به نقل از «تسنیم»

روایتی از تلاش برای چاپ ۱۳۸ میلیون جلد کتاب درسی سال تحصیلی آینده+ فیلم

تاریخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۹۴۸۷۳۳

این روزها کارگران شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران به صورت شبانه روزی در حال فعالیتند و با چاپ روزانه ۳۵۰ هزار جلد در تلاشند تا ۱۳۸ میلیون جلد کتاب درسی سال تحصیلی آینده به موقع به دست دانش‌آموزان برسد.

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سالانه 138 میلیون جلد کتاب درسی تدوین و به زیر چاپ می‌رود تا همزمان با شروع ماه مهر در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد و 9 ماه سال تحصیلی همراه هر روز آنها باشند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما این کتاب‌ها برای رسیدن به دست دانش‌آموزان چه مراحلی را پشت سر می‌گذارند و چه افرادی برای تولید کتاب‌های درسی فعالیت می‌کنند؟

کتاب‌های درسی پس از تدوین و آماده‌سازی توسط مولفان برای چاپ به چاپخانه کتاب‌های درسی ارسال می‌شوند. دو شرکت اُفست و چاپ و نشر کتب درسی ایران کتاب‌های درسی را چاپ می‌کنند، شرکت افست مسئول چاپ کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران مسئول چاپ کتاب‌های درسی دوره متوسطه است.

شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران، روز گذشته میزبان جمعی از خبرنگاران بود تا مراحل چاپ و صحافی کتاب‌های درسی را برای دانش‌آموزان به نمایش بگذارند.

کارکنان چاپخانه این روزها با فعالیت 24 ساعته در طول شبانه روز و در قالب دو شیفت در حال چاپ و آماده سازی کتاب‌های درسی سال تحصیلی آینده هستند و روزانه 500 هزار جلد کتاب چاپ می‌شود تا برای مهر سال آینده 138 میلیون جلد کتاب درسی به موقع در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد.

سید محمد موسوی مدیرعامل شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران درباره راه‌اندازی این چاپخانه می‌گوید: در سال 56 تعدادی از ناشران و چاپخانه‌داران با مبلغ6 میلیون تومان سرمایه‌گذاری این شرکت را ایجاد کردند و پس از آن به سراغ وزیر آموزش و پرورش وقت رفتند که او 100 میلیون تومان به آنها کمک کرد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران وزارت آقای نجفی متوجه اختصاص 100میلیون تومان به شرکت چاپ و نشر از سوی آموزش و پرورش شدند بنابراین در سال 75، 49 درصد سهام شرکت برای آموزش و پرورش شد و 51 درصد آن برای بخش خصوصی است.

شرکت چاپ و نشر کتب درسی با ایجاد 27 هزار متر مربع کارگاه جدید و خرید ماشین‌های به روز چاپ از سال 81 تمام کتاب‌های درسی دوره متوسطه اول و دوم را به تنهایی تولید و آنها را در کتاب فروشی‌ها توزیع می‌کند.

* لیتوگرافی؛ نخستین مرحله آماده‌سازی کتاب‌ها در چاپخانه

اما مراحل چاپ و آماده‌سازی کتب درسی در چاپخانه‌ای که در خارج از تهران قرار دارد بدین صورت است که کتاب‌ها پس از تدوین توسط مولفان در اختیار چاپخانه قرار می‌گیرد و نخستین مرحله آماده‌سازی کتاب‌ها در بخش لیتوگرافی است. روند کار در این بخش بدین صورت است که فایل کتاب‌های درسی از آموزش‌وپرورش به بخش لیتوگرافی می‌آید و بر روی زینک قرار می‌گیرد و از هم‌اکنون مراحل آماده سازی کتاب‌های درسی سال آینده در حال اجراست.

در گذشته فعالیت در بخش لیتوگرافی به صورت سنتی بود که با ورود تجهیزات دیجیتال فعالیت سنتی کمرنگ شده است و هم اکنون در بخش لیتوگرافی همه فعالیت‌ها به صورت دیجیتال انجام می‌شود به گونه‌ای که مونتاژ و صفحه‌آرایی توسط کامپیوتر انجام می‌شود و پس از آن کامپیوتر برنامه را به دستگاه زینک می‌دهد.

پس از آماده سازی توسط دستگاه زینک، کارکنان این بخش باید بررسی کنند تا کثیفی و خش بر روی زینک وجود نداشته باشد چرا که در هنگام چاپ مشخص می‌شود.

* در چاپخانه چه خبر است؟

پس از اتمام کار در بخش لیتوگرافی، فعالیت در بخش چاپخانه آغاز می‌شود و زینک‌هایی که مطالب و تصاویر بر روی آن حک شده است به چاپخانه فرستاده می‌شوند.در این بخش دو نوع ماشین چاپ شیت و رُل فعالیت می‌کنند و صفحات چاپ شده توسط ماشین‌های شیت باید به صحافی برود تا توسط ماشین‌های مخصوص تا شوند اما این روند برای کاغذهای چاپ شده توسط ماشین‌های رُل نیاز نیست.

برای چاپ کتاب‌های درسی سالانه 25 هزار تن کاغذ نیاز است و آنگونه که مدیرعامل شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران می‌گوید: اغلب کاغذ استفاده شده برای چاپ کتاب‌های درسی خارجی است و از شرکت‌های چند ملیتی اروپایی خریداری می‌شود.

وی درباره چرایی استفاده از کاغذهای خارجی این گونه می‌گوید:‌کاغذ کتاب درسی باید از جنس خوب باشد و باید از مرکب، چسب و کاغذ خوب استفاده کنیم اما کاغذ برخی کتاب‌های درسی نیز کاهی است چرا که به ما فشار می‌آورند باید از کاغذ تولید داخل استفاده کنیم اما کیفیت کاغذ ایرانی پایین است و همین مسئله باعث می‌شود میزان تولید ما 25 درصد کاهش یابد چرا که کاغذ ایرانی داخل ماشین چاپ پاره می‌شود.

سالانه10 هزار تن کاغذ از کارخانه‌های تولید داخل خریداری می‌کنیم، در ابتدا کاغذ ایرانی قابل چاپ نبود اما امروزه و به تدریج کیفیت تا حدودی بهبود یافته است البته کارخانه‌های ایرانی به دلیل خرابی ماشین‌های چاپشان سال گذشته هیچ تولیدی نداشتند اما امسال متعهد شده‌‌اند تا عید 5 میلیون تن کاغذ به ما بدهند.

آخرین مرحله آماده‌سازی کتاب‌های درسی پس از چاپ توسط چاپخانه، مرحله صحافی است و در این بخش کتاب‌ها چسب زده و آماده می‌شوند، مواد و چسب کتاب‌های درسی نیز از ایتالیا وارد می‌شود چرا که مسئولان چاپخانه معتقدند تفاوت بسیاری میان چسب ایتالیایی و چسب ایرانی به لحاظ استقامت وجود دارد.

* پای صحبت کارگران چاپخانه

کار در فضای چاپخانه به دلیل صدای ناشی از دستگاه‌ها، بوی رنگ، کاغذ و چسب و از سوی دیگر جابه‌جا کردن حجم سنگینی از کاغذها دشواری‌های خاص خود را دارد. روزانه 350 هزار جلد کتاب در حال چاپ است و 120 نفر در دو شیفت به صورت 24 ساعت مشغول فعالیت هستند تا کتاب‌های درسی سال آینده به موقع آماده شود.

برای چاپ کتاب‌های درسی دانش‌آموزان، افراد بسیاری در تلاشند، کارگرانی که در فضای چاپخانه با سر و صدای زیاد دستگاه‌های چاپ و بوی چسب به صورت شبانه‌روزی کار می‌کنند؛ شاید در بدو ورود به چاپخانه آنچه که بیش از هر چیزی توجه‌ را به خود جلب می‌کند صدای بلند دستگاه‌های چاپ است شاید به همین دلیل است که کارگران چاپخانه مشمول سختی کار شده و با 20 سال سابقه بازنشسته می‌شوند.

اغلب کارگران به دلیل سر و صدای زیاد دستگاه‌های چاپ، گوشی‌هایی را به گوش دارند تا شنوایی آنها آسیب نبیند اما می‌گویند که سطح شنوایی‌شان به مروز زمان کم می‌شود و گاه به دلیل جابه‌جایی کتاب‌های انباشته شده بر روی هم که سنگین هستند به درد کمر مبتلا شوند.

به گزارش تسنیم، ماه‌هاست که تعداد زیادی از مؤلفان و کارشناسان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با همراهی کارکنان و مسئولان شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران، در تلاشند تا کتاب‌های درسی برای هر سال جدید تحصیلی آماده شود و در زمان مناسب به دست دانش‌‌آموزان برسد. این تلاش‌ها تابستان‌ هر سال شدت بیشتری می‌‌گیرد و گاه نیاز است تا برای تهیه کتاب‌های درسی و توزیع به‌هنگام آن، این تیم به صورت شبانه‌روزی به فعالیت خود ادامه دهد.

