بسته‌های افشاگر که خبر می‌دهند از سرّ درون!
تاریخ انتشار: ۹ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۸۷۵۳۹۱
بسته‌بندی هوشمند، فناوری‌ای است که قادر به ارزیابی ماده غذایی بوده و کسب اطلاعات درباره وضعیت شیمیایی، میکروبی، محتوای تغذیه‌ای، نحوه آماده‌سازی و تشخیص مشکلات احتمالی ماده غذایی را تسهیل می‌کند. در واقع ویژگی منحصر به فرد بسته‌بندی هوشمند، توانایی برقراری ارتباط با مشتری است. انواع مختلفی از سیستم‌های هوشمند شامل نشانگرها و سنسورها برای بسته‌بندی مواد غذایی مختلف توسعه یافته‌اند که در ادامه با برخی از پرکاربردترین نشانگرها آشنا خواهیم شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نشانگرهای دما ـ زمان (تی‌تی‌آی ـ TTI)
دما از فاکتورهای محیطی بسیار مهم است که سرعت تغییرات و تخریب فیزیکی و شیمیایی و رشد میکروارگانیسم‌ها در فرآورده‌های غذایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تی‌تی‌آی برچسب‌هایی هستند که به ظروف حمل و نقل یا بسته‌های مصرفی متصل می‌شوند و نشان می‌دهند آیا دما در طول نگهداری به بالاتر از حد دمایی مجاز برای نگهداری در یخچال یا فریزر رسیده یا خیر. همین‌طور این که ماده غذایی چه مدت زمانی بالاتر از این دما قرار گرفته است. این نشانگرها در واقع شاخصی از تازگی محصول نیز هستند و مدت زمان باقیمانده از عمر نگهداری محصولات فساد پذیر را نشان می‌دهند. پاسخ این برچسب‌ها معمولاً تغییرات مشخص و قابل مشاهده مانند تغییر رنگ برچسب است. همان طور که در شکل زیر می‌بینید، این برچسب دارای سه بخش است.
وقتی ماده غذایی در دمای بالاتر از 20 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرد، دایره سفیدرنگ بالایی رنگی می‌شود. بتدریج با افزایش مدت زمان نگهداری در این دمای بالا، این رنگ به سمت پایین حرکت می‌کند و به این ترتیب می‌توان فهمید ماده غذایی چه مدت در دمای بالا قرار گرفته است. این برچسب‌ها برای مواد غذایی که باید در یخچال یا فریزر نگهداری شوند، مناسب است.
نشانگرهای گازی
نوع گازهای موجود در بسته‌بندی مواد غذایی حین نگهداری دچار تغییر می‌شود که علت آن تنفس محصولات کشاورزی تازه، تولید گاز از طریق میکروارگانیسم‌ها و انتقال گازها با مواد بسته‌بندی یا نشت گازها بر اثر درزبندی نامناسب است که سبب تغییر در ترکیب گازهای موجود در بسته‌بندی می‌شود. نشانگرهای گازی برچسب‌هایی هستند که روی فیلم‌های بسته‌بندی قرار می‌گیرند و تغییرات ترکیب گازهای موجود در بسته را نشان می‌دهند. بنابراین ابزار مناسبی برای ارزیابی کیفیت و ایمنی محصولات غذایی محسوب می‌شوند.
نشانگرهای اکسیژن متداول‌ترین نشانگرهای گازی مورد استفاده در بسته‌بندی مواد غذایی تلقی می‌شوند، زیرا اکسیژن موجود در هوا می‌تواند سبب انجام واکنش‌های مضر از قبیل اکسایش چربی، تغییر رنگ و فساد میکروبی شود؛ بنابراین ابزار مناسبی برای کنترل و شناسایی گازهای سمی تولید شده در جریان تجزیه مواد غذایی هستند که به نوعی سلامت مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازند. تغییرات ایجاد شده در ترکیب گاز با واکنش‌های شیمیایی یا آنزیمی سنجیده می‌شوند. حضور اکسیژن نشان‌دهنده این است درزبندی به طور کامل و درست انجام نشده است. شکل زیر نمونه‌ای از برچسب‌های نشانگر اکسیژن را نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود تغییر رنگ این نشانگر از صورتی تا آبی است که به ترتیب نشان‌دهنده نبود اکسیژن (غلظت اکسیژن کمتر از 1/0درصد) و وجود اکسیژن (بیشتر از 5/0درصد) است. برای سایر گازها نظیر دی‌اکسیدکربن نیز انواع مختلفی از نشانگرها طراحی شده است.
