محرم در میان اقوام ایرانی؛تعزیه‌ای که با نذر عزاداران ۵۰۰ ساله شد
تاریخ انتشار: ۲۰ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۰۱۱۸۲۰
روایت محرم و سیاه‌پوشی ایران حکایت عرض ارادتی از شهرهای مختلف تا دورترین روستاهاست و آیین‌های عاشورایی تجلیگاه این ارادت است که در هرجایی رنگ و بوی خاص خود را دارد.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها - فاطمه کازرونی: حال و هوای ایران اسلامی روی نوا و نوحه و با زمزمه نام «حسین» اوج می‌گیرد، دور یا نزدیک فرقی ندارد، صدا خیلی خیلی زود گوش و دلت را همراه می‌کند، هیئت‌های مذهبی از اول محرم خیمه‌های عزا را به پا کرده‌اند و شب و روز شهر را شور و شعور بخشیده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کوچه‌ها را که قدم می‌زنی از شهر و روستا تا دورترین آبادی این دیار حرف و کلام یکی است، محرم حسابش با همه آئین‌ها جداست، ایرانِ سیاه‌پوش در محرم حال و هوایش یکی است، غرب و شرق و شمال و جنوب ندارد، ترک و لر و کرد و بلوچ و ترکمن و عرب هم ندارد، اینجا همه لهجه‌ها و زبان‌ها و اقوام، حسین(ع) را صدا می‌زنند.
آیین‌های سنتی عاشورایی روایت گر عاشقانه‌ای حزن‌انگیز از مردمان ایران است، عاشقانه‌ای که گاه سرتاپای اهالی این دیار را در خاک و «گِل» فروبرده تا هر عزاداری زمزمه کند: آب حیات من است خاک سر کوی تو.
روایت این عاشقانه از روزها قبل از محرم شروع می‌شود، از ایامی که همه‌چیز مهیای عرض ارادتی دیگر است. خیمه‌ها در شهر پا می‌گیرد؛ دیوارها و خیابان‌ها سیاه‌پوش می‌شوند و نوحه‌های محلی تا روستاهای دورافتاده ضجه می‌زنند. در این گزارش سراغ برخی آئین‌های عاشورایی در نصف جهان می‌رویم.
محرم در نصف جهان
قدمت عزاداری برای سید و سالار شهیدان در اصفهان پیشینه‌ای به بلندای تاریخ دارد، شاید بزرگ‌ترین سنت اصفهانی‌ها در سوگواری برای حضرت اباعبدالله الحسین را در امتداد عرض ارادت مردم این استان به سید و سالار شهیدان در طول سال جست‌وجو کرد چراکه مجالس وعظ و خطابه و ارادت به اهل‌بیت از ماه محرم آغاز می‌شود و تا محرم سال بعد امتداد پیدا می‌کند.
قدمت حوزه علمیه اصفهان به زمان آل‌بویه می‌رسد که بزرگانی چون ابن‌سینا و ابوریحان بیرونی در این حوزه به تدریس می‌پرداخته‌اند، دوره دوم در عصر سلجوقیان است که در آن مدارس این حوزه علمیه گسترش فراوانی یافت، دوره سوم در عصر صفویان است که با توجه به انتقال پایتخت به اصفهان و نیز توجه خاص شاهان صفوی، این حوزه علمیه به اوج رونق خود رسید و دوره چهارم نیز از پایان عصر صفوی تا عصر حاضر است.
تاریخ عظیم نصف‌جهان در پرورش شاگردان مکتب اهل‌بیت و امام صادق (ع) موجب شده است تا اصفهان نام نیمی از جهان را نه‌تنها در هنر و تاریخ بلکه در علم و فضیلت نیز بر پیشانی پرافتخار خویش حک کنداین تاریخ عظیم نصف‌جهان در پرورش شاگردان مکتب اهل‌بیت و امام صادق (ع) موجب شده است تا اصفهان نام نیمی از جهان را نه‌تنها در هنر و تاریخ بلکه در علم و فضیلت نیز بر پیشانی پرافتخار خویش حک کند و مهمترین رسم اصفهانی‌ها نیز از این تاریخ گسترده سرچشمه گرفته است.
هنوز مردم بسیاری از شهرستان‌های مختلف استان رسوم مختلف خود در ماه محرم را به‌خوبی حفظ کرده‌اند، از نقش‌جهانی که یکپارچه سیاه‌پوش می‌شود تا نطنز که با نامی تاریخی به معنای «شهری با آبهای فراوان» از قدیم‌الایام با عزاداری‌های جان‌سوز هفت هیئت مذهبی خود در سوگ لب‌های تشنه پسر پیامبر اکرم (ص) شهرت دارد.
در شهر اصفهان برخی مراسم‌های عزاداری شهرت تاریخی خاصی دارد چراکه از بیش از ۱۰۰ سال پیش در اصفهان برپا و مردم به حضور در این مجالس عقیده دارند که از جمله این موارد روضه حاج زرگرباشی در خیابان طالقانی، بانک‌دار در خیابان چهارباغ پایین و روضه شهید مظلوم شمس‌آبادی است که برخی به طور معمول به شکل متوالی در ماه محرم و صفر ادامه دارد.
مراسم سوگواری سیدالشهدا در اصفهان روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد، این مراسم‌ها به طور معمول از صبح زود آغاز می‌شود و در پایان مراسم پس از اقامه نماز ظهر از عزاداران پذیرایی می‌شود.
رسوم عزاداری محرم در خمینی‌شهر
خمینی شهر مشهور به حسینیه ایران بیش از ۳۰ سال است که با برپایی کاروان هشتم محرم و یادآوری ورود کاروان امام حسین به کربلا به سوگ می‌نشیند و برپایی این کاروان الگویی برای راه‌اندازی کاروان‌های مشابه در دیگر نقاط کشور بوده است.
این قافله به طول چندین کیلومتر شامل شترسوار و اسب‌سوارانی است که در صف نخست این قافله انبیای الهی همچون آدم، نوح، سلیمان و غیره قرار دارند و در ادامه نیز سپاه امام حسین (ع) و عمر بنی سعد هرکدام با پوشش ویژه خود حرکت می‌کنند.
غذای نذری اصلی در خمینی‌شهر در این روز برخلاف غذای معمول اصفهان آبگوشت است و آش نذری نیز در نقاط مختلف شهر در میان مردم پخش می‌شود.
عزاداری محل به محل یکی از سنت‌های عزاداری در این شهرستان است و دسته سادات و روحانیون یکی از دسته‌های عزاداری خمینی‌شهر هستند که با شال سبز در مراسم عزاداری این شهرستان حاضر می‌شوند.
مطابق یکی از رسوم قدیمی این شهرستان، کودکان در روزهای عاشورا و تاسوعا لباس سبز پوشیده و در قالب هیئت حضرت علی‌اصغر در محلات مختلف حضور پیدا می‌کنند.
اجرای تعزیه‌های ۵۰۰ ساله در کاشان؛ «دارالمومنین»
کاشی‌ها با برپایی آیین وداع‌خوانی که از سوزناک‌ترین بخش‌‌های تعزیه سنتی این شهرستان محسوب می‌شود و نخل‌گردانی به عنوان نمادی از تشییع پیکر سیدالشهدا در ماه محرم به سوگ می‌نشینند.
مردم شهرستان کاشان معروف به دارالمومنین که از زمان‌‌های قدیم به حفظ دین‌داری و ولایت‌مداری در کشور شهره هستند، برای عزاداری ماه محرم نیز سنگ تمام می‌گذارند.
در کاشان هر شب از محرم به نام هیئت خاصی است و مردم کاشان با حضور یکپارچه در هیئت مذکور شور عزاداری را با شعور مذهبی خود می‌آمیزند.
حرکت هیئت‌های مختلف در کاشان از مرکز هیئت تا بازار انجام و سپس مراسم عزاداری در این مکان برپا می‌شود.
«چاووش‌عزا»ها نوای آغاز ماه محرم را فریاد می‌کنند
«چاووش‌عزا»به ویژه در مناطق خشک کویری استان مرسوم است، در این آیین خواننده اشعاری را می‌خواند که واقعه غم انگیز کربلا را در ذهن تجسم می‌کند .
تعزیه‌خوانی در شهرستان کاشان به شکل سنتی برگزار می‌شود که روستای نشلج از مشهورترین مکان‌های برگزاری این آیین است، وداع‌خوانی از سوزناک‌ترین قسمت‌های تعزیه سنتی کاشان است که به صورت گروهی برای عزاداری امام حسین(ع) و برادر بزرگوارش حضرت ابوالفضل (ع) اجرا می‌شود.
متن تعزیه‌های کاشان بیش از ۵۰۰ سال است که تغییر نداشته و تحریف در آن کمتر راه یافته است.
جغجغه‌زنی (کوبیدن چوب‌های خراطی شده به یکدیگر به جای سینه‌زنی) نیز یکی دیگر از رسومات این شهرستان است که بیشتر در نوش آباد و سفید شهر آران و بیدگل انجام می‌شود که در این آیین چوب‌های خراطی شده به یکدیگر کوبیده می‌شود.
نطنز، شهری که نام آن تداعی‌گر معنای «شهری با آبهای فراوان» است ، با آداب خاصی به عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش می‌پردازند که این عزاداری‌ها به ویژه در ابیانه و بادرود معروف است.
جغجغه‌زنی و طلوع‌خوانی در ابیانه
جغجغه‌زنی، نخل‌گردانی و طلوع‌خوانی از جمله رسومات قدیمی است که عزاداران حسینی در روستای تاریخی ابیانه سالی‌های سال است این رسوم را در ماه عزای سیدالشهدا اجرا می‌کنند.
در رسم سنتی جغجغه‌زنی ابیانه عزاداران به جای سینه زدن در زمان مداحی، دو چوب خراطی شده را به یکدیگر می‌کوبند و نکته بسیار مهم اینکه نوحه‌های عزاداری اصیل و خاص هستند.
جغجغه‌زنی به طور معمول در روز تاسوعا و طلوع‌خوانی در عاشورا انجام می‌شود در روز عاشورا مراسم عزاداری از ابتدای صبح تا انتهای شب ادامه دارد و بر این اساس رسمی به نام طلوع خوانی شکل گرفته است.
آیینی بدون تحریف با قدمت ۹ قرن در نطنز
آیین نخل گردانی با قدمت ۹۰۰ ساله که در تمام شهرهای این شهرستان و در روزهای تاسوعا و عاشورا انجام می‌شود، این آیین با گذشت ۹ قرن هنوز نیز به همان شیوه قدیمی انجام می‌شود و عزاداران هنوز از همان کوچه پس کوچه‌های قدیمی و مسیرهای سخت عبور می‌کنند.
قدمت برگزاری نمایش آیینی تعزیه در حسینیه مرکز شهر نطنز نزدیک به ۵۰۰ سال است و در چهار حسینیه مرکز شهر، ارشاد علیا، افوشه و سرشک برگزار می‌شود.
مراسم جاروکشی پیرغلامان حسینی را می‌توان از دیگر رسوم قدیمی ایام ماه محرم در نطنز برشمرد که در حسینیه ارشاد علیا برگزار می‌شود، بازسازی ورود کاروان امام حسین(ع) به کربلا با حرکت کاروان‌های حسینی از جمله بادرود و خالدآباد، همراهی مداحان با نوحه‌های حزن انگیز با این کاروان و سپس به نمایش گذاشتن حرکت قافله اسرا از رسوم ویژه نطنز در این ایام است.
آیین «جوش» و عزاداری شب «بنی‌اسد» در هیئت چهل دختران و کلوان عزاداری خاص و سنتی هفت هیئت قدیمی نائین در ایام محرم از دیگر رسوم نایینی ها در محرم است.
در روزهای دیگر محرم و صفر از قبیل شب اول ماه صفر، اربعین و ۲۸ صفر هم مراسم های عزاداری خاصی برگزار می‌شود؛ به طور مثال در شب ۲۸ صفر در محله کلوان در مقابل امامزاده حیدر (ع) دیگ‌های آش برپاشده و در این شب هیئت عزاداری از حسینیه باب المسجد به حسینیه کلوان آمده و سپس در مقابل دیگ‌های آش به عزاداری می پردازند.
شبیه خوانی و تعزیه خوانی در روستای بافران نائین
مراسم شبیه‌خوانی و تعزیه‌خوانی در روستای بافران نائین در نوع خود بی‌نظیر و دیدنی است، این مراسم که در روز عاشورا برگزار می‌شود بسیار حزن‌انگیز است و مردمی که وسیله نقلیه دارند در روز عاشورا از شهرها و روستاهای اطراف برای مشاهده این مراسم باشکوه خود را به بافران می‌رسانند.
سادات خوانساری شال عزا بر کمر بستند
خوانسار شهری است که سابقه آن به پیش از اسلام برمی‌گردد اما قرن‌ها سابقه دین‌داری و ولایت‌داری را بر پیشانی‌نوشت پرافتخار تاریخ خود دارد و نوای تعزیه سوگواری این باغ شهر ایرانی آوازه جهانی و بین‌المللی دارد.
از روز ششم محرم شهر خوانسار حالت عزای عمومی به خود می‌گیرد به شکلی که فعالیت‌های اقتصادی و تجاری نیز از این روز کمرنگ می‌شود.
از روز ششم کار مدارس و ادارات نیز تحت‌الشعاع محرم قرار می‌گیرد به گونه‌ای که برخی ادارات نیمه وقت هستند و یا کارکنان آن در این ایام مرخصی می گیرند.
برپایی تعزیه نیز از مهمترین آیین‌های سنتی خوانسار است که قدمت آن به سال‌های دور می‌رسد؛ «تعزیه قودجان» شهرتی جهانی و بین‌المللی دارد و در این ایام پذیرای تعزیه‌گردانانی از سرتاسر کشور است.
همچنین چندین تعزیه فعال در خوانسار طول ماه محرم بعد از ظهرها به اجرای مراسم می‌پردازند.
سینه‌زنی در این شهر به همان شیوه سنتی و با مداحی‌های سوزناک و اشعار پرمعنای سوگوارانه انجام می‌شود و گذر زمان نتونسته بر این آیین قدیمی اثر بگذرد.
خوانساری‌ها برای سادات احترام ویژه‌ای قائل هستند و از قدیم‌الایام، سادات این شهر در ماه محرم با انداحتن شال سبز به هیئت‌های عزاداری وارد می‌شوند.
حرکت دسته‌های عزاداری در قالب هیئت‌های سینه‌زنی یا زنجیرزنی، راه اندازی سفره‌های نذری که از عزاداران پس از هر برنامه و گاه در هر سه نوبت پذیرایی می‌شود از دیگر رسوم عزاداری خوانساری‌هاست.
حرکت دادن دسته‌های شترسوار و اسب‌سوار که یادآور عبور کاروان اهل‌بیت امام حسین(ع) است و صدای شیپور جنگ و نقاره در لابه‌لای حرکت کاروان نیز تداعی صحنه‌های رزم و مبارزه آن زمان است از دیگر رسوم سنتی خوانسار است که در ایام عزاداری اباعبدالله‌الحسین (ع) برگزار می‌شود.
ثبت ملی تعزیه شهرستان‌های مختلف استان اصفهان
تعزیه به عنوان هنر نمایشی سوگواری امام حسین(ع) از ماه محرم در شهرستان‌های مختلف آغاز و در اواخر ماه صفر مصادف با ایام وفات پیامبر گرامی اسلام (ص) و شهادت امام حسن(ع) رونق بیشتری پیدا می‌کند به ویژه در روستای قودجان خوانسار که در این ماه پذیرای تعزیه‌گردانانی از سراسر کشور است و مراسم تعزیه آن در ایام سوگواری پایان ماه به شکل مستقیم پخش می‌شود.
این هنر عظیم که برترین شیوه بیان حقیقت در دورانی از تاریخ است که اجازه روشنگری‌های صریح از عاشقان و پیروان امام حسین(ع) سلب شده بود، هنوز نیز در این استان جایگاهی ویژه دارد به گونه‌ای که تعزیه اصفهان، خمینی‌شهر، نجف‌آباد و کاشان به ثبت ملی نیز رسیده است.
اما نکته جالب توجه این است که در اصفهان بیشتر لوازم و تجهیزات مورد نیاز تعزیه‌خوانی از نذورات مردم تهیه می‌شود .
منبع: مهر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۰۱۱۸۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مختومقلی فراغی از محورهای وحدت در گلستان است
سیدعلی مهاجر شامگاه چهارشنبه در جلسه کمیسیون اقوام، فرق و مذاهب گلستان با محوریت مراسم بزرگداشت دویست و نود و یکمین سالروز تولد مختومقلی فراغی، گفت: اهتمام به آداب و رسوم اهل سنت در برنامه‌ریزی برگزاری مراسم این شاعر ضروری است تا بستری برای سوء استفاده معاندین و دشمنان برای ایجاد تفرقه قرار نگیرد.
وی بابیان اینکه بهره‌گیری از آموزه‌های دینی در همگرایی اقوام اهمیت بسیاری دارد، اضافه کرد: از نقطه نظرات و دیدگاه‌های علما و روحانیون اهل سنت در برگزاری مراسم دویست و نود و یکمین سالروز تولد مختومقلی استفاده شود.
مهاجر ادامه داد: پرهیز از سلیقه‌گرایی ضروری است با مدیریت و دوری از افراط و تفریط باید در راستای توسعه فرهنگ غنی اقوام ایرانی اسلامی گام برداشت.
مختومقلی فراغی شاعر و عارف ترکمن که به فردوسی این قوم مشهور است، در سال ۱۷۳۳ میلادی برابر با سال ۱۱۱۲ شمسی در روستای «حاجی قوشان» از توابع بخش مرکزی گنبدکاووس متولد شد و پس از ۵۷ سال زندگی در کنار «چشمه عباساری» در دامنه رشته کوه «سونگی داغی» بین ایران و ترکمنستان درگذشت و پیکرش به روستای «آق‌توقای» مراوه‌تپه منتقل و در جوار آرامگاه پدرش «دولت‌محمد آزادی» به خاک سپرده شد.
آرامگاه این شاعر و عارف شهیر ترکمن و پدرش «دولت‌محمد آزادی» در مسیر جاده شهر مراوه‌تپه به «داشلی‌برون» گنبدکاووس و در روستای «آق‌توقای» قرار دارد و هرساله تعداد زیادی از مردم منطقه و مسافران و گردشگران بر مزار این شاعر حضور می‌یابند.
همچنین در دهه سوم اردیبهشت ماه هر سال مراسم بزرگداشت مختومقلی فراغی باحضور شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی ملی، استانی و منطقه‌ای و حتی برخی کشورهای همجوار در محل آرامگاه این شاعر برگزار می‌شود.
منبع: ایرنا
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد