آشنایی با بنای تاریخی ایاصوفیه
تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۷۳۰۵۸۵
به گزارش همشهری آنلاین، از ژوئیه سال ۲۰۲۰ این بنا توسط اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه دوباره به‌عنوان مسجد طبقه‌بندی شده‌است. ایاصوفیه از سوی سازمان یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شده و مورد احترام مسیحیان و مسلمان است و از مهم‌ترین مکان‌های توریستی ترکیه محسوب می‌شود.
اردوغان دستور تبدیل ایاصوفیه به مسجد را صادر کرد این بنا یادگار امپراتوری روم شرقی و شاهکار معماری بیزانسی است و یک کلیسای مسیحیت شرقی بود که ساختمان فعلی آن در دوره امپراتوری بیزانس به سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور همسر امپراتور ژوستینین یکم، تئودورا ساخته شده‌است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، سلطان محمد فاتح دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به معمار سنان (Sinan) دستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند. در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد؛ علاوه بر این لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین گردید. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۰ به همین شکل باقی ماند. در این تاریخ، با موافقت رجب طیب اردوغان، ایاصوفیه مجدداً به مسجد تبدیل شده و برای برگزاری مراسم عبادی آماده گردید.
ارتفاع گنبد بزرگ این مسجد از سطح زمین ۵۵ متر و قطر آن ۳۱ متر می‌باشد که به وسیلهٔ ۴۰ پشت‌بند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شده‌است.
ایا صوفیا یکی از بارزترین و زیباترین نمونه‌های باقی‌مانده معماری دوره بیزانس است. یکی از با ارزشترین هنرهای موجود در این بنا تزئینات داخلی با موزائیک و ستون‌های مرمر آن است. این معبد با چنان شکوه و زیبائی ای دکور شده بود که جاستینیان‌ها (Justinian) اعلام کردند: «سولومان، ما با ساخت این بنا از شما جلو افتادیم». جاستینیان خودش ساخت این کلیسای جامع را دقیقاً دنبال نمود و زیر نظر داشت. این بنا بزرگترین کلیسای زمان خود بوده و این امر برای ۱۰۰۰ سال واقعیت داشت تا این که کلیسای جامع در سیویل (Seville) اسپانیا ساخته شد.
کلیسای جاستینیان در یک زمان هم یک دستاورد بی‌نظیر معماری روزگار باستان و هم یک شاهکار معماری عرصه بایزنتاین بود. اثرات ساخت چنین بنای باشکوهی چه از دیدگاه معماری و همچنین علم العبادات در تمامی فرهنگ‌ها من‌جمله ارتودکس شرقی، کاتولیک‌های رومی و بالاخره بر دنیای اسلامی غیرقابل انکار است. بلندترین ستون‌ها بین ۱۹ تا ۲۰ متر ارتفاع و حداقل ۵/۱ متر قطر دارند، از سنگ گرانیت ساخته شده و بزرگترین آنها وزنی در حدود ۷۰ تن دارد. به دستور جاستینان ۸ ستون ساخته شده در کورنیت یونان (Cornit) که در بعلبک لبنان (Baalbek) قرار داشتند، برداشته شده و جهت استفاده در ایا صوفیا به محل احداث منتقل شدند.
فضای وسیع داخلی دارای سازه‌ای بسیار پیچیده‌است. سالن اصلی کلیسا با گنبدی مرکزی با شعاعی ۲۴/۳۱ متری و ارتفاع ۶/۵۵ متری پوشیده شده‌است. این گنبد به نظر می‌رسد با یکسری سقف‌های متوالی حاوی ۴۰ پنجره کمانی در زیر آن بدون وزن در فضا قرار گرفته‌است. وجود این پنجره‌ها باعث ورود سیل‌وار نور از همه طرف به داخل سالن می‌گردد. با توجه به ترمیمات متعدد گنبد در طول قرن‌ها به نظر می‌رسد که گنبد حالت دایره‌ای کامل خود را از دست داده و بیشتر به یک بیضی می‌ماند که شعاع آن در نقاط مختلف بین ۸۶/۳۰ تا ۲۴/۳۱ متر می‌باشد.
گنبد بر روی طاسچه‌های قرار گرفته تا ۴ بخش مقعر (واگرا) مستطیلی که مشکل قرار گرفتن پایه مدور گنبد بر روی یک پایه مستطیلی را حل می‌نماید. وزن عظیم گنبد ایا صوفیا از طاقچه‌ها عبور کرده و به ۴ موج شکن تا ستون در گوشه‌های سالن منتقل می‌شوند. در بین این ۴ ستون، گنبد به نظر می‌رسد که بر روی ۴ قوس عظیم شناور گردیده‌است. این قوس‌ها در زمان عثمانیان (Ottoman) زیر نظر معمار سنان با استفاده از تعدادی آرماتور مستحکم گردیده بودند. در انتهای بخش غربی (ورودی) و شرقی (محل عبادت) فضاهای موجود در قوس‌ها دارای نیمه گنبدهایی می‌باشند که خود آنها بر روی سازه‌های شبیه به گنبدهای دیگری قرار گرفته‌اند. همه این گنبدها و شبهه گنبدها به ترتیبی که در کنار هم قرار گرفته‌اند باعث به وجود آمدن فضای مستطیلی و دراز درونی می‌گردند که گنبد اصلی شامل تاجی بر روی همه آنها قرار گرفته‌است.
تمام سطوح داخلی ساختمان با استفاده از سنگ مرمر چند رنگ، سبز و سفید یا سنگ آذرین بنفش و موزائیک‌های طلائی پوشیده شده‌اند. ستون‌های بزرگ نیز همین نوع روکش را داشته و در نتیجه براق به نظر می‌آیند.
فوراً پس از تصرف استانبول توسط ترکان عثمانی در سال ۱۴۵۳، ایا صوفیا، به مسجد ایا صوفیا تبدیل گردید. (محمد فاتح در همان روز فتح استانبول فرمان تبدیل کلیسای ایا صوفیا به مسجد را صادر کرد و سه روز پس از فتح استانبول، ضمن برپا داشتن مراسم نماز جمعه در ایا صوفیا به امامت آق شمس الدین، خطبه به نام پادشاه فاتح عثمانی خوانده شد.
در وقف نامه‌های فاتح که نسخه‌های مختلف آن تا امروز باقی‌مانده، نام ایا صوفیا «الجامع الکبیر العتیق» آمده‌است. این اتفاق در سال ۸۷۵ هجری (۱۴۵۳ میلادی) رخ داد. این امر در واقع سمبلی از پیروزی ترک‌ها بود، در آن زمان کلیسا در شرایط بسیار اسفناکی قرار داشت از جمله برخی از درها افتاده بودند و مسافران غربی از جمله پرو تفور (Pero tafur) که از نخبگان باستانشناسی زمان خود بود، مقالاتی در مورد شرایط کلیسا در اروپا چاپ نمود. محمد دوم، دستور داد سریعاً پاکیزه‌سازی و تبدیل نمودن کلیسا به مسجد شروع شود.
امپراتور بعدی بایزید دوم مناره جدیدی را به جای مناره‌ای که توسط پدرش ساخته شده بود، ساخت. در قرن ۱۶، سلیمان یکم (۱۵۶۶ – ۱۵۲۰) دو شمعدان بسیار بزرگ از فتح مجارستان به ایا صوفیا آورد. آنها را در دو طرف محراب جایگذاری کردند. در طول سلطنت سلیم دوم بین سال‌های ۱۵۶۶ و ۱۵۷۷ جهت استحکام بخشیدن به مسجد، سازه‌ای در خارج ساختمان مسجد توسط معمار بزرگ عثمانی به نام معمار سنان ساخته شد. وی از دیدگاه تاریخی اولین معماری بود که طراحی‌هایش با توجه به زمین لرزه انجام می‌گردید. در کنار ضد زلزله نمودن ساختمان، سنان همچنین ۲ مناره دیگر در سمت غربی ساختمان و مقبره سلیم دوم را در سمت جنوب شرقی مسجد در سال ۱۵۷۷ ایجاد نمود.
منابع
آشنایی با معماری اسلامی، محمد کریم پیرنیا، انتشارات دانشگاه علم و صنعت تهران، سال ۱۳۸۲
تاریخ تمدن از کهن‌ترین روزگار تا سده ما، لوکاس هنری، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران ۱۳۶۶
کد خبر 533085 برچسب‌ها مجله معماریمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: مجله معماری ساخته شده ساخته شد بر روی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۷۳۰۵۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نقاط فلج‌کننده گنبد آهنین برای موشکباران بعدی روشن شد
سامانه‌های ضد‌موشکی «آرو۲» و «آرو۳» رژیم‌صهیونیستی به طور مشترک با امریکا توسعه یافته‌اند. «آرو۲» از کلاهک‌های انفجاری برای نابودی موشک‌های بالستیک ورودی در فاز نهایی حرکت آنها در جو فوقانی استفاده می‌کند و دارای برد ۹۰کیلومتری و حداکثر ارتفاع ۵۱کیلومتری است. «آرو۲» را می‌توان ارتقایی از سامانه پدافندضد هوایی و ضد‌موشکی پاتریوت امریکا دانست که اسرائیل زمانی در این نقش از آن استفاده می‌کرد. سامانه ضد‌موشکی «آرو۳» از فناوری برخورد جنبشی برای رهگیری موشک‌های بالستیک ورودی در فضا، قبل از ورود مجدد آنها به جو در مسیر رسیدن به اهداف استفاده می‌کند.
پاتریک رایدر، سخنگوی پنتاگون در موضع‌گیری رسانه‌ای به توانمندی نظامی ایران در پاسخ نظامی علیه اسرائیل اذعان کرده است: اقدامی که ایران علیه اسرائیل انجام داد یک حمله بی‌سابقه و گسترده از داخل خاک ایران بود. نیروی هوافضای سپاه شامگاه شنبه و بامداد یک‌شنبه ۲۵ و ۲۶ فروردین عملیات تنبیهی «وعده‌صادق» را با رمز «یا رسول‌الله (ص)» اجرا کرد و با دهها موشک و پهپاد، اهدافی را در داخل سرزمین‌های اشغالی با موفقیت مورد اصابت قرار داد.
این عملیات در راستای انتقام از تل‌آویو در حمله موشکی به کنسولگری ایران در سوریه و شهادت هفت تن از مستشاران و افسران نظامی تهران در دمشق انجام شد. به گفته ارتش رژیم‌صهیونیستی، در مجموع حدود ۱۷۰پهپاد، بیش از ۳۰موشک کروز و بیش از ۱۲۰موشک بالستیک از سوی ایران به سوی فلسطین‌اشغالی شلیک شد. سردار حاجی‌زاده، فرمانده هوا فضای سپاه با اشاره به اینکه با تسلیحات حداقلی به مصاف صهیونیست‌ها رفتیم، تصریح کرد: در این مرحله از موشک‌های خرمشهر، سجیل، شهید حاج قاسم، خیبرشکن ۲ و هایپرسونیک فتاح استفاده نکردیم.
حمله ایران به رژیم‌صهیونیستی باعث خشم زیاد امریکایی‌ها شد و شبکه۱۴ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی در این باره گفت: «باید اذعان کرد بازدارندگی ایالات‌متحده امریکا در نتیجه حمله اخیر ایران علیه اسرائیل ضربه مهلکی خورد.» همچنین رسانه‌های رژیم‌صهیونیستی اعلام کردند ایران تابوی چنددهه‌ای عدم‌حمله از خاک ایران به فلسطین‌اشغالی را شکست. دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره اهداف ایران از عملیات وعده‌صادق می‌گوید: «اگر اصابت موشک‌ها و پهپاد‌ها به اهداف تعیین‌شده کوچک‌ترین اهمیتی برای ایران می‌داشت، نباید ۷۲ساعت قبل، تصمیم به عملیات نظامی را به کشور‌ها اطلاع می‌داد. هدف ایران نظامی نبود، سیاسی بود؛ نمایش اراده و شهامت برای حمله مستقیم و آشکار به قلمرو اسرائیل.»
