به نقل از «فرارو»

ملکیان: ناسازگاری نصوص دینی با اخلاق باید حل شود

تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۹۰۷۱۶۵

مصطفی‌ ملکیان پژوهشگر حوزه اخلاق، صبح امروز ۱۴ آذر، با موضوع «دین و اخلاق جهانی» در کنگره بین‌المللی اخلاق در علوم و فناوری سخنرانی کرد.
ملکیان در آغاز سخنانش گفت: اینجا به ربط و نسبت دین و اخلاق جهانی خواهم پرداخت. در دنیای کنونی اگر دین بنا بر این باشد که حضور فرهنگی داشته باشد و مرادم از حضور فرهنگی چیزی نیست جز حضور در ذهن و ضمیر و روان آدمیان و نه به معنای حضور در کتاب‌، رساله، مقاله، کنگره و کتابخانه‌ها، باید دین در باورهای آدمیان، احساسات و هیجانات و خواسته‌های ایشان نقش و تاثیر داشته باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی ادامه داد: به گمان من برای حضور فرهنگی نهاد دین در دنیای امروز و هدایت افراد از نظر باورها، احساسات و خواسته‌ها، باید سه شرط را احراز شود. اگر یکی از این سه مفقود شود، دین حضور فرهنگی نخواهد داشت هر چند در بیرون شعائر دینی دیده شود.
این پژوهشگر حوزه اخلاق افزود: یکی از سه شرط این است که دین با عقلانیت ناسازگاری نداشته باشد، به این معنا که در آموزه‌های دینی آموزه خردستیز وجود نداشته باشد، در این صورت آموزه چه خردپذیر و چه خردگریز باشد، مشکلی نخواهد بود. پس آموزه‌های دینی نباید خردستیز باشند.

ملکیان با بیان اینکه شرط دوم موافقت دین با اخلاق جهانی است، گفت: دین برای حضور فرهنگی باید با اخلاق جهانی ناسازگار نباشد. اما شرط سوم این است که دین با حقوق بشر ناسازگار نباشد. مرادم از حقوق بشر فقط مواد مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیست. این مواد مانند هر متن دست نوشته دیگری می‌توانند حک و اصلاح شوند. بالاخره این اعلامیه در طول دو سال نوشته شده است و تبعا دستخوش خطاهایی می‌تواند باشد، اما مفهوم حقوق بشر یعنی انسان‌ها به صرف انسان بودن‌شان حقوق لایتخلفی دارند و هیچ چیزی که در تو باشد و بدون علم و اراده پدید آمده باشد، نه باید باعث مزیت و نه محرومیت تو شود، به تعبیر دینی مواهب خدا داده، نه امتیازی بر من ایجاد می‌کند و نه باید در من محرومیتی فراهم ‌سازد.

وی با بیان اینکه انسان‌ها از آن جهت که انسان‌اند از حقوقی برابرند، گفت: جنسیت، قومیت، نژاد، رنگ، دین و ... نباید موجب امتیاز و محرومیتی میان انسان‌ها شود.

ملکیان افزود: من به اخلاق جهانی خواهم پرداخت. اخلاق جهانی سه تفسیر بزرگ دارد؛ تفسیر اول از اخلاق جهانی این است که این اخلاق به واسطه استدلال عقلی قابل استخراج است. تفسیر دوم این است که این اخلاق فارغ از زمان، مکان، اوضاع و احوال مورد تایید شهود درونی انسان است. تفسیر سوم از اخلاق جهانی یعنی فصل مشترک همه نظام‌ها و نظریه‌ها اخلاقی و در طول تاریخ سه مکتب بزرگ به دنیا آمده‌اند که درون‌شان تعداد زیادی نظام و درون نظام‌ها تعدادی نظریات اخلاقی ایجاد شده‌اند که همه‌ اینها مخرج مشترکی دارند که اخلاق جهانی خوانده می‌شود. به هر حال اخلاق جهانی چه حاصل استدلال عقلانی همه‌پذیر، شهود اخلاقی یا مخرج مشترک همه اخلاقیات باشد، چیزی است که همه نسبت به آن پذیرایی و اقبال نشان داده‌اند.