نشانگرهای تازگی
نشانگرهای تازگی به‌طور مستقیم نشان‌دهنده کیفیت محصول هستند. اساس کار در این نشانگرها تشخیص تغییرات اولیه از قبیل تغییر در pH یا ترکیب گاز است که با نشانگرها تشخیص داده می‌شود و تبدیل به پاسخی می‌شود که معمولاً رنگی است. این پاسخ‌ها به آسانی قابل اندازه‌گیری و تشخیص بوده و می‌تواند مرتبط با تغییرات ایجاد شده در اجزای موجود در ماده غذایی یا فسادهای میکروبی باشد. برای مثال آزاد شدن ترکیبات نیتروژن‌دار فرّار، آمین‌ها، اسیدهای آلی، دی‌اکسیدکربن، اتانول، گلوکز یا ترکیبات سولفوره که حاکی از رشد میکروارگانیسم‌ها هستند. نوعی از این نشانگرها تحت عنوان «رِپ سِنس» وجود دارد که تغییرات رنگ آن براساس درجه رسیدگی میوه و اساس کار در آنها واکنش ترکیبات معطر حاصل از رسیدن میوه با مواد موجود در برچسب است که به تشکیل رنگ منجر می‌شود. به این ترتیب که در ابتدا به قرمز (ترد)، سپس به سمت نارنجی (سفت) و درنهایت به زرد (آبدار) تغییر رنگ می‌دهد.
برچسب‌های آراِفآیدی (RFID)
این نوع از نشانگرها از فرکانس‌های رادیویی برای کنترل از راه دور مواد غذایی طی زنجیره تولید و توزیع تا زمان رسیدن به دست مشتری استفاده می‌کنند.
برچسب‌های آراِفآیدی شامل ریزپردازشگرهایی است که به آنتنی کوچک متصل شده و دارای یک کد شناسایی است. این برچسب‌ها می‌تواند به کارتن، جعبه یا پالت متصل شده و امکان تشخیص و ردیابی مواد غذایی را فراهم کند.
در سیستم‌های آراِفآیدی معمولی، یک کدخوان برای دریافت اطلاعات از تَگ، امواج رادیویی تابش می‌کند سپس برای تصمیم‌گیری و آنالیز، داده‌ها به یک رایانه میزبان منتقل می‌شود. به این ترتیب این برچسب‌ها از دور قابل خواندن بوده (در برخی موارد حتی تا فاصله 91 متری) و اطلاعات مفیدی از قبیل تاریخ تولید و انقضای محصولات مختلف را در اختیار صندوقدار قرار می‌دهد.
کاربرد فناوری بسته‌بندی هوشمند در ایران
با اینکه بسته‌بندی هوشمند مواد غذایی اطلاعاتی ارزشمند از کیفیت مواد غذایی فراهم می‌کند، اما به دلیل قیمت بالای غالب نشانگرهای یادشده، درحال حاضر تجاری‌سازی آنها فقط در آمریکا و ژاپن انجام شده است. در کشورمان نیز این فناوری مورد توجه محققان و تولیدکنندگان مواد غذایی قرار گرفته است، اما هنوز در مرحله تحقیقاتی باقی مانده و به صورت تجاری در بسته‌بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار نگرفته است. ازجمله تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده طراحی نشانگرهای تی‌تی‌آی در یکی از هسته‌های فناور فعال در پارک علم و فناوری گیلان است.
با توجه به اهمیت این نشانگرها در تضمین سلامت محصولات تولید شده در حوزه صنایع غذایی و نقشی که در افزایش بازدهی چرخه تولید و مصرف می‌تواند داشته باشد، به نظر می‌رسد فراهم کردن سازوکارهای لازم برای به‌کارگیری هرچه موثرتر این فناوری‌ها در محصولات غذایی که به‌طور روزمره در سبد غذایی خانوارها قرار دارد، علاوه بر پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های ناشی از فساد مواد غذایی، به اطمینان‌یافتن هرچه موثرتر مصرف‌کنندگان از تضمین کیفیت و سلامت محصولات غذایی تولید داخل کمک خواهد کرد.
مریم قادری قهفرخی
دکتری فناوری مواد غذایی
منبع: جام جم آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۸۷۵۳۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قندهای پنهان در رژیم غذایی خود را بیابید و آنها را حذف کنید
آفتاب‌‌نیوز :
در مبحث کاهش وزن، توجه به مصرف قند نکته بسیار مهمی است. بدیهی است که مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند تلاش شما در امر کاهش وزن را بی‌ثمر کند؛ اما مسئله قابل توجه‌تر این است که شما با مراعاتِ هرچه‌تمام خوراکی‌هایی را به طور روزمره می‌خورید که در ظاهر شیرین نیستند ولی حاوی مقادیری قند پنهان هستند. تدوام در مصرف این قندها، بدون اینکه متوجه شوید، می‌تواند منجر به تجمع چربی در بدن و مانع از کاهش وزن شود.
خطرات قندهای پنهان
۱. افزایش وزن: بر اساس شواهد علمی، مصرف زیاد قندهای افزوده با افزایش وزن و خطر چاقی مرتبط است. قندهای افزوده‌شده بدون تأمین مواد مغذی ضروری، منجر به دریافت کالری اضافی و درنهایت افزایش وزن و سایر مشکلات می‌شوند.
۲. افزایش قند خون: قندهای پنهان می‌توانند باعث افزایش سریع سطح قند خون و در ادامه سبب افت شدید آن شوند و هم‌چنین احساس خستگی، گرسنگی و تمایل به خوردن بیشتر غذاهای شیرین را در شما ایجاد کنند. این اثر مخرب می‌تواند متابولیسم را مختل کند و مانع کاهش وزن شود.
کدام گروه از مواد غذایی حاوی قند پنهان هستند؟
۱. موادغذایی فرآوری‌شده: بسیاری از موادغذایی فرآوری‌شده، از جمله چیپس، پفک، سس‌ها و طعم‌دهنده‌های مصنوعی حاوی قندهای افزوده‌شده برای افزایش طعم و ماندگاری هستند.
۲. لبنیات کم چرب: یکی از انواع لبنیات که دارای قند پنهان است، ماست کم‌چرب است و در هر ۲۲۶ گرم از ماست کم‌چرب، حدود ۱۷ تا ۳۳ گرم قند افزوده وجود دارد؛ که این مقدار با میزان قند موجود در یک بسته شکلات یکسان است. علاوه بر ماست، شیر کم‌چرب نیز به عنوان یک ماده غذایی حاوی قند پنهان محسوب می‌شود.
۳. نوشیدنی‌های شیرین: نوشابه‌ها، آبمیوه‌ها، نوشیدنی‌های ورزشی و حتی برخی از آب‌های طعم دار به ظاهر سالم مملو از قندهای پنهان هستند. این نوشیدنی‌های شیرین دارای کالری بالایی هستند و عملاً هیچ فایده‌ای برای سلامت ما ندارند و به طور قابل توجهی باعث افزایش وزن می‌شوند.
۴. تنقلات بسته‌بندی‌شده: گرانولابار، ماست‌های طعم‌دار و اغلب خوراکی‌های صنعتی که به عنوان تنقلات سالم به بازار عرضه می‌شوند، اغلب حاوی مقادیر زیادی قند افزوده هستند. برای کاهش آسیب‌های احتمالی، سعی کنید به دنبال جایگزین‌های سالم‌تر بدون قند افزوده باشید یا مواد غذایی کامل مانند میوه‌ها، آجیل‌ها یا میان‌وعده‌های خانگی را انتخاب کنید.
۵. غلات
عناوین «غلات کامل» یا «غنی‌شده با ویتامین‌ها و مواد معدنی» روی محصولات غلات حتماً به این معنی نیست که درون آن محصول قند افزوده وجود ندارد. سعی کنید غلاتی را انتخاب کنید که در هر وعده حاوی ۱۰ تا ۱۲ گرم یا کمتر قند هستند.
راهکارهایی برای شناسایی و حذف قندهای پنهان
۱. سعی کنید در هنگام خرید مواد غذایی، برچسب مواد تشکیل‌دهنده خوراکی‌ها را با دقت بخوانید و مواردی که حاوی قندهای پنهان مانند فروکتوز، مالتوز، دکستروز، ساکارز، گلوکز یا هر کلمه‌ای که به "-ose" ختم می‌شود را حذف کنید.
۲. روی مواد غذایی مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل تمرکز کنید. اینها قندهای طبیعی را همراه با فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید برای بدن فراهم می‌کنند و به‌طور کل گزینه‌های سالم‌تری هستند که و به کاهش وزن و سلامت کلی کمک می‌کنند.
۳. آماده کردن وعده‌های غذایی در خانه به شما امکان کنترل مواد تشکیل‌دهنده غذا را می‌دهد و شما را قادر می‌سازد قندهای پنهان را کاهش دهید. به جای قندهای تصفیه‌شده از شیرین‌کننده‌های طبیعی مانند میوه‌ها، ادویه‌جات و مقدار کمی عسل یا شربت افرا استفاده کنید.
۴. فریب محصولاتی که برچسب "کم‌چرب" یا "کم‌کالری" دارند را نخورید. این محصولات در عوضِ کم‌چرب بودن ممکن است حاوی قندهای پنهان برای جبران طعمِ ازدست‌رفته باشند.
منبع: خبرآنلاین
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند