یزد جهانی و مرمت بناهای تاریخی
تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۷۲۹۱۳۴
یزد - ایرنا - شهر تاریخی یزد، 18 تیرماه 1396در چهل و یکمین نشست کمیته میراث جهانی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) در کراکوف لهستان در فهرست میراث جهانی ثبت شد و به این ترتیب نخستین پرونده یکی از شهرهای تاریخی ایران در فهرست جهانی به ثبت رسید.
پیش از ثبت جهانی بافت تاریخی یزد حدود 750 هکتار از بافت تاریخی آن در سال 1384 به ثبت آثار ملی رسید، اکنون حدود 200 هکتار از این بافت ثبت جهانی شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش ایرنا، استان یزد 2 هزار و 270 هکتار بافت تاریخی و 6 هزار و 500 اثر تاریخی دارد و نخستین بنای ثبت شده ملی در استان گنبد عالی ابرکوه است که سال 1312 به شماره 195 به ثبت رسید.
تاکنون یکهزار و 701 اثر فرهنگی و تاریخی در چهار حوزه طبیعی، منقول، غیرمنقول و ناملموس از استان در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و قرار است این تعداد تا پایان سال به 2هزار برسد.
سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد می گوید: این معاونت در 2 سال گذشته رتبه نخست کشور را در تعداد آثار فرهنگی ثبت شده به خود اختصاص داد.
** وضعیت نامناسب یک خانه تاریخی
به گزارش ایرنا، اوایل آبان ماه 96 فروریختن بخشی از دیوار خانه تاریخی عرب مازار یزد حین تخریب بنای مجاور آن وضعیت نامناسب این خانه تاریخی را آشکارتر کرد.
یکی از بناهای تاریخی یزد که سال 1383 به شماره 13034 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، خانه عرب مازار است، این بنای تاریخی با توجه به نوع مصالح به کار رفته و معماری آن مربوط به اوایل دوره قاجار و نام آن برگرفته از مالک بناست.
خانه عرب مازار، سال ها پیش و پس از درگذشت مالک آن خالی از سکنه شد و روند تخریب آن شتاب گرفت تا جایی که اکنون بیشتر به یک مخروبه شباهت دارد و نیازمند توجه جدی برای مرمت است.
** پیگیری های ایرنا و وعده اختصاص اعتبار
پس از بررسی ها و پیگیری های میدانی خبرنگار ایرنا در خصوص خانه عرب مازار، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان یزد گفت: با توجه به ثبت ملی خانه عرب مازار، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آمادگی دارد با مشارکت مالک یا مالکان در قالب طرح خانه های مشارکتی نسبت به بازسازی، مرمت، احیا و تغییر کاربری آن همکاری کند.
محمدرضا فلاحتی تاکید کرد: بر این اساس امسال برای مرمت این بنا اعتباری تخصیص داده می شود و با کمک مالک یا مالکان برای مرمت و بازسازی آن طبق وضع اولیه و پیش از تخریب اقدام خواهد شد.
** 28 میلیارد ریال هزینه برای مرمت بناهای تاریخی یزد در سال 95
بنا بر اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد، در سال 1395 حدود 40 بنای تاریخی استان با هزینه 28 میلیارد ریال به صورت طرح های مشارکتی با بخشداری های، شهرداری ها و دهیاری ها مرمت و احیا شد.
این مبلغ در همه شهرستان های استان پس از نیازسنجی بناهای تاریخی برای مرمت اجرا شد.
میراث فرهنگی در اجرای آن بخشی از اعتبارات هزینه ای پیش بینی شده را در نظر گرفت و طرف مقابل مشارکت هم به همان میزان اعتبار اختصاص داد، به همین دلیل با انجام آن روند توسعه کار به 2 برابر افزایش یافت.
در راستای اجرای این طرح 12 شهرداری، پنج دهیاری و 6 بخشداری مشارکت داشتند و تعدادی از طرح ها نیز به صورت عقد قرارداد با پیمانکار اجرا شد.
** مرمت بناها در برنامه چهارساله معاون میراث فرهنگی
سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد با اعلام برنامه ها و سیاست های این معاونت تا سال 1400، گفت: حفاظت از بناها، بافت ها و مجموعه ها و مرمت آثار فرهنگی و تاریخی از جمله برنامه های این اداره کل است.
ساشا ریاحی مقدم ،اظهار امیدواری کرد: با اجرایی شدن این برنامه شاهد رشد و ارتقای بیش از پیش میراث فرهنگی استان باشیم.
** جهانی شدن و لزوم توجه بیشتر به مرمت بناها
ثبت جهانی بافت تاریخی یزد مزایای زیادی از جمله ترغیب فعالان اقتصادی به خصوص در حوزه گردشگری برای سرمایه گذاری و اختصاص اعتبار مالی مناسب برای حفظ، نگهدارای و مرمت بناهای تاریخی دارد و باید از این فرصت به بهترین نحو استفاده شود.
فرهنگ و تمدن مردمان سختکوش یزد با بناهای تاریخی و ارزشمندی که به عنوان میراث گذشتگان به یادگار مانده، عجین شده است و باید به مرمت بناهایی که در سال های گذشته به هر دلیلی مورد غفلت و گاها سوء استفاده قرار گرفته و در خطر تخریب است توجه جدی تری شود.
یزد با عناوینی همچون شهر بادگیرها، شهر کار، کاریز و کاهگل، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسینیه ایران، شهر دوچرخه ها، شیرینی، شهر قنات، قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب شناخته می شود.
*7532 / 2047 گزارش: سعید صادقی مقدم** انتشار: عباسقلی اشکورجیری
irnayazdd@
منبع: ایرنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۷۲۹۱۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مرگ خاموش تخت جمشید و بیستون
تختجمشید جزء نخستین آثار جهانی ایران بهشمار میرود که در سال ۱۳۵۸ در فهرست یونسکو به ثبت رسید. محوطه باستانی بیستون نیز به عنوان هفمین اثر ملی ایران در سال ۱۳۸۵ در این فهرست اضافه شد. در قوانین و ضوابط یونسکو تاکید شده، اثرات مخرب توسعهای و محیطی نظیر آلودگی آلایندهها ازجمله عوامل تهدیدکننده مواریث جهانی به شمار میروند و نباید در حریم این آثار اقدامات توسعهای زیانبار صورت بگیرد. این درحالی است که متخصصان میراثفرهنگی از دهههای گذشته نسبت به میزان بالای آلایندههای شیمیایی و تاثیر مخرب آن بر بناهای تاریخی هشدار دادهاند.
اما در دو پرونده تختجمشید و بیستون اوضاع متفاوت است، پتروشیمی مرودشت پیش از ثبت جهانی تختجمشید احداث شده بود و زمان ثبت این اثر؛ وجود داشت. هر چند که تلاشهایی در دولت هشتم با هدف جابجایی پتروشیمی مرودشت صورت گرفت، اما این تلاشها به سرانجام و نتیجهی مطلوب نرسید به طوریکه در سالهای اخیر پتروشیمی مرودشت نهتنها روند بهسازی و نوسازی خود را ادامه داد که یک مجتمع دیگر در جهت توسعه اهداف پتروشیمی احداث شد.
حالا نزدیک به نیم قرن از فعالیت پتروشیمی مرودشت میگذرد و آلایندههای شیمیایی رها شده در هوا بلای جان نقوش تختجمشید هم شده است.
متخصصان گلسنگشناسی سالها پیش به دلیل گستردگی گلسنگهای نیتروژن دوست در سطوح تاریخی تخت جمشید و نسبت به وجودآلایندههای شیمیایی نیتروژندار حاصل از فعالیت شرکت پتروشیمی مرودشت در رشد سریع گلسنگها هشدار داده بودند.
مبارزه با گلسنگهای بناهای تاریخی، یک موضوع جهانی است«علیرضا جعفری زند» باستانشناس اعلام کرد: شرکت پتروشیمی مرودشت تاثیر مستقیم و مخربی بر نقوش تختجمشید و تخترستم دارد بهطوری که پیش از انقلاب نیز این موضوع مطرح بود که آلایندههای ناشی از فعالیت شرکت میتواند به بناهای تاریخی منطقه صدمه وارد کند بههمین خاطر طرح انتقال پتروشیمی مطرح شد، پس از انقلاب، در دولت هشتم طرح انتقال پتروشیمی بهخاطر آلایندههای شیمیایی شتاب گرفت، اما متاسفانه طرح جابجایی پتروشیمی با وجود انتقادات کارشناسان هیچگاه به نتیجه نرسید.
این باستانشناس با بیان اینکه درحالحاضر شاهد افزایش رشد گلسنگها در تخریب نقوش تختجمشید هستیم، ادامه داد: اخیرا که از محوطه جهانی تختجمشید بازدید کردم متوجه رشد گلسنگها روی آثار سنگی و نقوش تختجمشید شدم. هرچند که در رشد این گلسنگها رطوبت نقش بهسزایی دارد، اما آلایندههای شیمیایی رها شده در هوا از سوی شرکت پتروشیمی و رطوبت حاصل از بارانهای اسیدی، بدترین و زیان آورترین آسیب را به سنگنگارهها وارد کرده است.
او با تاکید بر اینکه مبارزه با گلسنگ در آثار تاریخی یک موضوع کاملا جهانی است، ادامه داد: شهرهای رم و فلورانس در ایتالیا دارای بیشترین آثار سنگی هستند، اما مرمتگران و کارشناسان ایتالیایی از سال ۲۰۱۳ با روشهای علمی شروع به گلسنگزدایی کردند و پروژه گلسنگزدایی چندین سال هم به طول انجامید چراکه گلسنگ در تمام آثار تاریخی دنیا وجود دارد و از بین بردن آن به علم نوین و شیوههای اصولی نیاز دارد.
جعفریزند گفت: ایتالیا در حوزه گلسنگزدایی بسیار پیشرفته است و با یک برنامه جهانی در حوزه گلسنگزادیی پیشمیرود، برنامه مبارزه با گلسنگها در آثار و بناهای سنگی، یکسال و نیم طول کشید، جلسات متعدد برگزار شد و از سراسر دنیا کارشناسان گردهم آمدند تا یک شیوه درست را برای گلسنگزدایی بناهای سنگی ایتالیا در پیش بگیرند.
این باستانشناس معتقد است، در ایران، اما مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگها مشاهده نمیشود. آلایندههای ناشی از فعالیت پتروشیمی یکی از عوامل در افزایش گلسنگهای تختجمشید است و وضعیت رشد گلسنگها در بناهای تاریخی ایران به قدری جدی است که نه تنها نقوش تختجمشید با زوال مواجهاند که نقوش محوطه باستانی بیشاپور بهواسطه رشد گلسنگها دیگر دیده نمیشود.
جعفریزند با بیان اینکه فعالیتهایی که در کشور در جهت گلسنگزدایی انجام میشود به هیچوجه علمی نیست، افزود: تختجمشید یک اثر جهانی است و مرمت آن نیز نیازمند یک تفکر جهانی است. در ایوان جنوبی کاخ تچرا برخی نقوش به رنگ سبز درآمدهاند و متاسفانه هنوز با واتر جت، یعنی ابزاری که با فشار آب را پرتاب میکند برای رفع گلسنگها استفاده میشود. درحالی که این روش مناسب سنگهای مقاوم مثل مرمرین یا گرانیت است نه سنگهای آهکی تختجمشید که بسیار شکننده و درحال ورقه شدن است.
