تهدیدات تک‌فرزندی برای جامعه؛ مسائل آسیب‌زا کدامند؟
تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۴۰۲۴۳۰
تک‌فرزندی یکی از مسائل آسیب‌زا در سال‌های اخیر به شمار می‌رود که رشد فزاینده‌ای داشته است و بسیاری از خانواده‌های ایرانی به آن گرایش پیدا کرده‌اند. بدون شک ادامه این رویه می‌تواند اساس موجودیت یک جامعه را سست و بنیان خانواده را متزلزل ساخته و با تهدیدات متعددی روبه‌رو کند.
«تحلیل آسیب‌های تک‌فرزندی برای والدین با رویکرد دینی و روانشناختی» [۱] عنوان مقاله‌ای به قلم «مرضیه هروی، اسماعیل چراغی کوتیانی و محسن هراتی» است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
هدف از انجام این پژوهش بررسی و تحلیل آسیب‌های تک فرزندی برای والدین است. یافته‌ها حاکی از آن است اگرچه مستقیماً آموزه‌های دینی از تک‌فرزندی، کمیت و تعداد اولاد بحثی به میان نیامده است، اما کلیت آیات و روایات فرزندآوری بر اهمیت این مساله تأکید دارند. نویسنده در مقاله حاضر بر آن است آسیب‌های جسمی، روانی، تربیتی و معنوی تک‌فرزندی را مورد بررسی قرار دهد. روش گردآوری پژوهش اسنادی و کتابخانه‌ای و روش پردازش مطالب توصیفی و تحلیلی با استفاده از نتایج پژوهش‌های پیشین بوده است.
آسیب‌های والدین تک‌فرزند
مطالعات روانشناختی و جامعه‌شناختی بیانگر آن است که تک‌فرزندی آسیب‌هایی را برای والدین به همراه دارد. ازآن‌جا که این آسیب‌ها گسترده و شامل عرصه‌های گوناگون می‌باشند نویسندگان در پژوهش حاضر به برخی از این آسیب‌ها می‌پردازند.
۱. آسیب‌های جسمی
یکی از آسیب‌هایی که والدین تک‌فرزند با آن روبرو می‌باشند، آسیب جسمی است. به طور طبیعی جسم مادر به دلیل ارتباط نزدیکتر با کودک بیشتر درگیراین آسیب‌ها خواهد بود. این در حالی است که داشتن فرزند برای زن مانند حکم سلامتی برای اوست و با تأمین شادابی، او را به زندگی امیدوار و سرگرم می‌کند.
تحقیقات جدید نشان داده است که پدر و مادر شدن، آنها را از خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی محافظت می‌کند. این پژوهش‌ها که روی یک و نیم میلیون نفر انجام شده است، نشان می‌دهد که داشتن فرزندان پرشمار، خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان کاهش می‌دهد.
افزون بر این دانشمندان بر اساس برخی آزمایش‌ها و تحقیقات اعلام کرده‌اند مادرانی که تازه صاحب فرزند شده‌اند، حافظه بصری قوی‌تری دارند و در مقایسه با زنانی که فرزند ندارند بهتر می‌توانند اطلاعات اطراف خود را دریافت کنند و به خاطر بسپارند.
۲. آسیب‌های روانی
نویسندگان مقاله حاضر اضطراب، استرس و افسردگی را از جمله آسیب‌های روانی برای والدین دارای تک فرزند برمی‌شمرند و بر این باورند که جسم و روان رابطه‌ای تنگاتنگ با هم دارند و هر آنچه بر جسم تأثیرگذار باشد روان را نیز متأثر می‌سازد،.
در ادامه این پژوهش آمده است: تک‌فرزندی بر روان والدین نیز تأثیرگذار می‌باشد و آسیب‌ها و چالش‌هایی را به وجود می‌آورد. در واقع هرچه قدر تعلقات و وابستگی‌ها بیشتر باشد، زمینه نگرانی و اضطراب بیشتر است.
