به نقل از «قدس آنلاین»

رژه واژگان بیگانه روی در و دیوار شهرها

تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۶۶۹۷۷۵

اگر این روزها با دقت بیشتری‌به‌محتوای‌آگهی‌نماها(بیلبورد)های تبلیغاتی کشور نگاهی بیندازید، قطعاً متوجه افزایش واژگان بیگانه در تبلیغ محصولات مختلف خواهید شد.

کالاهایی که بسیاری از آن‌ها در داخل کشور تولید می‌شوند. این در حالی است که موضوع پاسداشت زبان و ادب فارسی و تأکید بر صیانت از آن از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است و قوانین و دستورالعمل‌های مختلفی بر رعایت این موضوع تأکید کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برای مثال «قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه» مصوب سال ۱۳۷۵، نقش و وظایف همه دستگاه‌ها و نهادهای متولی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری‌ها، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، وزارت کشور، نیروی انتظامی، آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، صدا و سیما و مطبوعات را در این خصوص مشخص کرده است، ضمن آنکه تولید و توزیع‌کنندگان کالا و سایر مراکز کسب و پیشه در صورت تخلف از این قانون به ترتیب به مجازات‌هایی از اخطار کتبی توسط وزارت ارشاد تا تعطیلی موقت محل کار، لغو برنامه‌ها و... محکوم خواهند شد.

با این همه و با وجود تأکید قانون و مشخص بودن نقش هر یک از متولیان چرا همچنان شاهد تبلیغ این‌گونه محصولات در رسانه‌ها و آگهی‌نماهای شهری هستیم؟

هیچ مجوزی برای این نوع کالاها صادر نکرده‌ایم

 محمود شالویی، دبیر شورای هماهنگی پاسداشت زبان و ادب فارسی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به قدس با تأیید افزایش استفاده از اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه می‌گوید: بخشی از این مسئله مربوط به گسترش روابط تجاری با دیگر کشورها و ورود محصولات خارجی به ایران است و بخشی دیگر هم به این تصور غلط تولیدکنندگان داخلی برمی‌گردد که اگر نام‌های خارجی برای محصولات خود در تبلیغات استفاده کنند از لحاظ روانی تأثیر بیشتری بر مخاطبان خواهند گذاشت.

وی ادامه می‌دهد: شیوه‌نامه واحد و مشخصی برای تبلیغ محصولات تولیدی وجود دارد، یعنی در ماده واحده قانون منع استفاده از اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب سال ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی، شیوه کار مشخص شده است؛ بنابراین به طور طبیعی در تبلیغات محیطی نمی‌شود از اسامی بیگانه استفاده کرد چون ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین دیگر مراکز قانونی مجوزی برای طرح تبلیغی که برخلاف این مصوبه باشد، صادر نمی‌کنند و هر محصول داخلی که با اسامی بیگانه در آگهی‌نماها و یا محیط‌های شهری تبلیغ می‌شود قطعاً بدون مجوز است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت ارشاد برای طرح‌های تبلیغی مانند ایزی‌لایف، هپی‌لایف و ویت‌بار مجوز صادر نکرده است، می‌گوید: قطعاً ما برای تبلیغ این محصولات هیچ مجوزی صادر نکرده‌ایم.

شالویی درباره میزان و چگونگی دخالت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تبلیغات محیطی می‌گوید: بر اساس قانون مصوب سال ۷۵ و همچنین آیین‌نامه اجرایی آن، وزارت ارشاد موظف است نخست شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی را تشکیل بدهد که این اتفاق افتاده است و ۱۲ دستگاه در سطح معاونت در آن حضور دارند و ریاستش هم با شخص وزیر ارشاد است. در ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هم واحدی برای این منظور وجود دارد. ضمن اینکه این وزارت سامانه‌ای با عنوان

«سر در اصناف» پیش‌بینی کرده تا شرکت‌ها بتوانند نام کالای خود را در آن ثبت کنند. از سوی دیگر طرح پیشنهادی شرکت‌ها باید به این وزارتخانه بیاید. وقتی این اتفاق افتاد ما آن را به فرهنگستان زبان و ادب فارسی ارجاع می‌دهیم تا فارسی بودن نام طرح را بررسی کند و اگر این نهاد آن را تأیید نماید یا معادلی برای آن ارائه ندهد ما مجوز تبلیغ آن را صادر می‌کنیم.

