توازن از دریچه نگاه به شرق
تاریخ انتشار: ۵ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۵۴۳۷۴
«نگاه به غرب» یا «نگاه به شرق» دو رویکرد در سیاست خارجی است که اشاره به توسعه روابط خارجی هر کشور و ترغیب دیگر کشورها به همکاری، از طریق افزایش رابطه با کشورهای حوزه شرق یا غرب دارد.
رزنامه ایران: به بیان بهتر ارتباط با برخی کشورها می‌تواند زمینه ساز ارتباط با سایر کشورها شود و زمینه رقابت در همکاری با کشور هدف را در جهت حصول منافع ملی ایجاد کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تجربه‌ای پر هزینه
سخنان وزیر امور خارجه سابق کشورمان بخوبی گویای این مسأله است که دولت روحانی تحت تأثیر فضای رمانتیک برجامی از واقعیات نظام بین‌الملل فاصله گرفته و با پشت کردن به دوستان دوران تحریم و در طمع سرازیر شدن شرکت‌های غربی، شرکای شرقی ایران را بشدت سرخورده کرده بود. این اقدام درحالی رخ داد که دولت سابق تلاش داشت تا روابط با غرب را اصلاح کند، اما سیاستگذاری اشتباه باعث شد نه تنها غربی‌ها همکاری پایداری با ایران نداشته باشند که حتی رابطه با کشورهای شرقی نیز مخدوش شود. اگر بتوان نام این تجربه را «نگاه به غرب» عنوان کرد -که البته عنوان غرب‌گرایی افراطی بیشتر می‌تواند به واقعیت آن نزدیک باشد- باید از شکست چندباره این ایده در سیاست خارجی ایران سخن گفت.
چرایی عدم عضویت ایران در شانگهای در دولت روحانی
این تجربه پر هزینه باعث شد فضای گفتمانی کشور تغییر کرده و دولت سیزدهم خود را متعهد به برقراری توازن در سیاست خارجی و افزایش همکاری با کشورهای شرقی و همسایگان بداند. همین مسأله باعث شد دستاوردهای دولت آیت‌الله رئیسی در ارتباط با گسترش روابط با کشورهای شرقی بخصوص چین و روسیه قابل توجه باشد، تا جایی که در جریان اولین سفر خارجی رئیس جمهور کشورمان به دوشنبه پایتخت تاجیکستان، سازمان همکاری منطقه‌ای شانگهای با رأی اجماعی چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در این سازمان منطقه‌ای را اعلام کرد. نکته جالب توجه در این عضویت آن است که عدم عضویت ایران در سال‌های اخیر هیچ مانع حقوقی نداشته است. اما به‌دلیل حاکم بودن دیدگاه‌های غرب‌گرا در کشور مورد بی‌توجهی دولت سابق قرار گرفته بود. شروع روند تبدیل عضویت ناظر ایران به عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای تنها چند هفته پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم خود بخوبی اثبات کننده این مدعاست. عضویت ایران در این سازمان امنیتی و اقتصادی واکنش‌های بسیاری را در جهان برانگیخت و موجب عصبانیت امریکا شد. «دنیس راس»، مقام ارشد سابق امریکایی در این خصوص نوشت: «اکنون ایران عضو دائم سازمان شانگهای است. چیزی که از مدت‌ها پیش به‌دنبال آن بود. سرانجام روسیه و چین این امکان را فراهم کردند. این مقام سابق امریکایی در ادامه تأکید کرد که ایران با چرخش به سمت شرق قادر خواهد بود از فشارهای ایالات متحده در امان بماند. دولت امریکا اکنون به طرح دوم و نقشه B نیاز دارد.»
رسانه امریکایی بلومبرگ در تحلیل این رویداد مهم نوشت: «عضویت ایران در این باشگاه رو به رشد اوراسیایی که هدایت آن بر عهده چین و روسیه است به تهران برای رفع تحریم‌های امریکا کمک خواهد کرد.» شبکه فرانس۲۴ نیز با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران با استقبال از عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای، آن را چرخشی به سمت شرق برای دسترسی به بازارهای جهانی و مقابله با تحریم‌های سخت غرب می‌بیند، در گزارش خود تصریح کرد که «عضویت دائم ایران با کمک روسیه و چین انجام گرفت»، اما عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای که با همراهی ویژه روسیه و چین محقق شد ابتدای راهی بود که با شروع به کار دولت جدید در حوزه سیاست خارجی کلید خورد. قابل تأمل اینکه مسئولان سابق کشورمان بارها و به صراحت عضویت ایران در شانگهای، اجرایی شدن سندهمکاری 25 ساله، واردات واکسن و هر اتفاق دیگری را مشروط به احیای برجام و پذیرش FATF کرده بودند. اما همه این موارد بدون برجام و FATF و تنها با تغییر گفتمان در کشور محقق گشت.
شیر و اژدها روی ریل همکاری
نگاه ابزاری کشورها به یکدیگر از مهم‌ترین موانع عدم شکل‌گیری همکاری راهبردی بین دولت‌ها تلقی می‌شود. این مسأله از جمله انتقادات به دولت سابق کشورمان نسبت به برخی کشورهای دوست بوده است. همین نگاه ابزاری به کشورهای شرقی باعث شد دولت‌های یازدهم و دوازدهم یکی از بدترین کارنامه‌ها در حوزه سیاست خارجی در چهار دهه اخیر را به نام خود ثبت کند. شاید برخی در پاسخ به این موضوع معتقد باشند که زمینه روابط راهبردی با کشورهای شرقی همچون چین فراهم نبوده است. شواهد نشان می‌دهد این ادعا صحیح نیست. در سفر رئیس جمهور چین به کشورمان در سال 1394 مسأله همکاری راهبردی بین دو کشور در دیدار با رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهور وقت مطرح شد و حتی شی جین پینگ در مقاله‌ای در روزنامه ایران اشتراکات تاریخی و تمدنی دو کشور و همکاری‌های بین‌المللی را زمینه این همکاری توصیف کرد. اصطلاح «همکاری جامع راهبردی» مورد اجماع نخبگان دو کشور بود، این سطح از همکاری به‌صورت «جامع» در همه مسائل سیاسی، اقتصادی، نظامی و... می‌توانست به‌صورت «راهبردی» و بلند مدت مورد توجه واقع شود. این فرصت برای همکاری جمهوری اسلامی ایران و دومین قدرت اقتصادی جهان و عضو دائم شورای امنیت اما با واکنش سرد دولتمردان روبه رو شد. اخراج برخی شرکت‌های چینی و لغو یک طرفه بعضی از قراردادهای بین دو کشور این پیام را به چینی‌ها داد که دولت‌های یازدهم و دوازدهم به مسأله همکاری راهبردی و جامع با پکن بی‌توجه است. لازم به ذکر است که همه این رخدادها در فضای پسابرجام اتفاق افتاد و دولتمردان تصور می‌کردند که همکاری با غرب می‌تواند جایگزین دوستان دوران تحریم و شرقی‌ها باشد.
زمینه‌های روابط راهبردی ایران و چین
چین و ایران از قدرت‌هایی هستند که حافظه تاریخی منفی در اذهان مردم دو کشور و خصوصاً در نخبگان به جای نگذاشته‌اند. دولت چین ایران را به‌عنوان کشوری در منطقه آشوبناک غرب آسیا می‌بیند که توانسته خود را به مثابه جزیره‌ای با ثبات حفظ کرده و جایگاهی مهم در جهان اسلام به‌دست آورد. در این رهگذر جمهوری اسلامی ایران در برابر توطئه‌های مختلف ایستاده و حتی نقشی مهم در امنیت منطقه داشته است، بویژه آنکه امنیت منطقه برای چین که رویای جاده جدید ابریشم را در سر دارد اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت. ایران در برابر افراط گرایی و تروریسمی که ابعاد ایدئولوژیک آن می‌تواند امنیت آسیا را با خطر روبه رو کند ایستاده و برای مقابله با آن هزینه داده است. همین مسأله باعث شده که چین در سال 2014 به ایران پیشنهاد سازمان جدید آسیایی به منظور همکاری‌های امنیتی بدهد. فرصت بکر اقتصادی در همکاری بین دو کشور و فرصت‌های سرمایه‌گذاری فراوان در ایران قابلیت یک همکاری اقتصادی برد-برد را به تصویر می‌کشد. از سوی دیگر همکاری در نیروگاه‌های هسته‌ای، خرید نفت و همکاری اقتصادی با ایران در شرایط تحریم اقتصادی امریکا، باعث نزدیک شدن دو کشور شده است. توان ایستادگی چین در بحران مالی جهانی در سال 2008، جایگاه سیاسی و اقتصادی این کشور در نظام بین‌الملل، قدرت قابل توجه پکن در تولید کالا و ارائه خدمات مربوط به سرمایه‌گذاری و عدم پیش‌شرط‌های سیاسی و منطقه‌ای و دفاعی در روابط دو جانبه با ایران (برخلاف آنچه غرب از ایران انتظار دارد) از دیگر ویژگی‌های مثبت در دیدگاه ایران نسبت به چین است که زمینه‌ساز همکاری دو کشور بوده است.
همکاری پکن با تهران در سال‌های تحریم
چین همواره از کشورهایی بوده است که در مقابل یکجانبه‌گرایی امریکا ایستاده است. این مسأله به یکی از اشتراکات تهران و پکن بدل شده است. این کشور در حالی به‌صورت رسمی و غیر رسمی از ایران نفت می‌خرد که امریکایی‌ها از این مسأله عصبانی هستند. چین معتقد است امریکا باید به توافقنامه‌های بین‌المللی و تصمیمات جمعی احترام بگذارد و از هژمون طلبی دست بردارد. این رویکرد نزدیک شدن دو کشور ایران و چین را در برداشته است. علاوه‌بر خرید نفت و داد وستدهای اقتصادی، زمانی که غربی‌ها از همه‌گیری بحران کرونا سوءاستفاده کرده و از رسیدن واکسن به کشورمان جلوگیری می‌کردند تا آن را تبدیل به اهرم فشار علیه کشورمان کنند، واردات واکسن از چین توانست تا حد قابل توجهی ایران را در مقابله با ویروس کووید19 یاری دهد. لازم به ذکر است که چین برای ایستادگی در برابر یکجانبه‌گرایی امریکا و تثبیت جهان چندقطبی به جای تک قطبی حاضر به پرداخت هزینه آن هم شده است و تعدادی از شرکت‌ها و بانک‌های این کشور با تحریم روبه رو شدند.
نکته جالب آنکه در تحریم‌هایی که امریکایی‌ها در ماه‌های اخیر وضع کرده‌اند نام چندین شرکت چینی به چشم می‌خورد. همین مسأله باعث شد تا مقامات چین صریح‌تر از همیشه به اعلام موضع علیه یکجانبه‌گرایی امریکا پرداخته و رسماً اعلام کنند این فشارها و تحریم‌ها را نادیده خواهند گرفت.
امضای سند همکاری در زمان تحریم
هر چند دولت سابق با فرستادن پرونده همکاری راهبردی ایران و چین به بایگانی دست به یک فرصت سوزی دیپلماتیک و اقتصادی زد و سال‌ها امضای یک سند همکاری را به تعویق انداخت اما بالاخره این سند 25 ساله، پس از پنج سال، در هفتم فرودین 1400 به امضا رسید. این موضوع در شرایطی رخ داد که امریکایی‌ها همچنان کارزار فشار حداکثری علیه کشورمان را پیگیری می‌کردند. همین اتفاق باعث شد تا جوبایدن بلافاصله ابراز نگرانی کند و بگوید سال‌ها نگران اتفاق افتادن چنین همکاری بوده است.
شروع روند اجرایی شدن سند 25 ساله
با تغییر دولت در سال 1400 و توجه ویژه به توازن در سیاست خارجی بر اساس نگاه به شرق، همزمان با مذاکرات وین روابط با قدرت‌های غیرغربی جهان در دستور کار قرار گرفت. این قدرت‌ها نیز با استقبال از دولت سیزدهم زمینه بیشتر ی را برای همکاری‌های منطقه‌ای، امنیتی، اقتصادی و... فراهم کردند که چراغ سبز آن در عضویت ایران در شانگهای داده شد و به اعلام اجرایی شدن سند 25 ساله رسید.
در جریان سفر وزیر امورخارجه کشورمان به پکن که در اواخر دیماه انجام شد ایران و چین به طور رسمی اجرایی شدن سند همکاری 25 ساله را اعلام کردند. پس از آن وزیر اقتصاد اعلام کرد تفاهمنامه ۲۵ ساله ایران و چین باید در هر کدام از بخش‌ها به قراردادهای مشخصی برسد که در ماه‌های اخیر وزارتخانه‌های مختلف درگیر آن بودند و به مرور در حال نهایی‌شدن است.
نقطه عطف روابط تهران و مسکو
روابط ایران و روسیه نیز بشدت نیاز خود به ترمیم و گسترش را نشان داده است. در راستای همین مسأله رئیس جمهور روسیه پس از قدرت گرفتن دولت جدید در ایران از اولین رؤسای جمهوری بود که مکرراً از آیت‌الله رئیسی برای سفر به این کشور دعوت کرد. به همین دلیل رئیس جمهور کشورمان همراه با هیأتی اقتصادی 29 دیماه وارد مسکو شد. برخلاف پروتکل‌های روسیه که تنها معاون وزیر خارجه این کشور برای استقبال به فرودگاه می‌رود، حضور وزیر انرژی این کشور برای استقبال نشان داد که مقامات مسکو هم از رویکرد دیپلماسی اقتصادی دولت در ارتباط با کشورشان استقبال کرده‌اند.
همکاری‌های بدون مانع و بدون محدودیت
با وجود جنگ تمام عیار رسانه‌های فارسی زبان بیگانه و غرب‌گرا اما منافع قابل توجه این سفر برای کشور قابل توجه بود. پس از این سفر بود که وزارت خارجه روسیه اعلام کرد تهران و مسکو در حال کار و تلاش برای ایجاد یک مکانیزم به منظور محافظت از مبادلات تجاری و مالی از خطر تحریم‌ها هستند. همچنین این کشور خبر داد که مسکو مقید به هیچگونه ممنوعیت برای همکاری‌های فنی و نظامی با تهران نیست. این صحبت‌ها چند روز پس از سفر آیت‌الله رئیسی به مسکو و گفت‌و‌گوهای سه ساعته با پوتین رخ داده است. با وجود این تحولات و دیگر رخدادها در سیاست خارجی یک‌سال گذشته می‌توان گفت ایران با پیوستن به شانگهای و در آینده نزدیک بریکس، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و آسیایی و خارج کردن برجام از محور مسائل سیاست خارجی کشور به اصلاحات اساسی دست زده و در زمان اندک توانسته توفیقات فراوانی را نصیب کشور کند.
انتهای پیام/
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: کشورهای شرقی همکاری راهبردی اجرایی شدن سند عضویت ایران سیاست خارجی سازمان همکاری نگاه به شرق ایران و چین همین مسأله دولت سابق قابل توجه تحریم ها شرکت ها دولت ها قدرت ها باعث شد سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۵۴۳۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حجم تجارت خارجی ایران ۱۵۳ میلیارد دلار است/ آماده تعامل هستیم
به گزارش قدس آنلاین، عباس علی‌آبادی، در افتتاحیه ششمین نمایشگاه ایران اکسپو، با بیان اینکه اکنون ایران با وجود تحریم‌ها یکی از قطب‌های اقتصاد و صنعت منطقه است، اظهار داشت: بالغ بر ۱۵۳ میلیارد دلار حجم تجارت خارجی کشور شامل صادرات غیرنفتی، نفتی و واردات است که از این رقم نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار مربوط به صادرات غیرنفتی است.
وی افزود: کشورهای همسایه افریقایی، کشورهای اسلامی و دوست در اولویت توسعه روابط و همکاری اقتصاد با جمهوری اسلامی ایران هستم ضمن اینکه عضو ناظر تجارت جهانی هستیم و با حضور در پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تعامل سازنده‌ای با این پیمان‌های این کشورها داریم.
علی‌آبادی بیان داشت: در سازمان همکاری اکو با ۹ کشور همسایه و منطقه همکاری داریم و موافقتنامه تجاری در حال پیگیری است با هشت کشور اسلامی در حال توسعه، موافقتنامه تجارت ترجیحی امضا کرده و در حال اجرا هستیم. همچنین در سازمان همکاری اسلامی با کشورهای عضو موافقتنامه تجارت ترجیحی داشته و همکاری‌های تجاری را برنامه‌ریزی و اجرا می‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد: با کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، موافقتنامه تجارت آزاد و با تعدادی دیگر از کشورها موافقتنامه تجارت ترجیهی به امضا رسیده و با برخی دیگر از کشورها در حال مذاکره هستیم، ما آماده عامل هستیم و دست همکاری اقتصادی با کشورها و ملت‌های جهان را می‌فشاریم.
توسعه روابط تجاری با کشورهای شرکت‌کننده در نمایشگاه اکسپو
وزیر صنعت، معدن و تجارت، با اشاره به برگزاری نمایشگاه ایران اکسپو ۱۴۰۳ گفت: تلاش می‌کنیم این نمایشگاه بتواند با ارائه شفافیت توانمندی‌ها و شناسایی نیازمندهای طرفین گام جدی را در توسعه اقتصادی بردارد.
علی‌آبادی ادامه داد: مهم‌ترین هدف این نمایشگاه توسعه روابط تجاری با کشورهای شرکت‌کننده است، ایران در حوزه تجارت مزایای نسبی بسیاری دارد که می‌تواند تسهیل گر بسیاری از تعاملات در سطوح مختلف راهبردی باشد.
وی بیان کرد: زمینه‌های همکاری را تسهیل می‌کند ایران در حوزه تجارت مزایای نسبی دارد که می‌تواند تسهیل گر در حوزه راهبردی باشد همچنین چهره واقعی بخشی از توانمندی‌های ایران در این نمایشگاه‌ها معرفی می‌شود و زمینه برای همکاری‌های اقتصادی فراهم می‌گردد.
حضور بازرگانان و تجار از ۱۰۰ کشور دنیا
وزیر صنعت، معدن و تجارت، با اشاره به حضور بازرگانان و تجار از ۱۰۰ کشور دنیا گفت: توجه به جایگاه ایران در کنار ظرفیت معدنی و کشاورزی و صنعتی فرصت‌های زیادی را فراهم می‌کند در این راستا رویکرد اصلی برنامه‌های وزارت صمت مبتنی بر تعاملات در عرصه بین‌الملل و کسب و کار دانش بنیان است.
وی بیان داشت: برنامه ما در مرحله اول جهت‌دهی توسعه اقتصادی بر پایه رشد اقتصادی پایدار با تعاملات بین‌المللی با محصولات فناورانه است، دوم توسعه زیرساخت‌های تجاری و افزایش سهم کشور از تجارت بین‌المللی از دیپلماسی اقتصادی است.
اولویت به دیپلماسی اقتصادی با هدف ورود به بازارهای جهانی و فناوری
علی‌آبادی با بیان اینکه اولویت‌دادن به دیپلماسی اقتصادی با هدف ورود به بازارهای جهانی و فناوری است گفت: تعامل سازنده با کشورهای منطقه در انتقال فناوری و صنعتی مهم‌ترین اقدام است، فعال‌سازی میزهای کالایی کشور و استانی با هدف شناسایی ظرفیت صادرات به کشورهای هدف با همکاری وزارت امور خارجه و بهره‌مندی حداکثری از روابط سیاسی در ایجاد بازارهای جدید و حوزه تامین است.
وی اضافه کرد: افزایش کارایی و فعال کردن رایزنان بازرگانی در حرکت رقبای ایران، ارائه اطلاعات کامل به بازرگانان ایرانی و تنوع‌بخشی به تجارت با کمک ارزهای محلی، توسعه بازارهای مرزی جهت افزایش صادرات و منابع خارج از کشور، بهره‌گیری از ظرفیت اتاق‌های بازرگانی با سایر کشورها و بخش خصوصی در روابط خارجی و گسترش بازارهای صادراتی از مهم‌ترین اقدامات است.
منبع: خبرگزاری ایرنا
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»