به نقل از «اقتصاد آنلاین»

تهدید جدید برای تهران

تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۰۴۴۰۲۹

مجموعه شهری تهران - استان‌های تهران و البرز - طی یک دهه آینده در صورت عدم‌بازنگری در سیاست‌های ملی و محلی، نوع تازه‌ای از گسترش بدقواره مناطق جمعیتی را تجربه می‌کند.

 چشم‌انداز رشد جمعیت و ساخت‌و‌ساز در خارج از محدوده نشان می‌دهد طی سال‌های منتهی به ۱۴۱۰ نسل چهارم گسترش فیزیکی شهرها در مابین آزادراه‌ها و محورهای مواصلاتی مجموعه شهری تهران شکل می‌گیرد که تبعات آن، تشدید چالش‌های سکونتی و زیست‌محیطی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در قالب یک آسیب‌شناسی روند رشد کالبدی مجموعه شهری تهران- کرج را در سال‌های گذشته و چشم‌انداز آتی مورد بررسی قرار داد. به گزارش دنیای اقتصاد، مطابق با مطالعات انجام شده از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور مجموعه شهری تهران (شامل استان تهران و کرج) در فاصله سال‌های ۵۲ تا ۹۲ سه شکل گسترش انحرافی را تجربه کرده که اگر تدابیر لازم برای ساماندهی این مجموعه شهری اتخاذ نشود این روند رشد انحرافی ادامه پیدا می‌کند و منجر به شکل‌گیری شکل چهارمی از توسعه انحرافی تا سال ۱۴۱۰ خواهد شد.

این گزارش در شرایطی تهیه و مطرح شده که در سال ۹۴ طرح ساماندهی منطقه شهری تهران- کرج و به دنبال آن قانون امکان‌سنجی «انتقال مرکز سیاسی-اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران» به تصویب رسید. پس از بررسی‌های اولیه که نتیجه آن مشخصا رد فرضیه امکان انتقال پایتخت سیاسی و اداری از تهران به شهر دیگر بود، ساماندهی مجموعه شهری تهران-کرج در دستور کار قرار گرفت. بررسی‌های شورای عالی شهرسازی و معماری کشور با موقعیت‌سنجی مجموعه شهری تهران-کرج که دارای وسعتی بالغ بر ۱۸ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱۸ میلیون نفر است نشان می‌دهد: در این مجموعه ۶۱ سکونتگاه شهری و یک هزار و ۵۲۲ آبادی مستقر است و طی سه دوره زمانی (از سال ۵۲ تاکنون) به سه شکل رشد و تغییرات کالبدی داشته است.

به گونه‌ای که طی سال‌های ۵۲ تا ۶۴ تغییرات در منطقه شهری تهران- کرج در دو جهت شرقی-غربی رخ داده است که منجر به گسترش افقی آن شده است. در این دوره بخش زیادی از زمین‌های بایر موجود در منطقه شهری از بین رفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ۱۷۶ هزار هکتار از زمین‌های بایر داخل محدوده به زمین‌های شهری‌ صنعتی تبدیل شده‌اند. اما در دوره زمانی دوم بین سال‌های ۶۴ تا ۷۹ الگوی رشد فیزیکی منطقه شهری تهران-کرج تغییر کرد. به این معنا که الگوی رشد فیزیکی نه به‌صورت متمرکز بلکه به‌صورت شعاعی در محورهای تهران-کرج، اسلامشهر و رباط کریم اتفاق افتاد. شکل سوم رشد کالبدی مجموعه شهری تهران –کرج نیز در دوره زمانی سال ۷۹ تا ۹۲ به‌صورت رشد غیرمتمرکز و منظومه‌ای در انتهای محورهای تهران-کرج بوده است. در شکل سوم بارگذاری‌های محورهای فرعی آغاز می‌شود که حاصل آن رشد شهرهای کوچک با فاصله نزدیک به شهرهای مادر بوده است.

در مطالعات انجام شده از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور مشخص شده در صورتی که روند توسعه مجموعه شهری تهران ادامه پیدا کند و از طریق تدابیر اصلاحی این روند متوقف نشود شکل چهارم توسعه انحرافی نیز به وقوع می‌پیوندد. به این صورت که در شکل چهارم فضای مابین محورهای تهران- کرج و تهران-بوئین‌زهرا، فضای مابین محورهای تهران-بوئین‌زهرا و تهران-ساوه و همچنین فضای مابین محورهای تهران- ورامین و تهران-گرمسار به تدریج به مرکز استقرار سکونتگاه‌های جدید شهری و صنعتی تبدیل خواهند شد.

محمدسعید ایزدی، دبیرشورای عالی شهرسازی و معماری کشور علت انحرافی شناخته شدن توسعه مجموعه شهری تهران را پراکندگی و آشفتگی در ساخت‌وسازها و فقدان کنترل و نظارت بر آنها عنوان می‌کند. او به مطالعات انجام شده در این خصوص اشاره می‌کند و می‌گوید: طی همه سال‌های گذشته تا سال ۱۳۸۰ اگرچه ۱/ ۴۱ درصد از مجموعه ساخت‌وسازهای مجموعه شهری تهران در خارج از محدوده شهرها محقق شده اما حجم این‌گونه از ساخت‌وساز‌ها از سال ۱۳۸۰ به بعد به ۷/ ۴۶ درصد از مجموعه ساخت‌وسازهای منطقه شهری تهران-کرج رسیده است. به گفته وی این روند در مورد ساخت‌وساز در زمین‌های کشاورزی هم اتفاق افتاده است. به گونه‌ای که بررسی‌ها حاکی از آن است که اگرچه تا سال ۱۳۸۰، فقط ۷/ ۲ درصد از ساخت‌وسازها درون زمین‌های کشاورزی انجام می‌شده اما از آن زمان به بعد بالغ بر ۳۰ درصد از ساخت‌وسازها درون زمین‌های کشاورزی انجام شده است.  این تحقیقات روند رشد متفاوت جمعیت درون مجموعه شهری تهران با سایر مناطق شهری کشور را نیز بررسی کرده است. براین اساس اگرچه روند رشد جمعیت در مناطق شهری کشور طی سال‌های گذشته کاهشی بوده و پیش‌بینی می‌شود روند رشد جمعیت طی سال‌های ۱۴۱۰ تا ۱۴۱۵ با افت مواجه شود اما آهنگ رشد جمعیت درون مجموعه شهری تهران افزایشی خواهد بود. به این معنا که بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد جمعیت در سال ۱۴۱۵ نسبت به سال ۱۴۱۰ درون مجموعه شهری تهران معادل ۳/ ۴ درصد باشد اما روند رشد جمعیت در همین بازه زمانی در سایر نقاط شهری کشور معادل ۳/ ۳ درصد خواهد بود.

مطالعات انجام شده از چهار شکل توسعه انحرافی مجموعه حاکی از آن است که این شکل توسعه در پنج عامل ریشه دارد. دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور با اشاره به ریشه بروز چهار شکل توسعه انحرافی مجموعه شهری تهران می‌گوید: عدم وجود یک سیستم مدیریت و نظارت هماهنگ در سراسر کشور، وجود سه متولی رسمی در حوزه توسعه منطقه در هر استان و در سه مقیاس ملی، استانی و محلی (سازمان برنامه و بودجه، وزارت راه و شهرسازی استان و شهرداری‌ شهرها)، تداخل محدوده‌های مدیریت شهری با مدیریت‌های سیاسی و همین‌طور فقدان تبعیت از طرح‌های ملی و منطقه‌ای در طرح‌های پایین‌دست و افت رشد شهری در برخی از محورها مهم‌ترین عوامل بروز توسعه انحرافی پایتخت بوده است. به گفته افت رشد شهری در برخی از محورها همچون تهران-ساوه پس از تجربه کردن یک دوره رشد شتابان که به‌طور عمده در اثر اسکان غیررسمی شکل گرفته از مهم‌ترین عواملی است که منجر به رشد کالبدی نامناسب طی چهار دوره زمانی مورد بررسی شده است. در این میان کارشناسان شهری معتقدند در صورتی که شکل توسعه انحرافی همچنان ادامه پیدا کند و تا سال ۱۴۱۰ متوقف نشود ۱۰ عارضه جدی در انتظار مجموعه شهری تهران-کرج خواهد بود. کاهش سرانه آب، ایجاد تراکم جمعیتی بیش از حد در تهران و به تدریج در کرج، نزول مستمر کیفیت زندگی در این شهرها، جدایی مراکز اشتغال از مراکز سکونت جدید، تمرکز خدمات برتر در تهران و کرج که منجر به جذب بیشتر و شکاف بیشتر میان منطقه شهری تهران با سایر مناطق شهری خواهد شد.

در عین حال تمرکز جمعیت در این منطقه شهری به افزایش جمعیت در اراضی فاقد زیرساخت و خدمات، تخریب مستمر منابع طبیعی و تجاوز به حریم‌های حفاظتی خواهد شد. پیامد دیگر ناشی از توسعه نامطلوب و نامناسب منطقه شهری تهران از یکسو عدم تناسب تقسیمات سیاسی با ابعاد جدید توسعه و فقدان هماهنگی بین مدیریتی‌های محلی و سیاسی و از سوی دیگر تشدید مخاطرات طبیعی و کاهش منابع آب تجدیدپذیر و بحران کم‌آبی است. از دیدگاه کارشناسان شهری در صورت ادامه روند موجود، توسعه و تراکم ساخت‌وساز‌های فاقد نظارت و تغییر شرایط زمین‌ساختی در اثر بهره‌برداری‌های غیرمجاز به تشدید مخاطرات طبیعی منجر می‌شود.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور معتقد است برای توقف روند توسعه فعلی مجموعه شهری تهران، چند راهکار اولویت‌دار پیش‌روی مدیریت ملی و محلی قرار دارد. تامین فضای کافی برای اسکان جمعیت و توسعه صنعت، جلوگیری از گسترش‌های پراکنده فاقد نظارت، جلوگیری از تجاوز و تخریب منابع طبیعی و همچنین توسعه سامانه سراسری جابه‌جایی سریع و ایمن چهار محور اصلی راهبردهای خروج از وضعیت کنونی توسعه مجموعه شهری تهران است که در مرحله نخست باید مدنظر قرار گیرد.

علاوه بر این در مرحله دوم وضابط و مقررات کنترل توسعه و ساخت‌وساز در بیرون محدوده و حریم شهرها و همین‌طور تبیین سیاست‌های حداکثر صرفه‌جویی در مصرف آب دو اولویت اساسی دیگری است که اجرای آنها سبب می‌شود از پیامدهای بعدی توسعه انحرافی مجموعه شهری جلوگیری شود. از دیدگاه ایزدی آنچه در روند برنامه‌ریزی‌های آینده مجموعه شهری تهران باید مورد توجه قرار گیرد طراحی سازمان فضایی مطلوب برای این منطقه شهری است. به این صورت که دو شهر تهران-کرج به‌عنوان دو قطب یا هسته اصلی منطقه در نظر گرفته شود و سایر شهرهای منطقه به‌عنوان سکونتگاه‌های پراکنده تابع دو قطب اصلی به شرط رعایت محدودیت‌های توسعه تلقی شوند. در این میان یکی از راهکارهای مهم برای جلوگیری از به هم پیوستن شهرهای میانی و کوچک نیز اجرای حائل‌های سبز یا سبزراه‌ها در کنار پیگیری برای اجرای طرح کمربند سبز در حریم شهر تهران است. شورای عالی شهرسازی و معماری معتقد است برای تغییر فاز توسعه انحرافی مجموعه شهری تهران مناسب است تغییراتی در حوزه مدیریت و قوانین اجرایی شود. به این معنا که به تدریج واگذاری تصمیم‌گیری از دولت مرکزی به واحدهای منطقه‌ای و محلی سپرده شود و به دنبال آن تقسیمات کشوری تا سطح شهرستان متوقف و مدیریت یکپارچه برای سرزمین با گسترش مرز شهرداری‌ها ایجاد شود.  معاون وزیر راه و شهرسازی در توضیح گسترش مرز شهرداری به تعریف دو سطح شهرداری اشاره می‌کند. سطح اول شهرداری شهرستان برای سراسر سرزمین شهرستان و سطح دوم شهرداری شهرها و دهیاری روستاها برای محدوده شهر و روستا است. در عین حال ادغام شهرستان‌های خرد و تشکیل شهرستان‌های بزرگ از مهم‌ترین پیشنهادهای شورای عالی شهرسازی در حوزه مدیریت و تنظیم قوانین برای بازگشت توسعه کالبدی مجموعه شهری تهران است.

