تبعات صادرات فله‌ای و سنتی؛ بازار «قطر» از دست می‌رود

ایران اکونومیست -  استان بوشهر به دلیل هم‌جواری با خلیج‌فارس و داشتن فاصله کم با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس همواره شرایط مناسبی برای مراودات تجاری با این کشورها داشته و صادرات و واردات کالا بین استان بوشهر و کشورهای عربی حوزه خلیج دارای قدمتی طولانی است.

کشور قطر یکی از نقاط مقصد و یا مبدأ برای تجارت و بازرگانی با استان بوشهر بوده است و در دوره‌های مختلف شاهد صادرات و واردات گسترده‌ای بین بنادر استان بوشهر و کشور قطر بوده‌ایم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در خردادماه امسال تعدادی از کشورهای عربی اقدام به تحریم قطر کردند و مرزهای خود را به روی این کشور بستند تا این کشور که بسیاری از مواد مصرفی خود را وارد می‌کند، با چالشی جدی روبرو شود.

البته این تحریم‌ها باعث شد تا فضا برای کشورهای دیگر فراهم شود که بتوانند بازار کشور قطر را در دست بگیرند و نیازهای قطر را با محصولات تولیدی خود تأمین کنند.

استان بوشهر به علت نزدیکی و همجواری و نزدیک بودن ذائقه‌های مردم دو کشور به هم، بهترین فرصت را برای در دست گرفتن بازار کشور قطر دارد

استان بوشهر در فاصله ۱۴۰ کیلومتری قطر قرار دارد و بنادر استان بوشهر دارای بهترین شرایط برای صادرات محصولات تولیدی استان بوشهر، محصولات دیگر استان‌ها و حتی صادرات محصولات وارداتی از دیگر کشورها به قطر است.

تحریم‌های قطر خیلی سریع اتفاق افتاد و اقدام برای بارگیری و صادرات کالاهای مختلف به کشور قطر نیز خیلی سریع شکل گرفت به‌طوری‌که کالاهای مصرفی و به‌ویژه مواد غذایی در اولویت نخست واردات کشور قطر بود.

عجله و شتاب فراوانی برای صادرات به قطر وجود داشت و همین موضوع باعث شده تا به کیفیت محصول و به‌ویژه بسته‌بندی‌های آن توجه نشود و صادرات از ایران به‌صورت فله‌ای انجام شود.

استان بوشهر و کشور ایران که به علت نزدیکی و هم‌جواری و حتی نزدیک بودن ذائقه‌های دو کشور به هم، بهترین فرصت را برای در دست گرفتن بازار کشور قطر داشت، از این فرصت به‌خوبی استفاده نکرد و این‌گونه بود که فضا برای ورود دیگر کشورها باز شد.

قطری‌ها که باید برای تأمین نیازهای خود هزینه‌های بالایی صرف می‌کردند، حالا محصولات دیگر کشورها را نیز پیش روی خود می‌دیدند که از فاصله‌های دورتر خود را به بازار قطر نزدیک و نزدیک‌تر می‌کردند.

در شرایطی که فضا برای عرضه کالاهای مختلف در کشور قطر فراهم‌شده است، محصولات بی‌کیفیت کم‌کم جای خود را در این بازار از دست می‌دهند و کشورهای توانمند در عرصه صادرات جای خود را بیشتر و بیشتر در این بازار باز می‌کنند.

با تداوم این شرایط به‌جای اینکه محصولات کشاورزی ایرانی در سبد غذایی قطری‌ها قرار بگیرد، کشورهایی از هزاران کیلومتر دورتر محصولات خود را با کیفیت مناسب و با قیمت کمتری به قطر می‌رسانند و بازار را در دست می‌گیرند.

هرچند که هنوز هم بخشی از بازار قطر را محصولات ایرانی و محصولاتی صادراتی از استان بوشهر در اختیار دارند ولی فرصتی که باید به‌خوبی استفاده می‌شد، استفاده نشد و سهم ما در این بازار کم شده است.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مربوط به همین صادرات است که به علت نبود سازوکار مناسب در این زمینه نتوانسته‌ایم به‌خوبی ورود کنیم و به دست خودمان فرصت سوزی می‌کنیم.