وی در پاسخ به این پرسش که اگر محصولات یاد شده فاقد مجوز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند پس چرا این وزارت از نقش نظارتی خود استفاده نمی‌کند تا شاهد تبلیغ آن‌ها در سطح گسترده در رسانه ملی و آگهی‌نماهای شهری نباشیم، می‌گوید: طبق قانون، وزارت ارشاد در صورت اطلاع و یا مشاهده تخلف در حوزه تبلیغات محیطی باید مراتب را تذکر و اخطار دهد و حتی موضوع را به نیروی انتظامی اعلام کند، اما این وزارتخانه به خاطر محدودیت‌های اداری و امکانات در همه جا حضور ندارد؛ اما ۱۲ دستگاه و نهاد کشور عضو شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی هستند؛ شهرداری‌ نیز عضوی از آن است چون بخش زیادی از تبلیغات محیطی به شهرداری‌ها مربوط می‌شود و قانون از شهرداری‌ها خواسته به هیچ وجه اجازه نصب تابلوهایی با عناوین بیگانه داده نشود مگر اینکه از وزارت ارشاد مجوز آن را دریافت کرده باشند. ولی نکته اینجاست اسامی خارجی که روی تابلوهای تبلیغاتی شهری هستند مجوز ندارند و بدون هماهنگی نصب شده‌اند. علاوه بر این، نیروی انتظامی می‌تواند در صورت مشاهده تخلفی در اکران طرح‌های تبلیغی به‌طورمستقیم وارد عمل شود و برخورد کند؛ ضمن اینکه مردم باید عزم جدی داشته باشند تا مشکل حل شود. باید بنیه‌های فرهنگی را در این زمینه تقویت کنیم تا هر فرد و دستگاهی در حفظ میراث زبان و ادب فارسی احساس مسئولیت کند. از سوی دیگر باید در فضای عمومی و جامعه این نکته را به باور برسانیم که استفاده از نام خارجی به مفهوم کیفیت بالای یک کالا نیست.

دبیر شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی در ارزیابی خود از نقش فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این زمینه می‌گوید: به نظر می‌رسد فرهنگستان هم در زمینه واژه‌گزینی و هم در معرفی واژه‌های پیشنهادی بسیار موفق بوده است یعنی مشکل در فرهنگستان زبان نیست چون معادل فارسی این واژگان وجود دارد؛ بلکه مشکل در بُعد فرهنگی است و اینکه بعضی از تولیدکنندگان همچنان اصرار دارند از واژگان بیگانه استفاده کنند.

وی ادامه می‌دهد: وزارت ارشاد و همچنین فرهنگستان زبان بیش از همه دستگاه‌ها و نهادهای مسئول برای جلوگیری از استفاده از اسامی خارجی در تبلیغات محیطی عزم جدی دارند. البته سایر دستگاه‌ها نیز با شدت و ضعف به این موضوع می‌پردازند اما جزو اولویت‌های اصلی خود قرار نداده‌اند؛ اگر هر دستگاهی به وظایف خود عمل می‌کرد شاهد رشد فزاینده استفاده از واژگان بیگانه در تبلیغات محیطی و شهری و... نبودیم. 

هر محصولی که تبلیغ می‌شود قطعاً مجوز دارد

اما حمید صابر فرزام، معاون تبلیغات و درآمد سازمان زیباسازی شهرداری تهران ادعای دبیر شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را رد می‌کند و به قدس می‌گوید: شهرداری در اکران طرح‌های تبلیغات تجاری در فضاهای محیطی و شهری هیچ دخل و تصرفی ندارد. یعنی شهرداری سازه‌های تبلیغی را به کانون‌های تبلیغی اجاره می‌دهد و هر شرکتی بخواهد محصولش را تبلیغ کند باید طرح خود را به ادارات تبلیغات وزارت ارشاد ارائه دهد و از آنجا مجوز اکران دریافت کند و تا زمانی که طرحش مهر تأیید این وزارتخانه را نداشته باشد، امکان اکران آن وجود ندارد؛ بنابراین هر طرحی که در فضاهای شهری تبلیغ می‌شود قطعاً مجوز وزارت ارشاد را دارد.

وی در پاسخ به اینکه آیا احتمال دارد کانون‌های تبلیغاتی بدون دریافت مجوز از وزارت ارشاد محصولاتی را در آگهی‌نماها و... تبلیغ کنند، می‌گوید: هیچ کانونی به‌راحتی تخلف نمی‌کند تا خودش را زیرسؤال ببرد بنابراین احتمال چنین چیزی بسیار ضعیف است. شاید تعداد تخلفاتی که از سوی کانون‌ها در طول سال صورت می‌گیرد به انگشتان یک دست هم نرسد چون از سوی شهرداری و وزارت ارشاد شناسایی شده و با آن‌ها برخورد می‌شود. 

اصلاح قانون در دستور کار است

اما نسرین پرویزی، معاون گروه‌های واژه‌گزینی و فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نگاه دیگری به این موضوع دارد و به قدس می‌گوید: قانون و آیین‌نامه اجرایی ممنوعیت به کارگیری اسامی بیگانه از ابتدای تصویب در مجلس و دولت از سوی دستگاه‌های مختلف جدی گرفته نشد، به همین خاطر الان قضیه آن قدر شور شده که سردر بسیاری از مغازه‌ها و اسامی خیلی از کالاهای تولید داخل، خارجی شده است.

وی تصریح می‌کند: بر اساس قانون اگر درباره فارسی بودن واژه‌ای از فرهنگستان زبان استعلام شود، این نهاد باید نظرش را بگوید. بنابراین ما هیچ کدام از اسامی یاد شده را تأیید نکرده‌ایم و بعید می‌دانیم ارشاد هم مجوز اکران این‌گونه اسامی را داده باشد. در واقع بسیاری از کسانی که نام خارجی برای کالا، مغازه و شرکت خود انتخاب و آن را تبلیغ می‌کنند از جایی مجوز نمی‌گیرند. به عبارت دیگر وقتی اسم و نشان محصولی در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به ثبت می‌رسد، این از نگاه اتحادیه‌ها و کانون‌های تجاری – تبلیغی و حتی شهرداری‌ها به معنی داشتن مجوز است در حالی که ثبت‌ نام و نشان کالایی در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت به معنی داشتن مجوز برای تبلیغ کالا نیست چون سازمان یاد شده طبق معاهدات بین‌المللی (کنوانسیون پاریس) خود را ملزم به ثبت اسامی و علائم شرکت‌ها می‌داند و این موضوع نباید مورد توجه قرار گیرد چراکه طبق قانون مصوب سال ۱۳۷۵، استفاده از اسامی بیگانه برای محصولات داخلی ممنوع است.

وی از تلاش جدی وزارت ارشاد به‌منظور جلوگیری از استفاده و تبلیغ محصولات داخلی با اسامی بیگانه در کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: در واقع به‌دنبال تشکیل شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی، برنامه اصلاح قانون در این حوزه در دستور کار است. البته رفع این مشکل زمانبر خواهد بود چون نمی‌توان کسب و کارها را تعطیل کرد و گفت تا زمان تغییر نام محصولشان اجازه فعالیت ندارند. بنابراین باید گام به گام پیش رفت و برای این منظور هم توافقاتی با شهرداری‌ها و صدا و سیما شده است. خلاصه کلام اینکه کاربرد اسامی خارجی برای محصولات داخلی و تبلیغ آن‌ها در کشور هر روز بیشتر از پیش در حال افزایش است که به نظر می‌رسد هم ریشه در ضعف قانون دارد که نیازمند اصلاح است و هم سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول، مصوبات و قوانین را آن گونه که باید اجرا نمی‌کنند.

با اینکه سازمان‌های متولی صدور مجوز این‌گونه تبلیغات مدعی‌اند تولیدکنندگان نمی‌توانند بدون دریافت مجوز، اقدام به تبلیغ کالای خود بر آگهی‌نماهای شهری کنند، اما مدیر روابط عمومی یک شرکت مجری این تبلیغات در کشور در گفت‌وگو با ما ادعا کرد تبلیغات مورد نظر با دریافت مجوز بوده، اما به دلیل  «محرمانه بودن!» نمی‌تواند آن را در اختیار ما قرار دهد.

حال به نظر می‌رسد تنها راه برای اثبات صحت و سقم ادعای متولیان سازمان‌هایی که ما در این گزارش به سراغشان رفته‌ایم، بررسی بازرسان سازمان بازرسی کل کشور است که امیدواریم با ایفای نقش نظارتی این سازمان، گامی ارزشمند در راستای دفاع و صیانت از زبان و ادبیات فاخر فارسی برداشته شود.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: زبان فارسی بیلبوردهای تبلیغاتی شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی تبلیغات محیطی استفاده از اسامی واژگان بیگانه اسامی بیگانه وزارت ارشاد شهرداری ها دستگاه ها کانون ها مصوب سال

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۶۶۹۷۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/ بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران

طالب آذرخش گفت: عاشق شعر عالمگیر ایران هستم و همچنین ادبیات معاصر فارسی را نیز دوست دارم. من از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و کتاب‌های شعر شاعران معاصر ایرانی را برای دوستانم سوغاتی بردم.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.

او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهر‌های عزیز» را دوست داشته است.

طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.

وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.

آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ... را منتشر کرده‌اند، گفتگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.

این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.

آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعر‌هایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه این‌ها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.

وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.

آذرخش در بخش دیگری از این گفتگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشور‌های فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفتگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد، چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوند‌های فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرز‌های جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفتگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوند‌ها باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.