این پژوهشگر با طرح این سوال که آیا دین می‌تواند اخلاق جهانی را بپذیرد؟ گفت: من شخصا معتقدم اگر دین بخواهد اخلاق جهانی را بپذیرد، این مستلزم چند شرط در دین است. اول این است که ما باید در دین بین احکام اخلاقی، احکام حقوقی، احکام مناسکی، احکام وضع شده به مقتضای احوال عصر نزول، احکام زیبایی‌شناسانه عصر نزول و احکام وضع شده بر اساس مصالح موقتی عصر تفکیک قائل شویم. برای سازگاری اخلاق دین با اخلاق جهانی باید احکام پنج قسمت دیگر به جز اخلاق دینی، وارد اخلاق دینی نشود.

وی افزود: بجز اخلاق دین دیگر احکام متغیرند. شرط دیگر این است که در درون ادیان اگر تعارضاتی وجود دارد، یا باید جوری رفع و رجوع کرد و ناسازگاری‌های درون متون مقدس باید رفع شود، چه اگر از مقوله‌ای در اخلاق دینی در تعارض با اخلاق جهانی باشد، انگار تکه‌ای از ادیان اخلاق جهانی را پذیرفته و تکه‌ای دیگر نپذیرفته است.

ملکیان در پایان گفت: شرط چهارم سازگاری ادیان و اخلاق این است که دین باید برای عقلانیت نظری و اخلاق عملی فرد احترام قائل شود. این اصل به کانت بر می‌گردد اما آنچنان که گفته‌اند قبل از کانت، توماس آکوئینی و قبل از او دنز اسکاتوس گفته‌اند که انسانیت ما به عقلانیت ما در مقام نظر و آزادی عملی در مقام عمل باز می‌گردد و اگر ما به این دو احترام نگذاریم، فرد را به عنوان انسان بازشناسی نکرده‌ایم. اگر به عقلانیت نظری، آزادی عملی یا هر دو در من توجه نکنید، مرا به جای شخص، شی انگاشته‌اید. منبع: ایکنا

منبع: فرارو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۹۰۷۱۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیت‌الله جاودان: با مراقبه و محاسبه اعمال به رحمت الهی می‌رسیم

آیت‌الله «محمدعلی جاودان» استاد اخلاق حوزه علمیه تهران شامگاه پنجشنبه، ششم اردیبهشت‌ماه در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در مسجد امام خمینی(ره) بازار تهران برگزار شد، گفت: ماه مبارک رمضان، عید اولیای خدا بود، شاید گاهی به ضعف و زحمتِ روزه‌داری می‌افتادید، اما یک جریان شادمانی فوق‌العاده‌ای در این ماه برای اولیای خدا اتفاق می‌افتد.

وی بیان کرد: اگر کسی صاحب همت باشد می‌تواند یک سال قبل از ورود به ماه مبارک رمضان از خودش مراقبت کند که حداقل مراقبت هم این است که در این یک سال به‌ هیچ‌وجه گناه نکند، چنین فردی می‌تواند در ماه مبارک رمضان جایزه‌اش را بگیرد و این ماه عید او شود. از ترک گناه بالاتر این است که انسان حتی فکر گناه هم نکند و به همه واجبات عمل و همه محرمات را ترک کند.

این استاد اخلاق با بیان اینکه ماه مبارک رمضان را ماه ضیافت‌الله می‌گویند، گفت: کسی که به مهمانی کسی می‌رود، مگر می‌شود صاحبخانه را نبیند، اولیای خدا و کسانی که لایق این مهمانی در این ماه مبارک هستند رحمت خدا در این ماه برای آنها اتفاق می‌افتد و مشمول رحمت الهی می‌شوند تا حدی‌ که رحمت را می‌بینند و می‌چشند.

جاودان ادامه داد: پیش‌نیاز رسیدن به رحمت الهی در ماه مبارک رمضان، مراقبتی است که طی یک سال قبل از ورود به این ماه باید داشته باشیم و کاری که خدا راضی نیست را انجام ندهیم. ما باید آرزوی دیدن رحمت الهی را داشته باشیم و برای رسیدن به آن تلاش کنیم.

وی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به طرح نور نیروی انتظامی در بحث حجاب گفت: دولت و نیروی انتظامی یک کار بزرگ را در بحث حجاب بر عهده گرفته‌اند و به کسانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند، محترمانه تذکر می‌دهند و به‌صورت مستند آنها را توجیه و قانع می‌کنند که به اهمیت حجاب پی ببرند. این کار نیروی انتظامی زحمت بزرگی است، چراکه با این طرح در مقابل دشمنان که با تبلیغات فراوان سعی در رواج بی‌حجابی در جامعه دارند، ایستاده است.

استاد درس اخلاق در توصیه به بانوان محجبه اظهار کرد: در این ایام و هجمه دشمن به حجاب، بانوان مذهبی هر چه می‌توانند با پوشش بهتر در ترویج حجاب کمک کنند و پوشش حجاب خود را بیشتر از گذشته رعایت کنند و پوشش بیشتری داشته باشند که وقتی دیگران آنها را می‌بینند باعث امر به‌ معروف شوند و همه مردم نیز برای ترویج حجاب دعا کنند.

جاودان با طرح این پرسش که چه‌ کار کنیم تا مشمول رحمت خدا قرار گیریم، گفت: خداوند در آیه ۴۵ سوره یس می‌فرماید: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَیْنَ أَیْدِیکُمْ وَمَا خَلْفَکُمْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ؛ و هنگامی که به آنان گویند، از آنچه عذاب‌های دنیا و آخرت پیش رو و پشت سر شماست بپرهیزید تا مورد رحمت قرار گیرید به این هشدار قطعی و یقینی توجه نمی‌کنند»، خداوند توصیه فرموده که به گذشته و آینده خود نگاه کنید تا مشمول رحمت قرار گیرید.

استاد اخلاق حوزه علمیه تهران ادامه داد: منظور از اینکه به گذشته خود نگاه کنید؛ یعنی اگر فلان روز با دوست خود تند حرف زدید الان بروید، او را پیدا کنید و از او حلالیت بگیرید و بعد از آن هم تصمیم بگیرید دیگر چنین رفتار تندی نداشته باشید و کلاً حرفی که خدا راضی نیست را نزنید و مراقب تمام اعضا و جوارح خود باشید که گناه نکنید. این کار شما باعث می‌شود که خدا هم به شما رحم کند و مشمول رحمت الهی شوید.

وی افزود: کسب رحمت الهی نیاز به مقدمه دارد؛ شما کاری کنید که از رحمت خدا برخوردار شوید و اگر مشمول رحمت شدید بعد از آن دیگر هیچ غصه‌ای نمی‌خورید و نگران نیستید و حتی غصه رزق ‌و روزی و فرزند و خانه را هم نخواهید داشت. بنابراین، اگر مواظب خودتان باشید، دست و زبان و گوش و چشم و زبان خود را مراقبت کنید، مورد رحمت خدا قرار می‌گیرید و بعد از آن دیگر هیچ مشکلی در رندگی نخواهید داشت و زندگی‌تان به برکت رحمت خدا آسان خواهد شد. پس اگر از خود مراقبت و مواظبت کنید به این رحمت می‌رسید. رحمت خدا درجات و مراتبی دارد که هر چه بیشتر تلاش کنید مراتب و درجات بیشتری نصیبتان می‌شود.

این استاد اخلاق با اشاره به ثمره کسب رحمت و فضل الهی اظهار کرد: خداوند در آیه چهارم سوره جمعه می‌فرماید: «ذَٰلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ؛ برانگیختن به پیامبری و مسئولیت عظیم تعلیم‌ و تربیت، فضل خداست که آن را به هر کس بخواهد عطا می‌کند، و خدا صاحب فضل بزرگ است.» فضل خداوند مرحمت زیادی است و کسی که برخوردار از رحمت و فضل خدا شود در زندگی کم نمی‌آورد.

جاودان افزود: خداوند قدرت بی‌نهایت است که اگر با او ارتباط بگیرید رحمتش را به شما می‌دهد. البته برای رسیدن به آن باید مراقبه و محاسبه داشته باشید و بر رفتار و اعمالتان مواظبت کنید تا بر اثر آن مشمول رحمت خدا شوید. بنابراین خدا هر کس را بخواهد در رحمت خودش وارد می‌کند اما گناه و حسد و چشم‌چرانی مانع این ورود است و نمی‌توان مشمول رحمت خدا شد. رحمت خدا مشمول فرد صالح می‌شود، کسی که اعمالش درست است و حسادت و بخل ندارد و بی‌حیا نیست و کارش را دقیق و درست انجام می‌دهد و خسته هم نمی‌شود.

وی در پایان گفت: اگر بکوشید می‌توانید رحمت الهی را به دست آورید لذا باید واجبات را دقیق انجام دهید و گناه را به دقت ترک کنید؛ این راه کسب رحمت الهی است، پس پاک باشید و گناه نکنید تا مشمول رحمت خدا شوید چون دنیا و آخرتتان نیز آباد می‌شود.

منبع: خبرگزاری اهل‌بیت(ع) - ابنا