به نقل از «ایسنا»

شیرینی ها و تلخی های آموختن و آموزش دادن لهجه عراقی در ایران

تاریخ انتشار: ۶ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۰۴۳۹۷

ایسنا/قم استاد آموزش لهجه عراقی گفت: متأسفانه به طور کلی در زمینه آموزش زبان عربی در قیاس با زبان انگلیسی و اروپایی کتاب‌های استاندار کمی وجود دارد.

خانم زهرا کثیری، مولف دو اثر و موسس گروه آموزشی در حوزه یادگیری لهجه عراقی است. خانمی سختکوش و اهل خطر و عاشق لهجه عراقی و دلباخته معلمی؛ که گذشته از تحصیلات دانشگاهی، و تجربیات فراگیری و آموزش زبان در موسسات مختلف طی سالیان، عشق به اباعبدالله و علاقه به سفر اربعین او را سال‌ها قبل با جذبه ای به وادی آموزش لهجه عراقی کشانده، زمین گیر، یا بهتر بگویم: دل بسته کرده است؛ که اگر آن عشق و این علاقه نبود، به تعبیر خودشان مسیر دیگری را رفته بودند، عافیت طی می‌کردند و  پای در راهی این چنین پر گیر و گره نمی گذاشتند؛ راهی مملو از تلخی ها و شیرینی ها که البته به تعبیر خودشان چون بهانه ای است برای گره خوردن به حضرت حسین (ع)، همه اش «احلی من العسل» است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با ایشان به بهانه چاپ چهارم کتاب شان، «لغه الحب»، درباره وضعیت آموزش لهجه عراقی در ایران، کاستی هایی که گریبان گیرش است و فرصت هایی که پیش رو دارد به گفتگو نشسته ایم.

- قبل از هر گفتی، باید پرسید «لهجه» یعنی چه؟ اساسا چه تفاوتی یا نسبتی بین «لهجه» و «عربی رسمی» که در مدارس یاد می گرفتیم، وجود دارد؟

لهجه‌ها یا گویش‌ها شکل هایی از یک زبان هستند که از لحاظ آوایی و دستوری تفاوت‌هایی با زبان اصلی پیدا کرده‌اند، مانند گویش شیرازی و گویش مشهدی در زبان فارسی یعنی هر زبان یک شکل معیار دارد و مجموعه زیادی از لهجه‌ها و گویش‌ها، آنچه که در زبان عربی «لهجه» یا «عامی» گفته می‌شود، زیر مجموعه‌ی زبان عربی فصیح است، در عین استقلال‌هایی که دارد.

به طور کلی آنچه بعنوان زبان عربی می شناسیم را می شود به سه دسته تقسیم کرد: دسته‌ی اول، عربی «کلاسیک» یا قرآنی که زبان فصاحت و بلاغت است و مخصوص کسانی که علاقمند هستند به صورت تخصصی ادبیات عرب  و متون کهن را بخوانند و دسته دوم عربی «فصیح»، استاندارد یا «کتابی» است که زبان دانشگاهی، کتابت، زبان اخبار و شکلی رسمی تکلم و تحریر است و در تمام کشورهای عربی بعنوان گویش استاندارد در تدریس در مدارس و تألیف کتاب‌ها و جراید به کار برده می‌شود.

دسته‌ی سوم، عربی «گفتار»، «جِلفی» یا «دارجِه» است، هر منطقه از جهان عرب، گویش محلی ویژه خود را دارد که گاه تفاوت‌های میان آن‌ها به اندازه‌ای است که عرب‌ها مجبور به تکلم به عربی کتابی با هم می‌شوند. وجود تعدد گویش‌ها و لهجات در زبان عربی دلایل زیادی دارد مثل تأثیر زبان‌های پیشین موجود در آن مناطق، چیرگی حکومت های مختلف در کشورهای عربی، گویش‌ها به اعتبار جغرافیای فرهنگی و زبانی، به چند دسته‌ی اصلی تقسیم بندی می‌شوند؛ لهجه مصری، شامی، مغربی، خلیجی و عراقی که هر دسته خود زیرمجموعه هایی دارد مثلا لهجه‌ی شامی خودش شامل لهجه لبنانی، سوری، اردنی و فلسطینی است.

خود یک لهجه، مثلا لهجه عراقی هم گاهی به اقتضا شهرهای مختلف، تلفظ ها، اصطلاحات و گاهی اشکال فعل مختص به خود دارد مثلا زمان مضارع مستمر مانند «دارم کتاب میخوانم» را در بغداد «دا اقراء الکتاب»، در کربلا و نجف «جای اقراء الکتاب» و در بصره «گاعد اقراء الکتاب» می گویند.

- چرا باید لهجه ها را یاد بگیریم؟ چه احتیاجی به یادگیری آنهاست؟

کسی که می‌خواهد مترجم رسمی شود یا در مجامع علمی و دانشگاهی سخنرانی کند به عربی فصیح نیازمند آموختن عربی فصیح است و البته عربی فصیح  پایه و اساس لهجه‌های عربی است اما لهجه ها زبان گفتار و روزمره است و به قول معروف لهجه ها زبان مردم کوچه و بازاراست لذا اگر بخواهیم با «مردم» یک کشور ارتباط بگیریم و انس پیدا کنیم و نه گفتاری رسمی با قشر نخبه داشته باشیم، احتیاج داریم که حتما به زبان مردم صحبت کنیم و به یادگیری لهجه نیاز پیدا می‌کنیم.

وقتی ارتباطمان با یک کشور عربی فراتر از ارتباط رسمی می‌شود، مثلا به عنوان یک تاجرمی‌خواهیم ارتباط مستقیم با مردم داشته باشیم یا به عنوان یک زائر می‌خواهیم خرید کنیم، با مردم معاشرت داشته باشیم، یا  قصد زندگی، کار و تحصیل در یک کشور عربی را داریم، باید لهجه آن منطقه را یاد بگیریم تا ارتباط درست، عمیق و کامل شکل بگیرد.

از طرف دیگر هم این نکته را در نظر داشته باشیم که عموم مردم تحصیل کرده نیستند و نمی‌توانیم با عربی فصیح با آنها صحبت کنیم و اگر هم صحبت ما را متوجه شوند اگر ما با لهجه آنها آشنایی نداشته باشیم صحبت شان را متوجه نمی‌شویم، بنابراین ارتباط به خوبی شکل نمی‌گیرد.

نکته مهم دیگر این که یادگیری لهجه‌ها خیلی شیرین‌تر از فصیح است در این فرایند می‌توانیم فیلم و سریال ببینیم، موسیقی و مداحی گوش کنیم این لطف را عربی فصیح ندارد همچنین با یادگیری لهجه ها می‌توانیم با فرهنگ و آداب و رسوم جاری کشورهای عربی آشنا شویم و ارتباط نزدیک با آنها برقرار کنیم، اصطلاحات روزمره و فرهنگ عامه رو بشناسیم.

-چه چیزی شما را به یادگیری و بعد آموزش لهجه عراقی علاقمند کرد ؟ یا بهتر است بپرسم مخاطب ایرانی چرا باید از بین لهجه های مختلف، برود سراغ لهجه عراقی؟

برای شخص من دلیل اصلی علاقه به حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام بود و البته دغدغه‌های فرهنگی ای که داشتم.

عراق همسایه ماست، ما با عراق یک پیشینه عمیق تاریخی و فرهنگی داریم و بین ما و ملت عراق تشابه های زیادی وجود دارد، دو ملت که اکثریت مردم آن شیعه هستند، تشابهات  اعتقادی، فرهنگی و جغرافیایی و البته خیلی از استان‌های مرزی ما ارتباط خونی و خانوادگی با هم دارند همچنین ایران بیشترین مرز را با کشور عراق دارد.

در طول سالیان طولانی مراودات بین این دو کشور همیشه جریان داشته است، در گذشته به دلایل سیاسی مهاجرین و مسافرین زیادی از عراق وارد ایران شدند و یا از قدیم ایرانی‌ها به اعتبار حوزه نجف به عراق مهاجرت می‌کردند خصوصا از دوره صفویه به بعد حتی سلاطین و حاکمان به جهت ارادت به آستان سیدالشهدا (ع) کارهای فرهنگی و عمرانی زیادی در عراق انجام داده‌اند.

البته لازم به ذکر است حضور حزب بعث در عراق و پهلوی در ایران در یک دوره 50 ساله گسست هایی را باعث شد.

بعد از سقوط صدام و برداشته شدن موانع سیاسی و به قدرت رسیدن دولت‌های تقریبا هم‌سو با نظام ایران، ارتباط بین دو ملت جان تازه‌ای گرفت که اوج این ارتباط را در رخداد عظیم پیاده روی اربعین می‌توان دید. اربعین فرصت بزرگی بود برای ارتباط عمیق دو ملت، بدون حضور دولتمردان، ارتباطی تنگاتنگ بین مردمی که یک عشق واحد آنها را دور هم جمع کرده بود.

مردم عراق در خانه‌های خود با اشتیاق پذیرای زائران ایرانی بودند و اگر این حسن مهمانوازی عراقیان نبود هرگز تجمعی به این قدرت و قوت شکل نمی‌گرفت که هر ساله بر تعداد زائران اضافه ‌شود و این ارتباط نزدیک موجب تبادلات عمیق فرهنگی و زبانی شده و یک اطمینان و اعتماد قلبی را بین عموم مردم دو کشور به وجود آورده و فرصت‌هایی را برای آرمان مشترک دو ملت ایجاد کرده است.

از سویی هر ساله تعداد زیادی مسافرین عراقی برای زیارت، سیاحت، درمان و تحصیل وارد ایران می‌شوند، طبق گزارشی که اخیرا وزارت علوم اعلام کرد در حال حاضر حدود 56 هزار دانشجوی عراقی در ایران در حال تحصیل هستند، این حجم از مسافران نیاز به ارتباط گیری دارند و همواره به مترجم و یک راهنما و همراه آشنا با زبان عربی احتیاج دارند.

در حال حاضر در برخی شهرها مثل مشهد و قم و شیراز این فعالیت بعنوان یک فعالیت درآمدزا، مورد اقبال جوان ها واقع شده و خیلی از تجار خرد با استفاده از توانمندی شان به زبان عربی که عموما تجربی هم بوده است، و ارتباط گیری و تعاملی که با همین مسافران داشتند، کسب و کارهای بسیار موفقی را طی چندسال رقم زدند.

 اگر ازمنظر اقتصادی هم به قضیه نگاه کنیم، توسعه بازرگانی بین دو کشور، توسعه توریسم سلامت، توسعه توریسم سیاحتی، توسعه توریسم زیارتی، تحصیل در گرو مفاهمه و همزبانی رشد تصاعدی می کند و البته همه این تعاملات در نهایت به تعامل فکری و فرهنگی هم منجر می‌شوند.

 - برای آموزش لهجه عراقی از کجا باید شروع کرد؟ اصلاً چه کارهایی در این زمینه شده؟

در زمینه آموزش عربی فصیح خیلی سال است دارد کار می‌شود معجم‌ها، اپلیکیشن، کتاب‌های آموزشی داخلی و بین المللی استاندارد و آموزش رسمی در مدارس و موسسات با استادان خوبی وجود دارد و به عنوان یک رشته دانشگاهی هم مورد توجه بوده و هست.

اما در زمینه لهجه کارهایی که آغاز شده عمری کمتر از یک دهه دارد، تعداد کتاب‌های آموزش لهجه، موفق و غیرموفق، استاندار و غیراستاندار، کمتر از انگشتان دو دست است و تعداد بسیار محدودی اپلیکیشن که البته در ابتدای راه هستند و به نقطه تکامل نرسیدند و معجم و منبعی برای یافتن واژه ها و اصطلاحات وجود ندارد.

تعداد کمی از موسسات بزرگ و معتبر آموزش زبان روی به آموزش لهجه عراقی آوردند اما در دانشگاه و کانتکس های رسمی و آموزش عالی آموزش لهجات جایگاهی ندارد و جسته و گریخته در قالب تشکل ها اقدامات موردی ای در این زمینه می‌شود و تعداد کلاس های آموزشی مستمر و منظم در این زمینه در کل کشور بسیار کم است حتی فضای رسمی حوزه های علمیه هم تحرک خاصی در این زمینه ندارد.

اما در ساحات غیر رسمی، به خصوص بعد از وقوع کرونا و مجازی شدن آموزش ها در شبکه‌های اجتماعی فعالانی شروع به آموزش لهجه عراقی کردند که یا خود از عرب زبانان ایرانی و یا از عراقیان مقیم ایران هستند و یا در شهرهایی مثل مشهد و قم به دلیل حضور زیاد زائران عراقی با لهجه عراقی آشنایی تجربی پیدا کردند و در مجموع باید گفت آموزش لهجه عراقی در ابتدای راه است و هنوز مراحل آزمون و خطا را می‌پیماید.

-چقدر "کتاب آموزشی" درباره لهجه عراقی داریم؟ چه ضعفها و قوت هایی دارند؟ و اساسا اقبالی به کتاب های آموزشی لهجه وجود دارد؟

متاسفانه به طور کلی در زمینه آموزش زبان عربی در قیاس با زبان انگلیسی و اروپایی کتاب‌های استاندار کمی وجود دارد؛ تنوع و تعدد کتاب ها و کیفیت محصولات قابل مقایسه نیست و به تبع آن در لهجه عراقی کتاب‌هایی که تالیف شده‌اند هم از نظر تعداد بسیار محدودند و هم از نظر کیفیت از حیث آموزشی خیلی از استادندارها را ندارند و اگر بخواهیم نگاه اجمالی ای داشته باشیم باید عرض کنم:

یکی دو کتاب اولی که نوشته شده‌اند صرفاً برای سفر بودند از جنس عربی در سفرها که آموزشی نبودند، ترجمه ای صرف بودند و عموما بازاری و بی کیفیت و برای رفع نیاز عاجل و جملات ابتدایی تالیف شده اند چون اساسا کتاب ترجمه ای بود، خیلی از جملات هم کلیشه ای و مربوط به موقعیت های غیرواقعی و ناهمخوان با فرهنگ و واقعیت عراق بودند.

کتاب جدی که بعدتر منتشر شد، کاملا ترجمه ای بود و اساسا ارتباطی با مخاطب ایرانی نمی توانست بگیرد. نسخه اصلی برای آموزش سربازان امریکایی که در عراق بودند نوشته شده بود و به همان شکل به فارسی ترجمه شده بود و از فقر نبود کتاب، اگر آموزشی انجام می‌شد، معمولاً همین را ملاک قرار می‌دادند.