هزینه‌های بالای صادرات

رئیس اتاق بازرگانی بندر بوشهر در این زمینه اظهار داشت: بیشترین میزان صادرات مواد غذایی به کشور قطر از طریق بندر دیر در استان بوشهر انجام شده است که با کشور قطر کمتر از ۱۵۰ کیلومتر فاصله دارد.

محمد عبادی با بیان اینکه زیرساخت‌های مناسب و سازوکارهای لازم برای صادرات محصولات در استان بوشهر به‌خوبی فراهم نشده است، ادامه داد: متأسفانه هزینه صادرات از استان بوشهر به کشور قطر بیشتر از هزینه‌های صادرات از ترکیه به قطر است.

وی اضافه کرد: درحالی‌که صادرات دریایی از طریق ترکیه به قطر دارای مسافت خیلی زیادی نسبت به ایران به قطر است ولی چون دولت ترکیه عوارض دریایی را در مبدأ و مقصد صفر کرده و سوخت کشتی‌ها را می‌دهد، هزینه صادرات از ایران به قطر بیشتر از هزینه صادرات از ترکیه به قطر است.

رئیس اتاق بازرگانی بندر بوشهر تصریح کرد: دولت ما نیز باید در این زمینه حمایت لازم را داشته باشد و انگیزه مناسبی برای صادرات ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: ما نباید تنها به فکر صادرات محصولات غذایی به کشور قطر باشیم و بلکه باید دیگر محصولات ازجمله مصنوعات خود را به کشور قطر صادر کنیم.

عبادی افزود: نمایشگاهی با حضور کشورهای مختلف در کشور قطر برگزار خواهد شد و ما هم برای معرفی محصولات و توانمندی استان بوشهر در این نمایشگاه حضور خواهیم داشت.

بازار قطر با این شرایط برای ما کوتاه‌مدت است

سیروس دهقانی یکی از فعالان بخش خصوصی نیز در این زمینه اظهار داشت: بندر دیر شرایط بسیار خوبی برای صادرات به کشور قطر را دارد ولی متأسفانه ازنظر امکانات و تجهیزات و زیرساخت‌ها با کمبود روبرو است.

وی اضافه کرد: صادرات بوشهر و ایران به کشور قطر به‌صورت سنتی انجام می‌شود و این‌گونه است که اهمیت و جایگاه کالاهای ایرانی را از بین می‌بریم و فرصت را از دست می‌دهیم.

اگر صادرات به قطر را ساماندهی نکنیم نمی‌توانیم بازار این کشور را در دست بگیریم و بازار قطر برای ما کوتاه مدت خواهد بود

دهقانی با اشاره به شرایط کنونی قطر و بازار این کشور، تصریح کرد: قطر یک بازار خوب و یک فرصت مناسب است ولی باید صادرات را ساماندهی کنیم تا این فرصت مناسب را از دست ندهیم.

وی تأکید کرد: اگر به این موضوع اهمیت لازم را ندهیم نمی‌توانیم بازار این کشور را در دست بگیریم و بازار قطر برای ما کوتاه‌مدت خواهد بود و این‌گونه مدیریت خوبی در این حوزه نخواهیم داشت.

این فعال اقتصادی با بیان اینکه متأسفانه نظارتی بر قیمت‌ها در کشور قطر نداریم، افزود: برخی از کالاهای ما در کشور قطر با نرخ‌های متفاوتی عرضه می‌شود و این یک خطر برای این کالاها است.

جلوگیری از صادرات فله‌ای

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر نیز با اشاره به شرایط مناسب کشور قطر برای صادرات محصولات ایرانی، گفت: متأسفانه بسیاری از صادرات بدون کیفیت انجام می‌شود.

سید حسین حسینی محمدی با بیان اینکه با تداوم این شرایط بازار قطر را از دست می‌دهیم، تصریح کرد: با برنامه‌ریزی صورت گرفته از صادرات فله‌ای و بدون حساب‌وکتاب جلوگیری خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه میوه و تره‌بار باید با بسته‌بندی‌های مناسب و در قالب‌های استاندارد صادرات شود، اضافه کرد: شرایط و وسایل حمل این نوع محصولات از دیگر شرایطی است که باید مدنظر باشد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر  بیان کرد: متأسفانه در برخی از بنادر استان شرایط و زیرساخت‌های لازم برای صادرات به شکل مناسب وجود ندارد.

فرصت بازار قطر نباید از دست برود

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع انسانی استاندار بوشهر هم گفت: کشور قطر برای استان بوشهر از دو منظر دارای شرایط و جایگاه خاص است؛ یکی از آن‌ها نزدیکی بوشهر به کشور قطر و دیگری هم مراودات همیشگی مردم بوشهر با قطر است.

سعید زرین فر ادامه داد: این شرایط برای استان بوشهر وجود دارد که ارتباط بیشتری با کشور قطر داشته باشد و باید از این فرصت به‌خوبی استفاده شود.

وی با بیان اینکه سلیقه و مزاج قطری‌ها به مواد غذایی بوشهری‌ها نزدیک است، اضافه کرد: باید تا پیش از اینکه دیگر کشورها بازار قطر را اشباع کنند و ذائقه مردم این کشور به آن سمت برود، روال را در دست بگیریم و محصولات خود را در بازار قطر جای دهیم.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع انسانی استاندار بوشهر تصریح کرد: دسترسی و حضور در بازار قطر حق استان بوشهر است و نباید این فرصت را از دست بدهیم.

هرچند زمان زیادی تاکنون از شروع تحریم قطر گذشته است و برخی از کشورها خود را به بازار قطر رسانده‌اند و فضا برای محصولات تولیدی ما کمتر شده است ولی هم‌اکنون نیز فرصت برای در دست گرفتن این بازار وجود دارد.

نزدیکی به قطر یکی از مزایای بسیار مهم برای در دست گرفتن این بازار است و همچنین قطری‌ها تمایل بالایی برای استفاده از محصولات ایرانی دارند که باید با تعریف شرایط صادراتی مناسب، با صادرات نظام‌مند و استاندارد بازار قطر را در دست بگیریم.

منبع: ایران اکونومیست

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۷۵۷۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وضعیت تجارت سیمان در ایران و جهان

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، در سال ۲۰۲۲ ارزش صادرات سیمان و کلینکر جهان حدود ۱۳/۵ میلیارد دلار بود که از این مقدار ۳۲/۵ درصد کلینکر، ۵/۱ درصد سیمان سفید و مابقی (۶۲/۴ درصد) انواع سیمان های تیپ بودند . بررسی ها نشان از آن دارد که تجارت جهانی سیمان پرتلند با رشد مواجه نیست، اما کماکان به عنوان اصلی‌ترین محصول این زنجیره شناخته می‌شود. 

 دفتر مطالعات انرژی صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در پژوهشی با عنوان «تحلیل وضعیت تجارت سیمان در ایران و جهان» مطرح می‌کند که در حال حاضر سیمان جزء محصولاتی است که علاوه‌بر پوشش کامل نیاز داخل کشور، ظرفیت صادرات به کشور‌های مختلف را نیز داراست. با توجه به آخرین اطلاعات موجود از ظرفیت تولید و میزان فروش سیمان، در حال حاضر برای حدود ۲۰ میلیون تن از ظرفیت تولید سیمان کشور (از مجموع ۸۵ میلیون تن)، بازار داخلی وجود نداشته و تنها امکان صادرات وجود دارد. همچنین با توجه به اینکه بازار داخلی سیمان کشور در حال حاضر اشباع است، یکی از راهکار‌های پیش روی این صنعت، توسعه صادرات است؛ لذا از این منظر تحلیل وضعیت بازار و تجارت این محصول در جهان و کشور‌های منطقه حائز اهمیت است. 

