به نقل از «ایران اکونومیست»

‌ مشکل بزرگ تونل کانی‌سیب‌ چه بود

تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۶۵۷۳۹

سیاسی‌کاری و فشار مقامات عالی‌رتبه دولت روحانی به منظور دستاوردسازی از وضعیت دریاچه ارومیه سبب شد تا تونل کانی‌سیب با یک مشکل بزرگ مواجه شده و زنده‌سازی این دریاچه مهم کشور با خطر جدی مواجه شود.

به گزارش ایران اکونومیست، اشتباهات راهبردی و بزرگ در پروژه‌های کلان همواره یکی از مهمترین دست‌مایه‌هایی است که پرداخت به آن، در فیلم‌ها و سریال‌ها دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این مسئله زمانی از یک اشتباه به یک بحران تبدیل می‌شود که دولت‌ها قصد پنهان کردن آن را داشته باشند و از دستاوردسازی احتمالی خود نیز دست بر ندارند.

کنجکاوی در میان برخی پروژه‌های انجام شده در ایران نیز می‌تواند، سرنخ‌هایی از اشتباهات بزرگ را آشکار کند و رگه‌هایی از ایجاد بحران به واسطه پنهان اشتباهات را نمایش دهد.

با توجه به مقدمه ذکر شده در این گزارش قصد داریم به واکاوی یکی از اشتباهات راهبردی اتفاق افتاده در کشور بپردازیم.

 

*وعده‌ دولت روحانی مهمترین عامل عدم احیای دریاچه ارومیه

احتمالا اگر در روزهای اخیر فضای رسانه‌ای کشور را از طریق فضای مجازی یا جراید دنبال کرده باشد، به صورت پرتکرار با نام دریاچه ارومیه مواجه شدید.

دریاچه‌ای که طی دو دهه اخیر همواره با واژه خشکی توام شده و حتی برداشت 2.2 میلیون تن نمک در هر سال باعث نشده تا ما به جای خشکسالی پس از بردن نام این دریاچه به یاد شوری بیفتیم.

 به گزارش فارس، احیای دریاچه ارومیه یکی از مهمترین وعده‌هایی بود که دولت گذشته به عنوان محوریت فعالیت‌های محیط زیستی به آن پرداخت. در این راستا، بهمن‌ماه سال 1392 بود که دولت روحانی با اختیارات اصل ۱۳۸ ستاد احیای دریاچه ارومیه را به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور شکل داد.

فارغ از عملکرد ستاد احیا در مدت زمان 8 ساله دولت گذشته، مهم‌ترین پروژه ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه بوده است.

*جزئیاتی از مهمترین پروژه ستاد احیا دریاچه ارومیه

تونل انتقال آب کانی‌سیب واقع در 9 کیلومتری جنوب‌شرق شهرستان نقده، به طول تقریبی 35.7 کیلومتر و قطر حفاری 6.32 متر برای قطعه دوم و 6.42 متر برای قطعه اول جهت انتقال 646 میلیون متر‌مکعب آب در سال، از سد کانی‌سیب به دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه طراحی شد.

دهانه ورودی این تونل از بالادست مخزن سد کانی‌سیب آبگیری کرده و دهانه خروجی این تونل در دامنه شمالی کوهستان بیگم قلعه، آب را وارد دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه خواهد کرد.

 

*تونلی که 9.6 هزار میلیارد تومان هزینه داشت

بر اساس اظهارات مسئول فنی ستاد احیای دریاچه ارومیه در فروردین ماه سال 1398، برآورد اعتبار بودجه مورد نیاز برای احیای دریاچه ارومیه حدود ۶ میلیارد دلار بوده است. بر این مبنا به استناد آخرین نامه رسمی عیسی کلانتری به عنوان رئیس ستاد احیا دریاچه ارومیه در 26 تیرماه سال 1401، میزان 53.3 درصد از اعتبارات دستگاه‌های اجرایی واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه مرتبط با طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب بوده است.

کنارهم گذاشتن این دو عدد آشکار می‌کند، که هزینه برآوردی این طرح انتقال آب 3.2 میلیارد دلار بوده است که با در نظر گرفتن نرخ روز دلار بالغ بر 9.6 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. البته در نامه عیسی کلانتری قید شده است که مجموع پرداختی اعتبارات طرح انتقال آب از سد کانی سیب 2.3 هزار میلیارد تومان بوده اما این عدد به تایید نهادهای نظارتی نرسیده است.

 

دید از بالای مقطع تونل کانی‌سیب

 

* تونل کانی‌سیب در دولت روحانی از وعده‌ای به وعده دیگر منتقل شد

بر اساس مستندات رسانه‌ای موجود، فرآیند اجرایی ساخت این تونل 9.6 هزار میلیارد تومانی همزمان با شروع به کار دستگاه حفار 13 مهرماه سال 1394 کلید خورد. بنا بر مصاحبه معاون اجرایی طرح انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه در روز شروع فرآیند حفاری، تونل کانی سیب باید تا اوایل سال 1398 تکمیل نهایی شده حدود 650 میلیون متر مکعب آب به طور سالانه راهی دریاچه ارومیه شود.

با این وجود، واکاوی اخبار در سال 1398 بیانگر آن است که هیچ یک از افراد فنی و مسئولان ذی‌ربط دولتی در این سال خبری از افتتاح تونل کانی سیب نمی‌دهند. بر این اساس نخستین زمزمه‌های افتتاح این پروژه در تیرماه سال 1399 به گوش می‌‎رسد، جایی که 16 ماه پس از تاریخ اعلام شده برای افتتاح پروژه، استاندار وقت آذربایجان غربی خبر از پایان عملیات حفاری در مردادماه سال 1399 می‌دهد.

با فرا رسیدن مردادماه سال 1399 بار دیگر مشابه شرایط سال 1398 اخباری مبنی بر تکمیل طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه به گوش نمی‌رسد تا اینکه این بار رئیس جمهور وقت، حسن روحانی در جلسه هیات دولت پس از سفر معاون اول رئیس جمهور به شمال غرب کشور این بار وعده جدیدی از افتتاح طرح انتقال آب مذکور داده تاکید می‌کند: «موضوع دریاچه ارومیه که نخستین وعده دولت به مردم آذربایجان و غرب کشور بود و اهمیت محیط زیستی قابل توجهی داشت، با طرح‌هایی که تا دی سال 1399 انجام می‌شود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه خواهد شد.»

پس از اظهارات حسن روحانی، بار دیگر مسئله افتتاح تونل کانی‌سیب به دست فراموشی سپرده می‌شود تا اینکه در 12 دی ماه سال 1399 زمانی که همه انتظار تحقق وعده رئیس جمهور وقت را دارند، روحانی در آیین افتتاح طرح‌های صنعت آب و برق در ۴ استان آذربایجان غربی، اردبیل، مازندران و اصفهان حاضر شده و به جای افتتاح تونل از معاون آب و آبفای وزارت نیرو آخرین وضعیت طرح انتقال آب را سوال می‌کند.

قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزیر نیروی سابق در پاسخ به سوال رئیس جمهور طی یک اظهار نظر تامل برانگیز عنوان کرد:« از حفاری تونل ۱.۵ کیلومتر دیگر باقی مانده است که در این ۱.۵ کیلومتر دو ماه است که به بافت آبرفتی در لایه‌های زمین و جریان شدیدی از آب برخورد کرده‌ایم و باری که روی دستگاه حفار است دو برابر میزان تعریف شده است.»

تقی‌زاده خامسی در ادامه پاسخ به رئیس جمهور حرف از ایجاد یک مشکل در تونل کانی سیب به میان آورده و بیان می‌کند: «‌‌همه ظرفیت تخصصی کشور مطرح در سطوح بین‌المللی در این طرح به کار گرفته شده و امید است که با افزایش نرم حفاری اوایل سال آینده (1400) آب به دریاچه برسد.»