دسته ای از کتاب‌ها بعدها بمرور تالیف شد و تا امروز هم البته ادامه دارد، که نویسندگان آنها اصالتا عراقی بودند یعنی خودشان یا پدرانشان متولد عراق بودند یعنی یک عرب زبان بودند و بر تکلم به زبان مادری تسلط داشتند ولی عموما بر قواعد پایه عربی مسلط نبودند و نگاه علمی نداشتند، در حوزه‌ی قواعد و ادبیات عرب تحصیل نکرده نبودند، گاهی نیاز زبان آموز ایرانی را هم به خوبی نمی شناختند و مهمتر اینکه با شیوه‌های آموزش آشنایی نداشتند، یعنی تجربه معلمی و مدرسی نداشتند یا اگر هم ندرتا سابقه معلمی به شکل سنتی داشتند، با شیوه های جدید آموزشی مانوس نبودند و دست آخر از چم و خم تالیف یک کتاب آموزشی اطلاع کاملی نداشتند همچنین  شناختی هم از ذهنیت و ساختار زبانی فارسی زبانان نداشتند لذا گاهی در رفع نیاز آموزشی مخاطب دچار کاستی ها و نارسایی هایی می‌شدند و اتقانی که مورد نظر است را کسب نمی کردند.

دسته‌ای دیگرکتاب‌هایی است که توسط فعالان ایرانی که تجربه مواجهه با زائران و مسافران عراقی را دارند، تحریر شده و می‌شود، این نویسندگان محترم لهجه را تجربی و نه در یک فرایند آموزشی آموخته بودند در این مورد هم  می بینیم مولف آشنایی کافی با اصول و قواعد زبان عربی فصیح و لهجه، و تجربه تدریس نداشتند و ملاک کار را تجربه تجاری یا توریستی مستمر خود قرار دادند و عموما کتاب های آموزشی استانداری تالیف نکرده‌اند.

لازم است عرض کنم توانایی و تجربه "محاوره" به یک زبان، غیر از توانایی و "تجربه آموزش دادن" آن زبان است؛ همین طوره که تالیف یک اثر در یک موضوع مثلا لهجه عراقی، غیر از توانایی و تجربه در خود لهجه عراقی است. تالیف کتاب و مولف بودن خود معیارهایی و نصاب هایی دارد که باید احراز شود؛ دقایقی از ساختار گرفته تا قلم البته اکثر تولیدات این گونه‌ای، به شکل جزوات و فایل‌ها و بسته‌های غیرمکتوب، در بستر اینستاگرام و کانال در شبکه‌های اجتماعی عرضه می‌شود و زحمت طاقت فرسای تالیف در قامت یک کتاب رسمی را متحمل نشده و پختگی و سختگی لازم را کسب نکرده اند.

به هرحال در یک نگاه کلی این نواقص و نقایص را با شدت و ضعف می‌توان در تولیدات این عرصه دید؛ ضعف تالیف و کاستی از حیث کتب پردازی و نشر، ارائه غیرآموزشی و بهره نبردن از شیوه های نو آموزش زبان، رعایت نکردن ذهنیت زبانی مخاطب فارسی زبان، عدم تسلط به دستور زبان اختصاصی لهجه که در بسیاری مواقع با فصحه متفاوت است و اکتفا کردن به آموخته های تجربی، نبود محتوای متناسب سازی شده برای سطوح مختلف مخاطب یعنی درنظر نگرفتن نیاز مخاطب مبتدی، میانه و پیشرفته و ارائه درهم مطالب، کامل نبودن چرخه آموزش مثل برگزاری کلاس، عدم پشتیبانی درست از محصول و زنده نگهداشتن خط آموزش و رشد زبانی.

-در یک نگاه کلان، برای ارتقا سطح عمومی آموزش لهجه عراقی به چه چیزهایی در کشور نیاز داریم؟

به مدرسانی که مسلط به زبان عربی فصیح باشند و به شکل علمی آن را خوانده باشند و با همان رویکرد عالمانه و روشمند ورود به لهجه عراقی کرده باشند، ضمنا شیوه های آموزشی نو و استاندار را آموخته و تجربه کرده باشند و به معنا حقیقی معلمی کرده باشند.

از طرف دیگر نیازمند به ورود فضاهای دانشگاهی و جدی شدن بحث لهجه در دانشگاه هستیم و به پژوهش در لهجه و تدریس علمی آن نیاز داریم این حوزه باید علمی شود و نظم و نسقی درست و درمان پیدا کند.

همچنین متون پایه‌ای و منابع قابل اعتنا چون معاجم و دستورنامه ها به طور کلی لهجات برخلاف فصیح فاقد صرف و نحو منقح و مشخص و تدوین شده هستند البته لازم است آموزش لهجه در دام تکلف آموزش صرف و نحوی که در عربی فصیح سنتی عمل می‌شود نیفتد یعنی اگرچه پایه محکمی داشه باشد، اما به شیوه آموزشی خودش مثلا محاوره محورتدریس شود تا تجربه تلخ آموزش عربی در در دوران تحصیل مدرسه تکرار نشود.

ضمنا مدرسان باید با چالش های ذهنی و زبانی زبان آموز ایرانی آشنا باشند و این غیر از چالش‌های یک اروپایی یا آسیای دور یا آمریکایی است، یادگیری زبان، انتقال یک جهان فرهنگی به یک جهان فرهنگی دیگر است به هرحال خود آموزش زبان، امروزه یک رشته دانشگاهی و مستلزم مهارت های خاص خود است.

