به نقل از «شبستان»

تبیین مفردات و واژه‌ها در اسلامی کردن علوم انسانی ضروری است

تاریخ انتشار: ۸ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۹۲۹۴۲۹

آیت‌الله مصباح یزدی گفت: وقتی از اسلامی کردن علوم انسانی سخن می گوییم، باید مفردات و واژه‌های آن را در حوزه تصوری به خوبی تبیین کنیم.

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: آیت الله «محمدتقی مصباح یزدی» در آیین اختتامیه پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و چهارمین جایزه بین المللی علوم انسانی اسلامی که پنج شنبه ۷ آذرماه در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، با تجمید و تجلیل از مجاهدت های امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری، گفت: در چنین شرایط سخت و سنگین علیه اسلام و انقلاب، دستیابی به پیشرفت های عظیم علمی و صنعتی و نظامی شده است که دوست و دشمن را متعجب کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: پیشرفت هایی در ایران اسلامی و در این شرایط حاصل شده که دوستان را نیز متعجب کرده است؛ تحول عظیمی که در حوزه های علمیه و موضوع و گستره تحقیقات و توسعه مراکز علمی و پژوهشی و افزایش مراودات اساتید حوزه و اساتید دانشگاه های ایران و سراسر جهان رخ داده است، قابل توجه است.

 

آیت الله مصباح یزدی اظهارکرد: استفاده از امکانات و بهره گیری از شرایط از نکات مهمی است که باید نسبت به این موضوع پاسخگو باشیم که متاسفانه آنگونه که باید و شاید از این نعمات بی نظیر برای پیشرفت ها به خصوص در زمینه های علمی و فرهنگی و علوم اسلامی و دینی بهره نگرفتیم.

 

وی گفت: به طور کلی به نظر می رسد که هنوز برای بسیاری از کسانی که می بایست در حرکت علوم انسانی اسلامی حرکت جدی داشته باشند، موضوع اصلی از این فعالیت ها به درستی روشن نشده است؛ این افراد هم در حوزه و هم در دانشگاه حضور دارند که می گویند منظور شما از علوم انسانی اسلامی چیست؟

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: اطلاع رسانی در حد وسیع در عرصه ارایه فعالیت های علوم انسانی اسلامی لازم و ضروری است؛ وقتی از اسلامی کردن علوم انسانی سخن می گوییم، باید مفردات و واژه های آن را در حوزه تصوری به خوبی تبیین کنیم.

 

وی گفت: وقتی حوزه تصوری انجام شد به عرصه تصدیق می رسیم و روابط آن را تنظیم خواهیم کرد؛ پس از تشکیل نظام اسلامی، اسلامی کردن دانشگاه ها و علوم انسانی مطرح شد ولی این مبحث هنوز در سطح عموم، تبیین نشده است.

 

این استاد فلسفه اسلامی تصریح کرد: درست است که علوم و موضوعات خاص داریم که در چارچوبه های خود بحث می کنند، ولی حتی در تشخیص و شناخت موضوع نیز باهم اختلاف داریم؛ ما که می گوییم موضوع این علوم انسانی است، باید مشخص کنیم که از چه انسانی سخن می گوییم؟ آیا از انسان به مثابه یک موجود زنده با شاخص های فیزیکی بحث می کنیم یا اینکه در خصوص ماهیت انسان بحث می کنیم.

 

وی افزود: انسان هیچگاه نمی گوید که این هیکل، انسان است، بلکه کودکی نیز مرحله ای از وجود انسانی است، ولی انسان حقیقی از منظر اسلام آنی است که به قول قرآن کلیت این انسان مبعوث می شود؛ زنده شدن، ماهیت و کارکرد قطعی انسان نیست بلکه انسان مبعوث می شود و این بعثت تا ابد ادامه دارد.

 

آیت الله مصباح یزدی اظهارکرد: این تعریف اسلام را در کنار تعریف انسان در دانشگاه های غربی در کنار هم بگذارید تا مشخص شود که تعریف انسان در چه مرتبه و جایگاهی قراردارد؛ اینکه انسان و وجود انسانی او پس از مرگ و تا ابد ادامه یابد، انسانی را سوای انسانی که در مراکز غربی معرفی می شود، تعریف می کند.

 

وی گفت: پس از این تعریف می توانیم به عوامل محیطی پیش از انعقاد نطفه و در حین بارداری و پس از تولد و عوامل محیطی و خانواده و… به بحث اختیار و اراده بپردازیم؛ وقتی این مباحث مطرح شود می توانیم از مسئولیت و وظیفه نیز سخن بگوییم ولی اگر این تعاریف را قبول نداشتیم قطعا به چنین جایگاهی نمی رسیم.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به دوران جنینی دوم در زندگی انسان بیان کرد: در دوران جنینی دوم، اختیار نقش اساسی را ایفا می کند و همین اختیار تکلیف انسان را برای قرارگرفتن در ابدیت مشخص می کند.

 

وی با ذکر این مطلب که برخی از روانشناسان غربی بدن را تنها در فعل و انفعالات بدن تعریف می کنند، گفت: روان شناسی با این تعریف جزو شاخه ای از زیست شناسی قرار گیرد؛ آیا مساله روانشناسی غربی و مصطلح با روان شناسی اسلامی یکی است؟

 

اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: اگر راه تحقیق صحیح را تنها تجربیات عینی منتج به حس بدانیم، بسیاری از علوم اجتماعی از دامنه علم خارج می شوند زیرا این علوم از جمله خداشناسی و… در آزمایشگاه قابل اندازه گیری و طبقه بندی نیستند.

 

وی افزود: ارزش های الهی با تجربه حسی قابل اندازه گیری نیست؛ برخی از فلاسفه مغرب زمین می گفتند که اخلاق نیز یک اصل به اصطلاح «من درآوردی» است زیرا اصل، قدرت است و تمام امورات بر حسب قدرت شکل گرفته است و اصولی چون اخلاقیات و رحم محلی از اعراب ندارد.

 

آیت الله مصباح یزدی اظهارکرد: اگر معتقد شدیم که در کنار حس، منبعی به نام عقل وجود دارد که حقایقی را درک می کند و بر اساس آن بدیهیاتی شکل می گیرد و در نهایت براهین شکل می گیرد و در نتیجه، نتایج یقینی استحصال می شود همه این امور عینیت پیدا می کند.

 

وی گفت: حس و تجربه، اعتبار خود را از عقل می گیرند زیرا حس نیز ممکن است به خطا بیفتند؛ تا بدیهیات عقل حاصل نشود اداراکات حسی نیز محلی از اعراب ندارند؛ وقتی عقل، خدا و پیامبر را اثبات کرد باب دیگری برای مبدا شناخت باز می شود؛ وقتی در دانشگاه ها این مساله حل نشده است که آیا دین یک مقوله علمی حسی یا یقینی است، نمی توانیم نظر درستی در این باب ارایه دهیم.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با ذکر این مطلب که هنوز برخی از اساتید دانشگاه تصور می کنند همه علوم باید در حوزه تجربی و حسی خالصه شود، بیان کرد: تصور بسیاری از اساتید محترم دانشگاه های ما در چنین فضایی است ولی این مباحث را بروز نمی دهند؛ اما سوال این است که برای حل این معظل چند کتاب و مقاله نوشته شده و چند نشست تخصصی در زمینه تبیین این موضوع برگزار شده است تا نگاه اساتید در یک آوردگاه علمی نقد و بررسی شود.

 

وی گفت: اصل برای ما یقینیاتی است که پشتوانه آن بدیهیات عقلی است؛ امروزه گرایشی که بیش از ۲هزار سال پیش بین گروهی از مردم (شکاکیت) مطرح بود امروز برای برخی از دانشمندان نیز وجود دارد؛ گاهی می بینیم که یک استاد برجسته به دلیل همین شکاکیت نمی تواند به یک نگاه و دلیل روشمند علمی و تحقیقی مشخص برسد.

 

این اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: برای اینکه برای روش تحقیق انگیزه داشته باشیم باید بدانیم که به دنبال چه چیزی هستیم؛ اگر تمام فعالیت های علمی ما به پیشرفت رفاه و زندگی مادی ختم شود و حتی الزام عدالت نیز به راحتی مردم تعبیر شود، در حقیقت کودکی هستیم که به سن ۸۰ سالگی رسیده ایم.

 

وی در پایان سخنانش بیان کرد: شناخت موضوعات و مسایل و روش کار و بحث، سه عرصه ای است که می تواند ما را به شناخت ماهیت علم دینی برساند؛ اعتبار سنجی روش ها در این عرصه بسیار مهم و اثرگذار است؛ هیچ چیزی با بی نهایت قابل مقایسه نیست و شناخت این ماهیت بی نهایت را می توان با شناخت های کودکان مقایسه کرد.

پایان پیام/248

منبع: شبستان

کلیدواژه: مسجد مسجد هفته بسیج بسیج اغتشاشات اخیر در کشور مسجد بسیج اغتشاشات فهما خبرگزاری شبستان پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی آیت الله مصباح یزدی اختتامیه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۹۲۹۴۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا خیلی ها تمایلی به تحصیل در مقطع کارشناسی علوم انسانی ندارند؟

صمد نژاد ابراهیمی، درباره استفاده از پژوهش های حوزه علوم انسانی در حل مسائل کشور گفت: علوم انسانی بخش تاثیرگذار در بخش پژوهش و کیفیت زندگی است. فرهنگ، تمدن و نوع رفتار افراد به علم انسانی مربوط است. به صورت کلی استراتژیک حرکت ما را تعیین می کند. استفاده از علوم انسانی در حل مسائل کشور درصد پایینی دارد؛ اما در حوزه استراتژیک، علم و فناوری و خط مشی و حکمرانی متخصصان خوبی درکشور داریم که نتایج آن را در آینده شاهد خواهیم بود.

وی افزود: از علوم انسانی خیلی اوقات درست حمایت نشده یا مسیر به درستی ترسیم نشده است. علوم انسانی در برخی حوزه ها با مشکلات جدی مواجه است. خیلی از افراد به دلیل عدم تصور از مشاغل مربوط به فلسفه ادبیات و جامعه شناسی تمایل به تحصیل در مقطع کارشناسی ندارند. برای این موضوع از سطح وزارت آموزش و پرورش تا وزارت علوم باید فرهنگ سازی شود.

نژاد ابراهیمی درباره افزایش پژوهانه اعضای هیئت علمی نیز گفت: در برنامه هفتم توسعه، بندی به نام آیین نامه جامع پژوهانه وجود دارد که در آن پژوهانه اعضای هیئت علمی افزایش یافته است با ابلاغ این برنامه این آیین نامه اجرا می شود.

وی در بخش دیگر از سخنان خود به نشریات علمی پرداخت و گفت: چاپ مقالات در سطح بین الملل مشروط به پرداخت هزینه است و این موضوع برای ما سخت شده است. به همین دلیل، می خواهیم از پتانسیل نشریات داخلی استفاده کنیم. در حال حاضر تعداد ۱۶۰۰ نشریه وجود دارد که در کمیسیون نشریات وزارت علوم به آن ها اعتبار داده می شود.

مدیر کل سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، گفت: یکی از سیاست  های ما بین المللی کردن این نشریات است تا مطالب نشریات داخلی در سطح دنیا دیده شود. در حال حاضر ۱۶۰ نشریه در پایگاه بین المللی نمایه شده است. از این تعداد، ۳۳ نشریه در حوزه علوم انسانی است که به مسائل فرهنگی و تمدنی کشور مربوط می شود.  با بین المللی شدن  این نشریات، مقالات ایرانی در دنیا هم‌دیده خواهند شد.

منبع: خبرگزاری ایسنا