همچنین بسیاری از جامعه‌شناسان و روانشناسان معتقدند تعداد فرزندان بر نحوه زندگی زوجین، روابط زناشویی و تنش‌های والدین تأثیر می‌گذارد. در واقع در کنار آسیب‌هایی که خود کودک تک فرزند با آنها روبه‌رو می‌شود، آسیب‌های متعددی هم خانوادۀ این کودکان را تهدید می‌کند. این خانواده‌ها همواره نگران بوده و فکر میکنند که اگر مشکلی برای این یک کودک به وجود بیاید، هیچ کاری از آنها ساخته نیست. بدون شک این نگرانی و وابستگی شدید والدین و تک‌فرزند زمینه اضطراب و استرس و فشارهای روانی را ایجاد خواهد کرد.
در کنار آسیب‌هایی که خود کودک تک فرزند با آنها روبه‌رو می‌شود، آسیب‌های متعددی هم خانوادۀ این کودکان را تهدید می‌کند
علاوه بر موارد گفته شده ترس از دست دادن تک‌فرزند باعث می‌شود این کودکان به‌صورت محدودتر رشد کرده و والدین اجازه ندهند با گروه همسالان بازی و تعامل داشته باشند و به طور مستقل کارهای روزمره خود را انجام دهد.
اندیشه فرزندآوری یکی از فرایندهای زیربنایی و بسیار مؤثر در ایجاد آرامش و تحکیم و کارآمدی خانواده است. از سوی دیگر تولد فرزندان در خانواده احساس مفید و مؤثر بودن را برای والدین به ارمغان می‌آورد.
پژوهشی که «برتراند راسل» انجام داده است، نشاط و شادمانی حاصل از تولد فرزند در خانواده را تائید می‌کند. این در حالی است که طبق بررسی‌های انجام شده والدین تک‌فرزند بیشتر از والدین چند فرزند در معرض افسردگی قرار دارند. هرچه وابستگی و پیوند انسان‌ها قویتر باشد پذیرش جدایی و دوری دشوارتر خواهد بود.
۳. آسیب‌های تربیتی
نویسندگان مقاله حاضر معتقد است که تربیت کودکان تک فرزند با کودکانی که دارای خواهر و برادر می‌باشند متفاوت است و والدین تک فرزند در زمینه اخلاقی و تربیتی نیز با آسیب‌هایی روبرو هستند. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به رواج فرهنگ فرزند سالاری اشاره کرد.
تک فرزند بودن کودک موجب معطوف شدن توجه کامل والدین به وی شده و به مرور این فرزندان کانون توجه خانواده می‌شوند. معمولاً در خانواده‌های تک‌فرزند پدر و مادر از نظر عاطفی به شدت به او وابسته می‌شوند به طوری که احساس میکنند باید همه خواسته‌های کودک را برآورده سازند. برآورده ساختن این خواسته‌ها در برخی موارد به‌اندازه‌ای می‌رسد که والدین ناخواسته برای راضی کردنش به او باج می‌دهند.
همین آموزه باجگیری در زندگی آینده کودک نیز تأثیرگذار است از طرف دیگر تبدیل شدن فرزندان به انسان‌های پرهزینه باعث خواهد شد تمایل به فرزندآوری و تعدد فرزند در خانواده‌ها کاهش یابد؛ زیرا نمی‌توانند انتظارات بالای آنها را برآورده کنند. الگوی تربیتی این خانواده‌ها به فردگرایی نزدیک است، اما مدیریت خانواده‌های پرجمعیت به دلیل محدودیت امکانات، به انواعی از نظم نیازمند است که نتیجه آن زندگی‌های موفق خواهد بود.
کاهش انسجام خانواده از دیگر آسیب‌های تربیتی است. نویسنده معتقد است که نبودن فرزند در محیط خانواده، یکی از عوامل ناپایداری در زندگی مشترک به شمار می‌آید. ازآن‌جا که بخشی از تعارض‌های زناشویی حاصل اختلاف زوجین در اهداف زندگی است، حضور فرزندان، موجب همگرایی اهداف زوجین و در نتیجه، کاهش تعارض‌های آنها می‌شود.