منبع: اقتصاد آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۰۴۴۰۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اراک با مدیریت تعاملی به سمت توسعه و تعالی پیش می‌رود

رئیس شورای اسلامی اراک گفت: اراک،شهری با ظرفیت‌های متعدد و پتانسیل شهری بالاست که با مدیریت تعاملی به سمت توسعه و تعالی پیش می‌رود.

داوود قربانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا از مرکزی اظهار کرد: شورا با خرد جمعی اداره شده و بدون شک می‌تواند با دقت و آگاهی مضاعف بر اقدامات، طرح‌ها و برنامه‌های شهرداری نظارت داشته باشد.

وی با بیان اینکه اراک، شهری با ظرفیت‌های متعدد و پتانسیل شهری بالا است که با مدیریت تعاملی به سمت توسعه و تعالی پیش می‌رود، افزود: ریل‌گذاری صحیح شورا در دوره ششم شهر اراک را در مسیر پیشرفت و ترقی قابل ملاحظه‌ای قرار داده است.

رئیس شورای اسلامی شهراراک با قدردانی از تعامل نهادها و سازمان‌هایی که همسو و همدوش مدیریت شهری در کلان‌شهر اراک، روال خدمت را هموارتر کرده‌اند، به ارائه گزارشی از مجموعه شورای اسلامی و شهرداری کلان‌شهر اراک پرداخت و گفت: آرمان شورا، قانون‌گرایی و رفع مسائل و مشکلات در بستری شفاف و سریع است که با توجه به رویکرد مثبت ایجاد شده در استان بر آنیم روال مازاد را کاهش و شهر را به سمت توسعه و تعالی پیش ببریم که در نهایت به نفع شهروندان خواهد بود.

قربانی با اشاره به مهم‌ترین مواردی که در مجموعه مدیریت شهری طرح، تصویب و به شهرداری کلان‌شهر اراک ابلاغ شده است، تصریح کرد: اقدامات مدیریت شهری در دوره ششم کم نظیر و در برخی موارد بی نظیر بوده است.

رئیس شورای اسلامی اراک ادامه داد: برنامه‌ریزی و بودجه نویسی بر اساس سند توسعه ۵ ساله شهر اراک که در سال ۱۴۰۰ به شهرداری ابلاغ شد (برنامه محوری مدیریت شهری در دره ششم) از جمله اقدامات این نهاد در حوزه مالی و بودجه‌ریزی است.

قربانی اضافه کرد: افزایش بودجه شهر اراک از ۱۹۰۰ در سال ۱۴۰۰ به شش هزار میلیارد تومان در سال جاری، اجرای سیستم خزانه‌داری کل و احیای مدیریت حسابرسی داخلی، احیا نظام تخصیص اعتبار در شهرداری، اجرای پروژه بزرگ اصلاح حساب‌ها از ۱۰ سال گذشته تا کنون از جمله اقدامات انجام شده است.

وی با بیان اینکه در حوزه حمل و نقل عمومی یک انقلاب در شهر اراک رخ داده است، خاطر نشان کرد: بیش از ۹۹ دستگاه اتوبوس خریداری شده و ۷۰ دستگاه ون و ۱۰ دستگاه اتوبوس برقی به ناوگان حمل و نقل عمومی اضافه شده است.

رئیس شورای اسلامی اراک افزود: احیا و اورهال جایگاه cng اتوبوسرانی، ایجاد خطوط ویژه در سطح شهر برای توسعه حمل و نقل عمومی و ترغیب شهروندان به استفاده از حمل و نقل عمومی، اصلاح هندسی معابر شهری به تعداد ۳۲ نقطه در سطح شهر و تداوم آن در سال جاری هم از اقدامات انجام شده است.

قربانی نصب پل هوایی به تعداد ۴ عدد طی و پیش بینی نصب ۲ دستگاه پل تا پایان دوره، بازگشایی چند معبر ترافیکی از جمله معبر سید الشهدا (ع) و بلوار غدیر، تجهیز شهر اراک به دوربین‌های پلاک خوان و تردد شمار و ثبت تخلفات رانندگی و اجرای طرح نوسازی سرپناه‌های اتوبوس‌ها و مبلمان آن را از اقدامات انجام شده در این دوره مدیریت شهری برشمرد.

وی اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا تجهیز سازمان آتش نشانی به تجهیزات مدرن فردی و تجهیزات لجستیکی، احداث ۳ بازارچه میوه و تره بار در سطح شهر، احداث ۶ سرویس بهداشتی در نقاط مختلف شهر، خرید ۳ دستگاه سرویس بهداشتی سیار با ظرفیت ۳۲ چشمه و با اعتبار چهار میلیارد تومان به منظور استفاده در شرایط بحران و مناسبت‌های ملی و مذهبی را از دیگر اقدامات انجام شده در این دوره اعلام کرد و گفت: همچنین در این دوره نوسازی وسایل بازی کودکان در سطح پارک‌ها، اجرای طرح هوشمند سازی ناوگان اتوبوسرانی به منظور ارتقا زیرساخت‌های الکترونیکی، هوشمندسازی و توسعه شهر الکترونیک و با هدف پاسخگویی سریع‌تر و دقیق‌تر به شهروندان اراکی، مرکز داده شهرداری اراک، مطابق با استانداردهای جدید و مجهز به سیستم اعلام حریق، با هزینه‌ای بالغ بر ۱۰۰ میلیارد ریال استانداردسازی و مورد ارتقا قرار گرفته است.

قربانی ادامه داد: اجرا و اتمام ۳ تقاطع غیر همسطح در شهر اراک طی دو سال اتمام پروژه مجموعه چند منظوره کوی امام علی (ع)، اتمام پروژه احداث سالن نمایش شهر، اجرای پروژه انتقال پساب شهر اراک به منظور بهره‌برداری ۲۵۰ لیتر در ثانیه از آب پساب در مصرف شهری از جمله اقدامات انجام شده در حوزه عمرانی است.

وی، نوسازی کارخانجات تولید آسفالت شهرداری و خودکفایی در تولید آسفالت و تجهیز آن به سیستم بگ فیلتر (غبارگیر صنعتی) و اجرای طرح بزرگ نهضت آسفالت در اراک، تجهیز سازمان عمران شهرداری به ماشین‌آلات سنگین عمرانی تجهیز ماشین آلات عمرانی شهرداری به سیستم جی پی اس، آغاز و اجرای پروژه بزرگ احداث دیوار ساحلی را از دیگر اقدامات انجام شده برشمرد و تصریح کرد: همچنین خط تولید قطعات بتنی با ارائه محصولاتی نظیر انواع فلاور باکس، میز پینگ پونگ، نیمکت، سطل زباله، استند های شهری و میز ناهار خوری آغاز پروژه بزرگ فیبرنوری به طول ۲۲۰ کیلومتر با همراهی شورا و وزارت ارتباطات در اراک به عنوان شهر پیشرو صورت گرفته است.

رئیس شورای اسلامی اراک با اشاره به اقدامات انجام شده مدیریت شهری در حوزه‌های ورزشی و فرهنگی گفت: احداث ۱۰ زمین چمن مصنوعی در مناطق مختلف شهر، احداث زمین ورزشی ساحلی، اتمام احداث زورخانه اراک، نوسازی سالن‌های ورزشی موجود برگزاری چندین جشنواره و جام ورزشی ملی و منطقه‌ای در اراک، تشویق و حمایت از قهرمانان ورزشی هم از دیگر اقدامات مدیریت شهری است.

وی از آغاز پروژه شهر دوستدار کودک در اراک، راه اندازی مدرسه شهروندی و آموزش هزاران نفر ساعت در این مرکز و برگزاری جشنواره‌های بزرگ فرهنگی - مذهبی طی دو سال اخیر خبر داد و افزود: پروژه‌های خاص و در دستور کار مدیریت شهری هم شامل: اجرای پروژه گردشگری نور الشهدا گردو بعد از دو دهه تعطیلی با بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار، اجرای پروژه ساختمان آفتاب بعد از مدت‌ها تعطیلی، پروژه احداث دومین پارک بانوان، طرح پارک آبی، احداث فرهنگسرا و اجرای فاز دو آرامستان اراک است.

کد خبر 748857