توافق چقدر نزدیک است چقدر دور؟
تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۰۲۳۱۶
«عدم آمادگی بایدن جهت بسیج سرمایه سیاسی خود در پسِ یک توافق اتمی با ایران، چالشهای تهران و واشینگتن در اقناع نخبگان سیاسی و افکار عمومی داخلی خود در مورد حصول یک توافق جدید اتمی، کنشگری منفی کنگره آمریکا در مسیر دستیابی به یک توافق اتمی با ایران، و در نهایت، چالش جزیرهای بودنِ دستیابی به یک توافق اتمی میان ایران و آمریکا در چهارچوب مشکلاتِ گستردهتر این دو کشور، از جمله مهمترین موانع و سدهایی هستند که احیای برجام را با مشکلاتی جدی رو به رو کرده اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با این همه در روزهای اخیر و همزمان با تسلیمِ متن پیشنهادی توافق از سوی اتحادیه اروپا به ایران و پاسخ تهران به آن و سپس ارائه واکنش و پاسخ دولت آمریکا به نوعِ برخورد ایران با بسته پیشنهادی اروپا، برخی دیپلمات ها، تحلیلگران و جریانهای سیاسی و رسانه ای، به طور خاص بر این نکته تاکید کردند که دستیابی به یک توافق در قالب معادله احیای برجام، در دسترستر از هر زمان دیگری شده است.
مسالهای که امیدواریهای زیادی را چه در داخل ایران و چه در سطح بین المللی برانگیخت و البته نمودهایی از جو و فضای ایجاد شده ناشی از این مساله را در قالب بازارهای مالی کشورمان و کاهش قابل توجه قیمت طلا و ارز نیز مشاهده کردیم. با این حال، طیفی دیگر از تحلیلگران و مفسران بر این باورند که برخلافِ تصورات رایج، دستیابی به یک توافق در برهه زمانی کنونی، چندان منطقی به نظر میرسد.
در این راستا، اخیرا خبرگزاری بلومبرگ نیز در گزارشی به نقل از منابع آگاه غربی، به طور خاص بر این مساله تاکید کرده که تهران و واشینگتن همچنان در برخی مسائل اختلاف نظر دارند و در این فضا، سناریویی که بیش از حصول توافقی قریب الوقوع محتمل به نظر میرسد، بازگشت به روند مذاکرات و ازسرگیری آن با هدف رفع اختلافات باقی مانده است. در این چهارچوب، اینطور به نظر میرسد که اساسا احیای برجام و دستیابی به یک توافق در این زمینه، با چهار مانع و سدِ اساسی رو به رو است که توجه به آنها کاملا ضروری است. موانعی که در ادامه به آنها اشاره میشود.
۱: بایدن حاضر به بسیج سرمایه سیاسی کافی در پسِ یک توافق با ایران نیست
یکی از نکات محوری که عملا در نوعِ خود به یک مانع اساسی در مسیر دستیابی به یک توافق در قالب معادله اتمی ایران تبدیل شده، عدم عزم راسخ و اراده جدی دولت بایدن در این زمینه است. بایدن برخلاف شعارهای خود در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ آمریکا که تاکید داشت بلافاصله پس از حضور در کاخ سفید، بازگشتِ آمریکا به توافق برجام را اعلام میکند، عملا رویهای متفاوت را در پیش گرفت و رویِ کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ متمرکز شد و سعی کرد به نحوی زیرکانه میوه این فشارها را در راستای منافع خود و حزب متبوعش بچیند.
با این حال، این راهبرد نَه تنها برای وی و دولتش دستاوردی نداشت بلکه حتی گزاره پیشروی ایران در بحث توسعه توانمندیهای اتمی اش را چندین پله به جلو برد. با این حال حتی در شرایط کنونی نیز، بایدن و تیم امنیت ملی و سیاست خارجی دولت وی، هیچ نفعی را برای خود در زمینه احیای برجام متصور نیستند.
در واقع آنها نمیخواهند در شرایطی که میزان محبوبیتشان نزد افکار عمومی آمریکا به دلیل عملکرد ضعیفشان از زمان حضور در قدرت، کاهشِ قابل توجهی داشته و اکنون نیز در آستانه انتخابات حساس میاندورهای کنگره آمریکا هستند، به توافقی با ایران دست یابند که این توافق عملا به اهرمی جهت تشدید حملات سیاسیِ جمهوریخواهان علیه آنها و به اصطلاح تصورِ وادادگیشان در برابر ایران تبدیل شود.
از طرفی این دولت موضعی روشن مبنی بر پایان دادن به مذاکرات اتمی با ایران را نیز در دستور کار ندارد، زیرا اگر بنا باشد بایدن چنین کند، این مساله عملا نه تنها ایران را در موضعی فعال از حیث توسعه بیشترِ قدرت اتمی اش قرار خواهد داد بلکه به جلوهای عینی از خلف وعده صریح بایدن در دوران تبلیغات انتخاباتی اش با محوریت ابتکارش جهت احیای برجام تبدیل خواهد شد.
از این رو، معادله برجام و دستیابی به یک توافق با تهران در این زمینه، عملا به یک معادله مبهم و چند مجهولی در دولت بایدن تبدیل شده که بنا بر واقعیتهای سیاسی و میدانی، دموکراتها و شخصِ رئیس جمهور آمریکا فعلا گزینه مطلوب خود را در این میبینند که آن را در وضعیت کنونی اش حفظ کنند.
۲: چالشِ فروش توافق به عرصه سیاست داخلی ایران و آمریکا
یکی دیگر از چالشها و موانعی که در شرایط کنونی درمسیر احیای توافق برجام قرار دارد، این نکته است که هم دولت ابراهیم رئیسی در ایران و هم دولت جو بایدن در آمریکا باید به توافقی دست یابند که نسبت به نسخه اولیه توافق برجام که در سال ۲۰۱۵ میلادی منعقد شد، حامل امتیازات بیشتری برای آنها باشد.
در واقع اگر این مساله محقق نشود، اساسا این دولتها در آنچه به اصطلاح فروشِ توافق به عرصه سیاست و افکار عمومی داخلیشان گفته میشود، با مشکلی اساسی رو به رو خواهند شد. مسالهای که حتی موجب شده تا آنها به این محاسبه راهبردی برسند که بهتر است قبل از آنکه امتیازات برجستهای را در قالب توافقِ احتمالی جدید از طرف مقابل نگرفته اند، اساسا به فکر حصول توافق نباشند. زیرا یکچنین توافقی صرفا به تضعیف موقعیت سیاسی و اجتماعی آنها در داخل کشورهایشان ختم خواهد شد.
این در حالی است که در این فضا، هر دو طرف عملا حاضر به نشان دادنِ انعطاف پذیریهای قابل توجه در چهارچوب مواضع خود در قالب مذاکرات نیز نیستند. این مساله عملا موجب شده تا به نوعی روند مذاکرات قفل شود و شاهد حصول نتایج عینی در قالب این گفتگوهای دیپلماتیک نباشیم.
۳: کنگره آمریکا و کنشگری منفی در معادله حصول توافق اتمی با ایران
کنگره آمریکا حتی در مورد نسخه اولیه توافق برجام نیز مواضع سرسختانهای را اتخاذ کرد. در این چهارچوب در آن دوران، این نهاد قانونگذاری آمریکایی، کارشکنیهای زیادی را در مسیر انعقاد یک توافق اتمی با ایران انجام داد. با این حال، باراک اوباما رئیس جمهور وقتِ آمریکا با استفاده از حق وتویِ ریاست جمهوری آمریکا، توافق با ایران را تایید و اعلام کرد و در ادامه تعداد دو سوم از نمایندگان کنگره نیز نتوانستند علیه این مساله اجماع حاصل کنند تا از این طریق به صورت قانونی بتوانند وتوی رئیس جمهوری این کشور را بی اعتبار کنند.
در شرایط کنونی، وضعیت به مراتب سختتر از گذشته است. حتی همین حالا، افراد و جناحهایی در داخل حزب دموکرات آمریکا (حزب متبوعِ دولت بایدن)، با دستیابی به یک توافق با ایران، هم صدا با جمهوریخواهان، مخالف هستند. در این چهارچوب باید در نظر داشت که انتخابات میاندورهای کنگره آمریکا نیز به زودی و در ماه نوامبر سال جاری میلادی برگزار خواهد شد و هیچ تضمینی نیست که دموکراتها با توجه به عملکرد ضعیف خود بتوانند بار دیگر کنترل مجالس سنا و نمایندگان را به دست گیرند.
در این چهارچوب، اگر جمهوریخواهان بتوانند بار دیگر در قالب مجالس مذکور قدرت بگیرند، نه تنها دستورکارهای دولت بایدن با محوریت احیای برجام را با چالشهایی اساسی رو به رو خواهند کرد بلکه اساسا خودِ دولت بایدن را نیز در زمینههای مختلف حکمرانی آمریکا، با بحران رو به رو میسازند و به نوعی در قالب فضای سیاسیِ قطبی شده کنونی آمریکا، این دولت را به شدت تحت فشار قرار خواهند داد.