یکی دیگر از معایب بزرگ تک فرزندی، وقت‌گیر بودن آن است. برخلاف تصور برخی که گمان میکنند بچه‌های زیاد وقت بیشتری را از والدین می‌گیرند، وجود چند فرزند موجب می‌شود والدین وقت کمتری را برای بازی با بچه‌ها بگذارند. بهترین کسانی که وقت بچه‌ها را پر میکنند، خود بچه‌ها هستند.
والدین تک فرزند در زمینه اخلاقی و تربیتی نیز با آسیب‌هایی روبرو هستند. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به رواج فرهنگ فرزند سالاری اشاره کرد
جمع‌بندی
- افزایش پرشتاب آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی و چالش‌های موجود در زمینه فرزندآوری مستلزم ارتقاء سطح بینش و آگاهی خانواده‌ها و ارائه آموزش‌های لازم و انجام پژوهش‌های علمی عمیق و گسترده است.
- در جامعه کنونی تغییرات گسترده‌ای در سبک فرزندآوری ایجاد شده است، به طوری که به تدریج جایگاه الگوی سنتی خانواده با محوریت «حضور فرزند مایۀ رحمت و برکت است» جای خود را به الگوی «حضور فرزند مایۀ زحمت است» داده که ضرورت دارد با ارائه راهکارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی افکار عمومی را از آسیب‌های این موضوع مطلع ساخت.
- جامعه‌ای که در آن کودکان، پدران و مادران آن از سلامت جسمی، روانی و تربیتی برخوردار نباشند، نمی‌تواند جامعه‌ای پویا و پیشرو باشد.
- اگرچه در آموزه‌های دینی به طور مستقیم بحثی از تک فرزندی یا کمیت و تعداد فرزند به میان نیامده است، اما جهت‌گیری کلی روایات به سمت کثرت جمعیت است.
- آیات قرآن کریم فرزند و جمعیت را مدد الهی دانسته و از ارکان تکامل بشر می‌پندارد.
- از منظر روانشناختی نیز والدین تک فرزند به دلایل مختلف مانند جدایی فرزند از خانواده با آسیب‌هایی چون اضطراب و افسردگی روبرو خواهند بود.
- وجود فرزند، موجب آسایش روحی و فکری انسان می‌شود و انسان را از دغدغه درونی و افسردگی روحی نجات می‌دهد.
- در خانواده‌های تک فرزند وابستگی دارای افراط وتفریط است و کمتر از تعادل برخوردار است.
- تک فرزندی مشکلاتی مانند فرزندسالاری و کاهش انسجام خانواده را در پی دارد.
- تحقیقات نشان داده است که از نظر جسمی بارداری و شیردهی و زایمان به سلامتی مادر کمک کرده و نقش مهمی در هوش و حافظه و جلوگیری از سرطان‌های متعدد دارد.
- تک فرزندی یکی از عوامل هسته‌ای کاهش جمعیت است در صورت شیوع می‌تواند بنیان جامعه را هدف قرار داده و در ابعاد گوناگون اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و مذهبی آسیب‌زا باشد.
پی‌نوشت
[۱] . تحلیل آسیب‌های تک‌فرزندی برای والدین با رویکرد دینی و روانشناختی، «مرضیه هروی؛ اسماعیل چراغی کوتیانی؛ محسن هراتی»، دوفصلنامه مطالعات اسلامی آسیب های اجتماعی، دوره ۲، شماره ۱، شهریور ۱۳۹۹، صفحه ۱۶۳-۱۸۲
منبع: خبرگزاری ایرنا برچسب ها: فرزند آوری ، والدین ، اختصاصی ایرنامنبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: فرزند آوری والدین اختصاصی ایرنا والدین تک فرزند تک فرزندی تک فرزند تک فرزندی برای والدین تک فرزند آسیب ها خانواده ها آسیب هایی بچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۴۰۲۴۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قزوین پایلوت ملی صدور «نسخه اجتماعی» شد
رئیس بنیاد خیریه آوای لبخند مهربان از اجرای طرح صدور نسخه اجتماعی برای نخستین‌بار در قزوین در قالب یک طرح پایلوت ملی خبر داد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از قزوین، محمدرضا جعفری میزوجی عصر امروز -سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت- در نشست خبری با اصحاب رسانه و خبرگزاری‌های استان قزوین که در سالن جلسات سازمان جهادکشاورزی برگزار شد، اظهار کرد: قزوین به عنوان نخستین استان طرح صدور نسخه اجتماعی را به صورت طرح پایلوت ملی اجرا می‌کند.