و در اخر متون آموزشی استاندارد که دغدغه ای فراتر از دغدغه های اقتصادی باعث تحریرشان شده بود و محتواهایی که در معرض نقد و نظر قرار گیرند و در حد تولیداتی در پلتفرم های شبکه های مجازی باقی نمانند.

ضمنا بیش از 90 درصد آموزش‌ها در این حوزه به فروش و ارائه بسته‌های آموزشی (عموما خودخوان و ندرتاً همراه با کلاس) منحصر می‌شود در حالی‌که در نهایت هیچ سامانه ارزشیابی ای وجود ندارد که میزان دریافت و تخصص زبان آموز را محک بزند، کمتر مرکزی هم در زمینه ارزشیابی و صدور گواهینامه اقدامی انجام داده است در حالیکه در آموزش زبان عربی یا انگلیسی و سایر زبان‌ها کاملا مدارک معتبری داریم که از سوی مراجع و موسسات معتبر ارائه می‌شود و این خود برای علاقمندان اطمینان بخش است.

در حال حاضر فقط چهار پنج مجموعه را سراغ دارم که کلاس حضوری یا مجازی مستمر برای آموزش لهجه عراقی برگزار می‌کنند و می‌شود به ایشان مراجعه کرد، باقی فعالان که عموما در فضای مجازی و صفحات شبکه های اجتماعی فعالند، صرفا به فروش بسته یا جزوه آموزشی و تک و توک کلاس خصوصی اکتفا می‌کنند و ظرفیتی بیش از این در خود ایجاد نکرده و ندارند و نهایتا یک کانال پشتیبانی یا گروه واتساپی یا تلگرامی دارند که سوالات را جواب می‌دهند یا آفلاین محتوایی را بارگذاری می‌کنند یا در ذیل کامنت ها با زبان آموز تعامل می‌کنند که هیچ یک به هیچ وجه جای کلاس منظم و ترمیک آموزشی را نمی‌گیرد.

باید اشاره کنم ما چون خودمان به این ایده باور داشتیم، از معدود مجموعه‌هایی بودیم که از ابتدا زحمت تشکیل کلاس را به جان خریدیم و به نوعی داشته ها را در معرض مواجهه با زبان آموز قرار دادیم چون معتقدم زبان آموز با یک بسته آموزشی یا کتاب، لهجه را نمی‌آموزد البته این کار برکات زیادی هم داشت، محصول شما مدام در معرض محک است، بازخوردهای خوب و سازنده باعث رشد و اعتلای کار می‌شود یک چرخه آموزشی کامل شکل می گیرد و مخاطبان در یک فرآیند رو به رشد منظم حرکت می کنند هرچند واقعاً تشکیل یک چرخه کامل آموزشی در نبود زیرساخت ها، متن آموزشی و استادان خوب، اسلوب واحد و... خیلی درد سر دارد و جمع کردن یک یک شان سختی های خودش را دارد.

- از داستان تالیف کتاب «لغه الحب» بگوید؟ این ایده از کجا شکل گرفت؟

از قدیم در کنار یاد گرفتن، همیشه یاد دادن دغدغه ام بود و این احتمالاً به سابقه و شوق معلمی‌ام از همان سال‌های اول پس از اتمام تحصیلات مدرسه برمی­گردد بهرحال زمانی که یادگیری زبان عربی فصیح و متعاقب آن، لهجه عراقی را آغاز کردم، همیشه رسمی یا غیررسمی و دوستانه آن چیزی که یاد گرفته بودم را ارائه می‌کردم و آموزش می‌دادم؛ این موضوع هم به تثبیت آموخته هایم کمک می کرد و هم ذهنیت و ادراکم از آموزش را تقویت می کرد، چندسالی از ورود تخصصی‌ام به لهجه عراقی گذشت، جان ناآرامی داشتم و تقریبا تمام کتاب‌ها و رساله‌ها و جزوات و بسته‌های آموزشی این حوزه را خریده بودم، از شهرهای مختلف، با حوصله و یک به یک خوانده بودم، خط خطی کرده بودم و مشهورترین هایش را به شکل رسمی تر تدریس کرده بودم و سرکی به اکثر موسسات و مجموعه‌های فعال این حوزه کشیده بودم، این تصویری روشن از "وضع موجود، داشته ها و نداشته هایمان"  پیش رویم گذاشت.

البته در همین سال‌ها پیگیری آزفا (آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان) در دو نهاد معتبر بودم، و تجربه آموزش زبان فارسی به عراقی‌ها، از دانشجویان عراقی تا کارمندان سفارت عراق را هم پشت سر گذاشتم، که علی رغم تحصیلات دانشگاهی‌ام و تجربیات مفصل معلمی در آموزش زبان و ادبیات فارسی، ذهنیت جالبی از تفاوت نحوه ادراک و ساختار ذهنی زبان آموز فارسی زبان و عرب زبان به من داد که در شیوه تدوین و تالیف کتاب بسیار به کار آمد، همین طور تجربه‌ای که از تامل در شیوه آموزش استادان برجسته ای که توفیق آموختن در محضرشان را داشتم به دست آورده بودم و اسلوب آموزشی مشخصی را در ذهنم می‌ساخت.