در این میان نباید فراموش کرد که چشم اندازِ احتمالی حضور یک رئیس جمهور جمهوریخواه در کاخ سفید در سال ۲۰۲۴ نیز بر پیچیدگی معادله دستیابی به یک توافق اتمی با ایران میافزاید و اساسا اگر این سناریو محقق شود، باید گفت که حتی اگر همین امروز نیز توافقی با تهران حاصل شود، چندان روی عمرِ آن و مانا بودنش نمیتوان حساب کرد.
این مساله مخصوصا با توجه به اخبار چند روز اخیر که حاکی از این هستند که دولت بایدن حاضر به ارائه تضمینهای کافی به ایران مبنی بر عدم نقض برجام توسط دولتهای آمریکا نشده و اساسا نمیخواهد بپذیرد که روند خروج احتمالیِ آنها از توافق در آینده پرهزینه شود، ابعاد جدی تری را به خود میگیرد.
مجموع این مساله نشان میدهند که اساسا معادله احیای برجام جدای از چانه زنیها و رایزنیهای گسترده دیپلماتیک که توسط دیپلماتها بر سر میز مذاکره دنبال میشود، به طور خاص در عرصه سیاست داخلی آمریکا نیز با چالشهای قابل توجهی رو به رو است و اساسا طرف ایرانی در این فضا نمیتواند روی تعهد طرف آمریکایی در عمل به وعده هایش، همچون آنچه در قالب نسخه اولیه برجام دیدیم، حسابِ چندانی باز کند.
۴: احیای برجام و تحلیل آن در قالب چالشهای گسترده ترِ تهران-واشینگتن
یکی از نکات اساسی و محوری که از منظری کل گرایانه در تحلیل و تفسیر معادله اتمی ایران باید مورد توجه قرار گیرد این است که نباید معادله برجام و احیای آن را جدای از چالشهای گستردهتر در قالب روابط تهران-واشینگتن ارزیابی کرد.
در واقع، نمیتوان متصور بود که ایران و آمریکا با حجمی انباشته از چالشها و خصومتها نسبت به یکدیگر، بتوانند صرفا در قالب یک مساله خاص به توافقی پایدار دست یابند. حتی اگر چنین مسالهای همچون سال ۲۰۱۵ محقق شود، صرفا نمودی از نوعی تحملِ تاکتیکی طرفِ مقابل است و یکچنین توافقی پایههای لرزانی دارد.
در این چهارچوب، ایران و آمریکا در قالب آنچه در علم روابط بین الملل از آن با عنوان "معمای زندانی" یاد میشود، بی اعتمادی شدیدی به یکدیگر دارند و البته در شرایط کنونی، بدعهدیهای به ویژه طرف آمریکایی در قالب نسخه اولیه توافق برجام، بر شدتِ این بی اعتمادیها نیز افزوده است. در این فضا، عملا طرفین اصلی برجام یعنی ایران و آمریکا، با چالشهای عدیدهای در مسیر دستیابی به یک توافق قرار میگیرند که پیشتر به نمونههایی از آنها اشاره شد. مسالهای که نمود عینی آن را در دوران ترامپ نیز شاهد بودیم.
فردی که عملا به بهانههایی نظیر قدرت موشکی، توان پهپادی و نفوذ منطقهای ایران، عملا توافق هستهای با ایران را نقض کرد و مینهای زیادی را برای دولتهای آتی آمریکا در مسیر دستیابی به یک توافق احتمالی با ایران قرار داد (مسالهای که یکی از نمودهای آن را مثلا در گنجاندن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمانهای تروریستی آمریکا از سوی دولت ترامپ مشاهده کرده ایم).
در این چهارچوب، تا زمانی که مشکلات ایران و آمریکا به نحوی بنیادین مخاطب قرار نگیرند، شانس دستیابی به یک توافق پایدار میان این دو کشور، تا حد زیادی پایین میماند. مسالهای که همین حالا هم یکی از موانع و سدهای اساسی در مسیر دستیابی به توافق میان دو طرف است.