*سیاسی‌کاری چه بر سر مهمترین پروژه زنده‌سازی دریاچه ارومیه آورد

در حالی که وعده افتتاح تونل کانی‌سیب برای چهارمین بار این مرتبه به اوایل سال 1400 حواله می‌شود اما اظهار نظر معاونت آب و آبفای حاکی از یک اشتباه مهم در روند ساخت تونل کانی سیب است.

به گزارش فارس به استناد اطلاعات مستند به دست آمده از تونل کانی‌سیب، مشکلی که تقی‌زاده خامسی به آن اشاره کرد، در حدود 700 متر از مسیر 35.7 کیلومتری تونل در مسیر آبرفتی اتفاق افتاده است. جایی که مطالعات اکتشافی نامناسب سبب شده تا در مسیر تونل این بخش 700 متری شاهد آسیب‌دیدگی شدید سیستم نگهدارنده باشیم.

 

 

بنابر مطالعات انجام شده یک نهاد پژوهشی بر اساس آزمایشات دانه‌‏بندی، بخش آسیب ندیده آبرفتی منطبق بر مصالح درشت‌‏دانه با رس کم بوده که تزریقات انجام شده اثر نموده و موجب تقویت خاک اطراف سگمنت شده است. ولی در بخش آسیب دیده درصد مصالح ریزدانه غالب بوده که تزریق‌‏ناپذیر به حساب می‌آید. بدین ترتیب علت اصلی آسیب دیدگی سگمنت‏‌ها در این بخش هتروژن بودن آبرفت در بخش‏های درشت دانه با محتوای رس کم و وجود مصالح رس زیاد (بعضاً بیش از 60 درصد) در بخش آسیب دیده به حساب می‌آید.

 

در همین راستا پس از پیگیری دلیل عدم مطالعات اکتشافی در مرحله پیش از اجرا و فاز صفر پروژه متوجه شدیم به دلیل دخالت و فشار عالی‌ترین مقامات سیاسی دولت گذشته و تاکید آن‌ها نسبت به تسریع شروع فاز اجرایی تونل کانی سیب طی بازه زمانی اوایل دولت یازدهم سبب شده است تا پیش از تکمیل مطالعات اکتشافی کافی شاهد شروع فعالیت دستگاه حفار و آغاز عملیات اجرایی باشیم.

بر این اساس در شرایطی که بدون فشار سیاسی زمینه شرایط تغییر مسیر در صورت وجود اطلاعات اکتشافی کافی میسر بود اما سیاسی‌کاری دولت و تاکید بر دستاوردسازی سبب شد تا این مشکل بزرگ برای تونل به وجود بیاید.

 

در این رابطه، مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به مشکل به وجود آمده در تونل کانی سیب گفت: « شتاب زدگی در مطالعات و آبگیری زودتر از موعد تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه، سبب بروز ترک خوردگی‌های متعدد در این تونل شده است.»

با توجه جزئیات بیان شده در دولت سیزدهم، در حال حاضر حل مساله تحمیل شده به تونل ناشی از فشار سیاسی دولت گذشته با مشورت شرکت‌های دانش‌بنیان به راه حل رسیده و با تجهیز اکیپ‌های اجرایی شاهد حل مسئله و تکمیل تونل کانی‌سیب خواهیم بود.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری فارس

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: طرح انتقال آب از سد کانی سیب احیای دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه تونل کانی سیب هزار میلیارد افتتاح تونل دولت روحانی کانی سیب دولت گذشته رئیس جمهور ماه سال 1399 سال 1398 سبب شد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۶۵۷۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تالاب های نقده، فرصتی برای رونق اکوتوریسم

ایسنا/آذربایجان غربی تالابها به دلیل تنوع زیستی از جمله جاذبه‌های با ارزش طبیعی هستند و نقش حیاتی برای بسیاری از جانوران و پرندگان دارند.

آذربایجان‌غربی، استانی در شمالغرب کشور با آب و هوایی منحصر به فرد دارای بیش از ۴۰ تالاب فصلی و دائمی است و از بین این تالاب ها برخی به عنوان تالابی بین المللی در کنوانسیون رامسر ثبت شدند.

مجموعه تالاب‌های نقده در جنوب دریاچه ارومیه شامل تالاب حسنلو، تالاب بین المللی درگه سنگی، طالقان،تالاب سولدوز هستند که در مسیر ۸ کریدور مهاجرتی پرندگان قرار داشته و سالانه پذیرای گونه های مختلفی از پرندگان مهاجر برای استراحت هستند. 

تالاب ها به عنوان استراحتگاهی موقت برای پرندگان مهاجر علاوه بر جلوگیری از تغییر مسیر مهاجرت پرندگان، مانع از تلفات پرندگان مهاجر شده که با تامین حقابه این زیستگاهها بخش زیادی از تنوع زیستی حفظ می شود.

تالاب‌های شهرستان نقده نیز از این قاعده مستثنی نیستند که پس از دوران کم آبی دریاچه ارومیه طی سالهای گذشته، توانستند تنوع زیستی دریاچه ارومیه را حفظ کنند. این تالاب‌ها در بهار تا مرداد ماه زیستگاه پرندگان زادآور بوده و شهریور تا مهر نیز پذیرای پرندگان مهاجر هستند و درنای طناز نمونه ای از پرندگان مهاجری است که سالانه فقط ۱۰ روز در ایران دیده می شود که تالاب درگه سنگی این شهرستان استراحتگاه این پرنده زیبا است. 

حواصیل‌ها، اردک سر سفید، چنگر، فلامینگو، پلیکان، پرستوی دریایی و درنا نمونه ای از پرندگانی است که تالاب‌های شهرستان نقده را زیستگاه خود انتخاب کردند. 

در ادامه با معرفی تالاب‌های شهرستان نقده، با بخشی از اکوتوریسم منطقه آشنا می شوید. 

تالاب حسنلو

به گفته اکبر قائمی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نقده، تالاب حسنلو از تالاب‌های فصلی این شهرستان است که ۳۰۵ هکتار از آن احیا شده و عمق آن از ۸۰ سانتی متر تا ۱.۵ متر بوده که منبع تغذیه آن رودخانه گدار شهرستان است. 

این تالاب زیستگاه ۷۰ گونه پرنده از جمله چنگر، غاز و اردک سر سفید است که در فصل بهار بدلیل پوشش گیاهی آن بهترین مکان برای جوجه آوری است. 

تالاب بین المللی دُرگه سنگی

همچنین تالاب دُرگه سنگی به مساحت ۷۳۵ هکتار دارای پوشش گیاهی نی، جگن و گز است که نام این تالاب از روستایی به همین نام که در جنوب غربی آن است، اقتباس شده است. 

این تالاب زیستگاه مهمی برای پرندگان زمستان گذر، زادآور و استراحتگاه پرندگانی همچون چنگر، مرغابی ها، اردک سر سفید، فلامینگو، میش مرغ، درنا است. 

تالاب دائمی سولدوز

از دیگر تالاب‌های شهرستان نقده تالاب دائمی سولدوز به مساحت ۴۵۰ هکتار دارای پوشش گیاهی نی، جگن، گز است که پرندگانی همچون پلیکان سفید، قوی فریاد کش، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی و فلامینگو در این تالاب زیست می کنند. 

در این تالاب با ایجاد امکانات زیرساختی، زمینه حضور گردشگران را برای استفاده از این طبیعت زیبا فراهم شده است.

تامین حقابه ۱۱ تالاب اقماری پارک ملی دریاچه ارومیه

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی از تامین حقابه ۱۱ تالاب اقماری پارک ملی دریاچه ارومیه در سال آبی جاری خبر داد.

