به نقل از «ایرنا»

از عاشوراشناسی تا اسلام و سکولاریسم

تاریخ انتشار: ۳ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۲۳۸۴۶۲

تهران- ایرنا- «عاشوراشناسی»، «گفتگوی تاریخ، اقتصاد و جامعه شناسی»، «عدالت و شفافیت» و «نخستین رویارویی‌های اسلام و سکولاریسم» از مهمترین نشست هایی بود که هفته گذشته در کشور برگزار شد.

**عاشوراشناسی
نشست بررسی کتاب «عاشوراشناسی(پژوهشی درباره‌ هدف امام حسین (ع))» تالیف محمد اسفندیاری در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«سیدهاشم آقاجری» استاد تاریخ دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه در جزییات با مولف کتاب اختلاف نظر دارد، گفت: مولف این اثر تحلیلی غیرتاریخی و جامعه‌شناختی نسبت به شهر کوفه دارد. به‌ طور مثال در اثر می‌گوید که وقتی ابن ‌زیاد به‌جای نعمان وارد کوفه می‌شود، شرایط شهر تغییر می‌کند. در حالی که این گونه نیست و ما باید کوفه را جامعه‌شناسی تاریخی کنیم و شرایط آن زمان را در نظر بگیریم. در واقع آنچه که ابن‌عباس به امام حسین (ع) می‌گفت، تحلیل ساختارتری از شرایط کوفه بود و آن ناپایداری اریستوکراسی اشرافیت بود. این موضوع را ما در اغلب متونی که به بحث عاشورا می‌پردازند، می ‌بینیم و شاید بهترین متنی که تاکنون کربلا را روایت کرده، ابن ‌مخنف باشد که ما در آن مفهوم اشرافیت را می ‌بینیم. باید در نظر داشته باشیم که اشرافیت عراق و سوریه در آن زمان یک روایت تاریخی با یکدیگر داشتند.

«داریوش رحمانیان» استاد تاریخ دانشگاه تهران با بیان اینکه کتاب عاشوراشناسی اثر بسیار با اهمیتی است، اظهار داشت: مولف در کتاب به‌گونه ‌ای بحث کرده گویی خودش رویکرد علمی و عینی به مساله دارد اما منتقدان او کلامی هستند.

رحمانیان با اشاره به جای خالی روایت های مربوط به غیبت در این کتاب بیان کرد: اسفندیاری در این کتاب بیش از 20 مورد روایت در نقد نظریه شهادت سیاسی می‌آورد که هیچ‌کدام پایه متقن و محکمی ندارد. به ‌هرحال من معتقدم کنش معصومان (ع) محصور در زمانه خودشان نیست و با امت و با بشریت سخن می‌گوید.

«محمد اسفندیاری» مولف کتاب با اشاره به روند تاریخی حرکت امام حسین(ع) از مدینه به مکه تصریح کرد: امام(ع) پس از اینکه از مدینه به مکه رفت و بعد از آنکه با درخواست مردم کوفه برای تشکیل حکومت مواجه شد به سمت کوفه حرکت کرد اما پس از آنکه متوجه شد مردم با او همراه نیستند در روایت تاریخی آمده هشت بار درخواست می‌کند که به شهر مدینه برگردد، اما مانع از او می‌شوند. همچنین امام در مذاکره های دیگری که با عمر سعد دارد از او می‌خواهد که او را به شهر مرزی دیگری به جزء مدینه بفرستد و حتی در روایت های تاریخی آمده که حتی ابن ‌زیاد هم با پیشنهاد مصالحه موافقت می‌کند اما در نهایت شمر او را از این تصمیم منصرف می‌کند و می‌گوید تا امام و یارانش ضعیف هستند آنها را از بین ببرد.

**گفتگوی تاریخ، اقتصاد و جامعه شناسی
نشست «گفتگوی تاریخ، اقتصاد و جامعه شناسی» با محوریت کتاب تکوین طبقه کارگر در انگلستان نوشته تامپسون در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

«محمد مالجو» مترجم کتاب «تکوین طبقه کارگر در انگلستان» گفت: در بحث فعلی سه هدف را دنبال می‌کنم؛ نخست می‌کوشم ارتباط تاریخ‌ نگاری که اصل کتاب تامپسون است را با چهار رشته مطالعاتی اقتصاد سیاسی، جامعه ‌شناسی، مطالعات فرهنگی و علم سیاست از زاویه بحث طبقه باز کنم. سپس نشان دهم کتاب تامپسون در چه حوزه‌هایی نقش بنیانگذارانه داشته است و هدف سوم باید که نشان دهم نوع تاریخ‌نگاری تامپسون چه اهمیتی دارد.

