به نقل از «تسنیم»

نگاهی به نمایش آندورا|تغییر ذائقه

تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۰۹۴۷۸۹

میثم عبدی و گروه اشتباهات گویا در «آندورا» تغییر دائقه می‌دهند و آن زبان طنز گذشته خود را کنار می‌نهند تا به سراغ متن گزنده فریش بروند؛ اما با این حال لباس نمایش جدید همانند آثار گذشته است.

باشگاه خبرنگاران پویا - احسان زیورعالم

نخست آرشیل گورکی، نقاش امریکایی ارمنی‌الاصل شروع نقاشیش با تأثر از سزان و امپرسیونیسم نگاهی به زندگیش در دشت‌های ترکیه و عادات ارمنی خود داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نقاشی‌های او به قول رابرت مادول، هنرمند سوررئال آمریکایی کپی کردن از آثار مدرن اروپایی بود. نقاشی‌های آن دوره آمریکایی‌ها عموماً تقلیدهای شبه‌زیباشناسانه از جریان هنری اروپا بود. در حدی که باربارالی دایمنستاین می‌نویسد «مسئله هنر آمریکایی یافتن اصل خلاقانه‌ای است که نه نوعی سبک، نه نوعی زیباشناسی مبتنی بر سبک و نه نوعی زیباشناسی تحمیلی باشد.»

نگاه دایمنستاین شامل آرشیل گورکی مهاجر نیز می‌شد. دایمنستاین گورکی را بااستعداد می‌دانست؛ اما او پیرو پیکاسو و سزان از مدافتاده برمی‌شمرد و این در حالی بود که نقاشان سطح پایین اروپایی با ریشه‌های زنده مدرنیسم با صدای خود سخن می‌گفتند.

به هر روی روزگار به هنرمندان آمریکایی‌ آن دهه‌ها روی خوش نشان داد و پای روبرتو ماتا، معمار سوررئال شیلیایی به جمع نقاشان آن زمان آمریکا باز شد تا اصل خلاقانه به شریان فکری گورکی تزریق شود. گورکی از شیوه‌گرایی دست برداشت و در شیوه نقاشیش تغییرات عمده‌ای ایجاد شد و به هنرمندی اصیل بدل شد.

با این حال موضوع نقاشی‌های گورکی تغییر نکرد. او که زمانی در آشنایی با همسر آینده‌اش و خانه تابستانی والدین او در ویرجینا، به یاد مزارع و چمنزارهای زادگاهش در ترکیه افتاده بود، به شکل عمیقی به اصل ترکی خود وابسته ماند.

دوم تئاتر اشتباهات عنوان نمایش‌هایی بود که به نویسندگی امید طاهری و میثم عبدی در طول سالیان گذشته روی صحنه رفته است. گروهی متشکل از عوامل ثابت و چند عضو غیردائم، از جشنواره تئاتر دانشگاهی تا به امروز یک مسیر را دنبال کرده‌اند. آنان با انتخاب یک رویداد یا یک متن، با بهره‌گیری از تکنیک‌های معمول پارودی‌سازی، گونه‌ای از کمدی را خلق می‌کنند که می‌شود ریشه‌های آن را در متون نیل سایمون و یا حتی شکل بیانی مولیر جستجو کرد.

گروه تئاتر اشتباهات با انتخاب کردن موضوعاتی چون کشف آمریکا یا اختراع هواپیما، در یک بستر اخلاقی - عشقی، به زبان طنز سعی در انتقال پیامی اخلاقی داشته و اصولاً آن را در لفافه استعارات و کنایات نمی‌پیچیدند. گروه با شیوه اجرایی مبتنی بر بیان و لحن و اندکی اسلپ‌استیک در این سال‌ها موفق می‌شوند نگاه طنازانه خود را حفظ کنند. گاهی در گیشه موفق می‌شوند و گاه با سردی روبه‌رو می‌شوند.

در چنین وضعیتی که گروه پس از کمدی «استشمامات» با نگرشی سیاسی - عشقی، مسیر خود را به نوعی تغییر می‌دهند. میثم عبدی به جای استفاده از متن امید طاهری به سراغ «آندورا»ی ماکس فریش می‌رود که به هیچ عنوان در آن طنازی متون طاهری دیده نمی‌شود، طنازی که بیشتر در بستر زبان شکل می‌گیرد تا داستان. با این حال می‌شود درک کرد که کمدی «استشمامات» چندان از «آندورا» فریش دور نیست. هر دو حول یک موضوع می‌چرخند: «من و دیگری»

قصد ندارم داستان «آندورا» را بشکافم و بگویم قصه‌اش از چه قرار است؛ اما می‌شود به این کفایت کرد که در هر دو نمایش مورد بحث یک نفر با دیگران متفاوت است و اهالی یک «جغرافیا» که به شدت بر این هویت «جغرافیایی» خود تأکید دارند، نمی‌توانند دیگری را بپذیرند و او را همواره در وضعیت فرودست نگاه می‌دارند؛ اما در یک بزنگاه انگاره‌های خودساخته جامعه «جغرافیایی‌زده» فرو می‌ریزد و «دیگری» در قالب یک قهرمان عروج می‌کند. حال در یک این عروج کمیک است و در دیگری تراژیک.

سوم برای گروه اشتباهات گزاره نهایی بند دوم حکم همان تغییری دارد که برای گورکی متصور شدیم. جایی که شیوه‌گرایی گورکی بدل به خلاقیت می‌شود. گروه از نگاه کمیک صرف خود فاصله می‌گیرند تا کمی به اثر خود چاشنی تراژدی بدهند. زمانی که با میثم عبدی صحبت می‌کنی یا او را در فضای رسانه‌ای دنبال می‌کنی می‌توانی تلخی کلامش را درک کنی. گویی او نیز با یک شخصیت چالش‌برانگیز همانند ماتا روبه‌رو شده است. این شخصیت می‌تواند فریش باشد که در آن وانفسای پس از جنگ جهانی دوم با کمدی سیاه آثارش به جهان می‌نگریست.

پس میثم عبدی «آندورا» را در باران روی صحنه می‌برد. بدون هیچ تغییری در متن یا اضافه کردن روش‌های مرسوم ایرانی - همانند دوبله‌های پس‌گردنی - مفاهیم جهانی و فلسفی فریش روی صحنه تجسم پیدا می‌کنند. با این حال نمایش چندان شباهتی با اجراهای آلمانی فریش ندارد.خبری از کلیسا و خانه و کافه‌ در ابعاد واقعی نیست. نسخه‌ای از نمایش به کارگردانی Gert Westphal در فضای مجازی موجود است که می‌شود نگرش آلمانی فریش به درام خود را در آن جستجو کرد.

در عوض گروه اشتباهات به سراغ همان شیوه اجرایی خود می‌روند. آنان همانند گورکی نمی‌توانند از اصالت روانی خود خارج شوند. شیوه ساخت دکور یا حتی نحوه بیان جملات نشان می‌دهد برای گروه اشتباهات متن فریش گریز به محتوای دیگر نیست. زمانی که به نسخه‌های اروپایی «آندورا» مراجعه می‌کنیم، آندری پسرکی لوث و بی‌دست‌وپا نمی‌یابیم. او یک مرد است که تنها در جامعه خود دیگری به حساب می‌آید. در عوض آندری نمایش عبدی لوث و کمی حال‌به‌هم‌زن است. کمی شبیه همان کافه‌چی «استشمامات» است. موجودی پاستوریزه که با هر گزندی آسیب می‌بیند. این مهم ناشی از نگرش شبه‌فانتاستیک گروه به موضوعات دارد. در نسخه‌های دیگری که از متون امید طاهری توسط دیگر گروه‌های نمایشی دیده‌ام، این مهم مشهود است.