بهرحال جان ناآرام و سر پر شور، دغدغه و سابقه پانزده سال معلمی و مدرسی، در کنار شناختی که از داشته ها و نداشته های عرصه‌ی آموزش و کم ها و کاستی های محتواها و منابع موجود در زمینه لهجه عراقی پیدا کرده بودم، دستمایه‌ای شد برای تالیف کتاب «لغه الحب».

علیرغم همه ترس ها و دل نگرانی ها و تحذیرهایی که با تمام وجود لمس کردم و شنیدم و البته در این مسیر مشورت های زیادی از استادان برجسته دانشگاهی و غیردانشگاهی گرفتم که باید قدردان شان باشم بهر حال این کتاب بر شانه کارهای قبل ایستاده و حتماً از آنها آموخته و سعی کرده کاستی هایشان را نداشته باشد همانطور که کارهای بعدی که دیگران انجام خواهند داد می‌تواند قدمی جلوتر از تجربه این کتاب باشد و اصل تجربه آموزش لهجه عراقی را یک گام جلوتر ببرند.

باید تاکید کنم به جد معتقد بودم تا محتوایی در قامت کتاب در نیاید و منتشر نشود و مجبور نشود به شکل رسمی، و پخته و سخته ارائه شود، و در معرض دید اهالی نظر قرار گیرد، کامل نمی شود و به نقطه غایی تعالی و تکاملش نمی رسد، خواه ناخواه عرقی که باید برایش ریخته شود، ریخته نمی شود و خون دلی که باید پایش خورده شود تا به اتقان لازم برسد، خورده نمی شود؛ و این طبیعی است.

هرچند هیچ کاری، از جمله این کتاب، بی عیب و ایراد نیست اما بعنوان تجربه به دوستانی که می‌خواهند در عرصه تالیف وارد شوند عرض می‌کنم به هرحال این راه پر مشقتی است و زحمتی مضاعف که اکثر ارائه کنندگان بسته های آنلاین و جزوات آموزشی که عموما در فضاهای آموزشی غیر رسمی فعالیت و تلاش می کنند، بهر دلیل این زحمت را به خودشان تحمیل نمی کنند کفش آهنین می خواهد و متضمن هزینه های مادی و معنوی معتنابهی هم هست البته تاکید کنم اگر قرار باشد یک کتاب حرفه ای و استاندار طبق اصول نشر یک کتاب آموزشی تولید شود و نه چاپ کردن همان جزوات.

- از ایده انتشار این کتاب گفتید، اشاره کردید که این کتاب بر شانه کارهای قبل ایستاده و قصد داشته محتوای آموزشی بهتری را در اختیار مخاطب قرار دهد؛ واقعا چه تمایزات و ویژگی هایی در این کتاب هست؟

همین طور است، همه منشورات وام دار آثار قبل از خودشان هستند این اثر هم حتما در کنار ابداعات خودش، از محتواهای آموزشی موجود نهایت بهره را برده و مدیون همه زحمات و تولیدات قبلی است ولی سعی کرده در شیوه، در محتوا، در ساختار چیزی بر آنها اضافه کند و این حوزه را یک قدم بزرگ جلوتر ببرد.

اگر بخواهم به مواردی فهرست وار و گذرا اشاره کنم، باید بگویم: لغه الحب شاید تنها کتاب یا یکی از برترین کتاب های آموزش لهجه عراقی "مطابق با استاندارد کتاب‌های آموزش زبان" است، شامل کامل ترین قواعد لهجه است.

بعضی از این قواعد که اکتشافی است الحمدالله الان در جزوات دیگر فعالان آموزش لهجه راه پیدا کرده و بی نام وام گرفته شده این درحالی است که برخی از آموزش‌دهندگان و زبان آموزان به غلط تصور می‌کنند آموزش لهجه های عربی فارغ از هرگونه قواعد و قانونی است البته بنا بر پی گرفتن روش آسان، همه فهم و محاوره محور بوده و بنا نداشتیم تجربه ناموفق صرف و نحوآموزی در مدرسه تکرار شود یعنی زبان آموز به خودباوری برای محاوره می رسد.

درنظر نگرفتن دانش زبانی و سطح مخاطب و ارائه فله ای مطالب، ضعف شایعی است که در خیلی از جزوات و منشورات دیده می شود، آموزش این کتاب پله به پله از مبتدی تا پیشرفته است همچنین کتاب آموزشی باید همراه تمارین برای تثبیت باشد که این هم از ضعف های شایع محصولاتی است که برای آموزش لهجه ارائه می‌دهند.

 تجربه سال‌ها تدریس به مخاطبان با سطوح سنی و استعداد زبانی مختلف، و مشورت با استادان مجرب، ما را به سمت شیوه‌ای که آن را "آموزش ترجمه محور" اسم گذاشتیم رساند در این شیوه زبان آموز از سطح مبتدی، بر اساس همان آموخته‌های اولیه، شروع به جمله سازی می‌کند و به این طریق ناخوداگاه ساختار ذهنی اش با این مهارت آشنا می‌شود و این امر باعث می‌شود در مکالمه به سهولت قادر به ساختن جمله‌هایی با اسلوب درست باشد.