کمک‌های گسترده
نکته مهم در زمینه عملیات تنبیهی وعده‌صادق کمک‌های گسترده امریکا، انگلیس و فرانسه در کنار برخی کشور‌های منطقه به رژیم‌صهیونیستی برای مقابله با پهپاد‌ها و موشک‌های کروز و بالستیک ایرانی است. یک منبع امریکایی اذعان کرد: ۱۰ کشور به اسرائیل برای رهگیری پهپاد‌ها و موشک‌های ایرانی کمک کردند. در واقع ایران در جریان این عملیات علیه رژیم‌صهیونیستی با ناتو و اسرائیل و متحدان منطقه‌ای آنها مقابله کرد. امریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو از همه تجهیزات پدافند هوایی و ضد‌موشکی خود برای کمک به رهگیری و انهدام پهپاد‌ها و موشک‌های پرتاب‌شده از سوی ایران استفاده کرد. از جمله تجهیزات مهم در این زمینه رادار‌های تجسسی AN/TPY- ۲ است که یک سامانه راداری زمین‌پایه است که در کشور‌های قطر، ترکیه و نیز در فلسطین‌اشغالی مستقرشده و کار ویژه آن کشف موشک‌های بالستیک و هشدار درباره پرتاب آنها به سامانه‌های ضد‌موشکی برای رهگیری آنهاست. رادار AN/TPY- ۲ یک رادار آرایه فازی باند ایکس است که از ۷۲ماژول فرستنده و گیرنده با بیش از ۲۵هزار آرایه برخوردار است و می‌تواند در فاصله هزارکیلومتری انواع اهداف هوایی را شناسایی کند. این رادار که اصلی‌ترین حساسه سامانه پدافندی تاد امریکایی است، بزرگترین رادار جهان است که قابلیت جابه جایی اجزای آن وجود دارد.
به رغم کمک‌های گسترده امریکا و متحدان غربی و برخی کشور‌های منطقه به رژیم‌صهیونیستی برای رهگیری پهپاد‌ها و موشک‌های کروز و بالستیک در کنار استفاده کامل این رژیم از همه امکانات پدافند هوایی و ضد‌موشکی خود، در عمل شمار قابل توجهی از موشک‌های ایرانی به اهداف خود در فلسطین‌اشغالی برخورد کردند. اسکات ریتر، تحلیلگر نظامی مشهور امریکایی در رابطه با شکست پیشرفته‌ترین رادار جهان در برابر موشک‌های ایران با اشاره به اینکه ایالات‌متحده یک رادار پیشرفته AN/TPY- ۲ مستقر در صحرای نقب دارد، تصریح کرد: بهترین سامانه دفاع موشکی جهان نتوانست از سایت‌هایی که وظیفه حفاظت از آنها را در برابر حملات موشک‌های ایران بر عهده داشتند، محافظت کند.
ساختار سامانه‌های پدافند موشکی رژیم‌صهیونیستی
طبق اعلام سازمان دفاع موشکی اسرائیل (IMDO)، گنبدآهنین پایین‌ترین لایه دفاع موشکی اسرائیل است. حداقل ۱۰سامانه گنبدآهنین در فلسطین‌اشغالی وجود دارد که هر کدام به راداری مجهز شده است که راکت‌ها را تشخیص می‌دهد و سپس از یک سیستم فرماندهی و کنترل استفاده و به سرعت محاسبه می‌کند که آیا یک پرتابه ورودی تهدیدی ایجاد یا احتمالاً به منطقه‌ای غیرمسکونی برخورد می‌کند. اگر موشک تهدیدی ایجاد کند، گنبدآهنین موشک‌هایی را از زمین شلیک می‌کند تا آن را در هوا نابود کند. سطح بعدی در هرم دفاع موشکی رژیم‌صهیونیستی، طبق اعلام IMDO سامانه «فلاخن داوود» است که برای حفاظت در برابر تهدیدات کوتاه‌برد و میان‌برد موشکی است. «فلاخن داوود» یک پروژه مشترک بین شرکت «سامانه دفاع پیشرفته رافائل» اسرائیل و شرکت امریکایی «ریتیون»، از موشک‌های رهگیر «استونر» و «اسکای‌سپتور» برای نابودی اهداف تا فاصله ۳۰۰کیلومتری استفاده می‌کند. در رده بعدی، سامانه‌های ضد‌موشکی «آرو۲» و «آرو۳» رژیم‌صهیونیستی قرار دارند که به طور مشترک با امریکا توسعه یافته‌اند. «آرو۲» از کلاهک‌های انفجاری برای نابودی موشک‌های بالستیک ورودی در فاز نهایی حرکت آنها در جو فوقانی استفاده می‌کند و دارای برد ۹۰کیلومتری و حداکثر ارتفاع ۵۱کیلومتری است. «آرو۲» را می‌توان ارتقایی از سامانه پدافندضد هوایی و ضد‌موشکی پاتریوت امریکا دانست که اسرائیل زمانی در این نقش از آن استفاده می‌کرد. سامانه ضد‌موشکی «آرو۳» از فناوری برخورد جنبشی برای رهگیری موشک‌های بالستیک ورودی در فضا، قبل از ورود مجدد آنها به جو در مسیر رسیدن به اهداف استفاده می‌کند. رژیم‌صهیونیستی همچنین دارای هواپیما‌های جنگنده نسل پنجمی اف ۳۵ای است که در جریان عملیات وعده‌صادق از آنها برای سرنگونی پهپاد‌ها و موشک‌های کروز استفاده کرد.
خسارات رژیم‌صهیونیستی
با وجود ادعای نابودی ۹۹ درصد از پهپاد‌ها و موشک‌های کروز و بالستیک شلیک‌شده ایران از سوی رژیم‌صهیونیستی و متحدان آن، اما واقعیت جز این است. روزنامه صهیونیستی معاریو در گزارشی درباره خسارات حمله موشکی ایران نوشت: از تجزیه و تحلیل ویدئویی به نظر می‌رسد حداقل چهار موشک به پایگاه نواتیم اصابت کرده است. بر اساس تحلیل‌ها، همچنین احتمالاً پنج موشک به پایگاه رامون اصابت کرده است، در مورد رآکتور اتمی در دیمونا، با توجه به تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای، به نظر می‌رسد حداقل یک موشک به یکی از ساختمان‌های رآکتور اتمی و دو موشک به اطراف پایگاه اصابت کرده است. همچنین بر اساس تصاویر، یک پهپاد به پایگاه حرمون اصابت کرده است. به نظر می‌رسد میزان رهگیری موشک‌ها حدود ۸۴ درصد است، نه آنطور که سخنگوی نیرو‌های رژیم اسرائیل دیوانه‌وار مطرح می‌کند.
نتایج عملیات برای ایران
عملیات وعده‌صادق نتایج چشمگیر نظامی را برای ایران به همراه داشته است. نفوذ موشک‌های ایرانی و اصابت آنها به اهداف، خود نشان‌دهنده وجود ضعف‌های جدی در سامانه‌های پدافند موشکی رژیم‌صهیونیستی است که در حملات احتمالی بعدی ایران می‌تواند از این نقاط ضعف برای واردآوردن خسارات جدی به رژیم‌صهیونیستی استفاده کند. در واقع سامانه‌های پدافند ضد‌موشکی چندلایه اسرائیل نشان داده است قادر به دفاع از فلسطین‌اشغالی در برابر رگبار‌های راکتی و موشکی محدود (مثلاً راکت‌های پرتاب‌شده از غزه یا جنبش حزب‌الله) و حجم کمی از پهپاد‌ها و موشک‌هاست، اما به طور بالقوه می‌تواند در صورت یک حمله بزرگ پهپادی یا حملات گسترده موشکی اشباع و فلج شود. اذعان سخنگوی پنتاگون به توانمندی نظامی ایران در پاسخ به رژیم‌صهیونیستی و انجام‌دادن حمله‌ای گسترده و بی‌سابقه از داخل خاک ایران به فلسطین‌اشغالی با وجود اطلاع قبلی متحدان منطقه‌ای امریکا از این حمله ۷۲ ساعت قبل از آغاز آن که طبیعتاً به اطلاع واشینگتن هم رسیده است، نشان می‌دهد ایران قادر است با وجود همه آمادگی‌های نظامی اسرائیل، امریکا و متحدان منطقه‌ای و اروپایی آن ضربات کوبنده‌ای را به دشمن صهیونیستی وارد کند.
اسکات ریتر، تحلیلگر نظامی معتقد است: آنچه ایران در حمله شنبه و یک‌شنبه به اهداف رژیم‌صهیونیستی در اراضی اشغالی انجام داد، احیای قدرت بازدارندگی این کشور بود. او عملیات تنبیهی «وعده‌صادق» را بسیار موفقیت‌آمیز ارزیابی کرد و با اشاره به تثبیت قدرت بازدارندگی ایران اظهار کرد: «می‌توان گفت که این عملیات نه‌تن‌ها برای ایران، بلکه برای تمام جهان بسیار موفقیت‌آمیز بوده است، زیرا بازدارندگی ایران اکنون واقعیتی است که می‌تواند امریکا و اسرائیل را کنترل کند.» به نظر می‌رسد با اجرای عملیات تنبیهی وعده‌صادق از سوی ایران، رژیم‌صهیونیستی شاهد فروپاشی کامل بنیان‌های دکترین دفاعی- امنیتی چندین دهه‌ای خود شد که مبتنی بر سه اصل بازدارندگی استراتژیک، هشدار استراتژیک و غلبه قاطع بود.
منبع: روزنامه جوان
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»