دنباله‌دار K2 از فاصله چندین میلیارد کیلومتری به ملاقات ما می‌آید | برای رصد به یک تلسکوپ کوچک آماتوری نیاز است
تاریخ انتشار: ۱۵ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۴۲۵۱۹۳
به گزارش همشهری آنلاین، مهندس مسعود عتیقی مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگویی درباره این دنباله‌دار توضیحاتی را ارائه کرد.
عتیقی به همشهری آنلاین گفت: «مبدا این دنباله‌دار ورای لبه منظومه خورشیدی است و از فاصله چندین میلیارد کیلومتری، جایی که آنجا را به‌عنوان منشا دنباله‌دارها و به نام ابر اورت می‌شناسیم، به ملاقات ما و خورشید می‌آید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
او در ادامه افزود: «تصویر این دنباله‌دار برای نخستین بار توسط تلسکوپ فضایی هابل در سال ۲۰۱۷ میلادی ثبت و در پروژه «تلسکوپ پیمایش پانورامیک و سیستم واکنش سریع» (Pan-STARRS) این دنباله‌دار در آن سال شناسایی شد که این مهم خبر از بازدید آن از بخش‌های داخلی سامانه خورشیدی می‌داد. مدتی پس از شناسایی K2 رصدخانه‌های کانادا، فرانسه و هاوایی برای قطر هسته این دنباله‌دار عددهای غیرمعمولی بین ۳۰ تا ۱۶۰ کیلومتر را اعلام کردند. در حالی که تلسکوپ فضایی هابل قطر هسته K2 را ۱۸ کیلومتر تخمین زد که بازهم قطر بزرگی محسوب می‌شود و بیش از ۲ برابر ارتفاع قله اورست، بلندترین قله جهان است! در حقیقت قطر هسته دنباله‌دارها بین یک تا ۳ کیلومتر است و در بیشترین حالت قطرشان به ۱۶ کیلومتر نیز می‌تواند برسد؛ هرچند که در این خصوص استثناهایی نیز وجود دارد. به عنوان مثال قطر هسته دنباله‌دار هیل-باپ ۶۰ کیلومتر است.»
مهندس عتیقی گفت: «دنباله‌دار C/2017 K2 دارای مداری هذلولی است و سفری ۳ میلیون ساله در گردش به دور خورشید برای آن تخمین زده شده و مدار آن تقریبا عمود به صفحه منظومه خورشیدی می باشد. عناصری چون اکسیژن مولکولی، نیتروژن، مونو اکسید کربن و دی اکسید کربن در گیسوی این دنباله‌دار شناسایی شده که به علت دوری از مهر تابان و دمای پایین، به صورت منجمد هستند.»
این پژوهشگر حوزه ستاره‌شناسی به همشهری آنلاین گفت: «موضوع برخورد این جرم غول‌پیکر با زمین نیز کاملا منتفی است. پس باید آماده شد تا این جرم زیبا را طی شب‌ها و ماه‌های آینده در آسمان جستجو و از مشاهده آن همگان لذت ببرند.»
عتیقی ادامه داد: «به‌منظور شناخت بهتر این دنباله‌دار باید گفت که گیسوی این دنباله‌دار ۱۳۰ هزار کیلومتر تخمین زده شده که ۱۰ برابر قطر زمین و تقریبا برابر قطر سیاره غول‌پیکر برجیس بوده و این درحالی است که دم دنباله‌دار K2 بر اساس رصدهای جدید، ۸۰۰ هزار کیلومتردر فضا کشیدگی دارد.»
او درباره یک اشتباه رایج نیز گفت: «برخی به اشتباه به دنباله‌دارها، ستاره دنباله‌دار می‌گویند، اما این اجرام اساسا ماهیتی غیرستاره‌ای دارند.»
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: «دنباله‌دارها اجرامی هستند که به هیچ چیز نزدیک‌اند و معنای اصلی این تعریف از حجم بسیار زیاد و جرم پایین این اجرام حکایت دارد. در ضمن هر دنباله‌دار از ۳ بخش اصلی تشکیل شده است: هسته جامد و کوچک، گیسوی گازی نسبتا بزرگ و دم یا دنباله‌ای که کشیدگی آن صدها هزار و حتی میلیون‌ها کلیومتر در فضا می‌تواند امتداد داشته باشد؛ هر چند که دم هر دنباله‌دار به دو بخش دم یونی و دم غبار تقسیم می‌شود.»
او درباره رصد این دنباله‌دار نیز توضیح داد: «اگرچه تخمین قدر دنباله‌دارها کار چندان آسانی نیست و در برخی موارد با خطا همراه است، اما پیش‌بینی شده که دنباله‌دار K2 به قدر ۸ و یا حتی ۷ برسد. بدیهی است که چشم انسان در بهترین شرایط بینایی و وضعیت مناسب آسمان، حداکثر تا کمی بیش از قدر ۶ را می‌تواند مشاهده کند؛ بر این اساس علاقه‌مندان برای رصد دنباله‌دار K۲ به یک تلسکوپ کوچک آماتوری و یا شاید یک دوچشمی قدرتمند نجومی نیاز دارند.»
عتیقی گفت: «برخی اخترشناسان این دنباله‌دار را با دنباله‌دار بسیار درخشان و مشهور هیل-باپ که در میانه دهه ۸۰ خورشیدی در آسمان پدیدار شد، مقایسه کرده‌اند، اما اظهار نظر در مورد کیفیت رصدی این دنباله‌دار قدری زود است. هرچند که پنجشنبه ۲۳ تیرماه دنباله‌دار K2 به حضیض زمینی و یا همان کمترین فاصله با زمین خواهد رسید و در شبانگاه پنجشنبه آینده از ۲۷۰ میلیون کیلومتری ما عبور می‌کند، این دنباله دار در این شب در نزدیکی خوشه کروی M10 دیده خواهد شد (تصویر بالا). متاسفانه در این تاریخ، یک روز پس از ماهِ کامل که به‌دلیل نزدیکی به زمین به آن اَبَرماه گفته می‌شود؛ نور ماه مزاحم رصد K2 خواهد بود. اما تا اواخر شهریورماه که این دنباله‌دار در آسمان نیم‌کره شمالی است، فرصت رصد آن به مرور بهتر نیز خواهد شد و پس از آن به آسمان نیم‌کره جنوبی سفر می‌کند. دنباله‌دار K2، دوشنبه ۲۸ آذر امسال به نزدیک‌ترین فاصله با خورشید رسیده و پس از آن به مرور از ما و خورشید دور و سامانه خورشیدی را ترک می‌کند.»
این دنباله‌دار این شب‌ها درصورت فلکی مارافسای (حوا –Ophiuchus ) و پس از ترک این صورت، در جهت صورت فلکی کژدم و یا همان عقرب (Scorpius) معروف قرار دارد، در شرایط مناسب به‌صورت هاله‌ای سفید در آسمان و از درون تلسکوپ و تجهیزات رصدی قابل مشاهده خواهد بود. بدیهی است که یکشنبه ۳۰ امرداد امسال در کنار سر صورت فلکی کژدم قرار می گیرد و بدون حضور نور ماه فرصت بسیار مناسبی برای رصد این دنباله دار وجود دارد.
لازم به توضیح است که صورت فلکی مارافسای این روزها پس از غروب آفتاب از افق جنوب شرق آسمان طلوع کرده و پس از تاریکی آسمان، به دور از نور و آلودگی هوای شهرها به خوبی قابل رویت است و تقریبا در سراسر شب می‌توان این برج فلکی را که دنباله‌دار K2 در حال حاضر از زمینه آن عبور می کند، مشاهده کرد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در پایان به همشهری آنلاین گفت: «پس از K2، دو دنباله‌دار دیگر تا پایان امسال به ملاقات ما زمینی‌ها می‌آیند. اولی C/2022E3 (ZTF) که با قدری در محدوده توانایی مشاهده با چشم غیرمسلح، یعنی قدر ۵ در دی‌ماه در آسمان دیده خواهد شد و دنباله‌دار بعدی 12P/Pons–Brooks با قدر ۴ یا ۵ در اسفند ۱۴۰۱ و فروردین ۱۴۰۲ در آسمان خودنمایی خواهد کرد.»
کد خبر 688732 برچسب‌ها فیزیک ستاره‌ای (اختر فیزیک) نجوم - سیاره - ستاره فضا - توریسم - سفرمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: نجوم سیاره ستاره فضا توریسم سفر دنباله دار همشهری آنلاین دنباله دارها دنباله دار K2 صورت فلکی قطر هسته
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۴۲۵۱۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
از اعداد «هم‌‌نهشتِ کَرجی» تا دنباله فیبوناچی| شرح آب‌شناس بزرگ ایرانی از قنات
خبرگزاری علم‌وفناوری آنا- هدا عربشاهی: سال ۲۰۰۹ گروهی از ریاضی‌دانان بین‌المللی از آمریکا، اروپا، استرالیا و آمریکای جنوبی به سرپرستی پژوهشگران دانشگاه واشنگتن در سیاتل موفق شدند با کمک شیوه ضرب اعداد بزرگ و SAGE (شبکه حسگرهای پراکنده و هوشمند جمع‌آوری و تحلیل داده‌های بنیاد ملی علوم آمریکا) مسئله‌‌ای را حل کنند که اولین‌بار حدود هزارسال قبل ریاضیدان ایرانی، ابوبکر محمدبن حسن کرجی آن را مطرح کرده بود. این دانشمند کرجی‌تبار مسئله اعداد همنهشت را ارائه کرد و مثلث قائم‌الزاویه‌ای را پیشنهاد داد که اضلاع آن اعداد صحیح و مساحتش یک عدد همنهشت است. به‌عنوان‌مثال، مثلت قائم‌الزاویه‌ای با اضلاع ۳-۴-۵ مساحتی برابر با ۶ دارد و به‌همین دلیل ۶ یک عدد همنهشت است. کرجی با تاثیر از ترجمه عربی آثار ریاضیدان یونانی دیوفانتوس یا دیوفانت (حدود ۲۱۰ تا حدود ۲۹۰ پس‌ازمیلاد) این مسئله را مطرح کرد. لئوناردو فیبوناچی معروف به لئوناردوی پیزا، ریاضیدان ایتالیایی با تاثیر از کرجی، در سال ۱۲۲۵ نشان داد که ۵ و ۷ اعداد متجانس هستند. سال ۱۹۱۵ اعداد متجانس کوچک‌تر از ۱۰۰ شناسایی شدند و در سال ۱۹۸۹ کشف شد که اعداد متجانس کوچک‌تر از هزار هم وجود دارند اما به‌مدت ۳۰ سال هرگز حل نشدند.
در نظریه اعداد، عدد همنهشت یک عدد صحیح مثبت برابر با مساحت مثلث قائم‌الزاویه‌ای است که هر سه ضلع آن عدد گویا باشد. کوچک‌ترین عدد متجانس ۵ است که مساحت مثلث قائم‌الزاویه‌ای با اضلاع 2/3 ، 3/20 و 6/41 است. اعداد همنهشت بعدی برابر با 6، 7، 13، 14، 15، 20 و 21 است. بسیاری از اعداد همنهشت تاکنون هرگز محاسبه نشده‌اند. اما این گروه ریاضی‌دانان بین‌المللی در سال ۲۰۰۹ توانستند به ۳میلیارد و ۱۴۸میلیون و ۳۷۹هزار و ۶۹۴ عدد جدید همنهشت کوچک‌تر از یک‌هزارمیلیارد دست پیدا کنند. برایان کانری، مدیر موسسه ریاضی آمریکا در آن‌زمان توضیح داد: «مسائل قدیمیِ از این‌دست، بسیار دور از دسترس به‌نظر می‌رسند اما برای انجام پژوهش‌های بزرگ بسیار جالب‌اند زیرا ریاضی‌دانان را به توسعه شیوه‌های جدید برای حل آنها وادار می‌کنند.»
کرجی کیست؟
ابوبکر محمد بن حسن کرجی (953 تا 1029 میلادی)، ریاضیدان سده دهم میلادی معروف به الحَسیب به‌معنی حساب‌کننده، بیشتر برای نوشته‌هایش درباره جبر و رهانیدن جبر از هندسه شهرت دارد. کرجی همچنین مهندسی ماهر بود که در زمینه استخراج آب مطالب زیادی نوشت. بسیاری از طرح‌های او در حوزه آب‌شناسی هنوز در خاورمیانه استفاده می‌شود. بسیاری از مورخان معتقدند که کرجی نقش مهمی در گذر از ریاضیات کهن به جبر امروزی ایفا کرده است.
تصویر ۱- صفحه‌ای از کتاب الفخری
این دانشمندان ایرانی، پیش‌از بازگشت به زادگاهش، پربارترین دوران زندگی‌اش را در بغداد، پایتخت علم و فناوری عصر طلایی جهان اسلام گذراند، در آنجا مدرسه جبر تأسیس کرد و عمده‌ترین آثار ریاضی‌اش را در این شهر نوشت و رساله مهمش در جبر را که الفخری فی صناعه الجبر و المقابله نام دارد به فخرالملک، وزیر بهاءالدوله دیلمی از امیران آل‌بویه در بغداد تقدیم کرد. باوجوداین، کرجی در مقطعی، پس‌از کشته‌شدن فخرالملک، پایتخت عباسیان را ترک کرد و به کرج بازگشت. به‌نظر می‌رسد که او ریاضیات را در این دوره رها و روی موضوعات مهندسی به‌ویژه آب‌شناسی و هیدرولیک (سامانه‌های مبتنی‌بر آب) تمرکز کرده است. ازاین‌رو، می‌توان گفت که به احتمال زیاد کتاب استخراج آب‌های پنهان متعلق به این دوره زندگی او باشد.
از آب‌شناسی تا جبر
همان‌طورکه اشاره شد، کرجی علاوهبر کتاب الفخری، کتاب انباط المیاه الخفیه (استخراج آب‌های پنهان) را هم نوشته که رساله‌ای فنی است و دانش عمیقی از آب‌شناسی را آشکار می‌کند و می‌توان آن را به‌عنوان قدیمی‌ترین متن در نوع خود در این حوزه دانست. این کتاب مطالعه‌ای برجسته درباره انواع مختلف آب، روش‌های یافتن سطح آب، توصیف ابزارهای نقشه‌برداری، ساخت مجراهای قنات، پوشش آنها، محافظت در برابر پوسیدگی و تمیزکردن و نگهداری آنها ارائه می‌کند.
این کتاب که کرجی آن را حدود سال ۱۰۰۰ میلادی نگاشته است همچنین یکی از قدیمی‌ترین متون عربی است که چگونگی مکان‌یابی سفره‌های زیرزمینی، حفر چاه‌های پیمایشی و ساخت آبراه‌های زیرزمینی را توضیح می‌دهد.
تصویر ۲- نمودارهایی از نسخه خطی اصلی کتاب انباط المیاه الخفیة (استخراج آب‌های پنهان)| ویرایش کرافتون بلک، انتشارات پل هولبرتون، 2007، ص 115
علاوهبر این دو کتاب، عناوین متعدد دیگری هم به او نسبت داده می‌شود که برخی از آنها مفقود شده و برخی دیگر باقی مانده و ویرایش شده‌اند. کتاب‌هایی که بیشتر در حوزه‌های ریاضیات و نجوم جای دارند. کتابی در باب ریاضیات ارث (الدور الوصایا)، نوادر الاشکال (قضیات نادر)، رساله‌ای در ادله حساب و جبر (علل الحساب و الجبر و المقابله)، کتاب قراردادهای ساختمان‌ها (العقود و الابنیه)، کتاب فی حساب الهند (درباب ریاضیات هندی)، کتاب المحیط فی الحساب، کتاب الاجذار و المسائل و الاجوبه فی الحساب ازجمله آثار شناخته‌شده ابوبکر محمد کرجی به‌شمار می‌روند.
کتاب دیگر او الکافی فی‌الحساب که از ۷۰ بخش تشکیل شده درباره استفاده از توابع است و خلاصه‌ای از حساب، جبر، هندسه و فرآیندهای حساب ذهنی (حساب هوایی) در مقابل حساب هندی را توضیح می‌دهد. آدولف هوخهایم، شرق‌شناس آلمانی، این کتاب را بین سال‌های ۱۸۷۸ تا ۱۸۸۰ در سه جلد کوچک به زبان آلمانی ترجمه و منتشر کرد.
کتاب دیگر کرجی درباره ریاضیات، البادی فی‌الحساب نام دارد که رساله‌ای نظام‌مند است و در آن فصولی را به اقلیدس و نیکوماخوس اختصاص داده و اندیشه‌های این دو ریاضیدان یونان باستان را شرح و بسط داده است. کرجی در این کتاب به‌ویژه، به عملیات جبر جایگاه مهمی بخشیده و برای اولین‌بار نظریه استخراج جذر چند جمله‌ای با مجهول را بیان و معادلاتی از نوع X2 + 5، X2 – 5، X2 + Y و Y2 + X را حل کرده است. این معادلات را بعدها فیبوناچی (لئوناردوی پیزا) در «کتاب مربع‌ها» (LIBER QUADRATORUM) بررسی کرد.
انتهای پیام/
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلاله‌ای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت