به نقل از «ایمنا»

میراث فرهنگی ناملموس یا میراث سوء مدیریت ملموس

تاریخ انتشار: ۷ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۲۴۳۵۴۲

ثبت میراث فرهنگی ناملموس به‌عنوان راهکاری برای حفظ، تدوین و تنظیم میراث معنوی کشور شامل مواردی چون بیان‌ و سنت‌های شفاهی، هنرهای نمایشی، فعالیت‌های جمعی، آیین‌ها و جشن‌ها، سنت‌های مرتبط با صنایع‌دستی، سوغات، پوشش، اغذیه سنتی و بسیاری موارد دیگر می‌شود.

به گزارش ایمنا و براساس یادداشتی از رضا شفیعی، دانشجوی جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه اصفهان در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده است، ثبت میراث فرهنگی ناملموس موجب قوام و حتی احیای مواردی است که در روزمرگی زندگی صنعتی امروزی، موردتعدی و یا فراموشی قرارگرفته‌اند، اما این مهم نیز متأسفانه در برخی موارد تحت تأثیر فضای سیاسی و نمایش‌های مدیریتی قرارگرفته است و بسیاری از حقایق و اصالت‌های تاریخی را قربانی یکسونگری‌های غیراخلاقی می‌بیند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر در این رهگذر ریشه‌ها و اصالت‌های تاریخی فراموش و قربانی زیاده‌خواهی‌ها و سو مدیریت‌های سیاسی بشوند همان به که چنین ثبتی نباشد و صورت نگیرد.

در متن قانون کنوانسیون «حراست» از میراث فرهنگی ناملموس مصوب مجلس شورای اسلامی و متأثر از جدال‌های جاری بین‌المللی در موضوع میراث ناملموس چنین آمده است: با آگاهی از گرایش جهانی و حساسیت مشترک نسبت به «حراست» از میراث فرهنگی ناملموس بشر؛ با تصدیق اینکه جوامع، به‌ویژه جوامع بومی، گروه‌ها و افراد نقش مهمی در تولید، حراست، نگهداری و بازآفرینی میراث فرهنگی ناملموس ایفا می‌نمایند و به غنای تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری کمک می‌کنند؛ لزوم تدوین قوانین و ثبت میراث ناملموس حائز اهمیت است. اما نکته جالب عدم پایبندی مدیران و مسئولان داخلی به مواردی قانونی و اخلاقی است؛ مواردی که درصحنه داخلی رعایت نمی‌کنند. اما درصحنه بین‌الملل خواهان رعایت و حفظ آن هستند. در حقیقت و به‌جرئت می‌توان گفت کلیدواژه اصلی متن کنوانسیون میراث فرهنگی ناملموس «حراست» است.

میراث فرهنگی ناملموس نه‌فقط به‌عنوان یک کالای فرهنگی، بلکه در مقام مقایسه، برای «انحصاری بودن و استثنایی‌بودن‌اش» بسیار ارزشمند است. میراث فرهنگی ناملموس در یک جامعه شکوفا شده و از نسلی به نسل دیگر انتقال داده می‌شود. لذا ایجاد رویه‌ای ضد تاریخی که موجب تحریف انحصار و استثنایی بودن آن میراث گردد، عملی است غیراخلاقی که دقیقاً سبب بطلان اهداف قانون مرتبط با آن است. درواقع آنچه میراث ناملموس را از یک فعالیت روزمره فرهنگی متمایز می‌کند ریشه‌های تاریخی آن است که سبب استثنایی شدن آن می‌گردد. لذا سو استفاده و انتساب عنوان میراث فرهنگی ناملموس به هر جغرافیایی بدون توجه به ریشه‌های تاریخی، رویه‌ای غلط است که متأسفانه در برخی موارد شاهد آن هستیم.

عدم ثبت «گز» به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس اصفهان ازجمله مواردی است که سبب تحریف اصالت‌های تاریخی سوغات اصفهان شده است. در تاریخ سوم آذر ۱۳۹۹ برنا موسوی فعال فرهنگی در گفتگو با شاهین سپنتا از بی‌توجهی و سوء مدیریت اداره میراث فرهنگی اصفهان در این‌باره پرده برمی‌دارد؛ جایی که شاهین سپنتا ادعا می‌کند سالیان قبل هم‌زمان با ثبت «پولک و نبات اصفهان» قدم در راه ثبت «گز اصفهان به‌عنوان میراث ناملموس فرهنگی نصف جهان» گذارده، اما به او اعلام‌شده است پیش‌تر دوست دیگری این مهم را برعهده‌گرفته‌اند. بررسی تاریخ این ادعاها مهم و منور است. مرور پرونده ثبت پولک و نبات اصفهان نشان می‌دهد این اقدام در بهمن‌ماه ۱۳۹۱ انجام‌گرفته شده است لذا در بهترین حالت ممکن حسب ادعای مسئولین فرهنگی باید در همان بازه زمانی (سال ۱۳۹۱) نیز اقدامی برای گز اصفهان صورت می‌گرفت، اما هزار وعده خوبان یکی وفا نکند. تحقیقات و پرسش‌های صورت گرفته نشان از هیچ دارد، هیچ مطلق! درواقع به‌رغم اینکه ابتدا اقدامی در این زمینه صورت می‌گیرد اما حسب اختلاف‌ها و سوء مدیریت‌های واقع‌شده، این مهم به اتمام نمی‌رسد و در ادامه نیز میراث فرهنگی اصفهان در رویه‌ای عجیب هیچ‌گونه تلاشی برای ثبت گز اصفهان انجام نمی‌دهد!

تقریباً هفت سال بعد خبرگزاری‌ها خبر از ثبت «گز اصفهان» به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس استانی دیگر می‌دهند! با عنوان: شیوه‌های «سنتی» تولید گز. بررسی عنوان شیوه‌های «سنتی» در این ثبت تاریخی جالب است. جایی که تاریخچه و پیشینه تولید گز در آن استان به‌سختی به سال ۵۲ می‌رسد و هیچ نشانه موثقی پیش از آن یافت نمی‌شود. در کتاب «شناخت سرزمین» همان استان ذکرشده است که در گذشته شیرینی از اصفهان می‌آوردند، اما هیچ سند تاریخی جهت ثبت گز برای سایر استان‌ها در آن کتاب نیست. سیاح فرانسوی، هانری رنه نیز که استان‌های متعددی را در عصر قاجار در ایران سیاحت کرده است اشاره‌هایی مهم به گز اصفهان دارد، اما بازهم نشانی از ادعاهای دیگر استان‌ها در آن یافت نمی‌شود. در سایر کتاب‌های تحقیقی و حتی ادبی نیز نشانی از ادعای سایر استان‌ها در مورد تولید گز نمی‌توان یافت، اما ناگاه تولیدکنندگانی که تنها سابقه آن‌ها به اذعان و اعتراف خود، کار در یکی از کارگاه‌های قدیمی گز سازی در اصفهان بوده است و قدمتی کمتر از نیم‌قرن دارند؛ سوغات تاریخی اصفهان را به نام خود ثبت می‌کنند و احدی نیز در اصفهان به این موضوع واکنش نشان نمی‌دهد. نه اداره میراث فرهنگی، نه سازمان‌های مردم‌نهاد، نه حتی موسسه‌ای موسوم به بنیاد میراث ناملموس اصفهان که ذیل حمایت اساتید دانشگاه، کارشناسان میراث فرهنگی و برخی مسئولان و اعضای شورای شهر فعالیت می‌کند. در حقیقت آنچه در اصفهان ثبت‌شده و می‌شود نه ثبت میراث فرهنگی ناملموس بلکه ثبت میراث سو مدیریت ملموسی است که حاصل بی‌توجهی و حتی اصفهان ستیزی برخی از مسئولان است.

چرا مسئولان وزارت میراث فرهنگی در هنگام ثبت پرونده‌های میراث ناملموس هیچ تحقیقات تاریخی مفید و مشاوره‌ای با ذینفعان انجام نمی‌دهند؟ چرا درحالی‌که مدیرکل وقت میراث فرهنگی اصفهان ادعای ثبت بیش از ۲۰۰ اثر به‌عنوان میراث ناملموس را دارد، جایی برای گز اصفهان در این میان دیده نشده است؟ چرا هیچ فعالیت مؤثری در این زمینه انجام‌نشده است و حتی مانع از عمل فعالان و دلسوزان فرهنگی در این زمینه شده‌اند؟ چرا هیچ‌گونه واکنشی به تحریف‌های واقع‌شده در این زمینه صورت نگرفته است؟ چرا مدیریت میراث اصفهان دچار فراموشی ۱۰ ساله در ثبت گز اصفهان شده است؟ و صدها چرایی دیگر از مجموعه سؤالاتی است که احتمالاً کسی مایل به پاسخگویی به آن‌ها نبوده است. هرچند امید است مدیریت جدید میراث فرهنگی اصفهان ضمن تشریح و پاسخ به چرایی شرایط موجود، راهکاری قانونی و حقوقی برای جبران این سستی و خسارت وارده به تاریخ و میراث تاریخی اصفهان مهیا کند.

کد خبر 551511

منبع: ایمنا

کلیدواژه: سوغات اصفهان گز اصفهان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق میراث فرهنگی ناملموس میراث فرهنگی اصفهان عنوان میراث میراث ناملموس ثبت میراث گز اصفهان استان ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۴۳۵۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اجرای ۸۰ طرح مرمتی و عمرانی در آذربایجان‌غربی

مرتضی صفری مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی گفت: با حمایت‌های استاندار آذربایجان‌غربی در حال حاضر ۸۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های عمرانی، مرمتی و فنی اختصاص یافته و در این زمینه ۸۰ طرح در حال اجرا است.

وی با ابراز تأسف برای از بین رفتن تعدادی از خانه‌های قدیمی ارومیه در سالیان گذشته  افزود: یکی از اولویت‌های این اداره‌کل حفاظت از این اندک خانه‌های تاریخی شهر بوده و طرح مطالعه ویژه بافت تاریخی ارومیه به‌عنوان نخستین استان در سطح کشور به انجام رسیده که نقش مهمی در حفظ بنا‌های تاریخی و خانه‌های با ارزش آن خواهد داشت.

صفری در ادامه  گفت: تعدادی از بنا‌های تاریخی استان در مالکیت دستگاه‌های اجرایی قرار داشته و طبق قانون دستگاه‌های متولی وظیفه مرمت و نگهداری از بنا‌های تاریخی را برعهده دارند که متأسفانه در این راستا کم‌کاری شده و بسیاری از بنا‌های با ارزش استان در حال تخریب است.

به گفته  مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی، برای حفاظت بنای تاریخی، یکی از برنامه‌های ما این است مالکیت یا حق بهره‌برداری از آنها به اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی واگذار شود تا با عزم جهادی بتوانیم آن بنا‌ها را مرمت و حفاظت کرده و برای آن بنا‌ها کاربری فرهنگی و گردشگری مناسب تعریف کنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان مهاباد مهاباد