انتهای پیام/

R1014132/P1014142/S2,22/CT1

منبع: تسنیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۹۴۸۷۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شرحی بر قدیمی‌ترین فهرست‌نامه‌های کتابخانه آستان قدس رضوی/خدمتی به گذشته، امروز و آینده

وقتی درباره فهرست منابع یک کتابخانه صحبت می‌کنیم، بیشتر ما درک اندکی از موضوع صحبتمان در این باره داریم و تقریباً می‌دانیم فهرست یک کتابخانه، لیست منظمی از کتاب‌ها و سایر مدارک موجود در آن است و همان‌طور که فهرست یک کتاب نشان‌دهنده محتویات داخل آن است، فهرست کتابخانه نیز منابع موجود در آن را معرفی می‌کند. این فهرست منظم در گذشته شبیه سیاهه‌ای بوده که ممکن است ما از وسایل داخل یک مکان بنویسیم، اما در حال حاضر این فهرست شامل اطلاعات متعدد و متنوعی از قبیل نام نویسنده، عنوان، ویرایش، ناشر، تاریخ انتشار، مشخصات ظاهری، موضوع و محل بایگانی مدرک مورد نظر است. اطلاعاتی که سهولت دسترسی مراجعان به یک اثر را نه تنها با نام کتاب که به کمک سایر اطلاعات آن مانند نام نویسنده یا موضوع، ممکن می‌کند. همان‌طور که گفته شد، از گذشته‌های دور، گردانندگان کتابخانه‌ها یا صاحبان آن‌ها فهرست‌هایی از منابع موجود در آن‌ها تهیه می‌کرده‌اند. عملی که در کتابخانه‌های کشورهای اسلامی نیز انجام شده است. از فهرست‌های گذشته مانند فهرست کتابخانه مأمون عباسی فقط نامی در متون آمده، اما اینکه این فهرست‌ها به چه شکل تهیه شده و یا شامل چه کتاب‌هایی بوده، مطلبی در اختیار پژوهشگران نیست.

کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا(ع)

ازجمله سیاهه‌هایی که باقی مانده، فهرست کتاب‌های کتابخانه آستان قدس رضوی است. کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است که آثار آن از گذشته مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران بوده است.  بر کسی پوشیده نیست که این کتابخانه به دلیل همجواری با حرم مطهر امام رضا(ع) و موقوفات بسیار آن شکل گرفته و رشد کرده و به عظمت امروزش رسیده است. حضور همین کتب وقفی موجب شکل‌گیری فهرست‌های متعدد از منابع این کتابخانه شده است. اهمیت این فهرست‌ها از این نظر است که می‌توان گفت آن‌هاتنها فهرست‌های به‌جامانده از کتابخانه‌ها در ایران قدیم هستند. از کتابخانه‌های دوره صفویه فهرست‌هایی با این مشخصات فعلاً موجود نیست و از دوره قاجار نیز فقط چند فهرست داریم که قابل مقایسه با فهرست‌های کتابخانه آستان قدس هستند. الهه محبوب در مقاله «فهرست‌های کتابخانه آستان قدس رضوی از صفویه تا قاجار» فهرست‌های موجود از کتابخانه آستان قدس را به چند دسته تقسیم کرده و به ذکر موارد مهم این فهرست‌ها در سه دوره زمانی صفویه، افشاریه و قاجار پرداخته است.

قدیمی‌ترین سیاهه کتاب‌های کتابخانه رضوی

براساس این گزارش، قدیمی‌ترین فهرست این مجموعه متعلق به سال‌های 1007 تا 1010 هجری قمری است. در این فهرست که با عنوان «تفسیر تحویل صاحب جمعان بیوتات روضه منوره...» آغاز شده، موجودی کتابخانه به تفکیک آمده است. نویسنده فهرست گویی بیشتر به خصوصیات ظاهری کتاب‌ها توجه کرده و آن‌ها را به صورت قرآن‌های جلددار، بدون جلد، کتب جلددار، کتب بدون جلد، تفاسیر، سی‌پاره‌ها و مصاحف و سایر کتب دسته‌بندی کرده است. این فهرست همچنین صورتی از اموال کتابخانه شامل رحل‌های موجود در حرم مطهر و کتابخانه و سی‌پاره‌دان‌ها را در خود دارد. در هر مورد، قطع، تعداد سطور، خصوصیات خطی، نوع ،و نوع تذهیب و همچنین نام واقف آمده است. گاهی شروط وقف کتاب نیز در فهرست ذکر شده است. کتابدار غیر از این اطلاعات به شرح امانت نیز پرداخته است. این نشان می‌دهد کتابدار با توجه به این فهرست، کتاب را به امانت و یا از مکان مربوط تحویل می‌گرفته: «قرآن وقفی مسماه زهراباجی مشروط بر آنکه در شرفیه مخصوص سلطان حیدرمیرزا در حرم تلاوت نمایند».

فهرستی از علوم کثیره موجود و مخزون

فهرست متعلق به دوره افشاریه سندی است در 28صفحه که کاتب آن به ذکر تعداد کتب و خصوصیات آن‌ها پرداخته است. در این فهرست نام کتب قرآن، فهرست خطوط ائمه(ع) و کتب وقفی و امانی و همچنین فهرست کتب وقفی شاه‌عباس با عنوان «بندگان سکندر نشان» آمده است. دیگر فهرست مشهور کتابخانه آستان قدس رضوی فهرست‌های موجود در دوره قاجار است. برخی از این‌ها به دستور متولیان و به صورت کتابچه مستقل و یا همراه با سایر موجودی کل حرم (مثل فهرست دفتر عضدالملکی) تهیه شده و یا در کتب افرادی که از کتابخانه بازدید کرده‌اند به‌طور خلاصه (سفرنامه خانیکوف) و یا مفصل (مطلع‌الشمس) آمده‌اند. «مطلع‌الشمس» یکی از کتاب‌های نوشته شده توسط «محمدحسن اعتمادالسلطنه» ملقب به «صنیع‌الدوله» است. این کتاب در سه جلد نگاشته شده و موضوع آن، گزارش یکی از سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به شهر مشهد است. اما جلد دوم این کتاب در این گزارش مورد توجه ماست که به مشهد و آستان مقدس علی بن موسی‌الرضا(ع) اختصاص دارد و در آن به مشهد، آثار و ابنیه حرم مطهر و کتیبه‌های آن و شرح حال بزرگان شهر می‌پردازد و در پایان، فهرست جامعی از کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در آن گردآوری شده است. این فهرست در زمان تولیت میرزا سعیدخان مؤتمن الملک به سال 1296ه.ق تنظیم شده است. اعتماد السلطنه در مقدمه فهرست، چگونگی یافتن فهرست را شرح داده: «درحین تألیف جلد ثانی کتاب مطلع‌الشمس، فهرست جمیع نسخه‌ای که فعلاً در کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا علیه الصلوةوالسلام از علوم کثیره موجود و مخزون است بدست آمده، اگر چه صورت آن فهرست چندان مصحح نبود ولی به قدر می‌شود منقح ساخته ثبت و الحاق آن پرداخته شد». البته نویسنده در این فهرست تنها نام و موضوع کتاب‌ها را آورده و ظاهراً آن را از روی فهرس‌تهای کتابخانه یادداشت‌برداری کرده است.

خدمتی به گذشته، امروز و آینده

 فهرست‌های فوق نشان می‌دهد کتابخانه آستان قدس رضوی از همان آغاز شکل‌گیری دارای نظمی خاص در ساماندهی بوده و افرادی آشنا به امور نسخه‌شناسی بوده‌اند که این فهرست‌ها را تهیه می‌کرده‌اند. جز این، فهرست کتب می‌توانند ما را به جهان اندیشه‌ای مردمان در گذشته برسانند. درواقع فهرست‌نویسان تنها به مردمان دوره خود خدمت نمی‌کنند و به نوعی به آیندگان نیز سود می‌رسانند. اینکه در آن روزگاران چه کتبی نوشته می‌شده و مورد توجه علما و اندیشمندان بوده و مردمان نیز بیشتر چه کتبی را اهدا و وقف می‌کرده‌اند. دیگر نکته مهم در این فهرست‌ها شرح ویژگی جلدها و تذهیب و خط کتب است که می‌تواند در خصوص هنر مجلدسازی و تذهیب اطلاعاتی را در اختیارمان بگذارد. نام و جایگاه واقفان نیز چهره اجتماعی مردمان آن روزگار را ترسیم می‌کند.

آزاده خلیلی