اخلاق شهریاری در سیره علوی

هم برای این قلم افتخار بزرگی است که ـ در ماه نزول قرآن ـ به‌نام امام امامان علی بن ابی طالب(ع) چند سطری را به یادگار بگذارد؛ هم قلم در تنگنای این دغدغه است که - از علی(ع) ـ چه بنویسد که ـ در این شهر آشوب ـ بنزین بر آتش اختلاف نباشد؛ بویژه با نگاهی به این هشدار او در کلامی ماندگار که:

...و لایستطیع ان یتّقی‌الله من یخاصم
یعنی: .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

..و هر که گام بر دام دشمن کامی بگذارد، پایبندی به تقوای آن خدای یگانه را نمی‌تواند.
از سیره علوی و روش امام علی(ع) با نگاه به هر یک از سه روزی که بر او گذشته می‎توان ترازویی ساخت؛ تا هر شهروند و شهریار، خود را به چنان ترازوی ترازی بسپارد و از آن «قسطاس مستقیم» بپرسد:

    چه درصد از کارنامه‏ ام را رنگ و بویی از آن عطر محمدی است؟!
فراز و فرود آن زندگی پر رمز و راز را می‎توان در سه دوره ـ به شرح زیر ـ طبقه‎بندی کرد:
1 از آن روز که در مرز کودکی و نوجوانی‎اش، خانه محمد(ص) را ـ با بیعت تاریخ‎سازی ـ تماشاگه راز کرد تا رحلت پیامبر اکرم(ص)، دورانی است نزدیک به یک ربع قرن و میدانی است که؛ علی(ع) را در خدمت محمد(ص) به نمایش گذاشته؛ چنانکه دوست و دشمن را ناگزیر از این اعتراف کرده است که او:
در جـانفشـانی با پایبندی به آن بیعت خاطره‎انگیز بی‎دریغ بوده و دیگری در فداکاری و انضباط رقیب او نبوده است.
«لیلة ‎المبیت» نقطه عطفی است پس از عبور از شعب ابوطالب که با نقش آن خطری رنگ باخت که جان رسول خدا(ص) را تهدید می‎کرد و از آن پس در؛ بدر، احد، فتح ،خیبر و تهاجم جبهه احزاب به مدینه میدانی را نمی‎شناسیم که برای قهرمانی او رقیب دیگری زبانزد باشد. بر این همه و جنگ تبوک چشم فرو می‏ بندم که یگانه کارزاری است که پیامبر(ص) ـ با اصراری پر رمز و راز ـ او را در مدینه گذاشت؛ با ستایشی از قهرمان بدر و خیبر و احزاب که از آن نمی‌توان رمزگشایی کرد؛ جز با آگاهی از «نیم کاسه کودتایی» زیر کاسه تبوک که می‎گذارم و می‏ گذرم؛ تا روزی دیگر را به شرح زیر یادآور شوم و:
2 از دورانی دیگر در فراز و فرود تاریخ اسلام یاد کنم که هر چند جای فاتح خیبر و قهرمان بدر و احزاب و سرآمد حماسه ‏سازان در حمراء الأسد را در فتوحاتی ـ در عصر خلافت ـ خالی می‏ بینیم اما ـ همزمان ـ با چشم دیگری باید دید و نباید بر چنان ربع قرن پرهیاهویی چشم فرو بست که می‎توان گفت: این علی(ع) است همان «آتشفشان خاموش» که با مسالمتی پرسش‎انگیز «تماشاگه» پرجاذبه‎ای را به نمایش و به یادگار گذاشته که سرشار از «رازهایی است از یاد رفته» و برای تماشای آن: «چشم‎ها را باید شست»!
بر این باورم که هم اکنون سخن از «ربع قرن دومی» از زندگی مولود کعبه و شهید رمضان است که می‎توان از سیره علوی ترازوی دیگری ساخت؛ تا از آن برای این پرسش کمک بگیریم که:
  در اخلاق شهروندی ما چه رنگ و بویی از عطر علوی است؟
در جلدهای دو و سه از مجموعه «تاریخ اسلام...» که در آن سخن از یک ربع قرن از تاریخ اسلام است ـ  و همزمان با روزهایی است که او را حضوری چشمگیر در متن سیاست نیست ـ نکته‏ هایی را آورده‎ام و بر این باورم که می‎توان گفت: در جمع‎بندی تجربه‎های آن بیست و پنج سال سرمایه‎ای فراهم است تا سیره علوی را پشتوانه‎ای برای فرهنگ‎سازی کنیم؛ چنانکه هر شهروند خود را با «اخلاق شهروندی» او ارزیابی کند.
در این چهار دهه که نظام جمهوری اسلامی آزمونی برای نسل‎هایی ـ پس از بهمن 57 ـ شد، در گفتمان‎های انتقادی بیشتر سخن از حماسه‎هایی بوده و هست که نام و یاد امام علی(ع) را در پایبندی به «برابری و دادگستری» جاودانه کرده است؛ کمتر اما پرده‎هایی را از حماسه‎هایی پردازش کرده‎ایم که «نقش درخشان او را در اخلاق شهروندی» به نمایش می‎گذارد.
در این تنگنا نمی‌توان با چنین نگاهی به چند نمونه اشاره کرد که در جلد دو و سه ـ از مجموعه تاریخ اسلام... ـ آورده ‏ام. ناگزیر به همین اشاره بسنده می‏ کنم که:
در این یک ربع قرن که زمام سیاست ـ پس از رسول خدا(ص) ـ به دیگران سپرده شد، در منابع معتبر تاریخ اسلام کمتر از شمار انگشت‎های دو دست می‌توان حضرت علی(ع) را با موضع‎گیری تشنج‎آوری یادآور شد و در همان چند موضع‎گیری استثنایی هم به روشنی می‎توان این واقعیت را دید که:
او، از هیچ تلاش مسالمت‏ جویانه‎ای دریغ نکرده است چنانکه جای هیچ تردیدی نمی‎گذارد که: «او بر آن نبوده که ضعف رقیب‌ها را نمایان کند». در چند خطبه در نهج‎البلاغه ـ و در مَثَل در خطبه 5 ـ می‎توان راز چنین ویژگی از اخلاق شهروندی او را در نکته‎هایی کلیدی دید؛ چنانکه در جلد دوم از مجمـوعـه «تاریخ اسلام...» صفحه 140 تا 155 زمینه را برای این نگاه فراهم کرده‎ام.
3 در فتنه‎های تاریخ اسلام ـ پس از رحلت رسول خدا(ص) ـ بازی سرنوشت همسو با کانون‎های توطئه، جامعه را به سراشیبی نگران‎کننده‎ای کشید؛ چنانکه مدینه قتلگاه عثمان شد و سپس در عصری کوتاه فرصتی بود که در آن: جامعه از علی بن ابی طالب انتظار معجزه داشت!
دو دوره‎ای را ـ از زندگی امام علی(ع) ـ که پیش از این یادآور شدم، نمی‌توان با روزگار کوتاهی به مقایسه سپرد که می‎توان از آن با نام «عصر اصلاحات علوی» یاد کرد؛ چرا که نیم قرن از زندگی او در عصر بعثت و روزگار خلفا سپری شد و سهم «عصر اصلاحات علوی» بیش از پنج سال نبود.
به مخاطب‎های این قلم توصیه می‎کنم که صفحه‎های 3 تا 159 را ـ از جلد چهارم از مجموعه تاریخ اسلام... ـ مطالعه کنند و بویژه در صفحه 111 تا 159 آنچه را با این نگاه آورده‎ام که «این؛ نخستین تجربه دموکراسی ـ با دو گام در راه دادگری و برابری ـ است» بی‌ پیشداوری به داوری بسپارد.
می ‏دانم که امروز در گفتمان غالب «دموکراسی» ارمغان غرب است که آن را در جهان اسلام سابقه ‏ای نبوده است. بر این باورم اما که چنین نگاهی معلول بی‏ خبری ما از گذشته است. ناگزیر در این تنگنا به همین اشاره بسنده     می‏ کنم که مخاطب این قلم پیش از نگاهی به آن 156 صفحه ـ در این زمینه ـ داوری نکند.
   پی افزودی بر آنچه گذشت
با اندیشه در آنچه گذشت، عمر پربرکت امام علی‌بن ابی‌طالب(ع) را می‎توان در سه دوره طبقه‏ بندی کرد؛ چنانکه در نگاهی باید گفت: او کوتاه‏ترین دوره را در جایگاهی بوده که «اخلاق شهریاری» را به نمایش گذاشته و از روش حکومت‌اش می‎توان ترازویی ـ به عصرها ـ سپرد؛ تا پرده از راز «فزت و ربّ الکعبه» فرو افتد و بتوان شکوه برنده شدن علی را در صحنه‌های جاودانه‎ای دید که اشک رقیب را هم درآورده است؛ چنان که اگر بگویم: علی در لحظه‎هایی تخت قدرت معاویه را هم آسمانی کرده، این قلم را به گزافه نیالوده‎ام.
کاش می‎شد در این تنگنا یکی از آن صحنه‎هایی را پردازش کنم که کاخ سبز «تماشاگه رازهای علوی» شد و بازیگری چونان معاویه گوش به ستایش او سپرد.
چه می‎گویم! در خبرها و خاطره‎ها سخن از روزهایی است که معاویه با اصرار یکی از دل سپرده‎های عدالت علوی را ناگزیر کرده که: چهره‎ای از امام علی(ع) را برای او پردازش کند.
چه دلپذیر است آن لحظه‏ هایی که کاخ سبز هم گوش سپردن به مدح علی(ع) را تجربه می‎کرد و با یاد لحظه‎هایی از راز و نیازهای علی(ع) در عشق‎ورزی با معشوق ـ همزمان با پرخاش به دنیا ـ می‎گویند: معاویه هم «مات چنان شکوهی بود» و قطره‎های اشک بر گونه‎های رقیبی می‎غلتید که:
شاید امروز هم دنیاداران او را برنـده می‎پندارند و با همان‎ها هم‎زبان‎اند که با داوری‎های سطحی دل علی(ع) را خون می‎کردند!
بر آنم که چند سطری را هم به نگاه دیگری بسپارم؛ تا شاید در پرتو فروغ علوی از این «زندان در زندان» ـ و سجّین ـ پر رمز و رازی آزاد شویم و لحظه‎هایی دل را به جاذبه‎های علوی بسپاریم! این قلم اما نمی‎تواند حرف دیگری را بر ثنای علی برگزیند. پس به‌همین اشاره بسنده می‎کنم که:
اگر نیم قرن از عمر علی(ع) به سربازی و سرداری در سپاه محمد(ص) و آموزش اخلاق شهروندی ـ در روزگار خلفا ـ گذشت و روز حکومت‎اش کوتاه بود، در نگاه دیگری باید گفت:
آنچه را او در آن نیم قرن اندوخت چنان قدرت پروازی به علی(ع) بخشید که تخت قدرت او را هم آسمانی کرد و اگر این 5 سال را از تاریخ اسلام بگیریم، اسلام حرفی برای گفتن ندارد!
در پایان سوره رعد آیه‎ای است که در آن سخن از دو شاهد برای پیامبر اکرم(ص) است: یکی آن خدای یگانه و دیگری «کسی که دانش این کتاب نزد اوست»!
به همین اشاره بسنده می‏ کنم؛ تا این نکته را هم بتوان پی افزود سخن کرد و گفت: در خطبه ‏ای با نام «قاصعه» امام علی(ع) از روزهای دیگری در کودکی خود یاد کرده است؛ چنانکه فزون بر سه روزی است که با اشاره گذشت و محاسبه‏ های ما را در هم می‎ریزد.
این تنگنا میدان خوبی برای شرح آن کلام نیست. ناگزیر به همین اشاره بسنده می‎کنم که:
در این نوشته سخن از سه دوره‎ای بود که پس از بعثت رسول خدا(ص) آزمونی شد و حضرت علی(ع) را با سه چهره به نمایش گذاشت. امام اما در خطبه قاصعه از روزهای کودکی‎اش می‎گوید که تاریخ آبستن بعثت بود و رسول خدا(ص) در آن روزهای سیاه در کار آموزش و تربیت علی(ع) بود.
حسن ختام این نوشته را به شرح زیر و در دو سطر می‎آورم:
یرفع لی فی کلِّ یومٍ علماً من أخلاقه....
یعنی: «رسول خدا هر روز پرچمی از اخلاق محمدی را بر می‎افراشت و مرا به کار در میدانی نو فرمان می ‏داد.»
از روزنِ این سخن می‎توان تماشاگرِ روزهایی پیش از بعثت محمدی بود که در آن کودکی پیش از 10 سالگی، در هر روز یکی از میدان‎های اخلاق را فتح می‎کرده است؛ چرا که؛ تا میدانی فتح نشود، برافراشتن پرچم دیگر بی‎معنی است!


 

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: اخلاق شهروندی تاریخ اسلام رسول خدا ص امام علی ع سیره علوی ربع قرن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۸۳۸۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تزریق آنتی بیوتیک در مطب، زن جوان را راهی بخش مراقبت های ویژه کرد

دکتر ابراهیم شهریاری گفت: در تاریخ ۹ اردیبهشت امسال، خانمی ۳۰ ساله به همراه همسرش به یکی از مراکز درمانی بخش خصوصی «مطب» مراجعه کرد.

وی ادامه داد: به دنبال تزریق آنتی بیوتیک، خانم دچار شوک آنافیلاکسی شد.

دکتر شهریاری افزود: بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفته و کار احیا انجام و خانم در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان حضرت رسول اکرم کلاله بستری شد و اکنون نیز درحال درمان است.

وی با اشاره به شکایتی که در این خصوص شده است، گفت: در نظام پزشکی، پرونده تشکیل و به دادستانی ارجاع شد و اکنون درحال بررسی است.

 

منبع: صدا و سیما

باشگاه خبرنگاران جوان گلستان گرگان