به نقل از «خبرگزاری میزان»

مردی که چراغ علوم عقلی را در حوزه علمیه قم روشن کرد

تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۳۵۱۳۹

خبرگزاری میزان- علامه طباطبایی، در حوزه علمیه قم به جای اشتغال به فقه و اصول، درس تفسیر قرآن و فلسفه برقرار کرد. این کار او موجب رونق دانش تفسیر در حوزه قم شد. روش تفسیری علامه طباطبایی تفسیر قرآن به قرآن بود.

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری میزان، امروز ۲۴ آبان ماه سالروز وفات علامه طباطبایی از برجسته‌ترین مفسران، فلیسوفان، اصولیون، فقها، عارفان و اسلام‌شناسان قرن ۱۴ ق.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

است.

تالیف «تفسیرالمیزان» و کتاب‌های فلسفی «بدایة الحکمة» و «نهایة الحکمة» و «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، علامه طباطبایی را در زمره عالمان تأثیرگذار جهان تشیع قرار داده است.

علامه طباطبایی در آخرین روز ماه ذیحجه سال ۱۳۲۱ هـ. ق. در شاد آباد تبریز متولد شد و در طول ۸۱ سال عمر با برکتش، آثار ارزشمندی از خود بجای گذاشت و شاگردان وارسته و نخبه‌ای را تربیت کرد. ایشان در صبح روز یکشنبه ۱۸ محرم الحرام سال ۱۴۰۲ هـ. ق. رحلت کردند.

اجداد علامه طباطبایی از طرف پدر از اولاد حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام و از اولاد ابراهیم بن اسماعیل دیباج هستند و از طرف مادر اولاد حضرت امام حسین علیه السلام می‌باشند. در سن پنج سالگی مادرشان و در سن نه سالگی پدرشان بدرود حیات می‌گویند و از آن‌ها اولادی جز ایشان و برادر کوچکتر از ایشان بنام سید محمد حسن کسی دیگر باقی نمانده بود.

علامه طباطبایی از سال ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۴ هـ. ش. در مدرسه طالبیه تبریز مشغول فراگیری دانش‌های مختلف اسلامی از جمله ادبیات عرب و علوم نقلی و فقه و اصول، گردید. ایشان بعد از تحصیل در مدرسه طالبیه تبریز همراه برادرشان به نجف اشرف مشرف شدند و ده سال در این شهر مقدس به تحصیل علوم دینی و کمالات اخلاقی و معنوی مشغول شدند.

علامه در نجف نزد ریاضی‌دان مشهور و مبرز جهان اسلام یعنی «آقا سید ابوالقاسم خوانساری» دانش ریاضی خود را تکمیل کرد. وی همچنین به مدت ۱۰ سال در محضر بزرگانی همچون حضرات آیات نائینی (ره) و اصفهانی (ره) فقه و اصول تلمذ کرد.

«آیت‌الله سید حسین باد کوبه‌ای» استاد علامه طباطبایی در علوم عقلی و فلسفه بود. همچنین وی معارف الهیه و اخلاق و فقه الحدیث را نزد عارف عالیقدر و کم نظیر مرحوم «آیت‌الله سید علی آقا قاضی طباطبائی (ره)» آموخت و در سیر و سلوک و مجاهدات نفسانیه و ریاضات شرعیه تحت نظر و تعلیم و تربیت آن استاد کامل قرار گرفت.

نحوه نخستین ملاقات علامه طباطبایی با آیت‌الله سید علی آقا قاضی نیز جالب توجه و حاکی از عنایات امیرالمومنین علی علیه‌اسلام به وی است. نقل است که «پس از ورود علامه به نجف اشرف، وی به بارگاه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام رو کرده و از ایشان استمداد کرد. در پی آن آقای قاضی نزد وی آمد و فرمود که شما به حضرت علی علیه السلام عرض حال کردید و ایشان مرا فرستاده‌اند. از این پس، هفته‌ای دو جلسه با هم خواهیم داشت».

مرحوم علامه در مدتی که در نجف مشغول تحصیل بودند به علت تنگی معیشت و نرسیدن مقرری که از ملک زراعیشان در تبریز بدست می‌آمد مجبور به مراجعت به ایران می‌شود و مدت ده سال در قریه شادآباد تبریز در کنار پیگیری بحث و درس به زراعت و کشاورزی مشغول می‌شوند.

علامه طباطبایی بعد از مدتی اقامت در تبریز تصمیم می‌گیرد تا به قم عزیمت نماید و بالاخره این تصمیم خود را در سال ۱۳۲۵ هـ. ش. عملی می‌کند.

علامه، در حوزه علمیه قم به جای اشتغال به فقه و اصول، درس تفسیر قرآن و فلسفه برقرار کرد. این کار او موجب رونق دانش تفسیر در حوزه قم شد. روش تفسیری علامه طباطبایی تفسیر قرآن به قرآن بود. علامه طباطبایی از سال ۱۳۷۴ق نوشتن تفسیر المیزان را آغاز کرد و تا سال ۱۳۹۲ق، آن را در ۲۰ جلد به زبان عربی به اتمام رساند. در این تفسیر از روش تفسیر قرآن به قرآن استفاده شده است و علاوه بر تفسیر آیات و بحث‌های لغوی در بخش‌هایی جداگانه با توجه به موضوع آیات مباحث روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی، علمی و اجتماعی نیز دارد. ترجمه این اثر به دو شکل منتشر شده است. نخست در ۴۰ جلد و سپس در ۲۰ جلد. این اثر توسط سید محمد باقر موسوی همدانی به فارسی ترجمه شده است. 

علامه طباطبایی علاوه بر اهتمام در باب تفسیر قرآن، تدریس سطوح اساسی حکمت مانند کتب «شفاء» و «اسفار» را در حوزه علمیه متداول ساخت. وی در دوران تعطیلی درس فلسفه، با برقراری جلسات هفتگی با شاگردان خاص خود تدریس مبانی فلسفی ملاصدرا و حکمت متعالیه را ادامه داد. بسیاری از مدرسان بعدی فلسفه در حوزه علمیه قم شاگردان او بودند.

مقام معظم رهبری در آبان سال ۸۹ طی بیاناتی در دیدار جمعی از اساتید و فضلا و طلاب نخبه‌ی حوزه علمیه قم، پیرامون نقش علامه طباطبایی در پایه گذاری و رونق فلسفه در حوزه علمیه قم، فرمودند: «شما ببینید یک نفس گرم مثل حاج میرزا علی آقای قاضی در نجف چقدر برکات درست کرد. شاگرد‌های مرحوم آقای قاضی هر جا که بودند، مایه‌ی برکت شدند؛ یک نمونه‌اش مرحوم علامه‌ی طباطبایی (رضوان الله تعالی علیه) که قم را روشن کرد؛ چراغ علوم عقلی را در قم ایشان روشن کرد و ادامه داد و با مشکلات ساخت. بقیه تلامذه‌ی مرحوم آقای قاضی و متأثرین از ایشان هر جا بودند، همینجور بود. در تهران، در آذربایجان، در خود نجف، در بروجرد، در جا‌های دیگر، هر جا شاگرد‌های ایشان بودند، مرکز معنویت و مرکز اشعاع روحانیت بودند. نمیشود این‌ها را ندیده گرفت».

اما علامه طباطبایی درکنار تفسیر قرآن و تدریس مباحث عقلی و فلسفی، به تربیت شاگردانی در حوزه اخلاق و عرفان اسلامی نیز توجه داشت. حضرات آیات خوشوقت، حسن‌زاده آملی، عبدالله جوادی آملی و... از این دسته شاگردان او هستند.

همچنین دیگر شاگردان علامه طباطبایی از جمله حضرات آیات مطهری، بهشتی، جوادی‌آملی و ... بعنوان روحانیون موثر در حرکت اسلامی و انقلابی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) بودند.

علامه طباطبایی در زمان سکونت در قم، برای شرکت در جلساتی با حضور «هانری کُربَن» فیلسوف فرانسوی به تهران مراجعت می‌کرد و این جلسات که با حضور اندیشمندان علوم انسانی و اسلامی برگزار می‌شد و محل تلاقی اندیشه‌های متعالی اسلامی با نحله‌های فکری مغرب زمین بود، در حدود ۲۰ سال ادامه داشت.

علامه طباطبایی روز یکشنبه ۲۴ آبان ۱۳۶۰ ش. (۱۸ ماه محرم الحرام ۱۴۰۲ ق) درگذشت. جنازه وی، فردای آن روز از مسجد امام حسن عسکری تا صحن حضرت معصومه (ع) تشییع شد. آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی بر پیکرش نماز خواند و در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری میزان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۳۵۱۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دوره شیخ صدوق دوره انتقال از عصر حضور ائمه(ع) به دوره غیبت

مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: دوره شیخ صدوق دوره انتقال از عصر حضور ائمه(ع) به دوره غیبت است و این انتقال، یک گذر تاریخی بود. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت الله علیرضا اعرافی در مراسم بزرگداشت شیخ صدوق که در آستان این محدث بزرگ در شهر ری برگزار شد، ضمن تسلیت روز شهادت امام صادق(ع) اظهار داشت: یاد و نام و خاطره‌های شیخ صدوق را در مجاورت مرقد شریف آن عالم فرزانه و بزرگوار گرامی می‌داریم و به همه امامزادگان معظم مخصوصا امامزادگان مدفون در این سرزمین گرانقدر درود می‌فرستم و از برگزار کنندگان این محفل نیز تقدیر می‌کنم. بنده نکاتی درباره مرحوم شیخ صدوق بیان می‌کنم چون این عالم بزرگوار از بزرگترین عالمان و فرزانگانی هستند که دریچه‌ها و آفاق بزرگی به روی معارف امام صادق(ع) و اهل بیت(ع) گشود.

وی افزود: بیش از هزار سال است که کتب او در حوزه‌های علمیه و مراکز علمی، موج‌آفرین است. شیخ صدوق بیش از هزار سال پرچمدار مکتب امام صادق(ع) و سایر اهل بیت(ع) بوده است و بارها این نام بلند در مراکز علمی طنین افکن شده و مورد احترام عالمان، بزرگان و مدرسان علوم الهی است. نقش این عالم بزرگوار در معماری تشیع، تحکیم مبانی آن و جهت دادن به فرهنگ اسلامی بسیار ممتاز و در سطح یک است بنابراین چنین شخصیت بزرگواری که به احترام او گرد آمده‌ایم از پدران معنوی ما به حساب می‌آید.

آیت‌الله اعرافی تصریح کرد: شیخ المحدثین در ساختن فرهنگ اسلامی و شیعی بسیار نقش‌آفرین بوده و از امتیازات فراوانی برخوردار است که به برخی از آنها اشاره می‌کنم. اول اینکه مرحوم شیخ صدوق از قم برخاسته و خاندان وی در قم جایگاه والایی داشته و پدر وی از چهره‌های مطرح در حوزه قم در قرون صدر اسلام بوده و رابطه نزدیکی با امام عسکری(ع) داشت و از چهره‌های مهم حوزه‌های علمیه بود. تولد مرحوم شیخ صدوق و نشو و نمای ایشان در قم بود. آن روزگار در میان حوزه‌های علمیه اسلامی و شیعی، سه حوزه جایگاه بزرگی در عالم اسلام و تشیع داشتند که حوزه قم، ری و بغداد به عنوان سه ضلع یک مثلث بودند که در تاریخ اسلام و طراحی فکر اسلامی و شیعی، نقش ممتاز و بی‌بدیل داشتند.
وی ادامه داد: البته در آن زمان حوزه‌های علمیه متعددی در عراق، ایران و نقاط مختلف جهان اسلام داشتیم اما در اواخر عصر حضور ائمه(ع) و شصت سال غیبت صغری و اوایل غیبت کبری، این سه حوزه، قله و سرآمد بودند. مرحوم شیخ صدوق آثار علمی ارزنده‌ای دارد و شاگردان بزرگی هم تربیت کرد. وی معارف الهی را در قم فرا گرفت و سپس به ری منتقل شد لذا اولین خصوصیت این عالم بزرگ و نقش‌آفرین تاریخ اسلام و ایران و تشیع این است که ایشان همزمان این سه حوزه بزرگ و سرآمد عصر خودش را درک کرده است. بخش زیادی از رشد علمی شیخ صدوق در قم و در محضر پدر بزرگوار و دیگر علمای بزرگ قم سپری شد. سپس وقتی حکومت آل بویه از اولین حکومت‌های شیعی شکل گرفت و مقر آن در ری بود از شیخ صدوق دعوت شد در مقر خلافت حضور پیدا کرده و به کار علمی بپردازد. ایشان هم احساس وظیفه کرده و به ری آمد.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: این برای ری و تهران افتخار بزرگی است که دو تن از نویسندگان کتاب چهارگانه شیعه یعنی شیخ صدوق و شیخ کلینی از حوزه علمیه ری برخاسته‌اند. شیخ صدوق به دلیل جامعیتی که داشت مورد احترام هم حوزه‌های علمیه بودند. در امتداد نکته اول، باید به نکته دیگری توجه کرد که شیخ صدوق، مرد هجرت‌ها و سفرهای مختلف علمی است. ممکن است هجرت، امروزه برای ما امر ساده‌ای به حساب بیاید چراکه وسایل نقلیه برای رفت و آمد میان شهرهای مختلف جهان وجود دارد اما آن زمان، یک سفر حج ماه‌ها طول می‌کشیده است و ابزارهای ارتباطی امروز هم وجود نداشته است. مرحوم شیخ صدوق در قرن چهارم هجری، غیر از اینکه حوزه‌های ری، قم و بغداد را درک کرد، زنجیره سفرهای علمی ایشان از جمله به خراسان و مشهد، سمرقند، بلخ و بخارا، فصلی اعجاب‌انگیز و درخشان از زندگی ایشان است.

آیت‌الله اعرافی گفت: نکته دیگر اینکه شیخ صدوق پرچمدار فکر شیعی است. وی در عصر خود در ری، بغداد، سمرقند ، بخارا، بلخ، همدان، مکه و مدینه با علمای اهل سنت وارد بحث و گفت‌وگوهای فراوانی شد. وی حتی استادان و شاگردانی دارد که از علمای اهل سنت هستند. امروزه عده‌ای دنبال این هستند که اهل سنت را در تضاد با شیعه قرار دهند که این مسئله در همه اعصار وجود داشت اما کسانی همانند امام صادق(ع)، شیخ صدوق، شیخ مفید و دیگر بزرگان از یک سو با افراط در اهل سنت مقابله کرده و از سوی دیگر برای افراد میانه‌رو اهل سنت احترام قائل بوده و دنبال وحدت جهان اسلام بودند. مخصوصا شیخ صدوق هم در آثار و اعمال و افکار خود پایبند این سنت اسلامی بودند.
وی با بیان اینکه دوره شیخ صدوق دوره انتقال از عصر حضور ائمه(ع) به دوره غیبت است، افزود: این انتقال، یک گذر تاریخی بود لذا باید ظرفیت‌های جدیدی ایجاد شده و معارف شیعه، سامان تازه‌ای پیدا کنند تا عالم اسلام به دوره غیبت صغری و پس از آن غیبت کبری منتقل شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری عنوان‌ کرد: طراحان و معماران بزرگ شیعه از زمان ظهور به زمان غیبت چند نفر هستند که یکی از بزرگترین آنها شیخ صدوق است. دیگر افراد شیخ مفید، سید مرتضی، کلینی و امثالهم بودند. اینها معمار تاریخ تشیع و طراحان یک تحول عظیم در عالم تشیع و ایران هستند چون ایران در همین ایام است که اندک اندک آغوش خود را به روی معارف شیعه می‌گشاید و برخلاف برخی تصورات، شمشیر، اسلام را به ایران نیاورد بلکه ایران با آغوش باز و با عقلانیت از اسلام و معارف قرآن و اهل بیت(ع) استقبال کرد.

انتهای پیام/