«آندورا» تلخ است و در نمایش عبدی نیز این تلخی را می‌شود مزه‌مزه کرد؛ ولی برای تغییر مسیر طولانی وجود دارد. شاید هم عبدی و گروهش چندان تمایلی به تغییر نداشته باشند. آنان به کمدی علقه دارند و نمی‌توان فراموش کرد روزی در تئاتر شهر برایش کنفرانس نیز برگزار کردند؛ اما می‌شود درک کرد گروه با نوعی اصل خلاقانه نیاز دارند تا آنان را حفظ کند. وگرنه گروه در یک تکرار باطل خواهند افتاد.

چهارم انتخاب «آندورا» در زمانه کنونی انتخاب درستی است. ایران کنونی به شدت درگیر اختلاف میان من و دیگری است. پس تماشای آندورا و آنچه بر سر آدم‌هایش می‌آید می‌تواند آموزنده باشد. می‌شود درباره‌اش حرف زد و با حضور پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی آن را به چالش کشید؛ ولی خب یک نمایش با اتمامش تمام می‌شود و متن ماکس فریش تا اجرایی مجددش از اذهان پاک می‌شود.

این فراموشی همانند رویدادی است که موجب مرگ آرشیل گورکی شد. گورکی پس از آنکه می‌فهمد همسرش با ماتا، الهام‌بخشش رابطه عاطفی دارد و او را برای ماتا ترک می‌کند، دست به خودکشی می‌زند و خلاقیتش چندان دوام پیدا نمی‌کند. بماند که همسرش اگنس ماگرودر و آن خانه تابستانه پیش از ماتا الهام‌بخش گورکی بود.

انتهای پیام/

R1369/P1356/S4,39/CT4

منبع: تسنیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۰۹۴۷۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فیلم‌های پایان هفته تلویزیون از نگاهی دیگر

آفتاب‌‌نیوز :

فهرست فیلم‌های آخر هفته سیما که برای پخش از ۱۱ شبکه اعلام شده، شامل ۴۶ فیلم است که از جمله آثار شاخص آن می‌توان به «بادیگارد»، «ریو»، «ویل هانتینگ نابغه» و «محاکمه ۷ شیکاگویی» و از جمله فیلمسازان شاخص آن می‌توان به مسعود جعفری جوزانی، کیومرث پوراحمد، ابراهیم حاتمی‌کیا، داوود میرباقری، همایون اسعدیان و آرون سورکین اشاره کرد.

۳۲ فیلم معادل حدود ۷۰ درصد این محصولات، خارجی‌اند و حدود ۳۰ درصد فیلم‌ها نیز در سینما و تلویزیون ایران ساخته شده‌اند.

به علت نزدیکی این آخر هفته به ۱۲ اردیبهشت ماه روز معلم، بخش قابل توجهی از این فیلم‌ها سوژه‌ای در ارتباط با تعلیم و تربیت دارند؛ آثاری مثل «قصه‌های مجید»، «جاده‌های سرد»، «پل سفید»، «لونانا در انتظار معلم» و «شش قهرمان».

در بین آثار انتخابی، دو فیلمساز با دو فیلم در این آخر هفته حاضرند. «بادیگارد» و «هویت» از ابراهیم حاتمی‌کیا و «هدیه» و «ریکا» از مسعود فرخنده پخش خواهد شد. در اتفاقی جالب، فیلم سینمایی «۳۰ نابغه» نیز روی آنتن دو شبکه خواهد رفت: پنجشنبه از شبکه نمایش و جمعه از شبکه امید.

همانند هفته گذشته، چهار فیلم در فهرست اعلامی از سوی روابط عمومی معاونت سیما به عنوان فیلم‌های جدید معرفی شده‌اند که پیش از این در ایام نوروز روی آنتن تلویزیون رفته اند. «رادیکال»، «مصلحت»، «زاده شده برای پرواز» و «محموله نهایی»، فهرست این چهار اثر را تشکیل می‌دهند.

ضمن اینکه در فهرست منتشرشده، فیلمی که برای پخش در باکس جمعه ساعت ۱۴ شبکه کودک برنامه‌ریزی شده، معرفی نشده است.

در میان این ۴۶ فیلم، دو فیلم «نامیرا» و «گریز از مرگ» جدید به شمار می‌روند. یکی از این دو اثر، تله‌فیلم «نامیرا» به کارگردانی محمد کرمانشاهی است که جمعه ۱۴ اردیبهشت ساعت ۱۴:۳۰ از شبکه سه سیما پخش می‌شود. این فیلم در سال ۹۵ ساخته شده، ولی تاکنون در تلویزیون نمایش داده نشده و پس از حدود هشت سال به پخش می‌رسد. علت پخش نشدن این فیلم که سال ۹۶ حتی از جشنواره فیلم‌ها و سریال‌های پلیسی مسکو نیز جایزه گرفت، روشن نیست. علاوه بر امین زندگانی، شهرزاد کمال‌زاده، رامین راستاد و آیدین ختایی، پرستو صالحی هنرپیشه سابق تلویزیون در این اثر نقش دارد.

دومین فیلم جدید این آخر هفته، «گریز از مرگ» به کارگردانی مایک برنز است که جمعه ۱۴ اردیبهشت ساعت ۱۳:۳۰ روی آنتن شبکه تهران خواهد رفت. این فیلم از آن جهت اهمیت دارد که یکی از آخرین پروژه‌های سینمایی بروس ویلیس به شمار می‌آید. این هنرپیشه ۶۹ ساله هالیوود که بازیگری را به ناچار کنار گذاشته، در همان ایام که عوامل فیلم‌ها مجبور بودند دیالوگ‌ها را از طریق گوشی برایش بخوانند و توانایی حفظ کردن نداشت، به تدریج متوجه شد به بیماری زوال عقل مبتلا شده است.

جالب آن که فیلم «گریز از مرگ» به علت محدودیت‌های کرونایی، تنها در ۹ روز فیلمبرداری شده و تمام سکانس‌های این بازیگر نیز تنها در یک روز ضبط شده است! در سال ۲۰۲۱ جوایز تمشک طلایی نیز که به بدترین‌های هالیوود اهدا می‌شود، یک رشته ویژه با عنوان «بدترین بازی بروس ویلیس» اضافه کرد که ۷ فیلم این بازیگر در آن سال، ۷ نامزد آن را تشکیل می‌داد و فیلم «گریز از مرگ» هم یکی از آن آثار بود. بعد‌ها وقتی خانواده بروس ویلیس رسما خبر بیماری او را به اطلاع عموم رساندند، این جایزه لغو شد.

از میان آثار تکراری این ایام نیز فیلم «هویت» اثر جالب توجهی محسوب می‌شود. این فیلم که برای پخش در روز شنبه ۱۵ اردیبهشت ساعت ۲۱ از شبکه نمایش برنامه‌ریزی شده است، نخستین فیلم بلند ابراهیم حاتمی‌کیا به شمار می‌آید که بسیاری مهجورترین فیلم این کارگردان می‌دانند. «هویت» در سال ۱۳۶۵ با سرمایه شبکه دو سیما و به عنوان فیلمی سینمایی ساخته شد، ولی هیچ‌گاه روی پرده سینما نمایش داده نشد و مستقیما در تلویزیون به پخش رسید.

گفته می‌شود به خلاف خاستگاه فکری ابراهیم حاتمی‌کیا که پیش از فیلمسازی، پاسدار و هنرمندی از جریان انقلاب بود، خسرو دهقان منتقد جریان عرفی نقد سینما، اولین منتقدی است که این فیلمساز را اصطلاحا کشف کرد و با نقدی که بر فیلم «هویت» نوشت، از فیلمساز خوش‌قریحه‌ای خبر داد که وارد سینما می‌شود.

منبع: خبرگزاری ایسنا