سعید شهند ۶ اردیبهشت ماه، در حاشیه بازدید از تالاب سولدوز شهرستان نقده در جمع خبرنگاران گفته بود: طی سال آبی جاری، ۷۷ میلیون مترمکعب حقابه ۱۱ تالاب اقماری پارک ملی دریاچه ارومیه رهاسازی شد که ۱۳ میلیون مترمکعب بیشتر از میزان حقابه مصوب رهاسازی‌شده است. 

وی با بیان اینکه پس از ۲۰ سال تالاب‌های درگه سنگی، طالقان، قوپی بابا علی و گرده قیط و ممیند آبگیری شده است، گفت: امسال نیز همانند سال گذشته وضعیت زیست محیطی تالاب‌های اقماری پارک ملی دریاچه ارومیه مطلوب است و با شرایط موجود شاهد تنوع زیستی و گونه‌ای در این تالاب‌ها هستیم. 

شهند اظهار کرد: طبق برنامه‌ریزی انجام شده تابستان امسال نیز حقابه ۳ تالاب شورگل حسنلو، سولدوز و کانی برازان تامین خواهد شد.

رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های آذربایجان‌غربی نیز با بیان اینکه تالاب درگه سنگی نقده از اواخر تیرماه بهترین مکان برای استراحت و تغذیه فلامینگوها است، ادامه داد: این تالاب طی سال گذشته پذیرای بیش از ۱۵ هزار قطعه فلامینگو بود.

لیدا شجاعی فر در حاشیه بازدید از تالاب درگه سنگی شهرستان نقده در جمع خبرنگاران گفته بود: این تالاب از نظر وسعت بزرگترین تالاب شهرستان است که تالاب‌های سولدوز، آق قلعه(شورگل حسنلو)، یادگارلو و طالقان... به ترتیب در رتبه‌های بعدی تالاب‌های شهرستان نقده از نظر وسعت قرار دارند. 

وی با بیان اینکه تالاب درگه سنگی بیشترین حجم آب را در بین تالاب‌های فصلی این شهرستان دارد، گفت: آبگیری تالاب بین المللی درگه سنگی با بیش از ۶۰۰ هکتار که در ۲۵ کیلومتری شهرستان نقده واقع شده از اواخر آذر ماه سال گذشته آغاز شده و بیش از ۸ میلیون مترمکعب آب داخل تالاب رها شده است.

شجاعی فر با بیان اینکه منبع تغذیه این تالاب رودخانه گدار است، افزود: طی سالهای گذشته این تالاب در طول فصل تابستان خشک می‌شد اما امسال پیش بینی می‌شود با این حجم آبگیری انجام شده، خشک نشود. 

وی اظهار کرد: این تالاب بدلیل داشتن منبع غذایی عالی زیستگاه مهمی برای زمستان گذرانی، زادآوری و استراحت پرندگان است.

شجاعی فر خاطر نشان کرد: چنگر، مرغابی ها،اردک سرسفید،میش مرغ و فلامینگوها از پرندگان شاخص این تالاب هستند. همچنین در طول فصول بهار و پاییز پذیرای پرندگان مهاجر بسیاری است. 

رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های استان گفت: پوشش گیاهی عمده این تالاب شامل بیشه زار، انبوه گز، نی و جگن و گیاهان مرتعی است، همچنین پوشش گیاهی بخش قابل توجه بخش جنوبی تالاب، تنوع و کثرت فیتوپلانکتون‌ها و گونه‌های جانوری بی مهرگان در آب این تالاب نظیر انواع بنتوزها و زنو پلانکتون‌ها، زیستگاه بسیار مناسبی را برای پرندگان آبزی و کنار آبزی به وجود آورده است. 

به گزارش ایسنا، توجه به احیا و حفاظت از تالاب‌ها فرصتی مغتنم برای حفظ تنوع زیستی و رونق اکوتوریسم در آذربایجان غربی است که می طلبد برای معرفی بیشتر تالاب‌ها و طبیعت زیبای آن، زیرساخت گردشگری در این حوزه بیش از این توسعه یابد. 

انتهای پیام