به نقل از «ایمنا»

کتاب «تاریخ ادبیات کودکان ایران»

تاریخ انتشار: ۳ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۴۰۳۱۹

«تاریخ ادبیات کودکان ایران»، عنوان اثری پژوهشی از محمدهادی محمدی و زهره قایینی است که در مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان تهیه و از سوی نشر چیستا در ۱۰ جلد منتشر شده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، مجموعه ۱۰ جلدی «تاریخ ادبیات کودکان ایران»، پژوهشی فراگیر برپایه شناخت سیر تاریخی جایگاه کودک در جامعه، دیدگاه‌های آموزشی و پرورشی و رشد ادبیات کودکان در ایران است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

راهبرد این پژوهش گسترده، آن‌گونه که در پیشگفتار جلد یک آمده برپایه چند حقیقت تاریخی استوار است.

در این پیشگفتار می‌خوانیم: «نخست آن که ایران، تاریخی بسیار کهن دارد. بنابر داده‌ای باستان شناختی، فلات ایران یکی از نخستین خاستگاه‌های تمدن در آسیاست. گستردگی این تاریخ، اندیشه را بدان سو می‌کشاند که فرهنگ ایران امروز در کدام خاک و تا کجا ریشه دوانیده است.

ادبیات کودکان، شاخه‌ای نازک از درخت تناور فرهنگ و هنر این سرزمین است؛ اما هنگامی که این شاخه را بررسی می‌کنیم، با گستردگی و شگفتی روبه‌رو می‌شویم که به سختی به انگاره می‌آید.

دوم این که کشور ما با جمعیتی جوان، بیش از هر زمان به بالا بردن کیفیت و گسترش ادبیات کودکان خود نیازمند است. روند رشد ادبیات کودکان، تاکنون از پشتیبانی نهادهای فراگیر که برنامه‌ای روشن در دست داشته باشد، برخوردار نبوده، بلکه بیشتر از تلاش‌های افراد و نهادهای غیردولتی که برپایه عشق و انگیزه‌های فرهنگ دوستانه فعالیت می‌کنند سود برده است. اکنون ادبیات کودک برای پیشرفت خود، نیاز به آگاهی دارد و دستیابی به این آگاهی تاریخی، تنها با پژوهش و شناسایی جایگاه ادبیات کودکان در بستر تاریخ ممکن است.

حقیقت سوم، آشفتگی و نابسامانی خود ادبیات کودکان ایران است. این مقوله نیاز دارد پیش از آن‌که به نهادهای دولتی وابسته شود، به خاستگاه خود تکیه کند. خاستگاه ادبیات کودکان ایران، تاریخ آن است.

حقیقت چهارم، ضرورت تاریخی و ملی این پژوهش است. هر ملتی که زنده است و زندگی می‌کند باید از تاریخ خود پاسداری کند. ملتی که تاریخ خود را به فراموشی بسپارد به ناچار تجربه‌ها و راه‌های رفته را تکرار می‌کند. ما ایرانیان براین باور پا می‌فشاریم که تاریخی کهن و سرشار از دستاوردهای فرهنگی داریم اما همگان می‌دانند که کمترین کمک شایانی به این باور نکرده‌ایم… اما اکنون دیگر زمان آن گذشته است که چشم به راه پژوهشگرانی از بیرون مرزها باشیم تا عناصر و داده‌های فرهنگی ما را بکاوند…»

محمدهادی محمدی و زهره قایینی آورده‌اند که «پیشینه پژوهش تاریخ ادبیات کودکان، دو سیمای جهانی و ملی دارد. در سیمای جهانی کشورهای پیشرفته اروپایی، آمریکایی و اقیانوسیه به موضوع تاریخ ادبیات کودکان در شکل‌ها و روش‌های گوناگون پرداخته‌اند. اگرچه در این گستره آثار فراگیر تاریخی کمتر به چشم می‌خورد. در سیمای ملی، پیشینه پژوهش ادبیات کودکان ایران از چند مقاله کوتاه و یا یادداشت پراکنده در روزنامه‌ها، مجله‌ها یا کتاب‌های درسی برای دانشسراهای تربیت معلم و دانشگاه‌ها فراتر نمی‌رود…نگاه شتابزده به چند متن دوره اسلامی، انگشت گذاشتن روی چند شاعر مشروطه و طرح این باور نادرست که ادبیات کودکان، پدیده‌ای وارداتی است، چکیده این جستارهاست…در حالی که برخلاف پندار همگانی، این مقوله نهال نازکی نیست که پار و پیر بر زمین نشانده باشند و فرآورده‌اش نیز اندک و ناچیز باشد. می‌توان ادعا کرد که فقط در یک بخش از تاریخ، یعنی ادبیات شفاهی کودکان، چنان گوناگونی و گستردگی وجود دارد که باید کتاب‌ها درباره آن نوشت.»

در این مجموعه ۱۰ جلدی به ادبیات کودکان به‌عنوان پدیده‌ای انتزاعی و مجرد نگاه نشده است. طرح تاریخ ادبیات کودکان به گونه‌ای ترسیم شده که ابتدا تاریخ عمومی ایران و جایگاه فرهنگی آن تحلیل شود، گام بعدی تحلیل وضعیت کودک ایرانی در آن دوره تاریخی است. سپس دیدگاه‌های پرورشی و آموزشی کودک ارزیابی می‌شود. برای نمونه با آگاهی از فلسفه آموزش و پرورش دوران، آسان‌تر می‌توان پذیرفت که ادبیات اندرزی جزئی از فرهنگ شاهزاده پروری در ایران بوده است.

گردآورندگان این مجموعه ارزشمند، آن گونه که خود می‌گویند؛ تدوین تاریخ را به دوبخش کرده‌اند: «بخش نخست آن از دوره باستان تا آغاز انقلاب اسلامی (۱۳۵۷) و بخش دوم به دوره بعد آن اختصاص دارد. هریک از این بخش‌ها، ویژگی‌های خود را دارد. به طور طبیعی ما باید از بخش نخست آغاز می‌کردیم. زیرا راه‌های ناشناخته در آن فراوان بود؛ گذر زمان، نابودی اسناد را به ویژه از دوره انقلاب مشروطیت به بعد تهدید می‌کرد. خود این بخش از گستردگی ویژه‌ای برخوردار است. زیرا نوشتن تاریخ با گردآوری اسناد و سازماندهی کتابخانه ویژه هردو همراه بوده است.»

بخش نخست این مجموعه به «ادبیات شفاهی و دوران باستان» می‌پردازد. سپس به دوره شکل‌گیری ایران و فرهنگ آن تا پایان دوره ساسانی توجه شده است. دفتر دوم درباره دوره بلند پس از اسلام تا روزگار مشروطه است. دفتر سوم و چهارم به دوره مشروطه می‌پردازد. در دفتر سوم به ادبیات کودک در دوره مشروطیت و ادبیات مکتب خانه‌ای توجه می‌شود و در دفتر چهارم نهال ادبیات نوین ایران، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

از پنجمین تا هفتمین دفتر هم به ادبیات کودک در روزگار نو توجه می‌شود. دفتر پنجم و ششم، دوره گسترش ادبیات کودکان را از آغاز دهه ۴۰ تا ۵۷ بررسی می‌کند.

سه جلد پایانی مجموعه «تاریخ ادبیات کودکان ایران»، دوره تاریخی ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ را می‌کاود. جلد هشتم به موضوعاتی چون ایران در روزگار صنعتی شدن، جایگاه فرهنگ، جایگاه کودک و مفهوم کودکی، آموزش و پرورش، فلسفه ادبیات کودکان، کتابخانه‌ها و کتابخوانی، ناشران کتاب کودک و اقتصاد نشر، پدیدآورندگان ادبیات کودک، آموزش دانشگاهی و پژوهش درباره ادبیات کودکان، سانسور نهادهای مرتبط با کودکان چون شورای کتاب کودک و کانون پرورش فکری می‌پردازد.

در جلد نهم این مجموعه هم به ادبیات داستانی کودکان، ادبیات داستانی واقع‌گرا، ادبیات استعاری و تمثیلی، داستان‌های دینی، فانتزی و افسانه‌های نو در ادبیات کودکان، داستان‌های تاریخی و پهلوانی، بازنویسی و بازآفرینی، ترجمه، ادبیات غیرداستانی، شعر کودکان و نوجوانان، پایگاه ادبیات در کتاب‌های درسی و انواع ادبیات کودک در ایران توجه شده است.

جلد دهم مجموعه تاریخ ادبیات کودکان ایران هم در پنج فصل به جایگاه ادبیات در نشریه‌های کودکان و نوجوانان و رسانه‌های گروهی، ادبیات نمایشی کودکان، ادبیات کودکان قوم‌های ایران و تصویرگری می‌پردازد.

آنچه در کل مجموعه به‌چشم می‌خورد این‌که در کنار متن اصلی تاریخ ادبیات کودکان ایران، متن‌های حاشیه‌ای در پیوند با متن اصلی وجود دارد: گفت‌وگو با تاریخ، بررسی‌های ادبی و تاریخی، متن برگزیده، نمودار و جدول. افزودنی‌ها به مخاطب کمک می‌کند که از زاویه‌های گوناگون با پدیده تاریخ آشنا شود. برای نمونه متن برگزیده، افزون برکمک به خواننده در درک تحلیل ارائه شده، متن‌های تاریخی پراکنده و گاه کمیاب را به همان شکل نخستین در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد.

در این مجموعه می‌توان به اطلاعاتی درباره افسانه‌ها، ترانه‌های عامیانه، اندرزنامه‌ها، ادبیات دینی، ادبیات حماسی، قصه‌گویی، تصویرگری کتاب‌های کودک و نوجوان، بنیاندگذاری مدارس نو، شکل‌گیری شعر کودک، نمایشنامه‌نویسی برای کودک و…دست یافت.

همچنان‌که در مجموعه تاریخ ادبیات کودکان ایران به ادبیات کودکان قوم‌های ایران چون بچه‌های کرد و آذری و ارمنی و آشوری توجه شده است. «شکل‌گیری ادبیات داستانی کودکان» و توجه به ترجمه و نقد و چگونگی پیدایش رمان نوجوان از دیگر مواردی است که در این مجموعه به آنها اشاره شده است.

«جایگاه دختران در آموزش و ادبیات» و «جایگاه کودک و دگرگونی در مفهوم کودکی»، «کتابخانه‌ها و کتابخوانی»، «جایگاه ادبیات کودک در نشریه‌ها»، «نقد در ادبیات کودکان» و «ادبیات کودک در رادیو» از دیگر مواردی است که در مجموعه تاریخ ادبیات کودکان ایران، محمدهادی محمدی و زهره قایینی به آن پرداخته‌اند.

همچنین در این مجموعه بزرگان ادبیات کودک چون ثمین باغچه‌بان، فضل الله مهتدی (صبحی) و… معرفی شده‌اند و هرکدام از دفاتر به بزرگانی که در روزگارنو به شکوفاتر شدن ادبیات کودکان ایران یاری رسانده‌اند چون توران میرهادی، مهدی آذریزدی، یحیی دولتشاهی، علینقی وزیری، محمود جوادی‌پور، جبار باغچه‌بان، میرزا حسن رشدیه، میرزا یحیی دولت‌آبادی، صادق هدایت، عباس یمینی‌شریف، پروین دولت‌آبادی، محمود کیانوش و… تقدیم شده است.

کد خبر 599563

منبع: ایمنا

کلیدواژه: تاریخ ادبیات کودکان ایران زهره قایینی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق تاریخ ادبیات کودکان ایران ادبیات کودک ادبیات کودک کتاب ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۴۰۳۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاثیر اسباب بازی در نبوغ و رشد کودکان

آیا اسباب بازی ها در رشد کودکان موثر هستند؟

در یک نگاه ساده اسباب بازی تنها یک وسیله ساده برای سرگرم کردن کودکان است اما حقیقت آن است که والدین می توانند با انتخاب هوشمندانه اسباب بازی، تاثیر زیادی در رشد نبوغ فرزند خود داشته باشند.

روانشناسان کودک تاکید می کنند که بخش مهمی از رشد و پرورش مهارت های کودک و نوزاد در هنگام بازی اتفاق می افتد. در حقیقت رشد بهینه کودکان بستگی به نحوه و میزان تعامل او با محیط اطراف دارد و اینکه تا چه حد توانسته باشد فرصت هایی را برای کشف و یادگیری محیط اطراف خود به دست آورد.

کودکان و نوزادان از طریق تعامل با اسباب بازی های خود یاد می گیرند تا پیوند عاطفی برقرار کنند و احساسات خود را کنترل کنند، مهارت های کلامی خود را ارتقا دهند، مهارت های ریاضی و انتزاعی کسب کنند و در نهایت بسازند و خراب کنند و ناامید نشوند. روانشناسان در تحقیقات مختلفی به اثبات رسانده اند که حتی نوع اسباب بازی های کودکان و استفاده از اسباب بازی های خاص برای دختران و یا پسران می تواند تا حد زیادی در انتخاب مسیر شغلی که آنها در آینده انتخاب می کنند نیز موثر باشد.

 

 

چگونه اسباب بازی هایی برای تقویت هوش کودکان خود انتخاب کنید

برای انتخاب اسباب بازی های مختلف برای تکمیل مراحل رشد کودکان، عوامل مختلفی مانند سن، نوع استعدادها و مهارت های کودک، نقاط ضعف رفتاری و مهارتی کودک باید مد نظر قرار گیرد. در ادامه به بررسی دقیق تر هر یک از این عوامل پرداخته شده است.

توجه به سن کودک و هماهنگی آن با اسباب بازی انتخاب شده

اسباب بازی های مختلف در مراحل مختلف رشد کودک کمک خواهند کرد تا کودکان مهارت های مربوط به آن سن مخصوص را کسب کرده و وارد مراحل بعدی رشد شوند.

در مرحله اول، اسباب بازی های دوران نوزادی بیشتر کودکان را به سمت توجه کردن به محیط اطراف و قوی تر کردن حواس پنج گانه مانند بینایی و شنوایی و لامسه سوق می دهد. این اسباب بازی ها می تواند شامل جغجغه های ساده تا اسباب بازی هایی با سطوح دارای برجستگی به منظور تقویت حس لامسه، سطوح آینه ای برای یادگیری ارتباط و عکس العمل و یا عروسک های پارچه ای رنگارنگ و یا کتاب های پارچه ای بدون قطعات ریز و یا آلرژی زا باشد.

سپس با افزایش مهارت های حرکتی نوزادان، اسباب بازی ها معمولا به حرکت کردن، راه رفتن و حفظ تعادل کودک کمک خواهند کرد.

در مرحله بعد یعنی در دوران کودکی، اسباب بازی ها به رشد توانایی های کلامی، تجسم فضایی و هماهنگی بین حواس کمک خواهند کرد. این بازی ها می تواند شامل انواع بازی های ساختنی، انواع توپ ها و بازی های حرکتی باشند.

به مرور و با ورود به مراحل بعدی رشد، اسباب بازی ها به برنامه ریزی، ارتباط موثر با اطرافیان، یادگیری مشاغل، تفکر هدفمند و حل مساله در کودک کمک خواهند کرد. در حقیقت اسباب بازی ها بیشتر نقش کمک به آموزش های موثر و مفید در کودکان را خواهند داشت.

توجه به استعدادهای ذاتی و مهارت های کودک

کشف استعداد و رشد آن در دوران کودکی یکی از مهمترین خدماتی است که والدین می توانند به کودکان هدیه کنند. اگر کودک در یکی از هوش ها و یا مهارت ها استعداد خاصی دارد، انتخاب هدفمند اسباب بازی ها برای او می تواند او را به صورت هدفمند در مسیر رشد و موفقیت سوق دهد. به عنوان نمونه اگر کودک در مهارت های تفکر الگوریتمی و حل مساله توانمند است انتخاب بازی های مبتنی بر تفکر منطقی می تواند تا حد زیادی به او کمک کند تا ذهنی منظم و منطقی داشته باشد.