مالجو در ادامه افزود: این سه هدف را از طریق صورت‌بندی روایت خودم از استخوان‌بندی نظری مستتر و تلویحی در کتاب «تکوین طبقه کارگر در انگلستان» نوشته تامپسون دنبال می‌کنم. البته در کتاب حجم عظیمی از ملات تاریخی این استخوان‌بندی نظری را پوشانده است و تنها جاهایی رگه‌ها یا نشانه‌هایی از آن نشان داده می شود. به گمان من این چارچوب نظری قابلیت بهره‌گیری‌های فراوان برای مطالعات مختلف در علوم انسانی دارد.

مترجم کتاب توضیح داد: در سنت فکری تامپسون میانجی‌های میان طبقه در خود و طبقه برای خود دیده نشده است. تامپسون نشان می‌دهد که یک طبقه به طور خودبه‌خودی تبدیل به طبقه برای خود نمی‌شود. تامپسون در کتابش به تقدم و تاخر تاریخی برای گذر یک طبقه به حالت برای خود اشاره می‌کند. اما تقدم و تاخر منطقی‌ که برای گذر یک طبقه به حالت برای خود چهار مرحله‌ای است که ذکر شد.

وی گفت: تامپسون با سطح های دوم و سوم و چهارم تاریخ‌نگاری جدید کار (new labor history) را بنیانگذاری می‌کند. تا پیش از انتشار کتاب تامپسون تاریخ‌نگاری کار و تاریخ‌نگاری طبقه کارگر مطالعه سازمان‌ها، شخصیت‌ها، رجال سیاسی و چهره‌های بزرگ مبارز و... بود، اما او تاریخ‌نگاری جدید را می‌نویسد، یعنی نشان می‌دهد که چگونه زندگی اجتماعی و تجربه‌های زیسته طبقاتی می‌توانند زمینه‌ساز کنش طبقاتی شوند. با تامپسون عرصه‌هایی آشکار می‌شود که تا پیش از آن تاریخ‌نگاران به آن نپرداخته بودند.

«سیدهاشم آقاجری» عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: طرح اندیشه و کار تامپسون در ایران امروز ضرورت دارد، به این دلیل که با تجربه تلخ مارکسیسم و بلوک شرق تحلیل طبقاتی از مطالعات تاریخی و اجتماعی ایران به کلی کنار گذاشته شده است و این توهم را پدید آورده که گویی مطالعه طبقاتی به معنای مارکسیسم است.

آقاجری بیان داشت: تامپسون در متن کنش سیاسی و اجتماعی آثارش را تولید کرده است، بر خلاف نگرش امروزه رایج شده که متفکر باید از متن این کنش‌ها بیرون بیاید و آثارش را خلق کند. وی از جوانی به مردم تعهد داشته و همین احساس مسوولیت او را به کنشگری سیاسی سوق می‌دهد. او در فضای جنگ سرد به نقد سرمایه‌داری و امریکا از یک‌سو و کمونیسم استالینی و حزب کارگر انگلستان از سوی دیگر می‌پردازد.

این استاد تاریخ توضیح داد: تامپسون در کتابش از هیچ الگوی از پیش آماده نظری‌ای استفاده نمی‌کند و طبقه را ساختار و مقوله در نظر نمی‌گیرد، بلکه طبقه یک فرآیند است و به همین دلیل نمی‌توانیم از یک الگوی عام راجع به همه طبقات سخن بگوییم.

وی در ادامه افزود: تامپسون به ما نشان می‌دهد که نظریه از عمل و مبارزه جدا نیست و تاریخ به طور اخص و علوم انسانی به طور اعم چیزی جز دانشی نیست که می‌خواهد علاوه بر تفسیر واقعیت، آن را تغییر نیز دهد. برای تغییر واقعیت باید نخست آن را بشناسیم تا آن را به صورت ممکن تغییر دهیم. او به ما می‌آموزد که از تاریخ خودمان آغاز کنیم.

**عدالت و شفافیت
نشست «عدالت و شفافیت» در موسسه دیدبان عدالت و شفافیت برگزار شد.

«احمد میدری» معاون امور رفاهی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اعلام اینکه رقم فرار مالیاتی سالیانه کشور حدود ٣٤ هزار میلیارد تومان است، گفت: فرار مالیاتی در کشور رقمی در حدود یارانه واریزی ٧٠ میلیون تن است. ممیزی در یکی از استان‌ها تعریف می‌کرد که فردی 1.5 میلیارد تومان بدهی مالیاتی داشت که بعدها مشخص شد پرونده مالیاتی به نام یک پیرزن ثبت شده بود.
میدری از نیاز دولت برای ایجاد یک بانک جامع اطلاعاتی صحبت کرد و با اشاره به اینکه پایگاه جامع رفاهی با هدف شناسایی قشر مختلف جامعه با هدف حذف یارانه قشر ثروتمند ایجاد شده، تاکید کرد: برای شناسایی دقیق خانوارها نیازمند یک بانک جامع اطلاعاتی در این زمینه هستیم. این بانک‌های اطلاعاتی شامل سازمان امور مالیاتی، بانک‌ها، سازمان تامین اجتماعی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، نیروی انتظامی، سازمان ثبت املاک و اسناد کشور هستند.