اعراب گذاری کامل متن‌های عربی که خوانش را راحت‌تر می کند، تدوین لغتنامه که از الزامات کتاب آموزشی است و استفاده از مولفان و مشاوران عرب زبان برای محور قراردادن عربی روز ( که در لهجه خیلی مهم است) از ویژگی های یک کتاب آموزشی استاندار بوده که در این کتاب هم به آن اهتمام جدی شده است.

در زمینه نشر هم سعی شده استاندارهای نشر یک اثر فاخر رعایت شود متاسفانه بسیاری از منشورات منتشر شده اقل نصاب های یک کتاب را از تالیف و آماده سازی و چاپ، فصل بندی درست گرفته تا نمونه خوانی و ویراستاری، طراحی داخلی و صفحه بندی انتشار حرفه ای را ندارند و در حقیقت مخاطب بعد از تهیه اثر متوجه می‌شود با یک کتابسازی مواجه است.

برای اولین بار هم پیوستار صوتی و تصویری کتاب به شکل کیوآرکد در اختیار مخاطب قرار گرفت تا از زحمت همراه داشتن سی دی یا نگهداشتن فایل‌های متعدد کتاب در لپ تاپ و گوشی خلاصی پیدا کند ضمنا دسترسی به نکات تکمیلی هم ممکن شود، به این شکل این کتاب، یک کتاب بروزشونده است و هرچند وقت یکبار مطالب جدیدی درباره محتواهای آن از طریق دسترسی آنلاین قابل دستیابی است که این ابتکار الحمدالله کم و بیش دارد توسط دیگران هم وام گرفته می‌شود.

این نکته را بعنوان یک تجربه برای دوستان که قصد تالیف دارند عرض می‌کنم، که از باب حساسیتی که بود، پیش از انتشار قطعی، از باب اطمینان خاطر، نسخه آماده انتشار، محدود به شکل دیجیتال منتشر شد و چند ترم، برای مخاطبان با سطح تحصیلات، شغل و سن و هوش زبانی متفاوت، تدریس شد و رفت و برگشت ها و اصلاح و تکمیل های زیادی به خودش دید و این باعث شد به کم و کیف امروزی اش درآمد و ضمناً این پروژه از ابتدا یک کار گروهی تلقی شد و اصولا کار گروهی همیشه مطلوب تر از کار فردی درمی‌آید.

استقبال از کتاب فراتر از تصورم بود، بازخوردهای دل گرم کننده از سوی استادان دانشگاه تا مخاطبان عمومی تر  از اقصی نقاط کشور؛ کم کم ما را که با احتیاط قدم بر می‌داشتیم ثابت قدم تر کرد، محرم امسال "لغه الحب" یکساله می‌شود و در همین مدت بسیار کوتاه به چاپ چهارم رسید و جالب است عرض کنم هنوز وارد سیستم توزیع کتاب نشده است، فروش به اصطلاح ارگانی و فله ای نداشته و همه چندهزار نسخه عرضه شده آن، یک به یک و توسط مخاطب بی واسطه، زبان آموز، خریده شده است.

 البته در این مدت بوده است که به شکل خودجوش برخی کتاب فروشی ها در تهران و سایر شهرها برای تهیه کتاب و قراردادن در سبد محصولاتشان به ما مراجعه کردند یا مجموعه هایی دانشگاهی یا جمع های محدود دوستانه بعد از بررسی به این کتاب رسیدند و خواهان تعدادی از آن شدند و به عنوان کتاب آموزشی انتخابش کردند ولی به جهت محدودیت هایی که ما داشتیم و غافلگیری ای پیش آمد هنوز فرصت تمهید حضور جدی در شبکه پخش کتاب و حضور پررنگ پشت ویترین برایش فراهم نشده با اینکه معمول نیست چون هزینه بر است، اما در همین مدت کوتاه، مورد ویراست واقع شد و نکات تکمیلی در چاپ جدید وارد اثر شد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: منطقه قم کتاب نویسنده زبان عربي آموزش لهجه عراقی کتاب های آموزش زبان عربی فصیح یادگیری لهجه داشته باشیم کتاب آموزشی تالیف کتاب فارسی زبان آموزش زبان برای آموزش طور کلی زبان آموز کاستی ها عنوان یک داشته ها عرب زبان ی آموزش یک کتاب کتاب ها گویش ها لهجه ها ی زبان سال ها دو ملت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۰۴۳۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتاب «نامداران موسیقی در سنندج» رونمایی شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نامداران موسیقی در سنندج» که توسط احسان مردوخ روحانی گردآوری شده است، عصر یکشنبه با حضور جمعی از مسؤولان سنندج رونمایی شد.

احسان مردوخ روحانی، پژوهشگر و نویسنده کتاب نامداران موسیقی سنندج در مورد این کتاب اظهار کرد: سال ۱۳۹۸ شهر سنندج در شبکه شهرهای خلاق موسیقی یونسکو به ثبت رسید و براین اساس ایده اولیه نوشتن کتاب نامداران موسیقی سنندج نیز به پیشنهاد دبیرخانه شهر خلاق موسیقی سنندج شکل گرفت که اتمام آن حدود چهار سال به طول انجامید.

وی افزود: اسامی نامدارانی که در این کتاب ذکر شده، شامل خواننده، نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی هستند که توسط دبیرخانه شهر خلاق موسیقی سنندج انتخاب شده‌اند.

نویسنده کتاب نامداران موسیقی سنندج یادآور شد: در این کتاب اطلاعاتی در مورد ۴۰ نفر از اهالی موسیقی و گروه کامکارها که همگی از نامداران موسیقی شهر سنندج هستند به ترتیب حروف الفبا آمده و کتاب به ۳ زبان فارسی، کردی و انگلیسی چاپ شده است.

مردوخ روحانی خاطر نشان کرد: در مورد برخی از نامداران موسیقی سنندج اطلاعات و داده‌های بسیار کمی وجود داشت که این جزو سختی‌های کار ما بود اما آنچه که آمده سعی شده به درستی بیان شود.

وی بابیان اینکه در جلدهای بعدی این کتاب به زندگی سایر نامداران شهر سنندج نیز پرداخته می‌شود، گفت: سعی خواهیم کرد نواقص و ایرادات این جلد را رفع کنیم که امیدواریم این کتاب فتح بابی برای توجه بیشتر به هنرمندان شهر باشد.

تحقیقات انجام شده در حوزه موسیقی کردی کافی نیست

مدرس دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان نیز در این مراسم اظهار کرد: در حوزه موسیقی کُردی تحقیقات بسیاری صورت گرفته اما کافی نیست و ما داده‌های کمی را به‌ویژه در مورد هنرمندان حوزه موسیقی در اختیار داریم.

حمید حاصلی، گفت: هنرمندان سرمایه‌های اجتماعی ما هستند و چاپ کتاب در مورد آنها بسیار ارزشمند است که می‌تواند به عنوان منبع برای نسل‌های بعدی نیز بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
این هنرمند موسیقی اذعان کرد: قطعاً هر کاری دارای نقاط قوت و ضعفی است که امیدواریم احسان مردوخ روحانی، نویسنده این کتاب، برای جلدهای بعدی آن، نواقص را برطرف کند.

سنندج در اعتلای فرهنگ و هنر ایران نقش دارد

شهردار سنندج نیز در سخنانی بیان کرد: امروز نام سنندج بر تارک تاریخ می‌درخشد و در حوزه هنر و فرهنگ در عرصه جهانی حرف برای گفتن دارد و این به دلیل وجود هنرمندان و پیشکسوتانی است که در این استان پرورش یافته‌اند.

سید انور رشیدی سنندج را مهد علم و دانش خواند و گفت: این شهر در اعتلای فرهنگ و هنر ایران نقش مؤثری داشته است.

وی با عنوان اینکه کردستان و خاصتا سنندج دیار بزرگان، پیشکسوتان، ورزشکاران و نام‌آورانی مانند بهزادیان‌ها، عندلیبی‌ها، کامکارها، صادق‌ایوبی‌ها، یوسف‌زمانی‌ها، نعمتیان‌ها، ضیاءالدینی‌ها و …است که نام آوازه جهانی دارند، افزود: سنندج با وجود چنین سرمایه‌ها هنری، ورزشی، فرهنگی و… در عرصه هنر و فرهنگ شهره جهانی یافته و شهر خلاق موسیقی جهان و پایتخت نوروز و پایتخت دف شده است.

وی از تکمیل فرهنگ‌سرای شهرداری سنندج در پارک خیابان شهدا خبر داد و گفت: این طرح آماده افتتاح است و منجر به افزایش سرانه زیرساخت‌های فرهنگی در شهر سنندج و کاهش آسیب‌های اجتماعی در این نقطه خواهد بود.

رشیدی اضافه کرد: با همکاری مالکان این اراضی شهرداری سنندج موفق به تملک پارک شهدا شد و تنها ۹۶ شعیر آن برای تملک ۱۰۰ درصدی باقیمانده که امیدواریم هرچه زودتر با تملک کامل این پارک شاهد یک پاتوق کاملاً فرهنگی در این نقطه برای شهروندان فهیم شهر سنندج باشیم.

وی استفاده از فضای این پارک برای ایجاد نمایشگاه‌های صنایع دستی، برگزاری فستیوال‌های مختلف هنری را از برنامه‌های شهرداری سنندج در پارک شهدا دانست و ابراز امیدواری کرد؛ با تملک ۹۶ شعیر باقیمانده بتوانیم این ظرفیت را به بهترین نحو ممکن برای خدمت به شهروندان مهیا کنیم.

گفتنی است؛ این کتاب مختصری از شرح حال نامداران موسیقی سنندج شامل خوانندگان، نوازندگان، آهنگسازان و مدرسین موسیقی» و مختصری در خصوص گروه کامکارهاست و یکی از نخستین کتاب‌هایی است که به شرح حال نامداران موسیقی سنندج می‌پردازد و شرح حال هر فرد به صورت مختصر به زبان فارسی و پیش از آن ترجمه این شرح حال ابتدا به زبان انگلیسی و پس از آن به زبان کردی آمده است.

کد خبر 6091446