اسباب بازی های دارای پایان باز، یکی از مهمترین ابزار های افزایش نبوغ و خلاقیت کودکان

بسیاری از اسباب بازی مانند جورچین ها و پازل ها و یا حتی بازی های فکری و بردگیم ها، مهارت های حل مساله را تا حد زیادی در کودکان تقویت می کنند اما باید توجه داشت که این نوع اسباب بازی ها، تفکر کودکان را در چهارچوب های مشخصی محدود می کنند و به او یاد می دهند که باید ساختارهای مشخصی برای حل مساله داشته باشد.

این در حالی است که اسباب بازی هایی مانند لگو، شن بازی، فیگورها و یا حتی ها جعبه ها و ابزار کاردستی و نقاشی بدون توجه به محدودیت ها به کودکان آموزش می دهند تا مسائل را خارج از روش های معمول تحلیل کنند.

 

 

اسباب بازی های ایفای نقش، یادگیری مهارت های آینده

یکی از رده اسباب بازی هایی که در مراحل رشد کودک بسیار تاثیر گذار است، اسباب بازی هایی است که در آن کودک دنیای بیرون از خود را می سازد و تمرین می کند. کودک در این نوع بازی ها یاد می گیرد تا با هم سن و سالان خود ارتباط بگیرد، به آنها محبت کند و نقش خود را به درستی در گروه ایفا کند. در واقع نابغه ترین افراد نیز اگر نتوانند در محیط کار خود، با سایر نقش ها تعامل سازنده ای داشته باشند نمی توانند آینده شغلی موفقی را متصور باشند.

بنابراین اسباب بازی هایی مانند لوازم منزل و خانه های بازی، زمین های پارچه ای و ماشین های متعدد که کودکان به صورت گروهی با آن بازی و تعامل می کند می تواند در رشد این مهارت ها موثر باشد.

توجه به مشکلات کودک و بازی درمانی

اسباب بازی ها علاوه اینکه به کودک کمک می کند تا مهارت های خود را تقویت کند، می تواند نقش درمان گری نیز داشته باشد. در حقیقت کودکان در پروسه بازی درمانی می توانند بسیاری از اختلالات شخصیتی خود را در کنار هم سن و سالان خود و با انتخاب هدفمند بازی ها رفع و درمان کنند. به عنوان نمونه اگر کودک در مهارت های کلامی ضعیف است انتخاب بازی های ایفای نقش و یا لباس های ایفای نقش که معمولا به صورت گروهی و نمایشی انجام می شوند می توانند در رفع این مشکل او کارساز باشند.

انتخاب برخی بازی های سرعتی و تمرکزی می تواند در درمان عدم تمرکز در کودکان تا حد زیادی موثر باشد.

یا اگر کودک تحمل پذیرش باخت را ندارد، انتخاب بازی مهره و صفحه و یا بردگیم ها به او یاد خواهد داد که می تواند در یک بازی بارها برنده و یا بازنده باشد. بنابراین انتخاب هدفمند و هوشمند بازی ها می توانند حتی در رفع مشکلات رفتاری کودکان نیز موثر باشند.

انتخاب بهترین اسباب بازی ها برای کودکان

یکی از روش های انتخاب بهترین اسباب بازی ها برای سنین و مشخصات مختلف کودکان استفاده از دیتابیس هایی است که اسباب بازی ها را به شیوه موثر فیلتر و دسته بندی می کنند. از نمونه این منابع به عنوان نمونه سایت دیجی کالا، و مای لیست است که تنوع مختلفی از اسباب بازی ها را با شرایط و ویژگی های مختلف دسته بندی کرده اند.

شما می توانید از سایت مای لیست به خرید عمده اسباب بازی های مناسب کودکان خود به قیمت خرد بپردازید.این نوع از بانک های اطلاعاتی کمک می کنند تا اولا با دسته بندی های مختلف اسباب بازی در رده های مختلف سنی آشنا شوید و علاوه براین، به راحتی کالاهای مورد نظر خود را انتخاب و مقایسه کنید.

 

*** این مطلب در سرویس گزارش آگهی منتشر شده و تبلیغاتی می باشد؛ لذا جماران هیچ توصیه در رابطه با انجام فعالیت فوق ندارد.