معاون امور رفاهی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با انتقاد از اینکه متاسفانه در بعضی موارد اطلاعات شفاف و دقیقی از قشر مختلف مردم برای تصمیم‌گیری‌ های بزرگ نداریم، ادامه داد: در جریان حکومت‌داری، این اطلاعات مهم هستند و برای مبارزه با فساد نقش مهمی ایفا می‌کنند.

وی در ارتباط با چگونگی مقابله با فساد در جریان بیمه تامین اجتماعی کارگران ساختمانی گفت: یکی از این راهکارها ایجاد سامانه‌ای بود که باید کارگران ساختمانی در آن ثبت نام می‌کردند که اطلاعات هویتی آنان و مشاغل‌شان احراز شود؛ از این طریق و با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی در سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی متوجه شدیم که بسیاری از آنان کارگر ساختمانی نیستند.

«احمد توکلی» اقتصاددان با اشاره به اینکه کارهای بزرگی در زمینه مبارزه با فساد و ایجاد عدالت اجتماعی در وزارت رفاه صورت پذیرفته است، اظهار داشت: علی (ع) اعتقاد داشت که باید مستضعفان جامعه حمایت شوند و جلوی رانت ‌خواری‌ ها و فسادها در بیت ‌المال گرفت باید به نوعی از پولدار ها بگیریم و به فقرا بدهیم و در این باره حساب ‌های بانکی و کنترل آنان راهکاری از طرف دولت‌ها است. شفافیت اطلاعاتی موجب می‌ شود که منابع به حلقوم افراد فاسد و غیرنیازمند وارد نشود و باید در این باره از مردم هم بخواهیم که در زمینه شفافیت اطلاعاتی کمک کنند.

**نخستین رویارویی‌های اسلام و سکولاریسم
نشست معرفی و بررسی کتاب «نخستین رویارویی ‌های اسلام و سکولاریسم» تالیف محمدحسن زورق در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد.

«مهدی فیروزان» مدیرعامل موسسه شهرکتاب بیان داشت: این کتاب از نظر طبقه‌بندی در شمار کتاب‌های علوم انسانی و زیرمجموعه تاریخ و در تاریخ از حیث جوهری به تبیین و تفسیر تاریخی مربوط است.

فیروزان با اشاره به این‌که تاریخ اسلام، تاریخ شگفت سرنوشت‌سازی در تمدن اسلامی است که خیلی جای کار دارد، افزود: با دیدن این کتاب احساس کردم، محمدحسن زورق، رویکرد دیگری را نسبت به تاریخ اسلام دارد که تاکنون با آن آشنا نبودیم. این کشف تاریخی یک رویکرد جدید در تفسیر و تحلیل تاریخ اسلام است.

مدیرعامل موسسه شهرکتاب تصریح کرد: شاید ابتدا از نام کتاب این‌طور برآید که سکولاریسم بحث قرن‌ها پیش است، در این زمینه با اندکی مطالعه متوجه می‌شویم نخستین کسی است که نگاه مولف این کتاب در پی ریشه‌یابی سکولاریسم امروز، وقتی در تاریخ جهان اسلام جستجو می‌کند به حرکت بنی‌امیه می‌رسد و اگر این تحلیل را بپذیریم، می‌توانیم قبول کنیم که دیگر حوادث تاریخی پس از اسلام نیز می‌تواند تحت‌تاثیر سکولاریسمی که توسط بنی‌امیه مطرح شد، قرار گیرد.

«سعیدرضا عاملی» رییس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با طرح این سوال که «آیا در این کتاب رویارویی اسلام و سکولاریسم را می‌بینیم یا نه؟» گفت: شاید اگر عنوان کتاب «رویارویی اسلام و کفر و نفاق» می‌شد، معنادارتر بود. اسلام در آن دوره هنوز سیطره گسترده‌ای نداشته و کتاب با تمرکز بر دوره پیامبر (ص) تا امام حسن مجتبی (ع) تدوین شده که دوره تحجری اسلام بوده و از درون آن سکولاریسم بیرون آمد. متن کتاب با مفهوم رویارویی اسلام و کفر و نفاق بیشتر سازگاری دارد اما به ‌نظرم از این زاویه، تاریخ‌نگاری تحلیلی اسلام و کفر و نفاق تحلیل بزرگی است و نویسنده با ادبیات ویژه خود و با مفهوم‌سازی‌های خاص، خوب توانسته مباحث را از زوایای مختلف بیان کند.

«سیدمجتبی حسینی» پژوهشگر و مدرس با بیان اینکه، تجلیل از یک اثر فقط به معنای تعریف از آن نبوده، بلکه تحلیل، بهترین تجلیل است، تصریح کرد: نخستین چیزی که در مواجهه با این کتاب نظرم را جلب کرد، اطلاعات و جزییات دقیق آن بود و اینکه نویسنده فقط به‌صورت شعاری مبحث ها را بیان نکرده، بلکه برای هر مبحثی رفرنس و سند معتبر معرفی می‌کند و به همه جزییات و چیدمان توجه کرده است. با این کتاب به‌ عنوان اثری که از 10 قرن قبل را توضیح می‌دهد، می‌توانیم با هر رویکردی که داریم تصویری از آن زمان داشته باشیم.
حسینی در ادامه افزود: نویسنده به حوادث تاریخی به‌عنوان یک اتفاق در گذشته نگاه نکرده، بلکه جزییات را به دقت دیده است. این کتاب به ‌عنوان یک نظریه و حرف جدید می‌تواند سرآغاز بحث‌ های نو باشد.

«محمدحسن زورق» نویسنده کتاب با اشاره به اینکه در این کتاب تلاش شده به واقعیت تاریخ بیشتر پرداخته شود، بیان داشت: ما باید به تاریخ اسلام، سوای از اینکه مسلمان هستیم یا نه و اگر مسلمان هستیم، شیعه هستیم یا اهل سنت، نگاه کنیم که این نوع نگاه، زاویه های بسیاری را مشخص می‌کند. برای این شناخت، باید جامعه‌ای که حضرت محمد (ص) در آن مبعوث شدند را بشناسیم.

زورق در پایان یادآور شد: در این کتاب سعی کردم جامعه‌ ای که پیامبر(ص) در آن مبعوث شدند، در اندازه توان تحلیل کنم. اتفاقا های قبل از بعثت رخ داده که پایه اتفاقات بعدی است و ما در پژوهش تاریخ اسلام از آن غفلت کرده‌ایم. در آن جامعه، 2 اقلیت و یک اکثریت وجود داشت؛ 2 اقلیت شامل یک دسته وفادار به میراث حضرت ابراهیم(ع) و دسته دیگر دنیا‌گرا، سوداگر و شهوت ‌طلب بودند که مقدرات مکه را دست داشتند و گروه اکثریت نیز در موقع خطر به طرف اقلیت وفادار به میراث حضرت ابراهیم(ع) و در مواقع تجارت سراغ اقلیت دنیاگرا می ‌رفتند. بعد از بعثت از انواع حیله‌ ها از جمله شکنجه و کشتن مسلمانان، محاصره اقتصادی، جنگ روانی، ترور نافرجام و تحمیل جنگ‌ های بزرگ علیه پیامبر(ص) استفاده شد.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9370**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۲۳۸۴۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۷۰ هزار نفر از موزه‌های حرم مطهر رضوی دیدن کردند

عبدالحسین ملک‌جعفریان گفت: تعداد افرادی که در این مدت از موزه های حرم رضوی بازدید کردند، ۱۱ هزار نفر بیشتر از فروردین ماه پارسال بوده است.

وی بیان کرد: بیشترین آمار بازدیدکنندگان مربوط به موزه مرکزی حرم مطهر رضوی و به تعداد ۶۳ هزار و ۶۵ نفر است.

رییس اداره گنجینه‌های موزه مرکزی آستان قدس رضوی ادامه داد: در این مدت پنج هزار و ۷۹۱ نفر نیز از موزه قرآن کریم و ۸۶۴ نفر از موزه مردم شناسی دیدن کرده‌اند.

ملک جعفریان اظهار کرد: یک هزار بازدید کننده خارجی نیز از ملیت‌های مختلف، آسیایی، آفریقایی و اروپایی نیز از این مجموعه بازدید به عمل آورده‌اند.

موزه‌های آستان قدس با ۱۷ گنجینه متنوع در فضایی به مساحت ۱۸ هزار متر مربع در چهار ساختمان مستقر هستند. اشیای به نمایش درآمده شامل حدود ۹ هزار اثر تاریخی، فرهنگی و هنری دربردارنده آثار تاریخی حرم مطهر و میراث آستان قدس رضوی، اشیای وقفی و اهدا شده و نیز اشیای خریداری شده برای تکمیل مجموعه‌ها است.

ساختمان موزه مرکزی در صحن کوثر حرم مطهر، دارای حدود هفت هزار و ۸۷۵ متر مربع فضای نمایشی در چهار طبقه است که طبقه زیرین، طبقه همکف، طبقه اول و طبقه دوم، شامل موزه تاریخ حرم رضوی و گنجینه ‎های سکه، تمبر، اسکناس، هنرهای تجسمی، آبزیان، نجوم، ساعت، مدال، سلاح و ظروف است.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد