

یکی از ویژگی‌های جالب این پرتو عبور کردن آن از اکثر مواد به غیر از مواد سخت است، به همین دلیل رونتگن توانست با استفاده از این پرتو تصویری از استخوان‌های دست همسرش تهیه کند.

روش‌های تولید پرتو X

این پرتو را می‌توان با برخورد دادن پرتوهای پرانرژی الکترون با اتم‌هایی همچون مس یا گالیوم ایجاد کرد. در واقع این تابش باعث جابجا شدن الکترون‌های قرارگرفته در زیرلایه‌های اوربیتالی درونی همچون S و در مواردی خارج شدن از مدار خود می‌شود. این پدیده را در مقیاس ماکروسکوپی مشابه با اثر فوتوالکتریک می‌توان تحلیل کرد. هنگامی که الکترون از مدار خود خارج می‌شود الکترون قرارگرفته در زیرلایه اوربیتالی P برای پایدار کردن اتم جای آن را می‌گیرد، این انتقال پر انرژی‌تر P به S منجر به تولید پرتو X می‌شود.

کاربرد پرتو X

پرتو X می‌تواند ماهیت موارد را تغییر دهد و جذب آن توسط سلول‌های موجودات زنده یا گیاهان نیز امکان آسیب زدن به آن‌ها را ایجاد می‌کند. یکی از کاربردهای اشعه X عبور از بافت‌های نرم و فراهم کردن امکان عکس‌برداری از اندام‌های درونی است که در پزشکی نیز به همین منظور استفاده می‌شود زیرا به وسیله پرتو X می‌توان محل دقیق شکستگی استخوان و میزان آن را نیز تعیین کرد.

یکی دیگر از کاربردهای آن در دندان پزشکی است که می‌توان به کمک آن تصویری از محل دقیق پوسیدگی تهیه کرد که در درمان آن بسیار کمک کننده است.

عکس‌برداری از اندام‌های درونی تحت عنوان رادیوگرافی و مشاهده مستقیم بدن با پرتوها نیز رادیوسکوپی نامیده می‌شود که رادیوگرافی خود با استفاده از باریکه پرتوX انجام می‌شود که از بدن عبور می‌کند؛ این باریکه از بافت‌های گوشتی به راحتی عبور کرده، ولی عبور از بافت‌های استخوانی برای آن مشکل‌تر است.

کاربرد این پرتو تنها در صنعت پزشکی و عکس‌برداری نیست بلکه به منظور ضدعفونی کردن ابزارآلات پزشکی نیز استفاده می‌شود. از طرفی دیگر این پرتو در از بین بردن بافت‌های سرطانی نیز کاربرد دارد؛ در حقیقت با تاباندن این اشعه بر بافت‌های سرطانی می‌توان DNA سلول‌های سرطانی را تخریب و آن‌ها را از بین برد که به این روش پرتو درمانی می‌گویند و با عوارضی نیز همراه است.

کاربرد اشعه X در نجوم

علاوه‌بر صنعت پزشکی این پرتو در نجوم نیز کاربرد بسیاری دارد. با استفاده از این اشعه می‌توان نقاط ضعف، حفره و شکاف‌های ریز ایجاد شده در مواد ریخته‌گری را شناسایی کرد، حتی در فرودگاه‌ها و محیط‌های امنیتی نیز برای شناسایی وسایل ممنوعه استفاده می‌شود.

اشعه X برای سلامتی خطرناک است

اشعه X با توجه به مقدار وارد شدن آن به بدن برای سلامتی خطر ایجاد می‌کند؛ البته اگر این مقدار در حد مجاز باشد اشکالی ایجاد نمی‌کند، ولی بیش از آن خطرناک است.

میزان مجاز اشعه X در هر فرد توسط دانشمندان محاسبه شده است. این مقدار تجمعی است یعنی مجموع مقدار اشعه‌هایی که در طول یک سال به بدن شما می‌تابد باید از یک میزان مشخص کمتر باشد.

میزان اشعه دریافتی را با مقیاسی به نام میلی سیورت millisievert mSv اندازه‌گیری می‌کنند. در محیط زندگی هر فرد نیز مقداری اشعه رادیواکتیو به صورت طبیعی وجود دارد و افراد هرساله سه میلی سیورت اشعه از محیط پیرامون خود دریافت می‌کنند.

مقدار اشعه دریافتی در هر تصویر برداری رادیوگرافی اندام برابر با یک صدم میلی سیورت قفسه سینی یک دهم میلی سیورت ستون مهره یک و نیم میلی سیورت سی‌تی اسکن شکم پنج میلی سیورت

به طور کلی مقدار اشعه دریافتی در زمان انجام تصویربرداری‌های پزشکی بسیار کمتر از آن است که موجب سرطان شود. جالب است بدانید بازماندگان انفجارات هیروشیما و ناکازاکی که حدود ۱۸۰ میلی سیورت اشعه دریافت کرده بودند هیچ موردی از افزایش احتمال بروز سرطان دیده نشده بود.

این نکته قابل ذکر است که در سه ماه اول بارداری باید از رادیوگرافی، سی‌تی اسکن خودداری کرد زیرا امکان وارد شدن صدمه به جنین درحال رشد وجود دارد.

کد خبر 534117

منبع: ایمنا

کلیدواژه: اشعه ایکس تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا علم و فناوری شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق عکس برداری پرتوهای X سلول ها طول موج

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۲۸۲۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بهره‌برداری از بیمارستان ۴۲۱ تخت‌خوابی رشت از مطالبات نظام سلامت است

معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با بیان اینکه بهره‌برداری از بیمارستان ۴۲۱ تخت‌خوابی در مجتمع دانشگاهی لاکان رشت یکی از مهمترین مطالبات نظام سلامت استان است، گفت: در جهت تحقق این امر مهم دانشگاه علوم پزشکی گیلان به‌عنوان دستگاه بهره‌بردار از هیچ کوششی دریغ نکرده است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از گیلان، مصطفی گل‌شکن امروز_ چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت_ در جمع خبرنگاران، با اشاره به عملکرد معاونت توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در حوزه مدیریت منابع فیزیکی اظهار کرد: ۴۳ پروژه با زیربنای بیش از ۹۷۶ مترمربع و با ارزش ریالی بیش از ۲۱۸ میلیارد تومان تا فروردین ماه سال ۱۴۰۳ افتتاح شده و بهره‌برداری رسیده است.

وی با بیان اینکه در دوره کنونی تا پروژه‌ای به بهره‌برداری نرسد، آن را افتتاح نخواهیم کرد، افزود: تعداد ۸۱ پروژه با اعتباری بالغ بر ۳۱۲ میلیارد تومان در نظام سلامت گیلان آماده افتتاح است.

معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی گیلان بهره‌برداری از بیمارستان ۴۲۱ تخت‌خوابی در مجتمع دانشگاهی لاکان رشت را یکی از مهم‌ترین مطالبات نظام سلامت استان دانست و خاطرنشان کرد: در جهت تحقق این امر مهم، دانشگاه علوم پزشکی گیلان به‌عنوان دستگاه بهره‌بردار از هیچ کوششی دریغ نکرده و پیگیری‌های ملی و استانی را جهت اتمام و افتتاح آن را در اولویت قرار داده است.

گل‌شکن با اشاره به عملکرد این حوزه در بخش نیروی انسانی تصریح کرد: آزمون استخدامی ورودی ۳۶۷ نفر به دانشگاه علوم پزشکی گیلان و جذب ۱۳۶ به‌ورز طی یک سال اخیر انجام شده است.

وی اظهار کرد: نگارش پیش‌بینی بودجه تفصیلی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ تأیید نهایی بودجه به‌عنوان یکی از اولین دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، پایش حضوری عملکرد بودجه‌ای واحدها، جذب ۱,۰۴۰ میلیارد ریال اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای وزارتی از ابتدای سال تاکنون، پیگیری جذب اعتبارات وزارت نفت، پیگیری اعتبارات مصوبات سفر، محرومیت زدایی از استانداری و سازمان برنامه و بودجه، تهیه مقدمات لایحه بودجه ۱۴۰۳، انجام ۳۹ پایش از پروژه‌های سطح استان و مقایسه میزان پیشرفت فیزیکی و مالی پروژه‌های عمرانی با حضور کارشناسان سازمان برنامه و بودجه و تهیه و ارائه فرم‌های توجیه فنی و اقتصادی برای انواع طرح‌های تملکی، تعمیرات و بازسازی و تجهیزات و نظارت و کنترل هزینه‌های درخواستی تملکی و شناسایی موارد غیر ضروری از عملکردهای مدیریت بودجه و پایش عملکرد است.

معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی گیلان افزود: تخصیص ۵۰۳ پست بلاتصدی مصوب متناسب، بررسی و ورود اطلاعات کارکنان قراردادی به منظور تعریف پست‌های نشاندار A در سامانه جامع تشکیلات وزارت متبوع، پیگیری و دریافت مصوبه هیأت امنا در خصوص تشکیلات بیمارستان دکتر پیروز لاهیجان، بازنگری، جاریزی اسمی و تعریف پست‌های مذکور در سامانه جامع تشکیلات وزارت متبوع جهت بهره برداری و صدور حکم و هماهنگی، بررسی و ارسال اطلاعات درخواستی در راستای بازنگری تشکیلات تفصیلی معاونت‌های بهداشتی و آموزشی به وزارت متبوع از جمله اقدامات این معاونت در حوزه مدیریت تحول اداری است.

وی با اشاره به اقدامات این معاونت در حوزه مدیریت امور پشتیبانی و توجه ویژه این معاونت در حوزه ایجاد زیرساخت رفاهی پرسنل طی سال گذشته خاطرنشان کرد: مرمت و بازسازی مجتمع ارفع تهران و تبدیل تعداد واحدها مجتمع از دو به شش واحد، پرداخت تسهیلات اقامتی و سیاحتی، بازسازی و تجهیز واحدهای مسکونی موجود در واحدهای تابعه دانشگاه، بازسازی و تجهیز هشت واحد مسکونی در شهرستان‌های گیلان و تأمین اعتبار و پیگیری بهسازی ساختمان قدیمی آموزش در محوطه بیمارستان ۲۲ آبان لاهیجان، تأمین فضاهای اقامتی در کاشان، همدان، مشهد و اراک و بهره برداری از هفت واحد اقامتی تحت عنوان مهمانسرا تنها بخشی از اقدامات این معاونت بوده است.

معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با اشاره به تلاش در ایجاد نظم و انضباط مالی تصریح کرد: ایجاد نظم و انضباط مالی به ویژه مدیریت و عدالت در تمامی پرداخت‌ها، پرداخت بخش قابل توجهی از بدهی‌های پرسنلی و غیر پرسنلی مطابق با اولویت‌های کلان دانشگاه و برنامه زمان‌بندی انجام شده از مهمترین اقدامات در حوزه مالی بوده است که در پرداختی پرسنلی رتبه یازدهم کشور و در مجموع پرداختی‌ها رتبه پانزدهم کشور در بین ۶۷ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی هستیم.

گل‌شکن از افزایش ۳۹ درصدی وصول مطالبات از سازمان‌های بیمه‌گر نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد و گفت: با تلاش‌های انجام شده، مدیریت مالی این دانشگاه در سال ۱۴۰۲ در همایش ملی مدیریت مالی جایزه دو ستاره را کسب کرده است.

کد خبر 749887