منبع: پول نیوز
کلیدواژه: برجام مذاکرات احیای برجام دولت آمریکا یک توافق اتمی با ایران دستیابی به یک توافق شرایط کنونی ایران و آمریکا کنگره آمریکا توافق برجام احیای برجام مساله ای دولت بایدن دیپلمات ها نسخه اولیه قابل توجه خواهد شد رو به رو چالش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.poolnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «پول نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۰۲۳۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نماینده مجلس : موضوع چای دبش را لاپوشانی کردند
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: در رابطه با چای دبش علیرغم اینکه تعدادی از نمایندگان از جمله شخص بنده در مجلس یازدهم خیلی در رابطه با آن صحبت کردیم ولی در نهایت لاپوشانی شد و کار نظارتی روی آن انجام نشد. به گزارش ایلنا، جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی، درخصوص علت سکوت وعدم واکنش از سوی نمایندگان مجلس نسبت به موضوع آقای صدیقی و اینکه آیا این مساله یکی از نتایج یکدستی قواست که اشتباهات و کمکاریها نادیده گرفته میشود و در این مساله هم انتقاد و اعتراضی به این مساله مطرح نشد؟ ، گفت: در رابطه با بحث نظارتی مجلس من این انتقاد و ایراد را به مجلس یازدهم وارد میدانم و یکی از ایرادات پررنگ مجلس یازدهم این بود که تقریبا مجلس و دولت یکی بودند زمینهاش هم این بود که بیش از ۲۰۰ نفر طی نامهای از آقای رییسی که رییس یک قوه دیگر بود دعوت کردند تا کاندیدای ریاست جمهوری شود و بیش از ۲۲۰ نفر از نمایندگان طی نامهای پیروزی در انتخابات را به ایشان تبریک گفتند و خب این باعث شد که مجلس یازدهم در بُعد نظارتی خوب عمل نکند. وی ادامه داد: بنده هم در این مجلس بودم و این انتقاد شامل همه ما میشود اگرچه که ما تلاش کردیم و در بحثهای نظارتی کار کردیم ولی خب در مجموع شامل همه نمایندگان مجلس یازدهم میشود. عضو فراکسیون مستقلین مجلس خاطرنشان کرد: ما نباید بین افراد در برخوردها اختلاف قائل شویم، کسی که امام جمعه بوده یا استاندار بوده یا وزیر بوده اگر تخلفی مرتکب شده باشد برخورد با این فرد نهتنها نباید کمتر از دیگران باشد بلکه باید با شدت بیشتری اتفاق بیفتد چراکه هزینه اشتباه و تخلف چنین افرادی برای نظام و کشور بیشتر است و از سوی دیگر درس درس عبرتی برای دیگران و مسئولین باشد که در آینده ارتکاب به چنین تخلفات یا اشتباهاتی را تکرار نکنند. محمودزاده تصریح کرد: من واقعا به این موضوع ایراد وارد میکنم که موضوع آقای صدیقی خیلی جدی در رسانهها مطرح شد، خودش هم پذیرفت و از مردم عذرخواهی کرد اما تا قبل از عذرخواهی و پذیرفتن خودش هیچ ورودی به این مساله نشد، در حالیکه باید به قوه قضاییه ارسال میشد و کمیسیون اصل ۹۰ به این موضوع ورود میکرد و این پرونده را به قوه قضاییه معرفی میکرد یا تحقیق و تفحص میکردند که در این اتفاق از این برخوردهای نظارتی کوتاهی شد. عضو کمیسیون کشاورزی مجلس ابراز داشت: در رابطه با چای دبش هم علیرغم اینکه تعدادی از نمایندگان از جمله شخص بنده در مجلس یازدهم خیلی در رابطه با آن صحبت کردیم ولی در نهایت لاپوشانی شد و کار نظارتی روی آن انجام نشد. وی عنوان کرد: اینها مشکلاتی بوده که در مجلس یازدهم وجود داشته و فکر کنم در مجلس دوازدهم بدتر هم خواهد شد با توجه به اینکه در انتخابات مجلس دوازدهم دایره انتخاب مردم کوچک بود، یعنی رد صلاحیت زیاد بود و بعد از جناحهای مختلف کمتر حضور داشتند و مشارکت پایین بود. اینها باعث میشود که دوباره مجلس دوازدهم یک دستتر از مجلس یازده شود با دولت و خیلی نزدیک باشند که این یکی از ایرادات مجالس خواهد بود چون در نهایت اگر تخلفاتی در بدنه دولت صورت گیرد چون مجلس و دولت یکی هستند مجبورند که کوتاه آمده و نادیده بگیرند. کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: فلاحت پیشه : هم گشت ارشاد حجاب ناموفق بود هم گشت ارشاد مدیران / سرنوشت پول های اختلاس شده هم مشخص نشد روزنامه هم میهن : دولت از شفافیت در باره بدهکاران بانکی می گوید اما حتی یک سطر از دلیل پرداخت 3.7میلیارد دلار به صاحب شرکت چای دبش منتشر نمی کند نماینده مجلس : مردم از چپاولهای درشت مانند چای دبش نتیجه میگیرند که اموال آنان بلاصاحب است