وی با بیان اینکه صدور نسخه اجتماعی توسط بنیاد خیریه آوای لبخند مهربان صورت می‌گیرد، گفت: در این طرح برای خانواده‌های کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست و به ویژه زنان سرپرست خانوار نسخه اجتماعی برای رهایی آنها از آسیب اجتماعی و توانمندسازی مالی آنها صادر می‌شود.
رئیس بنیاد خیریه آوای لبخند مهربان با اشاره به نحوه صدور نسخه اجتماعی اضافه کرد: در مرحله نخست این طرح از اعضای خانواده‌های نیازمند درگیر با آسیب اجتماعی تست روان‌شناسی می‌گیریم و در مرحله بعد هم شرایط اجتماعی، روحی و روانی این خانواده‌ها را از صفر تا ۱۰۰ بررسی می‌کنیم.
جعفری میزوجی ادامه داد: بعد از بررسی‌های صورت‌گرفته یک نسخه اجتماعی برای حل مشکلات و آسیب‌های خانواده‌های کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست و همچنین زنان سرپرست خانوار پیچیده می‌شود که با اجرای نسخه مربوطه و طی مراحل مختلف خانواده‌های آسیب‌دیده طی مدت یک‌سال توانمندسازی می‌شوند.
وی یادآور شد: نوشتن و صدور این نسخه توسط تیم روانشناسان و مددکاران اجتماعی صورت می‌گیرد و در قالب این نسخه‌ها مواردی نظیر حضور کودکان نیازمند یا زنان سرپرست خانوار در کارگاه‌های روان‌شناسی، فرزندپروری و تقویت خلاقیت برای این خانواده‌ها پیش‌بینی می‌شود.
رئیس بنیاد خیریه آوای لبخند مهربان با ذکر اینکه حدود ۱.۵ سال است که اجرای این طرح را در سطح استان قزوین آعاز کردیم، گفت: نخستین مجری این طرح هستیم و برای اجرای آنها هم به جز کمک‌های مردمی از هیچ نهاد دولتی و غیردولتی بودجه‌ای دریافت نکردیم.
جعفری میزوجی با اشاره به ارائه بسته‌های مختلف معیشتی و درمانی در قالب طرح نسخه اجتماعی تصریح کرد: با این حال مخالف اصلی پرداخت پول نقد به خانواده‌های آسیب‌دیده هستیم، چرا که در چنین خانواده‌هایی بی‌شک مشکلاتی مانند اعتیاد وجود دارد و پرداخت مستقیم پول به زنان سرپرست خانوار یا کودکان بی و بدسرپرست منجر به هزینه‌کرد بی‌جای این کمک‌های نقدی می‌شود.
وی افزود: در این طرح مددکاران ما همراه با کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست به مراکز خرید یا درمان می‌روند و تا انتهای فرآیند در کنار آنها هستند تا اعتبار تخصیص‌داده‌شده در جای مناسب خود هزینه شود.
رئیس بنیاد خیریه آوای لبخند مهربان از صدور نسخه اجتماعی برای ۱۳۸ خانواده آسیب‌دیده قزوین در سال ۱۴۰۲ خبر داد و گفت: در نهایت طی یک‌سال اخیر سه میلیارد و ۳۸۰ میلیون تومان خدمات به خانواده‌های آسیب‌دیده، کودکان نیازمند و زنان سرپرست خانوار ارائه دادیم.
جعفری میزوجی ادامه داد: این خدمات شامل دو میلیارد تومان خدمات اجتماعی و فرهنگی، یک‌میلیارد و ۳۸۰ میلیون تومان بسته معیشتی و ۱۰۰ میلیون تومان خدمات اوقات فراغت که خدمات اوقات فراغب در قالب برگزاری جشن تولد، کارگاه نقاشی و بردن کودکان به شهربازی و مانند اینها بوده است.
کد خبر 749478
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور