معرفی کتاب «رویکرد شناختی در تحلیل اقتصاد اسلامی»
تاریخ انتشار: ۲۳ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۰۶۶۸۵۶
به گزارش خبرگزاری تقریب و به نقل از اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب «رویکرد شناختی در تحلیل اقتصاد اسلامی» به عنوان سی و هشتمین کتاب گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده نظامهای اسلامی پژوهشگاه بوده که توسط حجت الاسلام و المسلمین علیاصغر هادوینیا عضو هیات علمی این گروه به زیور چاپ آراسته شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
رویکردشناختی متکی بر علوم شناختی است. علوم شناختی حاصل ترکیب چند شاخه از علم از جمله فلسفه ذهن و روان شناسی است. رویکردشناختی به اقتصاد حاصل تعامل دو گستره از علوم بشری یعنی علوم شناختی و اقتصاد است.
از سوی دیگر اقتصاد اسلامی، علمی است که درصدد تبیین رفتارهای واقعی انسان با تکیه بر آموزه های اسلامی میباشد. حال اگر بتوان چنین تبیینی را بر محوریت شناخت انجام بدهیم، در واقع توانستهایم اقتصاد اسلامی با رویکردشناختی را معرفی نماییم.
قسمت مهمی از مطالعات رویکردشناختی به اقتصاد، درباره عقلانیت میباشد. بنابراین یک راه برای معرفی اقتصاد اسلامی با رویکردشناختی این است که بحث عقلانیت در اقتصاد اسلامی با دقت بیش تری مطرح گردد.
کتاب رویکرد شناختی در تحلیل اقتصاد اسلامی از شش فصل به شرح زیر تشکیل شده است:
فصل اول: کلیات
فصل دوم: معرفی رویکرد شناختی به اقتصاد
فصل سوم: تحلیل عقلانیت و تصمیمگیری در اقتصاد اسلامی
فصل چهارم: جایگاه لذت و سعادت در مطالعه اقتصاد اسلامی با رویکرد شناختی
فصل پنجم: جایگاه اطلاعات و شفافیت در مطالعه اقتصاد اسلامی با رویکرد شناختی
فصل ششم: دستاوردها
کتاب رویکرد شناختی در تحلیل اقتصاد اسلامی اثر حجت الاسلام و المسلمین علیاصغر هادوینیا، با قيمت ۲۷،۰۰۰ تومان توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عرضه گردیده است. *** مصاحبه کوتاه با نویسنده کتاب با سلام. لطفا در ابتدا بفرمایید منظور از رویکرد شناختی چیست و این مسئله چه جایگاهی در اقتصاد اسلامی دارد؟
برای اینکه این موضوع کالبدشکافی شود در ابتدا عناصر رویکرد شناختی را توضیح می دهم. ابتدا از خود علوم شناختی آغاز می کنم چراکه اقتصاد با رویکرد شناختی برگرفته شده از علوم شناختی است. تقریباً تاریخچه شکل گیری این علم از سال ۱۹۷۰ به بعد توسط شخصی به نام سایمون است. حوزه علوم شناختی، با تعامل رشته های گوناگون از جمله روانشناسی شناختی، فلسفه ذهن، زبان شناسی، هوش مصنوعی و علوم مبتنی بر اعصاب است. باید گفت که مهم ترین مسئله در علوم شناختی کشف و تبیین چگونگی فرایند ذهن است؛ بدین معنا که علم با چه عملکردی فرآورده و شناخت جدید تولید می کند.
وقتی چند سال از تشکیل این علوم شناختی گذشت، محصولاتی از آن به دست آمد و در غرب تحولاتی رخ داد که این علوم وارد شاخه های علوم انسانی شدند. با توجه به اینکه هر شاخه از علوم انسانی دارای یک یا چند مسئله اصلی است که بقیه مسائل با توجه به پاسخ به مسائل اصلی مطرح می شوند، رویکرد شناختی سعی دارد با دستاوردهای علوم شناختی آن مسائل را حل کند. به عبارت دیگر مثلاً در اقتصاد شناختی، اقتصاد به دنبال شناسایی رفتارهای اقتصادی است. اقتصاد شناختی این هدف را پیگیری می کند که این مسئله را حل کند که چگونه می شود رفتارهای اقتصادی را با کالبدشکافی ذهن شناسایی کنیم.
اقتصاد اسلامی چیست؟
اقتصاد اسلامی هم به دنبال شناسایی رفتارهاست. برای اینکه این واژه را به خوبی توضیح دهم، دو واژه اقتصاد اسلامی و اقتصادی که نام آن را «اقتصاد مسلمانی» می توان گذاشت، باید در کنار هم لحاظ شوند. اقتصاد اسلامی به دنبال شناسایی رفتار اقتصادی انسان، چه مسلمان و چه غیرمسلمان است؛ البته می دانیم که هر شناسایی بر تکیه منابع معرفتی خاصی صورت می گیرد. در اقتصاد اسلامی منابع معرفتی عقل، تجربه و وحی می باشد.
آنچه را که در غرب در شناسایی امور وجود ندارد، لحاظ منبع معرفتی وحیانی است وگرنه مسئله اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف یکی است. هردو اقتصاد می خواهند رفتارهای اقتصادی انسان را شناسایی کنند ولی در اینجا منبع وحی اضافه شده است. البته وقتی گفته می شود اضافه شدن منبع وحی؛ لازم نیست از صفر تا صد باشد بلکه اگر فقط مثلاً مبانی از طریق وحیانی اخذ شود و بقیه عناصر یک علم به وسیله عقل مبتنی بر آن بدست آید، باز هم به مجموعه این گزاره ها می توان علم اقتصاد اسلامی گفت.
وقتی میخواهیم رفتار تولید را شناسایی کنیم، لازم نیست از صفر تا صد از وحی استفاده شود بلکه ممکن است یک جزء اول یا آخر از وحی استفاده شود. شیوه های تفسیر متفاوت بوده و یکی از این شیوه ها، شیوه تفسیر عقلانی است.
منظور از اقتصاد مسلمانی که به آن اشاره کردید چیست؟
اقتصاد مسلمانی، رفتار مسلمانان را در نظر می گیرد و می خواهد این پدیده را مورد شناسایی قرار دهد. در این اقتصاد، باورهای اسلام در مورد مؤمنین مورد شناسایی قرار می گیرد. برای توضیح بهتر این مطلب باید گفت که آیات قرآن را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد؛ یک دسته مربوط به انسان است که در آن گفته شده «یا ایها الناس» در اینجا مخاطب انسان، چه کافر و چه مسلمان است. یک دسته دیگر از آیات قرآن با «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» آغاز شده است.
اقتصاد اسلامی برگفته از پیام های «یا ایها الناس» بوده اما اقتصاد مسلمانی برگرفته از آیات مرتبط با «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» است. تفاوت این دو را باید در نظر گرفت. بنده در این کتاب بیشتر به دنبال اقتصاد اسلامی هستم و اگر آیات مربوط به «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» را هم در نظر گرفته ام، برای این بوده است که آن را کالبد شکافی کرده و از طریق یک تحلیل عقلانی به موضوعی انسانی برسم و هدفم این است که بگویم به خاطر انسانیت شماست که قرآن بر روی ایمان انسان دست گذاشته تا رفتار انسان را تنظیم کند؛ بنابراین منظور از اقتصاد اسلامی همچنان که گفته شد شناسایی رفتارهای اقتصادی انسان با تکیه بر سه منبع معرفتی عقل، تجربه و وحی است.
جمع بندی مطالب خود لطفاً بفرمائید منظور از اقتصاد اسلامی با رویکرد شناختی چیست؟
منظور از اقتصاد اسلامی با رویکرد شناختی، شناسایی رفتارهای اقتصادی انسان با تکیه بر سه منبع معرفتی عقل، تجربه و وحی اما با تأکید بر فرآیند ذهن است. حال لازم است که تأکید بر فرآیند ذهن را با یک مثال توضیح دهم. در اقتصاد شناختی شاخه ای به نام نرواکونومیک وجود دارد که با توجه به مبانی عصبی، رفتارها را شناسایی می کند. به عنوان مسال «ام آر آی» نوعی عکس برداری است که در یک عکس حدود دویست عکس کوچکتر وجود دارد که وقتی متخصص آن را مشاهده کرد، فرآیند یک تغییر را مشاهده کرده و با توجه به تحلیل این فرآیند بیماری را شناسایی و درمان می کند.
در آزمایشگاه بزرگی، دستگاهی را به سمت کالایی خاص مخفی کردند به گونه ای که از مغز مشتری عکس میگرفت و به محض تمایل به سمت آن کالا نقاط خاصی از مغز انسان سفید رنگ می شد. این اقدام را بر روی حدود صد مشتری انجام دادند و در نهایت نظریه تقاضا با رویکرد شناختی ارائه شده است تا روشن شود چگونه می شود که تقاضای یک فرد با فرآیند ذهن وی تبدیل به شبکه عصبی گردد؟
بخش مهمی از مسائلی که در این کتاب آمده است به فلسفه اقتصاد مربوط است و هم مبانی فلسفی اقتصاد اسلامی و هم جنبه اقتصادی محض را پوشش میدهد. پایان نامه دکترای من در همین زمینه بود و این کتاب حاصل پایان نامه دکترای بنده است.
در قرن کنونی، بشر به دنبال کشف ذهن خود است و این در واقع آخرین مرز علم است؛ بنابراین اقتصاد شناختی برای من جذاب بود و ذهنم را درگیر کرد. در فضای تخصصی اقتصاد، مقالات مربوط به اقتصاد شناختی به زبان فارسی بسیار کم پیدا می شود بنابراین این موضوع را که بسیار جدید است، موضوع پایان نامه خود قرار دادم. پایان نامه بنده سه سال پیش دفاع شده و اکنون با برخی تغییرات به مرحله چاپ رسیده است.
منبع: خبرگزاری مهر و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
منبع: تقریب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.taghribnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تقریب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۰۶۶۸۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چاپ ترجمه کتاب اقتصاددان آمریکایی درباره تحول در رفتار
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «چگونه متحول شویم؟ علم تغییر از کسی که هستید به کسی که میخواهید باشید» نوشته کیتی میلکمن بهتازگی با ترجمه نرگس حقمرادی و فاطمه حقمرادی توسط موسسه فرهنگی دکسا منتشر و راهی بازار نشر شده است.
کیتی میلکمن نویسنده اینکتاب، اقتصاددان و پژوهشگر آمریکایی است که بهخاطر نوشتن کتاب «چگونه تغییر کنیم؟» یا «چگونه متحول شویم؟» شناخته میشود. او درباره نوشتن اینکتاب میگوید وقتی دانشجوی کارشناسی بوده و بعدها دانشجوی دکترای مهندسی، مشکلات انسانی که او و دوستانش نمیتوانستند از آنها چشمپوشی کنند، عمیقا آزارش میدادهاند. میلکمن میگوید همیشه برایش سوال بوده چرا نمیتواند دست از سریال «گمشده» (لاست) بردارد و برای امتحاناتش درس بخواند؟ یا اینکه چرا نمیتوانسته خود را مقید کند به باشگاه برود و چرا هماتاقیهایش همیشه انجام تکالیفشان را تا دقیقه آخر به تعویق میاندازند و بهجای وعده غذایی هلههوله میخورند؟
مولف کتاب پیشرو میگوید «یکروز، در طول دوره تحصیلی خود در کلاس اقتصاد خرد، با اقتصاد رفتاری آشنا شدم؛ اقتصاد رفتاری به بررسی رفتار مردم در زمینه تصمیمهای ناقص میپردازد. در ایندرس «نظریه تلنگر» را شناختم که در آن تلنگر عاملی برای تحریک افراد به سوی انتخابهای بهتر است. از نظر کاس سانستین و ریچارد تیلر بنیانگذاران «جنبش تلنگر»، انسانها تصمیمهای ناقصی میگیرند؛ در اینمیان مدیران و سیاستگذاران میتوانند و باید به آنها کمک کنند تا از اشتباههای رایج جلوگیری شود. ایده جنبش این بود که با تشویق افراد به سمت انتخابهای هدفمند و بهتر (مثلا در کافهها بهجای غذاهای ناسالم و هلههوله، غذای سالم در معرض دید مشتریان قرار بگیرد، یا برای تشویق مردم به کمکهای دولتی روند کاغذبازی خذف یا کم شود)، میتوان سطح زندگی آنها را بدون هیچ هزینهای و بدون محدودکردن آزادیشان بهبود بخشید.»
میلکمن میگوید با آشنایی با اینفضا، شروع به کار و مطالعه کرده و ساعتهای بیداری خود را به بررسی مقالات تحقیقاتی قدیمی و جدید علم تغییر رفتار اختصاص داده است. به اینترتیب کتاب «چگونه متحول شویم؟» متولد شده است. او در اینکتاب عوامل تحول و موانع آن را معرفی میکند.
کتاب پیشرو ۸ فصل دارد که بهترتیب عبارتاند از: شروع، تکانشگری، به تعویق انداختن، فراموشکاری، تنبلی، اطمینان، انطباق، تغییرات خوب.
در قسمتی از اینکتاب میخوانیم:
گرچه همه دوست دارند خودشان را در دسته «مردمان پیشرفته» بگذارند، جهان پر از «سادهلوح» است. اینحقیقت، در کنار ترس از شکستهای هزینهدار، بهترین توضیح برای اینمساله است که، گرچه ابزار تعهد پولی بسیار موثر است، خیلیها حاضر به استفاده از آن نیستند. سادهلوحان هنوز به ایننتیجه نرسیدهاند که ابزارهای تعهد، گرچه از دور عجیب به نظر میآیند، ابزارهای قدرتمندی برای مهار مشکلات خودکنترلی هستند. اگر اینطور نبود، اگر همه مردم جهان پیشرفته بودند، هر روز میدیدیم عده زیادی از دکتر، مربی و مشاور تغذیهشان درخواست میکردند برایشان یک ابزار تعهد برنامهریزی کند و البته، اگر جهان پر بود از مردمان پیشرفته، برای حل مشکلات افراد فقط کافی بود به آنها یک ابزار تعهد پیشنهاد بدهیم تا در برابر وسوسههایشان مقاومت کنند. اگر همه ما مردمانی پیشرفته بودیم کسانی که به ابزار تعهد نیاز داشتند از آن استفاده میکردند و کسانی که نیاز نداشتند به زندگیشان با خوشحالی ادامه میدادند. در چنین جهانی، هم به محدودیتهایی نظیر ممنوعیت نوشیدن حین رانندگی، یا جریمههای رانندگی نیازی نخواهیم داشت.
اینکتاب با ۲۲۸ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۲۱۰ هزار تومان منتشر شده است.
کد خبر 6097988 صادق وفایی