* ارزش صادرات سیمان و کلینکر جهان

این گزارش بیان می‌کند که در سال ۲۰۲۲ ارزش صادرات سیمان و کلینکر جهان حدود ۱۳.۵ میلیارد دلار بود که از این مقدار ۳۲.۵ درصد کلینکر، ۵.۱ درصد سیمان سفید و ۶۲.۴ درصد انواع سیمان‌های تیپ بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان صادرات سیمان پرتلند، طی بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ تغییری نداشته، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۱، ۵۳.۱ درصد مجموع محصولات صادراتی سیمان را به خود اختصاص داده و سهم آن در ۱۱ سال گذشته از مجموع سبد محصولات صادراتی سیمانی ۲/۲ درصد کاهش پیدا کرده است. 

در این گزارش آمده است که در‌نتیجه هر‌چند این نوع سیمان با بازار رو به رشدی مواجه نیست، اما کماکان به‌عنوان اصلی‌ترین محصول این زنجیره شناخته می‌شود. این در‌حالی است که در این بازه زمانی سهم صادرات کلینکر ۵.۳ درصد افزایش داشته است که بیشتر ناشی از افزایش کشور‌های تولیدکننده سیمان از کلینکر وارداتی است. 

* سهم سیمان سفید و سایر سیمان‌ها از کل صادرات 

این گزارش توضیح می‌دهد که سهم سیمان سفید و سایر سیمان‌ها از کل صادرات به‌ترتیب ۵.۵۲ و ۴.۷۴ درصد مجموع محصولات صادراتی سیمان را به خود اختصاص داده‌اند؛ این در‌حالی است که سهم آنها در ۱۱ سال گذشته از مجموع سبد محصولات صادراتی سیمانی ثابت بوده است. به‌عبارت‌دیگر بازار‌های جهانی برای سیمان سفید و سایر سیمان‌ها محدود است و رشدی نیز در آن ملاحظه نمی‌شود. با‌این‌حال تجارت جهانی در حوزه مصنوعات سیمانی در سال ۲۰۲۱، حدود ۹۱۵۳ میلیون دلار بوده است. این بازار رشدی ۱۰ درصدی را تجربه می‌کند؛ که فراتر از همه انواع سیمان است. همچنین طی سال‌های گذشته تمامی کشور‌های مطرح عرصه صادرات زنجیره سیمان، تجارت خود را در حوزه مصنوعات بتنی افزایش داده‌اند. 

*  تحلیل رفتار سه کشور مهم منطقه جنوب غرب آسیا در صادرات سیمان

در این گزارش بیان می‌شود که برای تحلیل رفتار سه کشور مهم منطقه جنوب غرب آسیا در صادرات سیمان، ترکیه پاکستان، عربستان سعودی و امارات مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این میان، اصلی‌ترین مقاصد صادراتی ترکیه به‌عنوان موفق‌ترین صادرکننده سیمان منطقه، آمریکا، رژیم غاصب صهیونیستی، سوریه و ساحل عاج هستند. این موضوع نشان می‌دهد کشور ترکیه توانسته است بر محدودیت‌های حمل سیمان در مسافت‌های طولانی فائق آمده و مزیت خود را در بازار ایالات متحده آمریکا به‌عنوان مشتری اصلی خود حفظ کند. سهم سیمان پرتلند ۵۵، سیمان سفید ۱۱ و کلینکر ۳۳ درصد از کل صادرات این کشور در زنجیره سیمان است. 

این گزارش ادامه می‌دهد که کشور‌های افغانستان، سریلانکا و بنگلادش نیز مهم‌ترین مقاصد صادراتی سیمان پاکستان هستند. حضور پررنگ‌تر پاکستان در افغانستان نشان از وجود فرصت‌هایی برای افزایش صادرات به افغانستان است. ۹۹ درصد از صادرات سیمان پاکستان را کلینکر تشکیل می‌دهد. 

در این گزارش آمده است که مقاصد اصلی صادرات عربستان سعودی، کشور‌های یمن، اردن، غنا و بحرین است. ۶۵ درصد از صادرات این کشور مربوط به کلینکر، ۲۲ درصد سیمان پرتلند و ۱۲ درصد سیمان سفید است. مقاصد اصلی صادرات امارات متحده عربی، کشور‌های بنگلادش و عمان است. کلینکر بیشترین سهم را در سبد محصولات صادراتی این کشور با ۷۰ درصد داشته است. پس از آن نیز ۱۶ درصد سیمان پرتلند، ۱۰ درصد سیمان سفید و ۳.۲ درصد سایر سیمان بوده است. 

 

* ارزش صادرات سیمان کشور

این گزارش توضیح می‌دهد که با توجه به آخرین آمار گمرک، ارزش صادرات سیمان کشور در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۳۲ میلیون دلار، کمتر از ۱ درصد ارزش کل صادرات غیر‌نفتی کشور بوده است. کلینکر اصلی‌ترین محصول در سبد صادراتی کشور، با سهم ۶۸ درصدی از کل حجم صادرات است. ایران ۱/۱ درصد از بازار صادراتی سیمان پرتلند را در سال ۲۰۲۱ در اختیار دارد. این در‌حالی است که درآمد صادراتی سیمان برای ایران طی ۱۱ سال گذشته به‌صورت میانگین حدود ۱۴.۷ درصدی از کل حجم صادرات است. 

این گزارش مطرح می‌کند که درخصوص سیمان سفید ایران ۲۰.۹ درصد از بازار صادراتی آن را در سال ۲۰۲۱ در اختیار داشته است. همچنین ایران ۲.۲ درصد بازار صادراتی سایر سیمان‌ها را نیز در اختیار دارد. مقصد اصلی صادرات سیمان جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۱ کشور‌های همسایه، از‌جمله کویت، عراق، افغانستان و پاکستان بوده‌اند. در کل به‌نظر می‌رسد وضعیت صادرات صنعت سیمان کشور، باوجود لغو معافیت‌های مالیاتی صادرات و اعمال عوارض، از نظر ارزش افزوده عقب‌گرد داشته است؛ به‌نحوی سهم کلینکر در سبد محصولات صادراتی کشور در مقابل محصولاتی همچون سیمان پرتلند افزایش داشته است. 

این گزارش ادامه می‌دهد که بر‌اساس بررسی‌های صورت گرفته در تمامی شرکت‌ها حاشیه سود ناخالص فروش داخلی از حاشیه فروش صادراتی بیشتر است. این به آن معنی است که فروش صادراتی در شرکت‌های مورد بررسی صرفاً برای حفظ سطح تولید و درآمد شرکت و ایجاد درآمد‌های ارزی انجام می‌شود. 

مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش پیشنهاد می‌دهد که با توجه به پایین بودن نرخ صادراتی کلینکر باید سهم صادرات کلینکر در صادرات محصولات سیمانی به‌مرور کاهش یافته و سهم محصولات نهایی از‌جمله سیمان سفید و سیمان‌های آمیخته در سبد صادراتی کشور افزایش یابد. در این راستا می‌توان از ابزاری که در قوانین بودجه سالیانه کشور طی چند سال گذشته و همین‌طور در قانون جهش تولید دانش‌بنیان و لایحه برنامه هفتم توسعه، ناظر به لغو معافیت مالیاتی صادرات و اخذ عوارض از صادرات مواد خام و نیمه‌خام استفاده کرد. 

این گزارش ادامه می‌دهد که در حال حاضر ظرفیت بسیار مناسبی در حوزه مصنوعات سیمانی و محصولات پایین‌دستی آن در بازار منطقه وجود دارد. شرکت‌های سیمانی می‌توانند از این ظرفیت استفاده کرده و به‌سمت زنجیره پایین‌دست حرکت کنند تا محصولات متنوع‌تری را به بازار جهانی عرضه کنند. 

در این گزارش بیان می‌شود که با توجه به شرایط جغرافیایی کشور، علاوه‌بر کشور‌های حوزه CIS، حوزه‌های جغرافیایی کشور‌های حاشیه اقیانوس هند با بازار حدود ۲.۳ میلیارد دلار، کشور‌های آفریقایی با بازار بیش از ۲.۸ میلیارد دلار و آسیای غربی با بازاری بیش از ۱.۳ میلیارد دلار، می‌توانند مقاصد مناسبی جهت صادرات باشند. 

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.

انتهای پیام/