به نقل از «ایرنا»

خود انتقادی، مهم ترین کارکرد کرسی های آزاد اندیشی

تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۸۱۱۹۴۳

تهران- ایرنا- کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها، فرصت مغتنمی برای تبادل و تضارب آرا محسوب می شود که در سایه تشکیل آن علاوه بر تامین منویات آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب، می توان به محصول تفکر خود انتقادی که لازمه پیشرفت است، دست یافت.

مقام معظم رهبری در ابتدای دهه 80 خورشیدی، بر ضرورت راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها به دانش‌آموختگان حوزه علمیه و نخبگان دانشگاهی تاکید کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اهمیت این فرمان رهبری را می توان در کارکرد درست این کرسی ها در تحقق آرمان های نظام جمهوری اسلامی ایران یافت.

پس از تاکید مقام معظم رهبری بر لزوم تشکیل کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها که فرمودند: «کرسی های آزاد اندیشی می تواند یک جریان سیال فکری، بسیار با ارزشی را در جامعه به راه بیندازد»، اجرای این طرح در مراکز دانشگاهی و حوزوی در دستور کار قرار گرفت، طرحی که برپایه عقلانیت و بهره مندی از خرد جمعی و در جهت توسعه همه جانبه کشور به شمار می رود.

مشارکت فعالانه دانشگاهیان اعم از اساتید، دانشجوها و نیز طلبه های حوزه های علمیه در راه اندازی کرسی های مناظره، ارایه نظریه، پیشنهاد، انتقاد، پایش و نتیجه گیری از آن با رعایت خط قرمزهای نظام، بیانگر این است که جامعه به فضای اجتماعی، فکری و علمی برای ورود به مسایل حساس راهبردی و کلان نیاز دارد. از این رو تحقق این ایده، وظیفه ای مهم بر دوش پیش قراولان عرصه علم و دانش است.

کرسی‌های آزاد‌اندیشی چنانچه برای نهادینه سازی آزادی بیان و تضارب آرا با حفظ منطق گفت وگو برگزار شوند، راهبردی و اثرگذار خواهند بود و در صورت نمایشی بودن، چیزی جز اتلاف وقت و هزینه محسوب نمی شوند.

برای بررسی بیشتر این موضوع با «احمد نادری» پژوهشگر انسان شناسی سیاسی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران، به گفت وگو نشستیم.

**لزوم تشکیل کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها
کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها، مبحث بسیار مهمی است که در ابتدای دهه 80 خورشیدی با دور اندیشی مقام معظم رهبری مطرح شد. با گذشت بیش از یک دهه از طرح اجرای این کرسی ها با ساماندهی آن و البته با وجود دغدغه‌هایی که در این ارتباط، میان مسوولان مربوطه به وجود آمد، آن گونه که باید شکل نگرفت و با آن چه نظر مقام معظم رهبری بود و باید اتفاق می افتاد، فاصله داشت.

کرسی آزاد اندیشی محلی برای تضارب آرا محسوب می شوند که از درون آن می‌توان رویکرد بازتولید نظری و عملی کلان نظام جمهوری اسلامی را بیرون کشید، چیزی که مد نظر مقام معظم رهبری بوده است. بنابراین باید بتوان از رهگذر بحث های علمی، نقاط ضعف نظام را در جهت جبران و نقاط قوت نظام را برای سرمایه گذاری و تقویت بیشتر مشخص کرد.

**فضای امن پیش زمینه تشکیل کرسی ها
برای تحقق کلیت اجرای کرسی های آزاد اندیشی، نیاز به فضایی هست تا افراد بتوانند حرف بزنند. در فضای دانشگاهی باید آموزش و جایگزین روش های کم بازده شود. پس از انجام تعدادی از این کرسی ها، به آرامی آنچه که مورد نظر است به دست خواهد آمد. در حال حاضر چیزی به معنای واقعی کرسی آزاد اندیشی در دانشگاه ها وجود ندارد، تریبون های آزاد هم بسیار کم تشکیل می شود. شاید استادان و دانشجویان جلسه های بحث داشته باشند اما در نظام آموزش عالی کشور به شکل تعریف شده، جای خالی این کرسی ها احساس می شود.

**جای خالیِ بحث های «علمی» و «روش مند»
بر پایه حقیقت و با توجه به مشاهده های میدانی، اگر فضای نقد و گفت وگو باز نشود، تحقق کرسی ها موضوعیت پیدا نخوهد کرد. جای خالی این کرسی‌ها به خصوص در دانشکده علوم انسانی که بیش از هر حوزه دیگری موضوع آزاد اندیشی در آن صدق می کند، احساس می شود. شیوه این کرسی‌ها باید فضا و بستری را فراهم کند تا دانشگاهیان بتوانند به صورت «علمی» و «روش مند» بحث کنند.

تاکید بر علمی و روش مند بودن به این دلیل است که در کرسی های آزاد اندیشی دانشگاه ها، پس از مطرح شدن بحث ها باید توانایی جوابگویی نظرهای مخالف هم وجود داشته باشد.

**نقش مناظره ها در شفاف سازی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) و متفکرهایی چون شهید مطهری دنبال این گونه روش ها بودند تا به صورت علمی پاسخ کمونیست‌ها داده شود. مناظره هایی هم با بحث های علمی بسیار خوب، در این راستا شکل گرفت. در سطح دانشگاه ها هم روال تا حدودی به همین شکل بود.

اما به مرور زمان مسایلی به وجود آمد، فضا تا حدودی متفاوت و در روند تشکیل مناظره ها فاصله ایجاد شد. باید برگشت صورت گیرد اما به شیوه علمی و روشمند (functionalistic) به آن نگاه شود؛ به عنوان مثال شیوه ها نباید ژورنالیستی باشد چرا که حوزه ژورنالیسم با کار علمی تفاوت دارد، هر چند ژورنالیسم هم از علم تغذیه می کند اما کارکرد آن متفاوت است.

در دانشگاه ها بحث ها باید علمی، روش مند، دقیق، هدفمند، همراه با تئوری و الزام های علمی و دانشگاهی باشد. افراد صاحب نظر علوم انسانی در دانشگاه ها از یک‌ طرف و مراکز نخبگان حوزه‌های علمیه و افراد برجسته در علوم اسلامی از دیگر سو باید با یکدیگر همکاری کنند و به معنای مثبت با یکدیگر درگیر شوند، حتی در جاهایی دعواهای نظری کنند تا تحقق مطالبه های کرسی های آزاد اندیشی از دل این مباحث بیرون آید.

**کاهش خط قرمزها، راه حلی مثبت در نتیجه گیری
خط قرمزها در همه جای دنیا وجود دارد و مساله پنهانی نیست، اما در کرسی های آزاد اندیشی که بر روش های علمی مستقر می شود، تا حدودی باید خط قرمزها را کمتر کرد و به اصطلاح عقب تر برد. افراد قایل به اندیشه ممکن است ساختار وزارت علوم، ساختار آموزشی دانشگاه، رییسان و مسوولان دانشگاه ها و یا حتی مسوولان در سطح کلان را زیر سوال ببرند، این مساله اشکالی ندارد و در اینجا خط قرمزها باید جابه جا ‌شود، چیزی که تابه حال نبوده است.

**ایجاد کرسی های آزاد اندیشی و رفه محدودیت های آن
محدودیت ها در این کرسی ها باید مورد بازنگری قرار گیرد چرا که مانع آزاد اندیشی است. باید به وضعیتی رسید که وقتی دو اندیشه‌ مخالف، به شکل آرمانی بر روی یک اصول با یکدیگر بحث علمی می کنند، هیچ محدودیتی برای آنها در بحث وجود نداشته باشد تا بتوانند مورد ارزیابی و داوری قرار بگیرند. دو طرف هر مباحثه نیز باید در سطحی قدرتمند با یکدیگر مناظره و بحث داشته باشند تا خروجی آن، موجب تقویت بُعد علمی برای جریان های داخل نظام شود و سود آور باشد.

**خود انتقادی، مهم ترین کارکرد کرسی های آزاد اندیشی
هدف کرسی های آزاد اندیشی نوعی از تفکر انتقادی به شمار می رود که پیش زمینه پیشرفت محسوب می شود. محال است که بشر پیشرفت درون زا و مبتنی بر آموزه های بومی خویش بخواهد اما مستلزم تفکر خود انتقادی نباشد؛ نقطه شروع پیشرفت، انتقاد از خود است یعنی وضعیت فعلی و گذشته انسان، مورد ارزیابی انتقادی قرار بگیرد که انسان کجا بود؟ داشته هایش چه بود؟ افق مورد نظر برای رسیدن کجاست؟ تفکر انتقادی به این سوال ها جواب می دهد و از اشتباهات جلوگیری می کند، این تفکر خود انتقادی لازمه پیشرفت است.

**عبور از احساسات لازمه رسیدن به عقلانیت
کارکرد بعدی کرسی های آزاد اندیشی رسیدن به نوعی از عقلانیت و عبور از احساسات به شکل ارگانیستیک (Organistic model) است. اینک در آستانه دهه چهارم انقلاب اسلامی باید از احساس فاصله گرفت. همان طور که در انسان 40 سالگی اوج تکامل، بلوغ و هویت او محسوب می شود، انقلاب اسلامی ایران هم در آستانه 40 سالگی بلوغ خود را با خود انتقادی، تفکر آزاد اندیشی و کرسی هایی مبتنی بر عقلانیت نشان خواهد داد تا درباره هیچ مساله ای احساساتی تصمیم گرفته نشود.

تصمیم هایی که در بعد حکومتی و دولتی به عنوان تصمیم های کلان نظام گرفته می‌شود، به ویژه در بُعد داخلی باید مبتنی بر عقلانیت باشد. کشور در بُعد خارجی، عقلانی عمل کرد به این معنا که به عنوان یک «اکتور» عاقل در فضای منطقه ای و بین المللی شروع به بسط حوزه توسعه کرد و امروز در جهان نه تنها مشکل ندارد، بلکه پیشتاز است.

امروزه حضور ایران و حوزه نفوذ و بسط توسعه در محور عمودی، از زیر مرزهای روسیه تا خلیج عدن و در محور افقی از مرز چین در افغانستان تا مدیترانه ممکن شده که به دلیل سیاست عقلایی خارجی بوده است.

در بعد داخلی با وجود توانایی های زیاد، اما ضعف هایی مبتنی بر تصمیم های احساسی و غیر عقلانی در دوره های مختلف به چشم می خورد. لازمه بلوغ و پختگی در 40 سالگی انقلاب، همین کرسی‌های آزاد اندیشی و نهادینه شدن آن در درون دانشگاه ها است، عقلانیت و خرد جمعی در تصمیم های داخلی خود را نشان می دهد و تشتت داخلی کمتر به وجود خواهد آمد، نوعی از اجماع که کمتر اتفاق افتاده و پدیده مبارکی به شمار می رود، حاکم خواهد شد که باید با سیاست گذاری، حرکت به آن سمت آغاز شود که در این صورت حتی در کوتاه‌مدت آنچه مورد نظر رهبری بوده است، حاصل خواهد شد.

**ابزار بحث های آزاد اندیشی
هر حرکت، ابزاری دارد و در این کرسی ها نیز ابزار افرادی هستند که نقاط افتراق جدی در بحث گفتمانی دارند؛ با توجه به جریان شناسی ها در نظام جمهوری اسلامی ایران و درون جامعه و درون دانشگاه کار پیچیده‌ای نیست و با فراهم آوری بستر و تعیین نمایندگانی از اقشار دانشگاهی میسر خواهد شد.

عقلانیت دانشجو با عقلانیت استادان متفاوت است و این مساله با آموزش، نهادینه می شود. عقلانیت دانشجویی را هم باید به گونه ای تعریف کرد که با احساس درونش همراه شود. اینها را باید به دانشجو آموزش داد چرا که عقلانیت در کنش نهایی بسیار مهم است.

**نقش کلیدی استادان در تشکیل کرسی های آزاد اندیشی
سیاست گذاری، راهبرد و حمایت در بحث کرسی های آزاد بر عهده استادان است و آنها هستند که باید این فضا را در جهت رو به جلو تقویت کنند. از نظر فکری، عملی و سیاست گذاری، نقش اساتید به عنوان پایه های اصلی این کرسی‌ها بسیار مهم است.

**بازبینی سیاست های کرسی های آزاد اندیشی
سیاست های کرسی های آزاد اندیشی باید در وزارت علوم و به کمک نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها مورد بازبینی قرار گیرد. همچنین بسیج استادان به عنوان ضلع سوم این مثلث، می تواند در تعاملی موثر، نقش مهمی در برگزاری منظم کرسی های آزاد اندیشی ایفا کند.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: عشرت کراری**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9428**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۸۱۱۹۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قطار ارتباط دانشگاه با صنعت به سرعت پیش می‌رود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، شهلا پاسلار، رئیس شورای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان در نشست مشترک اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس با اعضای شرکت بهره‌برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی با اشاره به توانمندی‌های دانشگاه آزاد اسلامی و حرکت این دانشگاه بر محور حل مسئله در تشرح برنامه‌های پژوهشی این دانشگاه اظهار کرد: حضور هیئت علمی توانمند و متخصص در عرصه علم و فناوری در این دانشگاه این فرصت را به وجود آورده تا با صنعت به‌عنوان رکن اصلی توسعه کشور ارتباط تنگاتنگ برقرار کند و از فرصت‌های پیش رو در راستای سرعت بخشیدن به این اهداف و کمک به ارتقای توسعه، همکاری تنگاتنگی داشته باشد.

وی سند تحول و تعالی دانشگاه را برنامه پنح ساله منسجم خواند که حرکت دانشگاه را بر محور کارآفرینی، حل مسئله و تربیت نیروی متخصص ریل گذاری کرده و افزود: این دانشگاه با داشتن راهبرد‌های کلان، رویکردی تحول‌آفرین بر محور‌های راهبردی به‌منظور انسجام‌بخشی و ساختار محتوایی برنامه‌های علمی و پژوهشی به دنبال تمدن‌سازی نوینی از علم و فناوری دارد و این مهم می‌تواند در تعامل و ارتباط با صنعت، جامه عمل به خود گیرد.

رئیس شورای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان طراحی و اجرای نظام شناسایی و پرورش استعداد‌های درخشان، تدوین نظام‌نامه تأسیس دانشکده‌های تخصصی در چارچوب مبانی علمی و معرفتی را از قدم‌های مثبت این دانشگاه بر محور توسعه قلمداد کرد و ادامه داد: ارتقا روزآمدی و کاربردی رشته‌ها، افزایش کیفیت و اثربخشی فرایند آموزشی، نهادینه‌سازی قدرت خلاقیت و رویکرد حل مسئله در کنار تقویت هم‌افزایی میان عوامل زیست‌بوم آموزش‌های مهارتی و حرفه‌ای دانشجویان از سیاست‌های راهبردی این دانشگاه است که با جدیت پیگیری و اجرا می‌شود.

پاسلار توانمندسازی پژوهشگران، ترویج و فرهنگ‌سازی کسب‌وکار‌های مبتنی بر نوآوری در محیط دانشگاه، بازاریابی فناور‌های و محصولات دانش‌بنیان و ذی‌نفع سازی پژوهشگران در چرخه فرایند سازی و تجاری‌سازی علم و توسعه کمی و کیفی واحد‌های نوآور و هسته‌های فناور در مرکز رشد و ارتقا جایگاه دانشگاه در زیست‌بوم کشور را از دیگر سیاست‌های جاری این دانشگاه برشمرد که در حال سرمایه‌گذاری در راستای توسعه است.

وی با بیان اینکه امروز ارتباط دانشگاه و صنعت می‌تواند گره‌گشای بسیاری از مشکلات جامعه باشد، اعلام آمادگی خود را در همکاری با شرکت زاگرس جنوبی فعال درعرصه نفت و گاز اعلام کرد و توضیح داد: در اختیار گذاردن آزمایشگاه‌های تخصصی این دانشگاه در همکاری با این شرکت ، برنامه‌ریزی برای حضور دانشجویان و هیئت علمی دانشگاه از تأسیسات منطقه عملیاتی این شرکت در راستای آشنایی بیشتر با صنایع بالادستی گاز و معرفی اعضای کارگروه پژوهشی برای ایجاد ارتباط تعامل مؤثر با این شرکت و سایر صنایع در حوزه تخصصی از سیاست‌های مهم این همکاری خواهد بود. 

رئیس شورای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان، پیگیری چالش و نیاز‌های تأییدشده زاگرس جنوبی به‌صورت مکتوب به دانشگاه، ارائه ایده‌ها و طرح‌های دانشجویان نخبه، پژوهشگر و استادان هیئت علمی این شرکت‌ها و معرفی دستاورد‌های آنان در راستای برنامه‌های پیش روی این شرکت با توجه به ایجاد فضای مناسب برای تولید ساخت اول و طرح‌های پژوهانه ایجادشده، حضور دانشجویان دانشگاه در صنعت، در قالب طرح‌های کارآموزی با ارائه معرفی‌نامه از دانشگاه از دیگر سیاست‌های مهم این دانشگاه با همکاری شرکت زاگرس جنوبی عنوان کرد.

آمادگی همکاری شرکت زاگرس جنوبی با دانشگاه آزاد

رئیس منطقه عملیاتی نفت و گاز زاگرس جنوبی نیز جایگاه منطقه عملیاتی این شرکت را تشریح و سپس با ارائه طرح‌ها و برنامه توسعه این شرکت در راستای ایجاد اشتغال و برطرف کردن نیاز‌های جامعه بر همکاری این شرکت با دانشگاه تأکید کرد و گفت: این شرکت نیز آمادگی دارد تا در راستای رفع نیاز‌های خود و تربیت نیروی انسانی کارآمد با دانشگاه همکاری کند.

حجت پریخواه‌زرمهر اظهار امیدواری کرد که ارتقا نظام پژوهش با قابلیت حل مسئله بتواند در توسعه کمی و کیفی دستاورد‌های این شرکت تأثیر چشمگیری بگذارد و راهی برای تقویت ارتباط اثربخش با خانواده دانشگاه را از منظر حمایتی و بهره‌گیری از فرصت‌های اثرگذار از تولید ایده تا محصول، حمایت ویژه کند.

محسن شادمان، رئیس کمیته پژوهش زاگرس جنوبی نیز با تأکید بر اهمیت مبحث پژوهش در حل مسائل و مشکلات موجود دیدگاه مثبت شرکت بهره‌برداری زاگرس جنوبی درباره تحقق برنامه‌های این شرکت و توسعه برنامه‌های فناورذانه و پژوهش محور را مطرح کرد و با اشاره به برخی از چالش‌ها و نیاز‌های شرکت زاگرس جنوبی بیان کرد: این نیاز‌ها و چالش‌های پیش رو در آینده به شکل جامع و کامل در اختیار دانشگاه قرار خواهد گرفت.

به گزارش آنا، این نشست با اظهارنظر سایر مدیران و مسئولان این شرکت و اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد بندرعباس در راستای ارتقای هم‌افزایی و بهبود راهکار‌های مؤثر برای برقراری تقویت و تعامل بیشتر در این دو مجموع ادامه یافت و مقرر شد با استمرار بخشیدن به این نشست‌ها و بهره‌گیری از نظرات علمی و کارشناسی شده در عملیاتی و اجرایی کردن برنامه اهتمام ویژه‌ای بکار گرفته شود.

انتهای پیام/