بیستون در صدر تخریب گلسنگهاهنوز مشخص نیست که چرا آن زمان پالایشگاه پتروشیمی بیستون که از عـمده تـولیدکنندگان آلکیل بنزن خطی (L.A.B) و آلکیلاتسنـگین (H.A.B) در ایران و منطقه خاورمیانه است در فاصلهای نزدیک و درست بیخ گوش محوطه باستانی بیستون احداث شد؟ اما آنچه مشخص است میزان بالای ترکیبات نیتروژن دار و تبدیل آن به اسید نیتریک و تاثیر جدی آن بر این محوطه جهانی است. اسیدنیتریک (HNO۳) یا جوهر شوره یک اسید قوی است که از ترکیب نیتروژن (N)، اکسیژن (O) و هیدروژن (H) تشکیل شده است.
«محمدسهرابی» که پیشتر راجع به تهدیدات گلسنگها روی بناهای تاریخی بهخصوص تعدادی از میراث جهانی ایران که در عرصههای طبیعی قرار دارند هشدار داده بود، گفت: درحال حاضر تاثیر مخرب گلسنگهای رشد کننده روی سطوح تاریخی در بیستون بسیار چشمگیرتر از سایر بناهای تاریخی دیگر حتی تختجمشید است.
به گفته این متخصص گلسنگشناس، موقعیت جغرافیایی پتروشیمی بیستون و تصاعد گازهای نیتروژن دار ناشی از فعالیت آن مرکز صنعتی؛ توام با وجود سایر عوامل زنده و غیر زنده موثر بر رشد گلسنگها؛ سبب شده که گلسنگهای بیستون، غالبا تبدیل به گلسنگهای نیتروژن دوست شوند و فعالیت آنها بسیار سریعتر و مخربتر از روند معمول پیش رود.
او معتقد است، مطالعات در سایر کشورها نشان میدهد که پالایشگاههای پتروشیمی و تصاعد گازهای نیتروژندار ناشی از فعالیت آنها بر اجتماع یا کلونیگلسنگ هاتاثیرگذار هستند، اما برخی افراد بیتجربه افزایش آلودگی هوا را برای کاهش گلسنگها را مناسب میدانند که این قیاس مع الفارق است، چراکه نباید تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگهای اپیفیت یا رشد کننده بر روی پوست درختان (حساس به آلودگی) را با تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگهای سنگزی مقاوم به آلودگی هوا مقایسه کرد و نظریه و تئوری ارایه کرد.
سهرابی تاکید کرد: شکی نیست که با افزایش ترکیبات نیتروژن دار ترکیب کلونیگلسنگهای نیتروژن دوست در سطوح سنگهای تاریخی زیاد شده و بقای زیبایی بصری مهمترین آثار تاریخی ایران را با تهدید جدی مواجه میکند؛ بنابراین سهم صنعت پتروشیمی منطقه در تشدید فرسودگی زیستی ناشی از فعالیت گلسنگها در محوطه باستانی بیستون غیرقابل انکار است.
تاکنون اقدامی برای ارزیابی مخاطرات زیست محیطی ناشی از فعالیت پالایشگاه منطقه بر سطوح آثار تاریخی و حتی تحقیقات علمی برای بررسی فرسودگی زیستی در میراث جهانی بیستون صورت نگرفته است. سهرابی گفت: البته با حمایت وزارت میراث فرهنگی در طی سالهای گذشته پیشرفتهای زیادی در تهیه اطلس گلسنگهای تخت جمشید صورت گرفته و این اطلس آماده شده که در تدارک تامین مالی برای انتشار آن هستیم.
شکی نیست که تصاعد ترکیبات نیتروژن دار از مراکز صنعتی و تبدیل آن به اسید نیتریک سبب افزایش خورندگی سطوح سنگی میشود. مقالات علمی متعددی نیز در این خصوص توسط متخصصان منتشر شده است.
پیروز چالش پتروشیمی و پایگاه میراثفرهنگی کیست؟سال هاست آلایندههای محیطزیستی در بیستون وجود دارد، پتروشیمی با حمایت مسئولان شهری و استانداری همچنان در جای خود ایستاده است و زیر بار طرحهای مطالعاتی و آسیبشناسی پایگاه میراثفرهنگی بیستون نمیرود. طرحهای مطالعاتی میراثفرهنگی نیز بهدلیل نبود بودجه به نتیجه نمیرسند و در این میان؛ یکی از مهمترین آثار جهانی ایران در مخاطره گازهای آلاینده قرار گرفته است. اما نتیجه چه میشود؟
«صامت اجرایی» مدیرپایگاه جهانی بیستون درخصوص احداث پتروشیمی بیستون و تاثیر آلایندههای آن بر کتیبه بیستون گفت: پیش از آنکه پرونده بیستون در میراث جهانی به ثبت برسد، پتروشیمی بیستون در فاصله ۵ کیلومتری هوایی که هماکنون در حریم منظری این اثر جهانی قرار گرفته، احداث شده بود.
وی افزود: همان زمان که پرونده ثبت جهانی بیستون درحال ثبت بود شرکت پتروشیمی نیز به عنوان یکی از مشکلات در پرونده دیده شده بود. سالها قبل هم برای تعیین میزان آلایندگی و تاثیر آن بر کتیبه بیستون مطالعاتی صورت گرفت که البته هنوز نتایج مطالعات مشخص نشده است، اما با آزمایشاتی که روی نمونههای مشابه این آلایندهها انجام گرفته مشخص شده که این آلایندهها میتواند دلیل بارانهای اسیدی و تاثیرات مخرب بر کتیبه باشند.
مدیر پایگاه بیستون تاکید کرد: در سال جدید بودجهای اختصاصی برای مطالعات و خرید تجهیزات پایش کتیبه بیستون در نظر گرفته شده تا با پایش یکساله به بررسی آلایندهها تا لرزش کتیبه بپردازیم. در این خصوص مشاور تایید شده و تجهیزات نیز قرار است بهزودی خریداری شود.
اجرایی، اما به پیگیریهای مداوم پایگاه جهانی بیستون از پتروشیمی کرمانشاه اشاره کرد و گفت: زمستان سال ۱۴۰۱ پایگاه میراث جهانی بیستون جلساتی با مدیرعامل پتروشیمی با هدف اجرای مطالعات آسیبشناسی و نجاتبخشی کتیبه بیستون برگزار کرد و درخواست همکاری برای اجرای طرح مطالعاتی و آسیبشناسی داشت که متاسفانه پتروشیمی موافقت نکرد و زیر بار مطالعات آسیبشناسی و نجاتبخشی نرفت.
به گفته اجرایی، پایگاه بیستون در این سالها بحثها و درگیریهای متعددی با پتروشیمی داشته، اما آنها هیچگاه زیر بار این طرح نرفتند و در آخرین جلسه مدیرعامل پتروشیمی اعلام کرد که من میتوانم برای میراثفرهنگی گریه کنم، اما نمیتوانم نان بدهم.
آنطور که مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون میگوید: درحالحاضر از آنجا که طرحهای مطالعاتی میراث فرهنگی مبنی بر آلایندگی پتروشیمی به نتیجه نرسیده، نمیتوانیم این آلایندگیها را اثبات کنیم و از حمایت استانداری و مدیران شهری برخوردار باشیم، اما با نتیجه طرح پایش قطعا به نتایج مستند و قابل قبولی خواهیم رسید که بدین وسیله با حمایت و همراهی استانداری و مسئولان شهری میتوانیم طرح همکاری مطالعه و پایش را با کمک پتروشیمی پیش ببریم و این مجموعه ارزشمند جهانی را از گزند آلایندهها حفظ کنیم.
منبع: عصر ایران